પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
ઉદ્યોગ પર્વ
સંજયયાન પર્વ
અધ્યાય 31
સાર
“ઇદ્દુદॆલ્લવન્નૂ તનગॊબ્બનિગાગિ માત્ર ઇટ્ટુકॊળ્ળલુ યારૂ અર્હનિલ્લ…ઐદુ સહોદરરિગॆ ઐદુ ગ્રામગળન્નુ કॊડુ….નાનુ શાંતિગॆ હેગો હાગॆ યુદ્ધક્કૂ તયારિદ્દેનॆ. ધર્મ-અર્થગળॆરડન્નૂ બયસુત્તેનॆ. નાનુ મૃદુવાગિરબલ્લॆ, દારુણવાગબલ્લॆ કૂડ.” ऎંબ સંદેશવન્નુ યુધિષ્ઠિરનુ સંજયન મૂલક કળુહિસુવુદુ (1-23).
05031001 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
05031001a ઉત સંતમસંતં ચ બાલં વૃદ્ધં ચ સંજય।
05031001c ઉતાબલં બલીયાંસં ધાતા પ્રકુરુતે વશે।।
05031002a ઉત બાલાય પાંડિત્યં પંડિતાયોત બાલતાં।
05031002c દદાતિ સર્વમીશાનઃ પુરસ્તાચ્ચુક્રમુચ્ચરન્।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “સંજય! સંતરૂ અસંતરૂ, બાલરૂ વૃદ્ધરૂ, અબલરૂ બલશાલિગળૂ ऎલ્લરન્નૂ ધાતનુ વશદલ્લિટ્ટુકॊંડિરુત્તાનॆ. આ સર્વગળ ऒડॆયને, તનગિષ્ટવાદ હાગॆ, બાલરલ્લિ પાંડિત્યવન્નૂ પંડિતરલ્લિ બાલકત્વવન્નૂ નીડુત્તાનॆ. અવનુ મॊદલે બીજવન્નુ બિત્તુવાગલે ऎલ્લવન્નૂ કॊટ્ટુબિટ્ટિરુત્તાનॆ.
05031003a અલં વિજ્ઞાપનાય સ્યાદાચક્ષીથા યથાતથં।
05031003c અથો મંત્રં મંત્રયિત્વા અન્યોન્યેનાતિહૃષ્ટવત્।।
ઉપદેશવન્નુ સાકુમાડોણ. ઇદ્દદ્દન્નુ ઇદ્દહાગॆ નીનુ હેળુત્તીયॆ. ઈગ નાવુ અન્યોન્યરલ્લિ વિષયવન્નુ ચર્ચિસિ તૃપ્તરાગિદ્દેવॆ.
05031004a ગાવલ્ગણે કુરૂન્ગત્વા ધૃતરાષ્ટ્રં મહાબલં।
05031004c અભિવાદ્યોપસંગૃહ્ય તતઃ પૃચ્ચેરનામયં।।
ગાવલ્ગણે! કુરુગળ મહાબલ ધૃતરાષ્ટ્રનલ્લિગॆ હોગિ, પાદગળિગॆ નમસ્કરિસિ નંતર અવન આરોગ્યવન્નુ વિચારિસુ.
05031005a બ્રૂયાશ્ચૈનં ત્વમાસીનં કુરુભિઃ પરિવારિતં।
05031005c તવૈવ રાજન્વીર્યેણ સુખં જીવંતિ પાંડવાઃ।।
અવનુ કુરુગળ મધ્યદલ્લિ કુળિતિરુવાગ અવનિગॆ હેળુ: “રાજન્! પાંડવરુ વીર્યદિંદ સુખવાગિ જીવિસિદ્દારॆ.
05031006a તવ પ્રસાદાદ્બાલાસ્તે પ્રાપ્તા રાજ્યમરિંદમ।
05031006c રાજ્યે તાન્સ્થાપયિત્વાગ્રે નોપેક્ષીર્વિનશિષ્યતઃ।।
અરિંદમ! નિન્ન પ્રસાદિંદ અવરુ બાલકરિદ્દાગલે રાજ્યવન્નુ પડॆદરુ. મॊદલુ અવરન્નુ રાજ્યદલ્લિ સ્થાપિસિ ઈગ અવરન્નુ નિર્લક્ષિસિ નાશગॊળિસબેડ.”
05031007a સર્વમપ્યેતદેકસ્ય નાલં સંજય કસ્ય ચિત્।
05031007c તાત સંહત્ય જીવામો મા દ્વિષદ્ભ્યો વશં ગમઃ।।
સંજય! “ઇદ્દુદॆલ્લવન્નૂ તનગॊબ્બનિગાગિ માત્ર ઇટ્ટુકॊળ્ળલુ યારૂ અર્હનિલ્લ. અપ્પા! નાવુ ऒટ્ટાગિ જીવિસોણ. દ્વેષિગળ વશદલ્લિ હોગબેડ!”
05031008a તથા ભીષ્મં શાંતનવં ભારતાનાં પિતામહં।
05031008c શિરસાભિવદેથાસ્ત્વં મમ નામ પ્રકીર્તયન્।।
અનંતર ભારતર પિતામહ શાંતનવ ભીષ્મનિગॆ નન્ન હॆસરન્નુ હેળિ તલॆબાગિ નમસ્કરિસબેકુ.
05031009a અભિવાદ્ય ચ વક્તવ્યસ્તતોઽસ્માકં પિતામહઃ।
05031009c ભવતા શંતનોર્વંશો નિમગ્નઃ પુનરુદ્ધૃતઃ।।
નમ્મ પિતામહનિગॆ નમસ્કરિસિ હેળબેકુ: “હિંદॆ નીનુ શંતનુવિન વંશવુ મુળુગુત્તિરુવાગ અદન્નુ પુનઃ ઉદ્ધરિસિદॆ.
05031010a સ ત્વં કુરુ તથા તાત સ્વમતેન પિતામહ।
05031010c યથા જીવંતિ તે પૌત્રાઃ પ્રીતિમંતઃ પરસ્પરં।।
તાત! પિતામહ! ઈગ નિન્નદે વિચારદંતॆ નિન્ન મॊમ્મક્કળુ પરસ્પર પ્રીતિયિંદ બદુકિરુવંતॆ માડુ.”
05031011a તથૈવ વિદુરં બ્રૂયાઃ કુરૂણાં મંત્રધારિણં।
05031011c અયુદ્ધં સૌમ્ય ભાષસ્વ હિતકામો યુધિષ્ઠિરઃ।।
અનંતર કુરુગળ મંત્રધારિણિ વિદુરનિગॆ હેળબેકુ: “સૌમ્ય! યુધિષ્ઠિરન હિતવન્નુ બયસિ અયુદ્ધદ માતનાડુ!”
05031012a અથો સુયોધનં બ્રૂયા રાજપુત્રમમર્ષણં।
05031012c મધ્યે કુરૂણામાસીનમનુનીય પુનઃ પુનઃ।।
અનંતર કુરુગળ મધ્યॆ કુળિતિરુવ રાજપુત્ર, અમર્ષણ, સુયોધનનન્નુ પુનઃ પુનઃ પુસલાયિસુત્તા હેળબેકુ:
05031013a અપશ્યન્મામુપેક્ષંતં કૃષ્ણામેકાં સભાગતાં।
05031013c તદ્દુઃખમતિતિક્ષામ મા વધીષ્મ કુરૂનિતિ।।
“કુરુગળન્નુ વધિસબારદુ ऎંદુ એકાંગિયાગિ સભાગતળાગિદ્દ કૃષ્ણॆયન્નુ નાનુ ઉપેક્ષિસિ નોડુત્તિદ્દ આ દુઃખવન્નૂ નાનુ સહિસિકॊળ્ળુત્તેનॆ.
05031014a એવં પૂર્વાપરાન્ક્લેશાનતિતિક્ષંત પાંડવાઃ।
05031014c યથા બલીયસઃ સંતસ્તત્સર્વં કુરવો વિદુઃ।।
ઈ રીતિયલ્લિ અદર મॊદલુ મત્તુ નંતર તંદॊડ્ડિદ ક્લેશગળન્નૂ પાંડવરુ, બલશાલિગળાગિદ્દરૂ, સહિસિકॊંડિદ્દારॆ ऎન્નુવુદॆલ્લવન્નૂ કુરુગળુ તિળિદિદ્દારॆ.
05031015a યન્નઃ પ્રાવ્રાજયઃ સૌમ્ય અજિનૈઃ પ્રતિવાસિતાન્।
05031015c તદ્દુઃખમતિતિક્ષામ મા વધીષ્મ કુરૂનિતિ।।
સૌમ્ય! નીનુ નમ્મન્નુ જિંકॆય ચર્મગળન્નુ તॊડિસિ હॊરગટ્ટિદॆ. આ દુઃખવન્નુ કૂડ કુરુગળન્નુ કॊલ્લબારદॆંદુ સહિસિકॊળ્ળુત્તેવॆ.
05031016a યત્તત્સભાયામાક્રમ્ય કૃષ્ણાં કેશેષ્વધર્ષયત્।
05031016c દુઃશાસનસ્તેઽનુમતે તચ્ચાસ્માભિરુપેક્ષિતં।।
નિન્ન અનુમતિયંતॆ દુઃશાસનનુ સભॆયન્નુ અતિક્રમિસિ કૃષ્ણॆય કૂદલન્નુ હિડિદુ ऎળॆદુતંદ. અદન્નૂ નાવુ ક્ષમિસુત્તેવॆ.
05031017a યથોચિતં સ્વકં ભાગં લભેમહિ પરંતપ।
05031017c નિવર્તય પરદ્રવ્યે બુદ્ધિં ગૃદ્ધાં નરર્ષભ।।
આદરॆ પરંતપ! યથોચિતવાદ નમ્મ ભાગવુ નમગॆ દॊરॆયબેકુ. નરર્ષભ! પરર સ્વત્તિન મેલિરુવ નિન્ન આસॆબુરુક બુદ્ધિયન્નુ હિંદॆ તॆગॆદુકો!
05031018a શાંતિરેવં ભવેદ્રાજન્પ્રીતિશ્ચૈવ પરસ્પરં।
05031018c રાજ્યૈકદેશમપિ નઃ પ્રયચ્ચ શમમિચ્ચતાં।।
રાજન્! હાગિદ્દરॆ માત્ર શાંતિયાગિરુત્તદॆ મત્તુ પરસ્પરરલ્લિ પ્રીતિયિરુત્તદॆ. શાંતિયન્નુ બયસુવ નમગॆ રાજ્યદ ऒંદુ મૂલॆયન્નાદરૂ કॊડુ.
05031019a કુશસ્થલં વૃકસ્થલમાસંદી વારણાવતં।
05031019c અવસાનં ભવેદત્ર કિં ચિદેવ તુ પંચમં।।
કુશસ્થલ, વૃકસ્થલ, આસંદી, વારણાવત મત્તુ ઐદનॆયદાગિ નીનુ બયસિદ યાવુદાદરૂ ऒંદુ તુંડન્નુ કॊડુ.
05031020a ભ્રાતૄણાં દેહિ પંચાનાં ગ્રામાન્પંચ સુયોધન।
05031020c શાંતિર્નોઽસ્તુ મહાપ્રાજ્ઞા જ્ઞાતિભિઃ સહ સંજય।।
સુયોધન! હીગॆ ઐદુ સહોદરરિગॆ ઐદુ ગ્રામગળન્નુ કॊડુ.” મહાપ્રાજ્ઞ સંજય! “ઇદરિંદ નમ્મ મત્તુ નમ્મ દાયાદિગળ નડુવॆ શાંતિયુ નॆલॆસુત્તદॆ.
05031021a ભ્રાતા ભ્રાતરમન્વેતુ પિતા પુત્રેણ યુજ્યતાં।
05031021c સ્મયમાનાઃ સમાયાંતુ પાંચાલાઃ કુરુભિઃ સહ।।
સહોદરરુ સહોદરરન્નુ સેરલિ, તંદॆયંદિરુ મક્કળન્નુ કૂડલિ. પાંચાલરુ કુરુગળॊંદિગॆ સેરિ નલિદાડલિ.
05031022a અક્ષતાન્કુરુપાંચાલાન્પશ્યેમ ઇતિ કામયે।
05031022c સર્વે સુમનસસ્તાત શામ્યામ ભરતર્ષભ।।
કુરુ-પાંચાલરુ નાશવાગદે ઇરુવુદન્નુ નોડબેકુ ऎન્નુવુદે નન્ન આસॆ. ભરતર્ષભ! અય્યા! ऎલ્લરુ સુમનસ્કરાગિ શાંતિયિંદ ઇરોણ!”
05031023a અલમેવ શમાયાસ્મિ તથા યુદ્ધાય સંજય।
05031023c ધર્માર્થયોરલં ચાહં મૃદવે દારુણાય ચ।।
સંજય! નાનુ શાંતિગॆ હેગો હાગॆ યુદ્ધક્કૂ તયારિદ્દેનॆ. ધર્મ-અર્થગળॆરડન્નૂ બયસુત્તેનॆ. નાનુ મૃદુવાગિરબલ્લॆ, દારુણવાગબલ્લॆ કૂડ.””
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે ઉદ્યોગ પર્વણિ સંજયયાન પર્વણિ યુધિષ્ઠિરસંદેશે એકત્રિંશોઽધ્યાયઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ ઉદ્યોગ પર્વદલ્લિ સંજયયાન પર્વદલ્લિ યુધિષ્ઠિરસંદેશદલ્લિ મૂવત્તॊંદનॆય અધ્યાયવુ.