પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ઉદ્યોગ પર્વ
ભગવદ્યાન પર્વ
અધ્યાય 97
સાર
નારદનુ માતલિગॆ નાગલોકદ નાભિસ્થળવાદ દૈત્યર પાતાલપુરવન્નુ તોરિસિદુદુ (1-20).
05097001 નારદ ઉવાચ।
05097001a એતત્તુ નાગલોકસ્ય નાભિસ્થાને સ્થિતં પુરં।
05097001c પાતાલમિતિ વિખ્યાતં દૈત્યદાનવસેવિતં।।
નારદનુ હેળિદનુ: “ઇલ્લિ, નાગલોકદ નાભિસ્થળદલ્લિ પાતાલવॆંદુ વિખ્યાત દૈત્ય-દાનવ સેવિત પુરવિદॆ.
05097002a ઇદમદ્ભિઃ સમં પ્રાપ્તા યે કે ચિદ્ધ્રુવજંગમાઃ।
05097002c પ્રવિશંતો મહાનાદં નદંતિ ભયપીડિતાઃ।।
નીરિન પ્રવાહદિંદ ऎળॆદુ તરલ્પટ્ટ ભૂમિય જીવિગળુ ભયપીડિતરાગિ જોરાગિ ચીરુત્તા ઇદન્નુ પ્રવેશિસુત્તવॆ.
05097003a અત્રાસુરોઽગ્નિઃ સતતં દીપ્યતે વારિભોજનઃ।
05097003c વ્યાપારેણ ધૃતાત્માનં નિબદ્ધં સમબુધ્યત।।
નીરન્ને ઉણ્ણુવ અસુરોગ્નિયુ સતતવૂ ઇલ્લિ ઉરિયુત્તિરુત્તદॆ. ધૃતાત્મર વ્યાપારદિંદ નિબદ્ધવાગિ ચલિસદે નિંતિદॆ.
05097004a અત્રામૃતં સુરૈઃ પીત્વા નિહિતં નિહતારિભિઃ।
05097004c અતઃ સોમસ્ય હાનિશ્ચ વૃદ્ધિશ્ચૈવ પ્રદૃશ્યતે।।
ઇલ્લિયે સુરરુ શત્રુગળન્નુ સંહરિસિ અમૃતવન્નુ કુડિદુ, ઉળિદુદન્નુ ઇટ્ટરુ. ઇલ્લિયે ચંદ્રન હાનિ-વૃદ્ધિગળુ તોરુત્તવॆ.
05097005a અત્ર દિવ્યં હયશિરઃ કાલે પર્વણિ પર્વણિ।
05097005c ઉત્તિષ્ઠતિ સુવર્ણાભં વાર્ભિરાપૂરયં જગત્।।
અલ્લિયે દિવ્ય હયશિરનુ પર્વ પર્વગળ કાલગળલ્લિ મેલॆદ્દુ જગત્તન્નુ સુવર્ણ પ્રકાશદિંદ મત્તુ વેદઘોષદિંદ તુંબિસુત્તાનॆ.
05097006a યસ્માદત્ર સમગ્રાસ્તાઃ પતંતિ જલમૂર્તયઃ।
05097006c તસ્માત્પાતાલમિત્યેતત્ખ્યાયતે પુરમુત્તમં।।
ऎલ્લ જલમૂર્તયગળુ ઇલ્લિ નીરન્નુ સુરિસુવુદરિંદ ઈ ઉત્તમ પુરવન્નુ પાતાલવॆંદુ કરॆયુત્તારॆ.
05097007a ઐરાવતોઽસ્માત્સલિલં ગૃહીત્વા જગતો હિતઃ।
05097007c મેઘેષ્વામુંચતે શીતં યન્મહેંદ્રઃ પ્રવર્ષતિ।।
ઇલ્લિંદલે જગત્તિન હિતક્કાગિ ઐરાવતવુ નીરન્નુ હિડિદુ મેઘગળ મેલॆ ચॆલ્લુત્તદॆ. અદન્ને મહેંદ્રનુ શીતલ મળॆયાગિ સુરિસુત્તાનॆ.
05097008a અત્ર નાનાવિધાકારાસ્તિમયો નૈકરૂપિણઃ।
05097008c અપ્સુ સોમપ્રભાં પીત્વા વસંતિ જલચારિણઃ।।
અલ્લિ નાના વિધદ, આકારદ, તિમિ મॊદલાદ જલચારિણિગળુ સોમપ્રભॆયન્નુ કુડિદુ નીરિનલ્લિ વાસિસુત્તવॆ.
05097009a અત્ર સૂર્યાંશુભિર્ભિન્નાઃ પાતાલતલમાશ્રિતાઃ।
05097009c મૃતા દિવસતઃ સૂત પુનર્જીવંતિ તે નિશિ।।
સૂત! અલ્લિ પાતાલતલદલ્લિ વાસિસુવવુ સૂર્યન કિરણગળિંદ સીળિ હગલિનલ્લિ સાયુત્તવॆ મત્તુ અવુ રાત્રિયલ્લિ પુનઃ જીવિસુત્તવॆ.
05097010a ઉદયે નિત્યશશ્ચાત્ર ચંદ્રમા રશ્મિભિર્વૃતઃ।
05097010c અમૃતં સ્પૃશ્ય સંસ્પર્શાત્સંજીવયતિ દેહિનઃ।।
નિત્યવૂ રાત્રિયલ્લિ ઉદયિસુવ ચંદ્રનુ તન્ન રશ્મિગળિંદ અમૃતવન્નુ મુટ્ટિ દેહિગળન્નુ મુટ્ટિ અવુગળન્નુ જીવંતગॊળિસુત્તાનॆ.
05097011a અત્ર તેઽધર્મનિરતા બદ્ધાઃ કાલેન પીડિતાઃ।
05097011c દૈતેયા નિવસંતિ સ્મ વાસવેન હૃતશ્રિયઃ।।
અલ્લિ અધર્મનિરત દૈત્યરુ કાલનિંદ કટ્ટલ્પટ્ટુ પીડિતરાગિ, વાસવનિંદ શ્રીયન્નુ કળॆદુકॊંડુ વાસિસુત્તિદ્દારॆ.
05097012a અત્ર ભૂતપતિર્નામ સર્વભૂતમહેશ્વરઃ।
05097012c ભૂતયે સર્વભૂતાનામચરત્તપ ઉત્તમં।।
અલ્લિ સર્વભૂતમહેશ્વર ભૂતપતિયુ સર્વભૂતગળિગાગિ ઉત્તમ તપસ્સન્નુ તપિસિદ્દનુ.
05097013a અત્ર ગોવ્રતિનો વિપ્રાઃ સ્વાધ્યાયામ્નાયકર્શિતાઃ।
05097013c ત્યક્તપ્રાણા જિતસ્વર્ગા નિવસંતિ મહર્ષયઃ।।
અલ્લિ સ્વાધ્યાયદિંદ બડકલાગિ પ્રાણગળન્નુ તॊરॆદુ સ્વર્ગગળન્નુ ગॆદ્દ ગોવ્રતિ વિપ્ર મહર્ષિગળુ વાસિસુત્તારॆ.
05097014a યત્રતત્રશયો નિત્યં યેનકેનચિદાશિતઃ।
05097014c યેનકેનચિદાચ્ચન્નઃ સ ગોવ્રત ઇહોચ્યતે।।
ऎલ્લિરુવનો અલ્લિયે નિત્યવૂ મલગુવ, ઇતરરુ નીડિદુદન્નુ તિન્નુવ, ઇતરરુ નીડિદુદન્નુ ઉટ્ટુકॊળ્ળુવવનન્નુ ગોવ્રત ऎંદુ હેળુત્તારॆ.
05097015a ઐરાવતો નાગરાજો વામનઃ કુમુદોઽંજનઃ।
05097015c પ્રસૂતાઃ સુપ્રતીકસ્ય વંશે વારણસત્તમાઃ।।
સુપ્રતીકન વંશદલ્લિ વારણસત્તમરાદ નાગરાજ ઐરાવત, વામન, કુમુદ, મત્તુ અંજનરુ જનિસિદરુ.
05097016a પશ્ય યદ્યત્ર તે કશ્ચિદ્રોચતે ગુણતો વરઃ।
05097016c વરયિષ્યાવ તં ગત્વા યત્નમાસ્થાય માતલે।।
માતલી! ઇલ્લિ યારાદરૂ નિનગિષ્ટનાદ ગુણવંત વરનિદ્દાનॆયો નોડુ. અવનલ્લિગॆ હોગિ નિન્ન મગળન્નુ વરિસુવંતॆ પ્રયત્નિસોણ.
05097017a અંડમેતજ્જલે ન્યસ્તં દીપ્યમાનમિવ શ્રિયા।
05097017c આ પ્રજાનાં નિસર્ગાદ્વૈ નોદ્ભિદ્યતિ ન સર્પતિ।।
ઈ નીરિનલ્લિ શ્રીયિંદ બॆળગુત્તિરુવ અંડવન્નુ નોડુ! સૃષ્ટિય સમયદિંદ ઇદુ ઇલ્લિદॆ. ऒડॆયુવુદૂ ઇલ્લ, ચલિસુવુદૂ ઇલ્લ.
05097018a નાસ્ય જાતિં નિસર્ગં વા કથ્યમાનં શૃણોમિ વૈ।
05097018c પિતરં માતરં વાપિ નાસ્ય જાનાતિ કશ્ચન।।
ઇદર હુટ્ટિન અથવા સ્વભાવદ કુરિતુ માતનાડિદ્દુદન્નુ નાનુ કેળલિલ્લ. ઇદર તંદॆ-તાયિયરન્નુ કૂડ યારૂ અરિયરુ.
05097019a અતઃ કિલ મહાનગ્નિરંતકાલે સમુત્થિતઃ।
05097019c ધક્ષ્યતે માતલે સર્વં ત્રૈલોક્યં સચરાચરં।।
માતલી! અંતકાલવુ બંદાગ ઇદરિંદ મહાન્ અગ્નિયુ હॊરહॊમ્મિ, મૂરુ લોકગળલ્લિરુવ સર્વ સચરાચરગળન્નૂ સુડુત્તદॆ ऎંદુ કેળિદ્દેવॆ.””
05097020 કણ્વ ઉવાચ।
05097020a માતલિસ્ત્વબ્રવીચ્ચ્રુત્વા નારદસ્યાથ ભાષિતં।
05097020c ન મેઽત્ર રોચતે કશ્ચિદન્યતો વ્રજ માચિરં।।
કણ્વનુ હેળિદનુ: “નારદન માતુગળન્નુ કેળિદ માતલિયુ “ઇલ્લિ નનગॆ યારૂ ઇષ્ટવાગલિલ્લ. બેરॆ ऎલ્લિયાદરૂ બેગને હોગોણ!” ऎંદનુ.
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ઉદ્યોગ પર્વણિ ભગવદ્યાન પર્વણિ માતલિવરાન્વેષણે સપ્તનવતિતમોઽધ્યાયઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ઉદ્યોગ પર્વદલ્લિ ભગવદ્યાન પર્વદલ્લિ માતલિવરાન્વેષણॆયલ્લિ તॊંભત્તેળનॆય અધ્યાયવુ.