પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ઉદ્યોગ પર્વ
યાનસંધિ પર્વ
અધ્યાય 60
સાર
દેવતॆગળ સહાયવિરુવ પાર્થરન્નુ ઇલ્લવાગિસલુ સાધ્યવિલ્લ ऎન્નુવ ધૃતરાષ્ટ્રન ભયવન્નુ આક્ષેપિસુત્તા દુર્યોધનનુ દેવતॆગળુ મનુષ્યર વ્યવહારગળલ્લિ તલॆહાકુવવરલ્લવॆંદૂ, પાંડવરુ પડુત્તિરુવ કષ્ટગળન્નુ નોડિદરॆ અવરિગॆ યાવ દેવતॆગળ સહાયવૂ ઇલ્લવॆંદૂ, ऒંદુ વેળॆ અવરિગॆ દેવતॆગળુ સહાયમાડુત્તિદ્દરॆ તન્ન તેજસ્સુ દેવતॆગળલ્લિદ્દુદક્કિંતલૂ હॆચ્ચિનદુ ऎંદુ હેળિ (1-10) તન્ન મંત્રસિદ્ધિગળ કુરિતુ હેળિકॊંડિદુદુ (11-29).
05060001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
05060001a પિતુરેતદ્વચઃ શ્રુત્વા ધાર્તરાષ્ટ્રોઽત્યમર્ષણઃ।
05060001c આધાય વિપુલં ક્રોધં પુનરેવેદમબ્રવીત્।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “તંદॆય માતુગળન્નુ કેળિ અતિ અમર્ષણ ધાર્તરાષ્ટ્રનુ તુંબા કોપગॊંડુ પુનઃ ઇદન્નુ હેળિદનુ:
05060002a અશક્યા દેવસચિવાઃ પાર્થાઃ સ્યુરિતિ યદ્ભવાન્।
05060002c મન્યતે તદ્ભયં વ્યેતુ ભવતો રાજસત્તમ।।
“રાજસત્તમ! દેવતॆગળ સહાયવિરુવ પાર્થરન્નુ ઇલ્લવાગિસલુ સાધ્યવિલ્લ ऎંદુ નિનગનિસિદરॆ આ ભયવન્નુ નીનુ કિત્તॊગॆયબેકુ.
05060003a અકામદ્વેષસંયોગાદ્દ્રોહાલ્લોભાચ્ચ ભારત।
05060003c ઉપેક્ષયા ચ ભાવાનાં દેવા દેવત્વમાપ્નુવન્।।
ભારત! કામ-દ્વેષ-સંયોગ-દ્રોહ-લોભગળિલ્લવॆંતલે દેવતॆગળુ દેવત્વ ભાવવન્નુ પડॆદરુ.
05060004a ઇતિ દ્વૈપાયનો વ્યાસો નારદશ્ચ મહાતપાઃ।
05060004c જામદગ્ન્યશ્ચ રામો નઃ કથામકથયત્પુરા।।
ઇદન્નુ નમગॆ દ્વૈપાયન વ્યાસ, મહાતપસ્વિ નારદ, રામ જામદગ્નિ ઇવરુ હિંદॆ હેળિદ્દરુ.
05060005a નૈવ માનુષવદ્દેવાઃ પ્રવર્તંતે કદા ચન।
05060005c કામાલ્લોભાદનુક્રોશાદ્દ્વેષાચ્ચ ભરતર્ષભ।।
ભરતર્ષભ! દેવતॆગળુ ऎંદૂ કામ, લોભ, અનુક્રોશ, દ્વેષગળન્નુ હॊંદિદ મનુષ્યરંતॆ નડॆદુકॊળ્ળુવુદિલ્લ.
05060006a યદિ હ્યગ્નિશ્ચ વાયુશ્ચ ધર્મ ઇંદ્રોઽશ્વિનાવપિ।
05060006c કામયોગાત્પ્રવર્તેરન્ન પાર્થા દુઃખમાપ્નુયુઃ।।
ऒંદુવેળॆ અગ્નિ, વાયુ, ધર્મ, ઇંદ્ર મત્તુ અશ્વિનિયરુ કામ હॊંદિદવરંતॆ નડॆદુકॊંડરૂ પાર્થરુ દુઃખવન્નુ પડॆયબારદાગિત્તુ.
05060007a તસ્માન્ન ભવતા ચિંતા કાર્યૈષા સ્યાત્કદા ચન।
05060007c દૈવેષ્વપેક્ષકા હ્યેતે શશ્વદ્ભાવેષુ ભારત।।
આદુદરિંદ ભારત! નીનુ ऎંદૂ અદર કુરિતુ ચિંતિસબારદુ. એકॆંદરॆ દેવતॆગળુ તમગॆ તક્કુદાદ કાર્યગળલ્લિ ભાગવહિસુત્તારॆ.
05060008a અથ ચેત્કામસમ્યોગાદ્દ્વેષાલ્લોભાચ્ચ લક્ષ્યતે।
05060008c દેવેષુ દેવપ્રામાણ્યં નૈવ તદ્વિક્રમિષ્યતિ।।
ऒંદુ વેળॆ દેવતॆગળલ્લિ કામ, સંયોગ, દ્વેષ, લોભગળિરુવંતॆ કંડરૂ, દેવ પ્રમાણદિંદ અવુ હરડુવુદિલ્લ.
05060009a મયાભિમંત્રિતઃ શશ્વજ્જાતવેદાઃ પ્રશંસતિ।
05060009c દિધક્ષુઃ સકલાઽલ્લોકાન્પરિક્ષિપ્ય સમંતતઃ।।
નાનુ અભિમંત્રિસિદરॆ જાતવેદસનુ, સકલ લોકગળન્નુ ऎલ્લકડॆયિંદ સુડુત્તિરુવંતॆ કંડુબંદરૂ નંદિહોગુત્તાનॆ.
05060010a યદ્વા પરમકં તેજો યેન યુક્તા દિવૌકસઃ।
05060010c મમાપ્યનુપમં ભૂયો દેવેભ્યો વિદ્ધિ ભારત।।
ભારત! દિવૌકસરુ પરમ તેજસ્સિનિંદ કૂડિદવરુ ऎંદુ તિળિદિદॆ. આદરॆ નન્ન તેજસ્સુ દેવતॆગળલ્લિદ્દુદક્કિંતલૂ ઇન્નૂ હॆચ્ચિનદુ ऎંદુ તિળિદુકો.
05060011a પ્રદીર્યમાણાં વસુધાં ગિરીણાં શિખરાણિ ચ।
05060011c લોકસ્ય પશ્યતો રાજન્ સ્થાપયામ્યભિમંત્રણાત્।।
રાજન્! વસુધॆયુ સીળિહોદરૂ, ગિરિ-શિખરગળુ તુંડાદરૂ નાનુ અવુગળન્નુ અભિમંત્રિસિ ऎલ્લરૂ નોડુત્તિદ્દંતॆ જોડિસબલ્લॆ.
05060012a ચેતનાચેતનસ્યાસ્ય જંગમસ્થાવરસ્ય ચ।
05060012c વિનાશાય સમુત્પન્નં મહાઘોરં મહાસ્વનં।।
05060013a અશ્મવર્ષં ચ વાયું ચ શમયામીહ નિત્યશઃ।
05060013c જગતઃ પશ્યતોઽભીક્ષ્ણં ભૂતાનામનુકંપયા।।
ચેતનવિરુવ, ચેતનવિલ્લદિરુવ, જંગમ સ્થાવરગળ વિનાશક્કાગિ મેલॆદ્દ મહાઘોર મહાસ્વન, કલ્લુગળન્નુ સુરિસુવ ચંડમારુતવન્નુ કૂડ નાનુ ઇરુવવુગળિગॆ અનુકંપવન્નુ તોરિ જગત્તુ ગાભરિયાગિ નોડુત્તિદ્દંતॆ નિલ્લિસબલ્લॆ.
05060014a સ્તંભિતાસ્વપ્સુ ગચ્ચંતિ મયા રથપદાતયઃ।
05060014c દેવાસુરાણાં ભાવાનામહમેકઃ પ્રવર્તિતા।।
નાનુ નીરન્નુ હॆપ્પુગટ્ટિસિદાગ રથ-પદાતિગળુ અદર મેલॆ હોગબલ્લવુ. દેવાસુરર ભાવગળન્નુ નાનॊબ્બને પરિવર્તિસબલ્લॆ.
05060015a અક્ષૌહિણીભિર્યાન્દેશાન્યામિ કાર્યેણ કેન ચિત્।
05060015c તત્રાપો મે પ્રવર્તંતે યત્ર યત્રાભિકામયે।।
યાવુદે દેશગળિગॆ નન્ન અક્ષૌહિણિયુ યાવુદે કાર્યક્કॆંદુ હોદરૂ, ऎલ્લિ હોદરૂ નીરુ નન્ન પ્રકાર નડॆદુકॊળ્ળુત્તદॆ મત્તુ બેકાદલ્લિ હોગુત્તદॆ.
05060016a ભયાનિ વિષયે રાજન્વ્યાલાદીનિ ન સંતિ મે।
05060016c મત્તઃ સુપ્તાનિ ભૂતાનિ ન હિંસંતિ ભયંકરાઃ।।
રાજન્! નાનિરુવ પ્રદેશદલ્લિ હાવુ મॊદલાદવુગળ ભયવુ નનગિરુવુદિલ્લ. અલ્લિરુવ ભૂતગળુ મત્તરાગિ મલગુત્તારॆ મત્તુ ભયંકર ભૂતગળુ હિંસિસુવુદિલ્લ.
05060017a નિકામવર્ષી પર્જન્યો રાજન્વિષયવાસિનાં।
05060017c ધર્મિષ્ઠાશ્ચ પ્રજાઃ સર્વા ઈતયશ્ચ ન સંતિ મે।।
રાજન્! નન્ન રાજ્યદલ્લિ વાસિસુવવર ઇષ્ટદંતॆ મોડગળુ મળॆસુરિસુત્તવॆ. નન્ન પ્રજॆગળॆલ્લરૂ ધર્મિષ્ઠરુ મત્તુ અવરુ દુરંતગળન્નુ અનુભવિસુવુદિલ્લ.
05060018a અશ્વિનાવથ વાય્વગ્ની મરુદ્ભિઃ સહ વૃત્રહા।
05060018c ધર્મશ્ચૈવ મયા દ્વિષ્ટાન્નોત્સહંતેઽભિરક્ષિતું।।
અશ્વિનિયરુ, વાયુ, અગ્નિ, મરુત્તુગળ સહિત વૃત્રહ મત્તુ ધર્મનૂ કૂડ નન્ન શત્રુગળન્નુ રક્ષિસલુ મુંદુવરॆયુવુદિલ્લ.
05060019a યદિ હ્યેતે સમર્થાઃ સ્યુર્મદ્દ્વિષસ્ત્રાતું ઓજસા।
05060019c ન સ્મ ત્રયોદશ સમાઃ પાર્થા દુઃખમવાપ્નુયુઃ।।
ऒંદુવેળॆ અવરુ તમ્મ ઓજસ્સિનિંદ નન્ન વૈરિગળન્નુ રક્ષિસલુ સમર્થરાગિદ્દરॆ પાર્થરુ હદિમૂરુ વર્ષગળુ દુઃખવન્નુ અનુભવિસુત્તિરલિલ્લ.
05060020a નૈવ દેવા ન ગંધર્વા નાસુરા ન ચ રાક્ષસાઃ।
05060020c શક્તાસ્ત્રાતું મયા દ્વિષ્ટં સત્યમેતદ્બ્રવીમિ તે।।
નાનુ દ્વેષિસુવવરન્નુ દેવતॆગળ, ગંધર્વર, અસુરર, મત્તુ રાક્ષસર શક્તિગળુ રક્ષિસલુ અસમર્થરુ. નિનગॆ સત્યવન્નુ હેળુત્તિદ્દેનॆ.
05060021a યદભિધ્યામ્યહં શશ્વચ્ચુભં વા યદિ વાશુભં।
05060021c નૈતદ્વિપન્નપૂર્વં મે મિત્રેષ્વરિષુ ચોભયોઃ।।
નન્ન મિત્રરુ મત્તુ વૈરિગળલ્લિ યારિગॆ શિક્ષॆ કॊડબેકુ યારિગॆ પ્રોત્સાહિસબેકુ ऎંબ કુરિતુ ઇદૂવરॆગॆ નનગॆ દ્વંદ્વગળિલ્લ.
05060022a ભવિષ્યતીદમિતિ વા યદ્બ્રવીમિ પરંતપ।
05060022c નાન્યથા ભૂતપૂર્વં તત્સત્યવાગિતિ માં વિદુઃ।।
પરંતપ! ઇદૂવરॆગॆ મુંદॆ ઇદુ આગુત્તદॆ ऎંદુ નાનુ હેળિદુદુ બેરॆયાગિલ્લ. સત્યવાગુવુદન્ને હેળુવવનુ ऎંદુ નન્નન્નુ તિળિ.
05060023a લોકસાક્ષિકમેતન્મે માહાત્મ્યં દિક્ષુ વિશ્રુતં।
05060023c આશ્વાસનાર્થં ભવતઃ પ્રોક્તં ન શ્લાઘયા નૃપ।।
નૃપ! નન્ન ઈ મહાત્મॆયન્નુ જનરુ સાક્ષાત્ નોડિદ્દારॆ મત્તુ દિક્કુગળલ્લિ કેળિબંદિદॆ. ઇદન્નુ નિનગॆ અશ્વાસનॆયન્નુ નીડલુ હેળુત્તિદ્દેનॆયે હॊરતુ હॊગળિકॊળ્ળલુ અલ્લ.
05060024a ન હ્યહં શ્લાઘનો રાજન્ભૂતપૂર્વઃ કદા ચન।
05060024c અસદાચરિતં હ્યેતદ્યદાત્માનં પ્રશંસતિ।।
રાજન્! ઈ હિંદॆ નાનુ ऎંદૂ આત્મશ્લાઘનॆયન્નુ માડલિલ્લ. તન્નન્નુ તાને પ્રશંસિસિકॊળ્ળુવુદુ સદાચારવલ્લ.
05060025a પાંડવાંશ્ચૈવ મત્સ્યાંશ્ચ પાંચાલાન્કેકયૈઃ સહ।
05060025c સાત્યકિં વાસુદેવં ચ શ્રોતાસિ વિજિતાન્મયા।।
પાંડવરુ, મત્સ્યરુ, પાંચાલરુ, કેકયરુ, સાત્યકિ મત્તુ વાસુદેવનુ કૂડ નન્નિંદ ગॆલ્લલ્પટ્ટિદ્દુદન્નુ નીનુ કેળુવॆયંતॆ.
05060026a સરિતઃ સાગરં પ્રાપ્ય યથા નશ્યંતિ સર્વશઃ।
05060026c તથૈવ તે વિનંક્ષ્યંતિ મામાસાદ્ય સહાન્વયાઃ।।
નદિગળુ સાગરવન્નુ સેરિ હેગॆ સંપૂર્ણવાગિ નાશવાગુવવો હાગॆ અનુયાયિગળॊંદિગॆ અવરુ નન્ન બળિસારિ વિનાશગॊળ્ળુત્તારॆ.
05060027a પરા બુદ્ધિઃ પરં તેજો વીર્યં ચ પરમં મયિ।
05060027c પરા વિદ્યા પરો યોગો મમ તેભ્યો વિશિષ્યતે।।
નન્ન બુદ્ધિયુ હॆચ્ચિનદુ, તેજસ્સુ હॆચ્ચિનદુ મત્તુ નન્ન વીર્યવૂ હॆચ્ચિનદુ. વિદ્યॆયુ હॆચ્ચિનદુ, યોગવુ હॆચ્ચિનદુ. ઇવॆરડૂ અવરિગિંત નન્નલ્લિ વિશેષવાગિવॆ.
05060028a પિતામહશ્ચ દ્રોણશ્ચ કૃપઃ શલ્યઃ શલસ્તથા।
05060028c અસ્ત્રેષુ યત્પ્રજાનંતિ સર્વં તન્મયિ વિદ્યતે।।
પિતામહ, દ્રોણ, કૃપ, શલ્ય, મત્તુ શલ ઇવરુગળુ અસ્ત્રગળ કુરિતુ એનન્નુ તિળિદિદ્દારો અવુ નન્નલ્લિયૂ ઇવॆ.”
05060029a ઇત્યુક્ત્વા સંજયં ભૂયઃ પર્યપૃચ્ચત ભારત।
05060029c જ્ઞાત્વા યુયુત્સુઃ કાર્યાણિ પ્રાપ્તકાલમરિંદમ।।
ભારત! ઇદન્નુ હેળિ આ અરિંદમનુ યુદ્ધક્કॆ માડિકॊળ્ળબેકાદ સિદ્ધતॆગળ કુરિતુ ઇન્નૂ તિળિદુકॊળ્ળલુ સંજયનન્નુ પુનઃ પ્રશ્નિસિદનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ઉદ્યોગ પર્વણિ યાનસંધિ પર્વણિ દુર્યોધનવાક્યે ષષ્ટિતમોઽધ્યાયઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ઉદ્યોગ પર્વદલ્લિ યાનસંધિ પર્વદલ્લિ દુર્યોધનવાક્યદલ્લિ અરવત્તનॆય અધ્યાયવુ.