પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ઉદ્યોગ પર્વ
યાનસંધિ પર્વ
અધ્યાય 59
સાર
ધૃતરાષ્ટ્રનુ પરસ્પરર શક્તિયન્નુ વિશ્લેષિસિ દેવ-મનુષ્યર સહાયશક્તિ મત્તુ તેજસ્સિનલ્લિ પાંડવરિગિંત કુરુગળ શક્તિયુ કડિમॆયાદુદુ ऎંદુ યોચિસિ દુર્યોધનનિગॆ કુરુગળિગિંત “પાંડવરે હॆચ્ચુ શક્તિવંતરॆંદુ સદા અભિપ્રાયપડુત્તેનॆ” મત્તુ અદક્કાગિ અવરॊંદિગॆ સંધિયન્નુ માડિકॊળ્ળબેકુ ऎન્નુવુદુ (1-23).
05059001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
05059001a સંજયસ્ય વચઃ શ્રુત્વા પ્રજ્ઞાચક્ષુર્નરેશ્વરઃ।
05059001c તતઃ સંખ્યાતુમારેભે તદ્વચો ગુણદોષતઃ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “સંજયન માતન્નુ કેળિ પ્રજ્ઞાચક્ષુ નરેશ્વરનુ અવન માતુગળ ગુણદોષગળન્નુ વિમર્ષિસલુ પ્રારંભિસિદનુ.
05059002a પ્રસંખ્યાય ચ સૌક્ષ્મ્યેણ ગુણદોષાન્વિચક્ષણઃ।
05059002c યથાવન્મતિતત્ત્વેન જયકામઃ સુતાન્પ્રતિ।।
સૂક્ષ્મવાગિ વિશ્લેષણॆયન્નુ માડિ, ગુણદોષગળન્નુ પરીક્ષિસિ, તન્ન મક્કળ જયવન્નુ બયસિ અદરંતॆ અભિપ્રાયપટ્ટનુ.
05059003a બલાબલે વિનિશ્ચિત્ય યાથાતથ્યેન બુદ્ધિમાન્।
05059003c શક્તિં સંખ્યાતુમારેભે તદા વૈ મનુજાધિપઃ।।
ऎરડૂ પક્ષગળ બલાબલગળન્નુ યથાતથ્યવાગિ નિશ્ચયિસિ આ બુદ્ધિમાન્ મનુજાધિપનુ પરસ્પરર શક્તિયન્નુ વિશ્લેષિસ તॊડગિદનુ.
05059004a દેવમાનુષયોઃ શક્ત્યા તેજસા ચૈવ પાંડવાન્।
05059004c કુરૂં શક્ત્યાલ્પતરયા દુર્યોધનમથાબ્રવીત્।।
દેવ-મનુષ્યર સહાયશક્તિ મત્તુ તેજસ્સિનલ્લિ પાંડવરિગિંત કુરુગળ શક્તિયુ કડિમॆયાદુદુ ऎંદુ યોચિસિ દુર્યોધનનિગॆ હેળિદનુ:
05059005a દુર્યોધનેયં ચિંતા મે શશ્વન્નાપ્યુપશામ્યતિ।
05059005c સત્યં હ્યેતદહં મન્યે પ્રત્યક્ષં નાનુમાનતઃ।।
“દુર્યોધન! નન્ન ઈ ચિંતॆયુ શાશ્વતવાગિ ઇલ્લવાગુત્તિલ્લ. ઇદુ સત્યવાદુદુ ऎંદુ તિળિયુત્તેનॆ. ઇદુ પ્રત્યક્ષવાદુદુ. અનુમાનિતવાદુદલ્લ.
05059006a આત્મજેષુ પરં સ્નેહં સર્વભૂતાનિ કુર્વતે।
05059006c પ્રિયાણિ ચૈષાં કુર્વંતિ યથાશક્તિ હિતાનિ ચ।।
ઇરુવ ऎલ્લવૂ તમ્મલ્લિ હુટ્ટિદવુગળલ્લિ પરમ સ્નેહવન્નુ માડિકॊળ્ળુત્તવॆ. અવુગળિગॆ પ્રિયવાદુદન્નુ, યથાશક્તિ હિતવાદુવન્નુ માડુત્તવॆ.
05059007a એવમેવોપકતૄણાં પ્રાયશો લક્ષયામહે।
05059007c ઇચ્ચંતિ બહુલં સંતઃ પ્રતિકર્તું મહત્પ્રિયં।।
ઇદન્નૂ કૂડ સાધારણવાગિ નાવુ કાણુત્તેવॆ - યારિંદ ઉપકૃત્યરાગિદ્દેવો અવરિગॆ મહા પ્રિયવાદુદન્નુ માડિ પ્રતીકાર માડબેકॆંદુ સંતરુ બયસુત્તારॆ.
05059008a અગ્નિઃ સાચિવ્યકર્તા સ્યાત્ખાંડવે તત્કૃતં સ્મરન્।
05059008c અર્જુનસ્યાતિભીમેઽસ્મિન્કુરુપાંડુસમાગમે।।
ખાંડવદલ્લિ અર્જુનનુ માડિદ કॆલસગળન્નુ નॆનપિનલ્લિટ્ટુકॊંડુ કુરુપાંડવર ઈ યુદ્ધદલ્લિ અગ્નિયુ અવનિગॆ સહાય માડુત્તાનॆ.
05059009a જાતગૃધ્યાભિપન્નાશ્ચ પાંડવાનામનેકશઃ।
05059009c ધર્માદયો ભવિષ્યંતિ સમાહૂતા દિવૌકસઃ।।
મક્કળ મેલિન પ્રીતિયિંદ કૂડ ધર્માદિ અનેક દિવૌકસરુ પાંડવર પક્ષવન્નુ સેરુત્તારॆ.
05059010a ભીષ્મદ્રોણકૃપાદીનાં ભયાદશનિસમ્મિતં।
05059010c રિરક્ષિષંતઃ સંરંભં ગમિષ્યંતીતિ મે મતિઃ।
ભીષ્મ-દ્રોણ-કૃપાદિગળ ભયદિંદ અવરન્નુ રક્ષિસલુ મિંચિનંતॆ બરુત્તારॆંદુ નનગન્નિસુત્તદॆ.
05059011a તે દેવસહિતાઃ પાર્થા ન શક્યાઃ પ્રતિવીક્ષિતું।
05059011c માનુષેણ નરવ્યાઘ્રા વીર્યવંતોઽસ્ત્રપારગાઃ।।
દેવસહિતરાદ આ વીર્યવંત અસ્ત્રપારગ નરવ્યાઘ્ર પાર્થરન્નુ મનુષ્યરુ ऎદુરિસલુ શક્યવિરુવુદિલ્લ.
05059012a દુરાસદં યસ્ય દિવ્યં ગાંડીવં ધનુરુત્તમં।
05059012c વારુણૌ ચાક્ષયૌ દિવ્યૌ શરપૂર્ણૌ મહેષુધી।।
05059013a વાનરશ્ચ ધ્વજો દિવ્યો નિઃસંગો ધૂમવદ્ગતિઃ।
05059013c રથશ્ચ ચતુરંતાયાં યસ્ય નાસ્તિ સમસ્ત્વિષા।।
05059014a મહામેઘનિભશ્ચાપિ નિર્ઘોષઃ શ્રૂયતે જનૈઃ।
05059014c મહાશનિસમઃ શબ્દઃ શાત્રવાણાં ભયંકરઃ।।
05059015a યં ચાતિમાનુષં વીર્યે કૃત્સ્નો લોકો વ્યવસ્યતિ।
05059015c દેવાનામપિ જેતારં યં વિદુઃ પાર્થિવા રણે।।
05059016a શતાનિ પંચ ચૈવેષૂનુદ્વપન્નિવ દૃશ્યતે।
05059016c નિમેષાંતરમાત્રેણ મુંચન્દૂરં ચ પાતયન્।।
05059017a યમાહ ભીષ્મો દ્રોણશ્ચ કૃપો દ્રૌણિસ્તથૈવ ચ।
05059017c મદ્રરાજસ્તથા શલ્યો મધ્યસ્થા યે ચ માનવાઃ।।
05059018a યુદ્ધાયાવસ્થિતં પાર્થં પાર્થિવૈરતિમાનુષૈઃ।
05059018c અશક્યં રથશાર્દૂલં પરાજેતુમરિંદમં।।
05059019a ક્ષિપત્યેકેન વેગેન પંચ બાણશતાનિ યઃ।
05059019c સદૃશં બાહુવીર્યેણ કાર્તવીર્યસ્ય પાંડવં।।
05059020a તમર્જુનં મહેષ્વાસં મહેંદ્રોપેંદ્રરક્ષિતં।
05059020c નિઘ્નંતમિવ પશ્યામિ વિમર્દેઽસ્મિન્મહામૃધે।।
યાર ધનુસ્સુ દિવ્ય ઉત્તમ દુરાસદ ગાંડીવવો, યારુ વરુણનુ કॊટ્ટ ऎરડુ અક્ષય, દિવ્ય, શરપૂર્ણ ભત્તળિકॆગળન્નુ હॊંદિરુવનો. યારલ્લિ નિઃસંગવાગિ હॊગॆયંતॆ હારડુવ દિવ્ય વાનરધ્વજવિદॆયો, યાર રથવુ ચતુરાયાંતદલ્લિ અંથહ કાંતિયન્નુ હॊંદિલ્લવો મત્તુ મળॆગાળદ મોડગળંતॆ ગુડુગિ શત્રુગળલ્લિ ભયવન્નુંટુમાડુત્તદॆયો, યાર વીર્યવન્નુ ઇડી લોકવે અમાનુષવાદુદॆંદુ તિળિદિદॆયો, યારન્નુ પાર્થિવરુ દેવતॆગળિગૂ અજેયનॆંદુ તિળિદુકॊંડિદ્દારો, કણ્ણુમુચ્ચિ તॆરॆયુવુદરॊળગॆ યારુ ઐદુનૂરુ બાણગળન્નુ બિડુવુદન્નુ, દૂરદલ્લિ હોગિ બીળુવુદન્નુ ऎલ્લરૂ નોડિદ્દારો, યાવ પાર્થનન્નુ ભીષ્મ, દ્રોણ, કૃપ, દ્રૌણિ, મદ્રરાજ શલ્ય મત્તુ મધ્યસ્થરાગિરુવ માનવરુ યુદ્ધદલ્લિ અતિમાનુષનॆંદૂ, પરાજયગॊળિસલુ અશક્યનાદ રથશાર્દૂલનॆંદૂ અરિંદમનॆંદૂ હેળુત્તારો, ऒંદે ऎસॆતદલ્લિ ऒંદે વેગદ ઐનૂરુ બાણગળન્નુ બિડુવ, બાહુવીર્યદલ્લિ કાર્તવીર્યનંતિરુવ પાંડવ, આ અર્જુન, મહેષ્વાસ, મહેંદ્ર-ઉપેંદ્રરિંદ રક્ષિતનાદવનુ મહાયુદ્ધદલ્લિ નમ્મન્નુ સંહરિસુત્તિરુવુદન્નુ, સદॆબડિયુત્તિરુવુદન્નુ કાણુત્તેનॆ.
05059021a ઇત્યેવં ચિંતયન્કૃત્સ્નમહોરાત્રાણિ ભારત।
05059021c અનિદ્રો નિઃસુખશ્ચાસ્મિ કુરૂણાં શમચિંતયા।।
ભારત! હીગॆ ઇડી હગલુ રાત્રિગળલ્લિ ચિંતિસુત્તેનॆ. કુરુગળ શાંતિય કુરિતુ ચિંતિસુત્ત નિદ્રॆયિલ્લદવનાગિદ્દેનॆ. નિઃસુખિયાગિદ્દેનॆ.
05059022a ક્ષયોદયોઽયં સુમહાન્કુરૂણાં પ્રત્યુપસ્થિતઃ।
05059022c અસ્ય ચેત્કલહસ્યાંતઃ શમાદન્યો ન વિદ્યતે।।
કુરુગળ મહા નાશવુ પ્રારંભવાદંતિદॆ. સંધિયલ્લદે ઈ કલહક્કॆ બેરॆ યાવ અંત્યવન્નૂ તિળિયલિક્કાગુત્તિલ્લ.
05059023a શમો મે રોચતે નિત્યં પાર્થૈસ્તાત ન વિગ્રહઃ।
05059023c કુરુભ્યો હિ સદા મન્યે પાંડવાં શક્તિમત્તરાન્।।
મગૂ! પાર્થરॊંદિગॆ સંધિયુ નનગॆ યાવાગલૂ ઇષ્ટવાગુત્તદॆ. જગળવલ્લ. કુરુગળિગિંત પાંડવરે હॆચ્ચુ શક્તિવંતરॆંદુ સદા અભિપ્રાયપડુત્તેનॆ.””
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ઉદ્યોગ પર્વણિ યાનસંધિ પર્વણિ ધૃતરાષ્ટ્રવિવેચને એકોનષષ્ટિતમોઽધ્યાયઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ઉદ્યોગ પર્વદલ્લિ યાનસંધિ પર્વદલ્લિ ધૃતરાષ્ટ્રવિવેચનॆયલ્લિ ઐવત્તॊંભત્તનॆય અધ્યાયવુ.