प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
भीष्म पर्व
जंबूखंडविनिर्माण पर्व
अध्याय 3
सार
युद्धदल्लि महाक्षयवन्नु सूचिसुव निमित्तगळ कुरितु व्यासनु धृतराष्ट्रनिगॆ मुंदुवरिसि हेळिदुदु (1-46).
06003001 व्यास उवाच।
06003001a खरा गोषु प्रजायंते रमंते मातृभिः सुताः।
06003001c अनार्तवं पुष्पफलं दर्शयंति वने द्रुमाः।।
व्यासनु हेळिदनु: “कत्तॆगळु गोवुगळन्नु हुट्टिसुत्तिवॆ. गंडु मक्कळु तायियरॊंदिगॆ रमिसुत्तिद्दारॆ. वनदल्लि मरगळु अकालदल्लि हूवु-हण्णुगळन्नु बिडुत्तिवॆ.
06003002a गर्भिण्यो राजपुत्र्यश्च जनयंति विभीषणान्।
06003002c क्रव्यादान्पक्षिणश्चैव गोमायूनपरान्मृगान्।।
गर्भिणि राजपुत्रियरु विभीषणरादवरन्नु हुट्टिसुत्तिद्दारॆ. मांसभक्षक प्राणिगळु पक्षिगळॊंदिगॆ सेरि मृगगळन्नु भक्षिसुत्तिवॆ.
06003003a त्रिविषाणाश्चतुर्नेत्राः पंचपादा द्विमेहनाः।
06003003c द्विशीर्षाश्च द्विपुच्छाश्च दंष्ट्रिणः पशवोऽशिवाः।।
06003004a जायंते विवृतास्याश्च व्याहरंतोऽशिवा गिरः।
06003004c त्रिपदाः शिखिनस्तार्क्ष्याश्चतुर्दंष्ट्रा विषाणिनः।।
मूरु कोडुगळ, नाल्कु कण्णुगळ, ऐदु कालुगळ, ऎरडु लिंगगळिरुव, ऎरडु तलॆगळिरुव, ऎरडु बालगळिरुव, मत्तु हल्लुगळिरुव, मूरु पादगळ, कोडुगळिरुव, नाल्कु हल्लुगळिरुव, कुदुरॆगळु मत्तु अशिव पशुगळु हुट्टि, अगलवागि बायिगळन्नु कळॆदु अशिव स्वरगळल्लि कूगुत्तिवॆ.
06003005a तथैवान्याश्च दृश्यंते स्त्रियश्च ब्रह्मवादिनां।
06003005c वैनतेयान्मयूरांश्च जनयंत्यः पुरे तव।।
निन्न पुरदल्लि ब्रह्मवादिगळ स्त्रीयरु मत्तु इतररु गरुड मत्तु मयूरगळिगॆ जन्म नीडुत्तिद्दारॆ.
06003006a गोवत्सं वडवा सूते श्वा सृगालं महीपते।
06003006c क्रकरां शारिकाश्चैव शुकांश्चाशुभवादिनः।।
महीपते! कुदुरॆगळु हसुविन करुगळिगॆ मत्तु नायियु नरि मत्तु कोळिगळिगॆ जन्म नीडुत्तिवॆ. जिंकॆगळू गिळिगळू अशुभवागि कूगुत्तिवॆ.
06003007a स्त्रियः काश्चित्प्रजायंते चतस्रः पंच कन्यकाः।
06003007c ता जातमात्रा नृत्यंति गायंति च हसंति च।।
कॆलवु स्त्रीयरु नाल्कु-ऐदु कन्यॆगळिगॆ जन्मनीडुत्तिद्दारॆ. हुट्टिदकूडले अवरु नर्तिसुत्तारॆ, हाडुत्तारॆ मत्तु नगुत्तारॆ.
06003008a पृथग्जनस्य कुडकाः स्तनपाः स्तेनवेश्मनि।
06003008c नृत्यंति परिगायंति वेदयंतो महद्भयं।।
अति कीळुस्तरद जनरु नगुत्तिद्दारॆ, कुणियुत्तिद्दारॆ मत्तु हाडुत्तिद्दारॆ. इदु महा भयवन्नु सूचिसुत्तदॆ.
06003009a प्रतिमाश्चालिखंत्यन्ये सशस्त्राः कालचोदिताः।
06003009c अन्योन्यमभिधावंति शिशवो दंडपाणयः।
06003009e उपरुंधंति कृत्वा च नगराणि युयुत्सवः।।
कालचोदित शिशुगळु सशस्त्रर चित्रगळन्नु बरॆयुत्तिवॆ. दंडगळन्नु हिडिदु अन्योन्यरन्नु ओडिसुत्तिद्दारॆ. युद्धद उत्सुकरागि नगरवन्ने पुडिमाड तॊडगिद्दारॆ.
06003010a पद्मोत्पलानि वृक्षेषु जायंते कुमुदानि च।
06003010c विष्वग्वाताश्च वांत्युग्रा रजो न व्युपशाम्यति।।
कमलगळु मत्तु कुमुदगळु मरगळल्लि बॆळॆयुत्तिवॆ. उग्रवाद भिरुगाळियु बीसुत्तिदॆ. धूळु कडिमॆयागुत्तिल्ल.
06003011a अभीक्ष्णं कंपते भूमिरर्कं राहुस्तथाग्रसत्।
06003011c श्वेतो ग्रहस्तथा चित्रां समतिक्रम्य तिष्ठति।।
भूमियु कंपिसुत्तिदॆ. राहुवु सूर्यग्रस्त माडुत्तिद्दानॆ. श्वेत (केतु) ग्रहवु चित्रानक्षत्रवन्नु दाटि निंतिदॆ1.
06003012a अभावं हि विशेषेण कुरूणां प्रतिपश्यति।
06003012c धूमकेतुर्महाघोरः पुष्यमाक्रम्य तिष्ठति।।
इवु विशेषवागि कुरुगळ अभाववन्नु सूचिसुत्तवॆ. महाघोर धूमकेतुवु पुष्यवन्नु दाटि निंतिदॆ.
06003013a सेनयोरशिवं घोरं करिष्यति महाग्रहः।
06003013c मघास्वंगारको वक्रः श्रवणे च बृहस्पतिः।।
ई महाग्रहवु ऎरडू सेनॆगळिगॆ घोरवाद अमंगळवन्नुंटुमाडुत्तदॆ. अंगारक (मंगळ) नु मघदल्लि मत्तु श्रवणदल्लि बृहस्पति (गुरु) यु वक्रवागिद्दारॆ.
06003014a भाग्यं नक्षत्रमाक्रम्य सूर्यपुत्रेण पीड्यते।
06003014c शुक्रः प्रोष्ठपदे पूर्वे समारुह्य विशां पते।
06003014e उत्तरे तु परिक्रम्य सहितः प्रत्युदीक्षते।।
सूर्यपुत्र (शनि) नु भगा (उत्तरा) नक्षत्रवन्नु दाटि पीडिसुत्तिद्दानॆ. विशांपते! शुक्रग्रहवु पूर्वभाद्रपदवन्नु हिंदॆ हाकि उत्तरभाद्रपदवन्नु नोडुत्तिदॆ.
06003015a श्यामो2 ग्रहः प्रज्वलितः सधूमः सहपावकः।
06003015c ऐंद्रं तेजस्वि नक्षत्रं ज्येष्ठामाक्रम्य तिष्ठति।।
बॆंकि हॊगॆगळिंद प्रज्वलिसुत्तिरुव कप्पु ग्रह (राहु)वु इंद्रन तेजस्वि ज्येष्ठा नक्षत्रवन्नु दाटि निंतिद्दानॆ.
06003016a ध्रुवः प्रज्वलितो घोरमपसव्यं प्रवर्तते।
06003016c चित्रास्वात्यंतरे चैव धिष्ठितः परुषो3 ग्रहः।।
घोरवागि प्रज्वसिसुत्तिरुव ध्रुव नक्षत्रवु बलगडॆ उरुळुत्तिदॆ. क्रूर ग्रह (राहु)वु चित्रा मत्तु स्वाति नक्षत्रगळ नडुवॆ निंतिद्दानॆ.
06003017a वक्रानुवक्रं कृत्वा च श्रवणे पावकप्रभः।
06003017c ब्रह्मराशिं समावृत्य लोहितांगो व्यवस्थितः।।
पावकप्रभ लोहितांग (मंगळ)नु वक्र वक्रवागि माडिकॊंडु ब्रह्मराशि (गुरु) यॊंदिगॆ श्रवणा नक्षत्रदल्लि व्यवस्थितनागिद्दानॆ.
06003018a सर्वसस्यप्रतिच्छन्ना पृथिवी फलमालिनी।
06003018c पंचशीर्षा यवाश्चैव शतशीर्षाश्च शालयः।।
फलमालिनी पृथ्वियु सर्व सस्यगळन्नु हॊत्तिद्दाळॆ. गोधिय सस्यगळिगॆ ऐदु तलॆगळिवॆ मत्तु भत्तक्कॆ हत्तु तलॆगळिवॆ.
06003019a प्रधानाः सर्वलोकस्य यास्वायत्तं इदं जगत्।
06003019c ता गावः प्रस्नुता वत्सैः शोणितं प्रक्षरंत्युत।।
ई जगत्तिनल्लिये सर्वलोकगळल्लियू प्रधानवॆनिसिकॊंड गोवुगळु करुगळन्नु हॆत्त नंतर रक्तवन्ने हालन्नागि नीडुत्तिवॆ.
06003020a निश्चेरुरपिधानेभ्यः खड्गाः प्रज्वलिता भृशं।
06003020c व्यक्तं पश्यंति शस्त्राणि संग्रामं समुपस्थितं।।
धनुस्सुगळिंद हॊळॆयुव किरणगळु हॊरसूसुत्तिवॆ. खड्गगळु चॆन्नागि हॊळॆयुत्तिवॆ. संग्रामवु बंदागिदॆ ऎन्नुवुदन्नु शस्त्रगळु व्यक्तपडिसुत्तिवॆ.
06003021a अग्निवर्णा यथा भासः शस्त्राणामुदकस्य च।
06003021c कवचानां ध्वजानां च भविष्यति महान् क्षयः।।
शस्त्रगळ, नीरिन, कवचगळ मत्तु ध्वजगळ बण्णवु अग्निवर्णदंतॆ तोरुत्तिदॆ. महा क्षयवागुवुदिदॆ.
06003022a दिक्षु प्रज्वलितास्याश्च व्याहरंति मृगद्विजाः।
06003022c अत्याहितं दर्शयंतो वेदयंति महद्भयं।।
मृगपक्षिगळु उरियुत्तिरुव मुखगळिंद घोर कूगुगळन्नु कूगुत्ता ओडाडुत्तिवॆ. महाभयवन्नु सूचिसुत्तिवॆ.
06003023a एकपक्षाक्षिचरणः शकुनिः खचरो निशि।
06003023c रौद्रं वदति संरब्धः शोणितं चर्दयन्मुहुः।।
ऒंदे रॆक्कॆयुळ्ळ, ऒंदे कण्णुळ्ळ, ऒंदे कालिरुव घोर पक्षियॊंदु रात्रि आकाशदल्लि, केळुववरु रक्तकारुव हागॆ, रौद्रवागि कूगि भयपडिसुत्तिदॆ.
06003024a ग्रहौ ताम्रारुणशिखौ प्रज्वलंताविव स्थितौ।
06003024c सप्तर्षीणामुदाराणां समवच्छाद्य वै प्रभां।।
कॆंपु मत्तु बिळिय शिखॆगळ ऎरडु ग्रहगळु प्रज्वलिसुत्ता निंतिवॆ. उदार सप्तर्षिगळ नक्षत्रमंडलगळ प्रभॆयन्नु मुच्चिवॆ.
06003025a संवत्सरस्थायिनौ च ग्रहौ प्रज्वलितावुभौ।
06003025c विशाखयोः समीपस्थौ बृहस्पतिशनैश्चरौ।।
प्रज्वलिसुत्तिरुव ऎरडु ग्रहगळु बृहस्पति-शनैश्चररु विशाखा नक्षत्रद समीपदल्लि ऒंदु वर्ष नॆलॆसिद्दारॆ4.
06003026a 5कृत्तिकासु ग्रहस्तीव्रो नक्षत्रे प्रथमे ज्वलन्।
06003026c वपूंष्यपहरन्भासा धूमकेतुरिव स्थितः।।
कृत्तिका नक्षत्रद प्रथमदल्लि तीव्र ग्रहवु प्रज्वलिसुत्ता, धूमकेतुविनंतॆ हॊळॆयुत्ता अदर मुखवन्नु अड्डकट्टुत्तिदॆ.
06003027a त्रिषु पूर्वेषु सर्वेषु नक्षत्रेषु विशां पते।
06003027c बुधः संपततेऽभीक्ष्णं जनयन्सुमहद्भयं।।
विशांपते! पूर्वदल्लिरुव ऎल्ल मूरु नक्षत्रगळ मेलॆ बुधनु अभीक्ष्ण दृष्ठियन्नु बीरि महा भयवन्नु हुट्टिसुत्तिद्दानॆ6.
06003028a चतुर्दशीं पंचदशीं भूतपूर्वां च षोडशीं।
06003028c इमां तु नाभिजानामि अमावास्यां त्रयोदशीं।।
हिंदॆ हदिनाल्कनॆय, हदिनैदनॆय अथवा हदिनारनॆय दिन अमवास्यॆयागुत्तित्तु. ईगिन हागॆ त्रयोदशियंदु अमवास्यॆयादद्दन्नु नानु अरियॆ!
06003029a चंद्रसूर्यावुभौ ग्रस्तावेकमासे त्रयोदशीं।
06003029c अपर्वणि ग्रहावेतौ प्रजाः संक्षपयिष्यतः।।
ऒंदे तिंगळिनल्लि चंद्र मत्तु सूर्यग्रहणगळॆरडू त्रयोदशियंदु नडॆदिदॆ7. अकालदल्लाद ई ग्रहणगळु प्रजॆगळ नाशवन्नु सूचिसुत्तवॆ.
06003030a रजोवृता दिशः सर्वाः पांसुवर्षैः समंततः।
06003030c उत्पातमेघा रौद्राश्च रात्रौ वर्षंति शोणितं।।
दिक्कुगळल्लॆल्ला धूळुतुंबि ऎल्लकडॆगळिंदलू आनॆकल्लिन मळॆयागुत्तिदॆ. उत्पातवन्नु सूचिसुव मेघगळु रात्रियल्लि रक्तद रौद्र मळॆयन्नु सुरिसुत्तिवॆ.
06003031a मांसवर्षं पुनस्तीव्रमासीत् कृष्णचतुर्दशीं।
06003031c अर्धरात्रे महाघोरमतृप्यंस्तत्र राक्षसाः।।
कृष्णपक्षद चतुर्दशियंदु पुनः तीव्र मांसद मळॆयु आयितु. अर्धरात्रियल्लि महाघोर राक्षसरु अतृप्तरागिद्दरु.
06003032a प्रतिस्रोतोऽवहन्नद्यः सरितः शोणितोदकाः।
06003032c फेनायमानाः कूपाश्च नर्दंति वृषभा इव।
06003032e पतंत्युल्काः सनिर्घाताः शुष्काशनिविमिश्रिताः।।
नदिगळु विरुद्ध दिक्कुगळल्लि हरियुत्तवॆ. नदिगळ नीरु रक्तवागिदॆ. नॊरॆतुंबि बाविगळु होरिगळंतॆ भुसुगुट्टुत्तिवॆ. ऒणगिद वज्रदंतॆ उल्कॆगळु भुसुगुट्टुत्ता कॆळगॆ बीळुत्तिवॆ.
06003033a अद्य चैव निशां व्युष्टां उदये भानुराहतः।
06003033c ज्वलंतीभिर्महोल्काभिश्चतुर्भिः सर्वतोदिशं।।
इंदिन ई रात्रियु कळॆदु उदयदल्लि भानु मेलॆद्दाग नाल्कू कडॆगळल्लि ऎल्लदिक्कुगळल्लि उरियुत्तिरुव महा उल्कॆयु काणिसिकॊळ्ळुत्तदॆ.
06003034a आदित्यं उपतिष्ठद्भिस्तत्र चोक्तं महर्षिभिः।
06003034c भूमिपालसहस्राणां भूमिः पास्यति शोणितं।।
आदित्यवु मेलॆद्दाग भूमियु सहस्रारु भूमिपालर रक्तवन्नु कुडियुत्तदॆ ऎंदु महर्षिगळु हेळुत्तारॆ.
06003035a कैलासमंदराभ्यां तु तथा हिमवतो गिरेः।
06003035c सहस्रशो महाशब्दं शिखराणि पतंति च।।
कैलास-मंदरगळॆरडरल्लि मत्तु हागॆये हिमवत् गिरियल्लि सहस्रारु शिखरगळु महाशब्धदॊंदिगॆ बीळुत्तिवॆ.
06003036a महाभूता भूमिकंपे चतुरः सागरान्पृथक्।
06003036c वेलां उद्वर्तयंति स्म क्षोभयंतः पुनः पुनः।।
भूमिय महा कंपनदिंद नाल्कु सागरगळु पुनः पुनः क्षोभॆगॊंडु दडगळन्नु नुंगुववो ऎन्नुवहागॆ मेलॆ एरुत्तिवॆ.
06003037a वृक्षानुन्मथ्य वांत्युग्रा वाताः शर्करकर्षिणः।
06003037c पतंति चैत्यवृक्षाश्च ग्रामेषु नगरेषु च।।
उग्र गाळिगळु वृक्षगळन्नु कित्तु बीळिसुत्तिवॆ. ग्राम मत्तु नगरगळल्लि चैत्य वृक्षगळु बीळुत्तिवॆ.
06003038a पीतलोहितनीलश्च ज्वलत्यग्निर्हुतो द्विजैः।
06003038c वामार्चिः शावगंधी च धूमप्रायः खरस्वनः।
06003038e स्पर्शा गंधा रसाश्चैव विपरीता महीपते।।
द्विजरु आहुतियन्नु हाकिदाग अग्नियु हळदि, कॆंपु मत्तु नीलि बण्णगळन्नु ताळुत्तिदॆ. अदर ज्वालॆयु ऎडक्कॆ बागि धूमयुक्त दुर्गंधवन्नु नीडुत्तिदॆ, पटपट शब्धमाडुत्तिदॆ. महीपते! स्पर्ष, गंध, रसगळु विपरीतवागिवॆ.
06003039a धूमायंते ध्वजा राज्ञां कंपमाना मुहुर्मुहुः।
06003039c मुंचंत्यंगारवर्षाणि भेर्योऽथ पटहास्तथा।।
राजर ध्वजगळु मत्तॆ मत्तॆ कंपिसुत्ता हॊगॆयाडुत्तिवॆ. किडिगळ मळॆयन्नु सुरिसुत्तिवॆ. भेरिगळु बूदियन्नु चॆल्लुत्तिवॆ.
06003040a प्रासादशिखराग्रेषु पुरद्वारेषु चैव हि।
06003040c गृध्राः परिपतंत्युग्रा वामं मंडलमाश्रिताः।।
प्रासाद शिखरगळ तुदियल्लि मत्तु पुरद्वारगळल्लि हद्दुगळु ऎडगडॆयिंद मंडलाकारदल्लि कुळितु उग्रवागि परितपिसुत्तिवॆ.
06003041a पक्वापक्वेति सुभृशं वावाश्यंते वयांसि च।
06003041c निलीयंते ध्वजाग्रेषु क्षयाय पृथिवीक्षितां।।
पृथिवीक्षितर सावन्नु सूचिसुत्ता ध्वजाग्रदल्लि निंतु ऎल्ल पक्षिगळू पक्वा पक्वा8 ऎंदु जोरागि कूगुत्तिवॆ.
06003042a ध्यायंतः प्रकिरंतश्च वालान्वेपथुसंयुताः।
06003042c रुदंति दीनास्तुरगा मातंगाश्च सहस्रशः।।
यावुदो योचनॆयल्लिद्दुकॊंडु नडुगुत्तिरुव आनॆगळु मल-मूत्रगळन्नु माडुत्ता अल्लल्लि होगुत्तिवॆ. सहस्रारु आनॆ-कुदुरॆगळु दीनगॊंडु रोदिसुत्तिवॆ.
06003043a एतच्च्रुत्वा भवानत्र प्राप्तकालं व्यवस्यतां।
06003043c यथा लोकः समुच्छेदं नायं गच्छेत भारत।।
भारत! इदन्नु केळि नीनु कालक्कॆ तक्कुदागिदुदन्नु – ई लोकवु प्रजॆगळिल्लदंतॆ तडॆगट्टलु एनु बेको अदन्नु एर्पडिसु.””
06003044 वैशंपायन उवाच।
06003044a पितुर्वचो निशम्यैतद्धृतराष्ट्रोऽब्रवीदिदं।
06003044c दिष्टमेतत् पुरा मन्ये भविष्यति न संशयः।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “तंदॆय मातन्नु केळि धृतराष्ट्रनु ई मातन्नाडिदनु: “मॊदले विधियु इष्टपट्टंतॆ नडॆयुत्तदॆ ऎन्नुवुदरल्लि संशयविल्ल.
06003045a क्षत्रियाः क्षत्रधर्मेण वध्यंते यदि संयुगे।
06003045c वीरलोकं समासाद्य सुखं प्राप्स्यंति केवलं।।
क्षत्रियरु क्षत्रधर्मदंतॆ युद्धदल्लि वधिसल्पट्टरॆ अवरु केवल वीरलोकवन्नु पडॆदु सुखवन्नु हॊंदुत्तारॆ.
06003046a इह कीर्तिं परे लोके दीर्घकालं महत्सुखं।
06003046c प्राप्स्यंति पुरुषव्याघ्राः प्राणांस्त्यक्त्वा महाहवे।।
ई पुरुषव्याघ्ररु महाहवदल्लि प्राणगळन्नु त्यजिसि ई लोकदल्लि कीर्तियन्नू परलोकदल्लि दीर्घकालद महा सुखवन्नू पडॆयुत्तारॆ.””
समाप्ति
इति श्री महाभारते भीष्म पर्वणि जंबूखंडविनिर्माण पर्वणि निमित्ताख्याने तृतीयोऽध्यायः।।
इदु श्री महाभारतदल्लि भीष्म पर्वदल्लि जंबूखंडविनिर्माण पर्वदल्लि निमित्ताख्यान ऎन्नुव मूरने अध्यायवु.
-
केतुवु स्वाती नक्षत्रदल्लिदॆ. 11नॆय श्लोकदल्लि अर्कं राहुस्तथाग्रसत्। ऎंदिदॆ. युद्धवु कार्तीक मासदल्लि प्रारंभवादुदरिंद आ मासदल्लि सूर्यनु तुलाराशियल्लिरुत्तानॆ. सूर्यग्रहण अंदरॆ राहुवू कूड तुला राशियल्लि ऎंदरॆ स्वाति नक्षत्रदल्लि बंदिद्दानॆ ऎंदु. आदरॆ ई श्लोकदल्लि श्वेतग्रह - हलवु व्याख्यानकारर प्रकार - केतुग्रहवू कूड स्वातियल्लि इदॆ ऎंदु हेळुत्तदॆ. आदरॆ राहु-केतुगळु यावागलू परस्पर एळनॆय स्थानदल्लिये इरुत्तारॆ. हीगिरुवाग, राहु-केतुगळॆरडू ऒंदे नक्षत्रदल्लिरलु हेगॆ साध्य? श्वेतो ग्रहः केतुः चित्रामतिक्रामति स्वात्यादौ वर्तते. समसप्तकस राहुकेतू इदानीमेकराशिगतौ महनिष्टसूचकामिति भावः। ग्रहनिघंटुविनल्लि केतु ग्रहक्कॆ श्वेतग्रहवॆंब हॆसरू इदॆ ऎंदु हेळुवुदिल्ल – केतुःशिखी ध्वजो धूम्र उत्पातो बहुरूपकृत्। शिरोहीनो घोररूपश्चित्रवर्णः सुकेतनः।। ग्रहनिघंटुविनल्लि याव ग्रहक्कू श्वेत ऎंब हॆसरु उक्तवागिल्ल. ↩︎
-
भारत दर्शनदल्लि “श्वेतो ग्रहः” अंदरॆ केतु ग्रह ऎंब पाठांतरविदॆ. ↩︎
-
भारत दर्शनदल्लि “पुरुषग्रहः” ऎंब पाठांतरविद्दु अदु राहुग्रहविरबदुदे ऎंदु तर्किसलागिदॆ. ↩︎
-
Verifying all double eclipses of 501-3000 B.C. and when Saturn + Jupiter were near Vishaka, Prof. R.N. Iyengar (I.I.Sc., Bangalore) concluded that 1478 B.C. was the most likely year of the war. ↩︎
-
ई श्लोकद मॊदलु ई श्लोकवन्नु भारत दर्शनदल्लि नीडलागिदॆ: चंद्रादित्यावुभौ ग्रस्तावेकाह्ना हि त्रयोदशीं। अपर्वणि ग्रहं यातौ प्रजासंक्षयमिच्छतः।। - पक्षद हदिमूरनॆय दिवसवे सूर्यचंद्ररु राहुग्रस्तरागिद्दारॆ. महाभारत युद्धवु नडॆद पक्षदल्लि ऎरडु तिथिगळु उपरियागि बंदु हदिमूरनॆय दिवसवे अमवास्यॆ अंदर सूर्य-चंद्रर समागमवागिरबेकु. ↩︎
-
भारत दर्शनददल्लिरुव पाठांतर - त्रिषु सर्वेषु नक्षत्र नक्षत्रेषु विशांपते। गृध्रः संपतते शीर्षं जनयन् भयमुत्तमं।। - इप्पत्तेळु नक्षत्रगळन्नू मूरु विभागगळन्नागि माडिदरॆ ऒंभत्तॊंभत्तु नक्षत्रगळिगॆ ऒंदु भागवागुत्तदॆ. ई मूरु समुदायक्कू क्रमशः अश्वपतिछत्र, गजपतिछत्र, मत्तु नरपति छत्र ऎंदु करॆयुत्तारॆ. ई मूरू समुदायगळल्लि मुख्यनक्षत्रगळिगॆ पापग्रहगळ बाधॆयिद्दरॆ महाभयवुंटागुत्तदॆ. महाभारत युद्धद समयदल्लि अश्वपतिछत्रदल्लिरुव कृत्तिका, रोहिणी मत्तु पुष्य नक्षत्रगळिगॆ पापग्रहगळ बाधॆयित्तु. गजपतिछत्रदल्लिरुव मघानक्षत्रदल्लि अंगारकनू, स्वातियल्लि सूर्य-चंद्र-राहुगळू इद्दवु. नरपतिछत्रदल्लिरुव श्रवण-पोष्ठपदगळल्लि बृहस्पति-शुक्ररु इद्दरु. उत्तरा नक्षत्रदल्लि शनैश्चरनिद्दनु. ↩︎
-
Dr. S. Balakrishna (NASA, USA) proved the occurrence of ’two eclipses in (a span of) 13 days prior to Mahabharata’. Analysing the astronomical possibility of Vyasa’s statement in Bhishma Parva “Amavasya occured on the 13th day. Two eclipses in a month, on the thirteenth day.” he presented the data of eclipses during the period 3300 BCJ (Before the Calendar of Julian Ceaser) to 700 BCJ visible at Kuruxethra, using Lodestar Pro software. He stated the possibility of 672 eclipse pairs, ten ’thirteen day lunar first’ eclipse pairs and concluded that 2559 BC eclipse pair was nearest to the text of Mahabharata [‘Date of Kurukshetra War based on astronomical data.’ Colloquium, held on January 5 and 6, 2003 at the Mythic Society, Bangalore http://ignca.nic.in/nl002503.htm] ↩︎
-
पक्वं परिणतेऽपि स्याद्विनाशाभिमुखे त्रिशु - विनाशवु सन्निहितवागिदॆ ऎंदर्थ. ↩︎