પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ભીષ્મ પર્વ
ભૂમિ પર્વ
અધ્યાય 13
સાર
ઉત્તરદ્વીપાદિસંસ્થાન વર્ણન (1-50).
06013001 સંજય ઉવાચ।
06013001a ઉત્તરેષુ તુ કૌરવ્ય દ્વીપેષુ શ્રૂયતે કથા।
06013001c યથાશ્રુતં મહારાજ બ્રુવતસ્તન્નિબોધ મે।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “કૌરવ્ય! ઉત્તરદલ્લિરુવ દ્વીપગળ કુરિતુ હેળિદુદન્નુ કેળિદ્દેવલ્લ? મહારાજ! કેળિદહાગॆ અદન્નુ નિનગॆ હેળુત્તેનॆ. કેળુ.
06013002a ઘૃતતોયઃ સમુદ્રોઽત્ર દધિમંડોદકોઽપરઃ।
06013002c સુરોદઃ સાગરશ્ચૈવ તથાન્યો ઘર્મસાગરઃ।।
અલ્લિરુવ સમુદ્રદ નીરુ તુપ્પ. અદર નંતરદ સમુદ્રદ નીરુ મॊસરુ. નંતરદ્દુ સુરॆયે નીરાગિરુવ સાગર મત્તુ ઇન્નॊંદુ નીરિરુવ ઘર્મસાગર.
06013003a પરસ્પરેણ દ્વિગુણાઃ સર્વે દ્વીપા નરાધિપ।
06013003c સર્વતશ્ચ મહારાજ પર્વતૈઃ પરિવારિતાઃ।।
નરાધિપ! અવॆલ્લવૂ પરસ્પરરરિગિંત દ્વિગુણવાગિવॆ. મહારાજ! ऎલ્લવૂ પર્વતગળિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટિવॆ.
06013004a ગૌરસ્તુ મધ્યમે દ્વીપે ગિરિર્માનઃશિલો મહાન્।
06013004c પર્વતઃ પશ્ચિમઃ કૃષ્ણો નારાયણનિભો નૃપ।।
મધ્યમ દ્વીપદલ્લિ કॆંપુશિલॆય ગૌરવॆન્નુવ મહા ગિરિયિદॆ. નૃપ! અદક્કॆ પશ્ચિમદલ્લિ કૃષ્ણ ऎંબ, નારાયણનિગॆ પ્રિયવાદ ગિરિયિદॆ.
06013005a તત્ર રત્નાનિ દિવ્યાનિ સ્વયં રક્ષતિ કેશવઃ।
06013005c પ્રજાપતિમુપાસીનઃ પ્રજાનાં વિદધે સુખં।।
અલ્લિ કેશવનુ દિવ્ય રત્નગળન્નુ સ્વયં રક્ષિસુત્તાનॆ. પ્રજાપતિયંતॆ આસીનનાગિ પ્રજॆગળॆગॆ વિવિધ સુખગળન્નુ કરુણિસુત્તાનॆ.
06013006a કુશદ્વીપે કુશસ્તંબો મધ્યે જનપદસ્ય હ।
06013006c સંપૂજ્યતે શલ્મલિશ્ચ દ્વીપે શાલ્મલિકે નૃપ।।
નૃપ! અલ્લિય જનપદગળ મધ્યॆયિરુવ કુશદ્વીપ કુશસ્તંબગળુ, મત્તુ શલ્મલિ દ્વીપ મત્તુ શલ્મલી વૃક્ષગળુ (બૂરુગદ મરગળુ) સંપૂજ્યવાદવુ.
06013007a ક્રૌંચદ્વીપે મહાક્રૌંચો ગિરી રત્નચયાકરઃ।
06013007c સંપૂજ્યતે મહારાજ ચાતુર્વર્ણ્યેન નિત્યદા।।
મહારાજ! ક્રૌંચદ્વીપદલ્લિરુવ રત્નગળ આકર મહાક્રૌંચ ગિરિયન્નુ ચાતુર્વર્ણદવરુ નિત્યવૂ પૂજિસુત્તારॆ.
06013008a ગોમંદઃ પર્વતો રાજન્સુમહાન્સર્વધાતુમાન્।
06013008c યત્ર નિત્યં નિવસતિ શ્રીમાન્કમલલોચનઃ।
06013008e મોક્ષિભિઃ સંસ્તુતો નિત્યં પ્રભુર્નારાયણો હરિઃ।।
રાજન્! ગોમંદ પર્વતવુ તુંબા દॊડ્ડદુ મત્તુ સર્વ ધાતુગળન્નૂ હॊંદિરુવંથહુદુ. અલ્લિ નિત્યવૂ મોક્ષહॊંદિદવરિંદ સ્તુતિસલ્પટ્ટુ શ્રીમાન્ કમલલોચન પ્રભુ હરિ નારાયણનુ વાસિસુત્તાનॆ.
06013009a કુશદ્વીપે તુ રાજેંદ્ર પર્વતો વિદ્રુમૈશ્ચિતઃ।
06013009c સુધામા નામ દુર્ધર્ષો દ્વિતીયો હેમપર્વતઃ।।
06013010a દ્યુતિમાન્નામ કૌરવ્ય તૃતીયઃ કુમુદો ગિરિઃ।
06013010c ચતુર્થઃ પુષ્પવાન્નામ પંચમસ્તુ કુશેશયઃ।।
06013011a ષષ્ઠો હરિગિરિર્નામ ષડેતે પર્વતોત્તમાઃ।
06013011c તેષામંતરવિષ્કંભો દ્વિગુણઃ પ્રવિભાગશઃ।।
રાજેંદ્ર! કુશદ્વીપદલ્લિ વિદ્રુમગળિંદ કૂડિરુવ સુધામ ऎંબ હॆસરિન દુર્ધર્ષ પર્વતવૂ મત્તુ ऎરડનॆયદાગિ હેમપર્વત દ્યુતિમાન્, મૂરનॆયદુ કુમુદ ગિરિ, નાલ્કનॆયદુ પુષ્પવાન્, ઐદનॆયદુ કુશેશય મત્તુ આરનॆયદર હॆસરુ હરિગિરિ. ઈ આરુ ઉત્તમ પર્વતગળુ. અવુગળ વિસ્તારગળુ ક્રમેણવાગિ હિંદિનદક્કિંત દ્વિગુણવાગિવॆ1.
06013012a ઔદ્ભિદં પ્રથમં વર્ષં દ્વિતીયં વેણુમંડલં।
06013012c તૃતીયં વૈ રથાકારં ચતુર્થં પાલનં સ્મૃતં।।
06013013a ધૃતિમત્પંચમં વર્ષં ષષ્ઠં વર્ષં પ્રભાકરં।
06013013c સપ્તમં કાપિલં વર્ષં સપ્તૈતે વર્ષપુંજકાઃ।।
ઔદ્ભિદવુ મॊદલનॆય વર્ષ. ऎરડનॆયદુ વેણુમંડલ. મૂરનॆયદુ રથાકાર. નાલ્કનॆયદુ પાલનવॆંદુ હેળુત્તારॆ. ધૃતિમત્ ઐદનॆય વર્ષ. આરનॆય વર્ષવુ પ્રભાકર. એળનॆયદુ કપિલ વર્ષ. ઈ એળુ વર્ષપુંજકગળુ.
06013014a એતેષુ દેવગંધર્વાઃ પ્રજાશ્ચ જગતીશ્વર।
06013014c વિહરંતિ રમંતે ચ ન તેષુ મ્રિયતે જનઃ।।
જગતીશ્વર! ઇવુગળલ્લિ દેવ-ગંધર્વરુ મત્તુ પ્રજॆગળુ વિહરિસિ રમિસુત્તારॆ. અવુગળલ્લિ જનરુ સાયુવુદિલ્લ.
06013015a ન તેષુ દસ્યવઃ સંતિ મ્લેચ્છજાત્યોઽપિ વા નૃપ।
06013015c ગૌરપ્રાયો જનઃ સર્વઃ સુકુમારશ્ચ પાર્થિવ।।
નૃપ! આ વર્ષગળલ્લિ દસ્યુગળૂ મ્લેચ્છ જાતિયવરૂ ઇરુવુદિલ્લ. પાર્થિવ! જનરॆલ્લરૂ ગૌરવર્ણદવરૂ સુકુમારરૂ આગિરુત્તારॆ.
06013016a અવશિષ્ટેષુ વર્ષેષુ વક્ષ્યામિ મનુજેશ્વર।
06013016c યથાશ્રુતં મહારાજ તદવ્યગ્રમનાઃ શૃણુ।।
મનુજેશ્વર! ઉળિદિરુવ વર્ષગળ કુરિતુ કેળિદંતॆ હેળુત્તેનॆ. મહારાજ! અવ્યગ્રમસ્સિનિંદ અદન્નુ કેળુ.
06013017a ક્રૌંચદ્વીપે મહારાજ ક્રૌંચો નામ મહાગિરિઃ।
06013017c ક્રૌંચાત્પરો વામનકો વામનાદંધકારકઃ।।
મહારાજ! ક્રૌંચદ્વીપદલ્લિ ક્રૌંચવॆંબ મહાગિરિ. ક્રૌંચદિંદ આચॆગॆ વામનક. વામનદિંદ અંધકારક.
06013018a અંધકારાત્પરો રાજન્મૈનાકઃ પર્વતોત્તમઃ।
06013018c મૈનાકાત્પરતો રાજન્ગોવિંદો ગિરિરુત્તમઃ।।
રાજન્! અંધકારદ આચॆ પર્વતોત્તમ મૈનાકવિદॆ. રાજન્! મૈનાકદ આચॆ ઉત્તમ ગિરિ ગોવિંદવિદॆ.
06013019a ગોવિંદાત્તુ પરો રાજન્નિબિડો નામ પર્વતઃ।
06013019c પરસ્તુ દ્વિગુણસ્તેષાં વિષ્કંભો વંશવર્ધન।।
વંશવર્ધન! ગોવિંદદ આચॆ વિસ્તીર્ણદલ્લિ અદર ऎરડુ પટ્ટિરુવ નિબિડ ऎંબ હॆસરિન પર્વતવિદॆ.
06013020a દેશાંસ્તત્ર પ્રવક્ષ્યામિ તન્મે નિગદતઃ શૃણુ।
06013020c ક્રૌંચસ્ય કુશલો દેશો વામનસ્ય મનોનુગઃ।।
અલ્લિ ઇરુવ દેશગળ કુરિતુ હેળુત્તેનॆ. કેળુ. ક્રૌંચદલ્લિરુવુદુ કુશલ દેશ. વામનદલ્લિરુવુદુ મનોનુગ.
06013021a મનોનુગાત્પરશ્ચોષ્ણો દેશઃ કુરુકુલોદ્વહ।
06013021c ઉષ્ણાત્પરઃ પ્રાવરકઃ પ્રાવરાદંધકારકઃ।।
કુરુકુલોદ્વહ! મનોનુગદ આચॆયિરુવ દેશવુ ઉષ્ણ. ઉષ્ણદ આચॆ પ્રાવરક. પ્રાવરકદ આચॆયિરુવુદુ અંધકારક.
06013022a અંધકારકદેશાત્તુ મુનિદેશઃ પરઃ સ્મૃતઃ।
06013022c મુનિદેશાત્પરશ્ચૈવ પ્રોચ્યતે દુંદુભિસ્વનઃ।।
અંધકારકદેશદ નંતર મુનિદેશવॆંદુ હેળુત્તારॆ. મુનિદેશદ આચॆ દુંદુભિસ્વનવॆંદુ હેળુત્તારॆ.
06013023a સિદ્ધચારણસંકીર્ણો ગૌરપ્રાયો જનાધિપ।
06013023c એતે દેશા મહારાજ દેવગંધર્વસેવિતાઃ।।
જનાધિપ! મહારાજ! ઈ સિદ્ધ-ચારણરિંદ કૂડિદ, દેવ-ગંધર્વ સેવિત દેશગળલ્લિરુવવવરુ ગૌરવર્ણદવરુ.
06013024a પુષ્કરે પુષ્કરો નામ પર્વતો મણિરત્નમાન્।
06013024c તત્ર નિત્યં નિવસતિ સ્વયં દેવઃ પ્રજાપતિઃ।।
પુષ્કરદલ્લિ પુષ્કર ऎન્નુવ મણિરત્નગળ પર્વતવિદॆ. અલ્લિ નિત્યવૂ સ્વયં દેવ પ્રજાપતિયુ વાસિસુત્તાનॆ.
06013025a તં પર્યુપાસતે નિત્યં દેવાઃ સર્વે મહર્ષિભિઃ।
06013025c વાગ્ભિર્મનોનુકૂલાભિઃ પૂજયંતો જનાધિપ।।
જનાધિપ! અવનન્નુ નિત્યવૂ ऎલ્લ દેવતॆગળૂ, મહર્ષિગળૂ વાક્, મનસ્સુ મત્તુ અનુકૂલગળિંદ પૂજિસુત્તારॆ.
06013026a જંબૂદ્વીપાત્પ્રવર્તંતે રત્નાનિ વિવિધાન્યુત।
06013026c દ્વીપેષુ તેષુ સર્વેષુ પ્રજાનાં કુરુનંદન।।
06013027a વિપ્રાણાં બ્રહ્મચર્યેણ સત્યેન ચ દમેન ચ।
06013027c આરોગ્યાયુઃપ્રમાણાભ્યાં દ્વિગુણં દ્વિગુણં તતઃ।।
કુરુનંદન! જંબૂદ્વીપદ વિવિધ રત્નગળન્નુ તંદુ ઇલ્લિ બળસલાગુત્તદॆ. ઈ ऎલ્લ દ્વીપગળ પ્રજॆગળુ બ્રહ્મચર્ય, સત્ય, મત્તુ દમગળિંદ કૂડિદ વિપ્રરુ. ઇવર આરોગ્ય મત્તુ આયુસ્સિન પ્રમાણગળॆરડૂ દ્વિગુણ દ્વિગુણગળાગુત્તા હોગુત્તવॆ.
06013028a એકો જનપદો રાજન્દ્વીપેષ્વેતેષુ ભારત।
06013028c ઉક્તા જનપદા યેષુ ધર્મશ્ચૈકઃ પ્રદૃશ્યતે।।
ભારત! ઈ દ્વીપગળલ્લિ ऒંદે જનપદવિદॆ. ઈ જનપદદલ્લિ ऒંદે ધર્મવુ કાણિસુત્તદॆ ऎંદુ હેળુત્તારॆ.
06013029a ઈશ્વરો દંડમુદ્યમ્ય સ્વયમેવ પ્રજાપતિઃ।
06013029c દ્વીપાનેતાન્મહારાજ રક્ષંસ્તિષ્ઠતિ નિત્યદા।।
મહારાજ! સ્વયં પ્રજાપતિ ઈશ્વરનુ દંડવન્નુ હિડિદુ નિત્યવૂ ઈ દ્વીપગળન્નુ રક્ષિસલુ નિંતિરુવનુ.
06013030a સ રાજા સ શિવો રાજન્સ પિતા સ પિતામહઃ।
06013030c ગોપાયતિ નરશ્રેષ્ઠ પ્રજાઃ સજડપંડિતાઃ।।
રાજન્! અવને રાજા. અવને શિવ. અવને પિત મત્તુ પિતામહ. નરશ્રેષ્ઠ! જડ-પંડિતરન્નૂ સેરિ પ્રજॆગળન્નુ અવને કાયુત્તાનॆ.
06013031a ભોજનં ચાત્ર કૌરવ્ય પ્રજાઃ સ્વયમુપસ્થિતં।
06013031c સિદ્ધમેવ મહારાજ ભુંજતે તત્ર નિત્યદા।।
કૌરવ્ય! મહારાજ! અલ્લિ ભોજનવુ તાને તયારાગિ બરુત્તદॆ. અલ્લિ સિદ્ધવાગિરુવ અદન્નુ અલ્લિયવરુ નિત્યવૂ ભુંજિસુત્તારॆ.
06013032a તતઃ પરં સમા નામ દૃશ્યતે લોકસંસ્થિતિઃ।
06013032c ચતુરશ્રા મહારાજ ત્રયસ્ત્રિંશત્તુ મંડલં।।
અદર આચॆ સમા ऎંબ હॆસરિન લોકસંસ્થિતિયુ કાણિસુત્તદॆ. મહારાજ! અદુ નાલ્કુ કોણગળિંદ કૂડિદ્દુ મૂવત્મૂરુ મંડલગળન્નુ હॊંદિદॆ.
06013033a તત્ર તિષ્ઠંતિ કૌરવ્ય ચત્વારો લોકસમ્મતાઃ।
06013033c દિગ્ગજા ભરતશ્રેષ્ઠ વામનૈરાવતાદયઃ।
06013033e સુપ્રતીકસ્તથા રાજન્પ્રભિન્નકરટામુખઃ।।
કૌરવ્ય! ભરતશ્રેષ્ઠ! રાજન્! અલ્લિ નાલ્કુ લોકસમ્મત દિગ્ગજગળુ - વામન, ઐરાવતદિંદ શુરુવાગિ સુપ્રતીક મત્તુ ઇન્નॊંદુ કરટામુખ.
06013034a તસ્યાહં પરિમાણં તુ ન સંખ્યાતુમિહોત્સહે।
06013034c અસંખ્યાતઃ સ નિત્યં હિ તિર્યગૂર્ધ્વમધસ્તથા।।
અવુગળ પરિમાણગળન્નુ લॆક્કમાડિ હેળલુ નનગॆ ઉત્સાહવિલ્લ. અવુગળ અગલ, ऎત્તર મત્તુ ગાત્રગળુ નિત્યવૂ અસંખ્યવાદુદુ.
06013035a તત્ર વૈ વાયવો વાંતિ દિગ્ભ્યઃ સર્વાભ્ય એવ ચ।
06013035c અસંબાધા મહારાજ તાન્નિગૃહ્ણંતિ તે ગજાઃ।।
06013036a પુષ્કરૈઃ પદ્મસંકાશૈર્વર્ષ્મવદ્ભિર્મહાપ્રભૈઃ।
06013036c તે શનૈઃ પુનરેવાશુ વાયૂન્મુંચંતિ નિત્યશઃ।।
અલ્લિ વાયુવુ ऎલ્લ દિક્કુગળિંદલૂ બીસુત્તિરુત્તાનॆ. આ ગાળિયન્નુ ઈ ગજગળુ પદ્મસંકાશવાદ, એનન્નૂ ऎળॆદુકॊળ્ળબહુદાદ, મહાપ્રભॆયન્નુળ્ળ તમ્મ સॊંડિલુગળિંદ હિડિદિટ્ટુકॊંડુ, ગાળિયન્નુ પુનઃ મॆલ્લને નિત્યવૂ બિડુત્તિરુત્તવॆ.
06013037a શ્વસદ્ભિર્મુચ્યમાનાસ્તુ દિગ્ગજૈરિહ મારુતાઃ।
06013037c આગચ્છંતિ મહારાજ તતસ્તિષ્ઠંતિ વૈ પ્રજાઃ।।
મહારાજ! ઈ રીતિ દિગ્ગજગળ ઉસિરાટદિંદ હॊરબંદ ગાળિયે ઇલ્લિગॆ બંદુ, પ્રજॆગળુ ઉસિરાડુત્તવॆ2.”
06013038 ધૃતરાષ્ટ્ર ઉવાચ।
06013038a પરો વૈ વિસ્તરોઽત્યર્થં ત્વયા સંજય કીર્તિતઃ।
06013038c દર્શિતં દ્વીપસંસ્થાનં ઉત્તરં બ્રૂહિ સંજય।।
ધૃતરાષ્ટ્રનુ હેળિદનુ: “સંજય! મॊદલનॆય વિષયવન્નુ નીનુ બહળ વિસ્તારવાગિ હેળિદ્દીયॆ. દ્વીપગળિરુવ જાગગળન્નૂ હેળિદ્દીયॆ. સંજય! ઇન્નુ ઉળિદ વિષયગળ કુરિતુ હેળુ.”
06013039 સંજય ઉવાચ।
06013039a ઉક્તા દ્વીપા મહારાજ ગ્રહાન્મે શૃણુ તત્ત્વતઃ।
06013039c સ્વર્ભાનુઃ કૌરવશ્રેષ્ઠ યાવદેષ પ્રભાવતઃ।।
સંજયનુ હેળિદનુ: “મહારાજ! દ્વીપગળ કુરિતુ હેળિયાયિતુ. ગ્રહગળ કુરિતુ તત્વતવાગિ નાનુ હેળુવુદન્નુ કેળુ.
06013040a પરિમંડલો મહારાજ સ્વર્ભાનુઃ શ્રૂયતે ગ્રહઃ।
06013040c યોજનાનાં સહસ્રાણિ વિષ્કંભો દ્વાદશાસ્ય વૈ।।
મહારાજ! ગ્રહ સ્વર્ભાનુ3વુ ગોલાકરદ મંડલદલ્લિદ્દાનॆંદુ કેળિદ્દેવॆ. અદર વ્યાસવુ હન્નॆરડુ સાવિર યોજનગળુ.
06013041a પરિણાહેન ષટ્ત્રિંશદ્વિપુલત્વેન ચાનઘ।
06013041c ષષ્ટિમાહુઃ શતાન્યસ્ય બુધાઃ પૌરાણિકાસ્તથા।।
અનઘ! અદર સુત્તળતॆ ૩૬ સાવિર યોજન, ગાત્ર(દપ્પ)વુ ૬ સાવિર યોજનવॆંદુ તિળિદ પૌરાણિકરુ હેળુત્તારॆ.
06013042a ચંદ્રમાસ્તુ સહસ્રાણિ રાજન્નેકાદશ સ્મૃતઃ।
06013042c વિષ્કંભેણ કુરુશ્રેષ્ઠ ત્રયસ્ત્રિંશત્તુ મંડલં।
06013042e એકોનષષ્ટિર્વૈપુલ્યાચ્ચીતરશ્મેર્મહાત્મનઃ।।
રાજન્! ચંદ્રન વ્યાસવુ હન્નॊંદુ સાવિર યોજનગળॆંદુ હેળુત્તારॆ. કુરુશ્રેષ્ઠ! આ શીતાંશુવિન મંડલદ સુત્તળતॆયુ ૩૩ સાવિર યોજનગળુ મત્તુ દપ્પવુ ૫,૯૦૦ યોજનગળॆંદુ મહાત્મરુ હેળુત્તારॆ4.
06013043a સૂર્યસ્ત્વષ્ટૌ સહસ્રાણિ દ્વે ચાન્યે કુરુનંદન।
06013043c વિષ્કંભેણ તતો રાજન્મંડલં ત્રિંશતં સમં।।
કુરુનંદન! રાજન્! સૂર્યગ્રહદ વિસ્તાર ૧૦,૦૦૦ યોજનગળુ. સુત્તળતॆ ૩૦,૦૦૦ યોજનગળુ.
06013044a અષ્ટપંચાશતં રાજન્વિપુલત્વેન ચાનઘ।
06013044c શ્રૂયતે પરમોદારઃ પતંગોઽસૌ વિભાવસુઃ।
06013044e એતત્પ્રમાણમર્કસ્ય નિર્દિષ્ટમિહ ભારત।।
રાજન્! અનઘ! સૂર્યન ગાત્ર ૫,૮૦૦ યોજનગળુ. ભારત! હીગॆ પરમોદારનાદ શીઘ્રગામિયાદ વિભાવસુવિન નિર્દિષ્ટ પરિમાણવન્નુ હેળુત્તારॆ.
06013045a સ રાહુશ્ચાદયત્યેતૌ યથાકાલં મહત્તયા।
06013045c ચંદ્રાદિત્યૌ મહારાજ સંક્ષેપોઽયમુદાહૃતઃ।।
મહારાજ! ઇવુગળલ્લિ રાહુવે દॊડ્ડગ્રહવાદુદરિંદ કॆલવુ સમયગળલ્લિ ઇદુ ચંદ્ર-આદિત્યરન્નુ મુચ્ચિબિડુત્તદॆ.
06013046a ઇત્યેતત્તે મહારાજ પૃચ્છતઃ શાસ્ત્રચક્ષુષા।
06013046c સર્વમુક્તં યથાતત્ત્વં તસ્માચ્ચમમવાપ્નુહિ।।
મહારાજ! નીનુ કેળિદુદક્કॆ ઈ મૂરુ ગ્રહગળ કુરિતુ નિનગॆ શાસ્ત્રગળ આધારદંતॆ ऎલ્લવન્નૂ હેળિદ્દેનॆ.
06013047a યથાદૃષ્ટં મયા પ્રોક્તં સનિર્યાણમિદં જગત્।
06013047c તસ્માદાશ્વસ કૌરવ્ય પુત્રં દુર્યોધનં પ્રતિ।।
જગત્તિન નિર્માણ મત્તુ અદર સ્વરૂપવન્નુ નીનુ બયસિદંતॆ નાનુ હેળિદ્દેનॆ. ઈ કથનવન્નુ કેળિ કૌરવ્ય! નિન્ન મગ દુર્યોધનન કુરિતુ આશ્વાસનॆયન્નુ હॊંદુ.
06013048a શ્રુત્વેદં ભરતશ્રેષ્ઠ ભૂમિપર્વ મનોનુગં।
06013048c શ્રીમાન્ભવતિ રાજન્યઃ સિદ્ધાર્થઃ સાધુસમ્મતઃ।
06013048e આયુર્બલં ચ વીર્યં ચ તસ્ય તેજશ્ચ વર્ધતે।।
ભરતશ્રેષ્ઠ! ઈ ભૂમિપર્વવન્નુ મનસ્સિટ્ટુ કેળુવ રાજનુ શ્રીમંતનાગુત્તાનॆ, સિદાર્થનાગુત્તાનॆ, સાધુસમ્મતનાગુત્તાનॆ. અવન આયસ્સુ, બલ, વીર્ય મત્તુ તેજસ્સુગળુ વૃદ્ધિસુત્તવॆ.
06013049a યઃ શૃણોતિ મહીપાલ પર્વણીદં યતવ્રતઃ।
06013049c પ્રીયંતે પિતરસ્તસ્ય તથૈવ ચ પિતામહાઃ।।
મહીપાલ! નિયતવાદ વ્રતાનુષ્ટાનગળલ્લિદ્દુકॊંડુ પર્વકલગળલ્લિ ઈ ભૂમિપર્વવન્નુ શ્રદ્ધॆયિંદ કેળુવવવર પિતૃગળૂ પિતામહરૂ સંપ્રીતરાગુત્તારॆ.
06013050a ઇદં તુ ભારતં વર્ષં યત્ર વર્તામહે વયં।
06013050c પૂર્વં પ્રવર્તતે પુણ્યં તત્સર્વં શ્રુતવાનસિ।।
ઈગ નાવુ ઇરુવ મત્તુ પૂર્વજરુ પુણ્યકર્મગળન્નુ માડિરુવ ઈ ભારતવર્ષદ કુરિતુ નીનુ ऎલ્લવન્નૂ કેળિદંતાયિતુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ભીષ્મપર્વણિ ભૂમિ પર્વણિ ઉત્તરદ્વીપાદિસંસ્થાન વર્ણને ત્રયોદશોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ભીષ્મપર્વદલ્લિ ભૂમિ પર્વદલ્લિ ઉત્તરદ્વીપાદિસંસ્થાન વર્ણનવॆંબ હદિમૂરને અધ્યાયવુ.
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ભીષ્મ પર્વણિ ભૂમિ પર્વઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ભીષ્મ પર્વદલ્લિ ભૂમિ પર્વવુ.
ઇદૂવરॆગિન ऒટ્ટુ મહાપર્વગળુ-5/18, ઉપપર્વગળુ-62/100, અધ્યાયગળુ-873/1995, શ્લોકગળુ-28239/73784.
-
કુશદ્વીપદલ્લિ મॊદલનॆયદાદ ગૌરપર્વતક્કૂ ऎરડનॆયદાદ સુધામપર્વતક્કૂ અંતરવુ ऒંદુ સાવિર યોજનॆગળાગિદ્દરॆ સુધામ પર્વતક્કૂ મૂરનॆયદાદ કુમુદપર્વતક્કૂ ऎરડુ સાવિર યોજનॆગળુ. કુમુદપર્વતક્કૂ પુષ્પવત્પર્વતક્કૂ અંતર નાલ્કુ સાવિર યોજનॆગળુ. હીગॆ ઉત્તરોત્તર પર્વતગળ વિસ્તીર્ણવુ દ્વિગુણવાગુત્તા હોગુત્તદॆ. ↩︎
-
દિગ્ગજગળ અપરિમેયત્વવન્નુ ઈ શ્લોકગળુ સૂચિસુત્તવॆ. ↩︎
-
રાહુગ્રહ . ↩︎
-
આધુનિક ખગોળશાસ્ત્રદ પ્રકાર ચંદ્રન પરિધિ (સુત્તળતॆ) 10,951 કિલો મીટર્ગળુ અથવા 6,783 મૈલુગળુ. અદર વ્યાસવુ 1732.4 કિલો મીટર્ ગળુ. http://www.universetoday.com/66662/circumference-of-the-moon/ ↩︎