प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
उद्योग पर्व
संजययान पर्व
अध्याय 29
सार
आग कृष्णनु आसॆबुरुकनाद धृतराष्ट्रनिगू कष्टदल्लिद्दरू शांततॆयन्नु तोरिसुत्तिरुव युधिष्ठिरनिगू कलहवेकॆ आगुवुदिल्लवॆंदू, “तन्न कर्तव्यवन्नु पूरैसलु हॊरटिरुव, तन्न कुटुंबवन्नु सरियागि मार्गदर्शनदॊंदिगॆ नडॆसिकॊंडु होगुत्तिरुव, मॊदलिंदलू सरियागिये नडॆदुकॊंडु बंदिरुव ई पांडवनन्नु एकॆ निंदिसुत्तिरुवॆ” ऎंदू, “कौरवरन्नु नाशगॊळिसदे तम्म कर्मद दारियन्नु पार्थरु कंडरॆ अवरु धर्मवन्नु उळिसुव आ पुण्यकार्यवन्नु माडुत्तारॆ” ऎंदू, “पांडवर पित्रार्जित भागवु निर्दिष्ठवादुदु. इतररु अदन्नु एकॆ नम्मिंद कसिदुकॊळ्ळबेकु? ई विषयदल्लि नावु होराडि सत्तरू श्लाघनीय. एकॆंदरॆ परर राज्यक्किंत पितृराज्यवु विशिष्टवादुदु.” ऎंदु हेळि, द्यूतद सभॆयल्लि कौरवरु ऎसॆद अपचारगळन्नु संजयनिगॆ नॆनपिसिकॊट्टु “धर्मचारिगळाद महात्म पांडवरु शांतिगॆ कायुत्तिद्दारॆ. अवरु समृद्ध योधरू कूड” ऎंदु हेळुवुदु (1-51).
05029001 वासुदेव उवाच।
05029001a अविनाशं संजय पांडवानां इच्चाम्यहं भूतिमेषां प्रियं च।
05029001c तथा राज्ञो धृतराष्ट्रस्य सूत सदाशंसे बहुपुत्रस्य वृद्धिं।।
वासुदेवनु हेळिदनु: “संजय! नानु पांडवर अविनाशवन्नु, अवरिगॆ प्रियवादुदन्नु, मत्तु अवर एळिगॆयन्नु बयसुत्तेनॆ. सूत! हागॆये राज धृतराष्ट्रन मत्तु अवन बहुमंदि मक्कळ वृद्धियन्नु सदा बयसुत्तेनॆ.
05029002a कामो हि मे संजय नित्यमेव नान्यद्ब्रूयां तान्प्रति शाम्यतेति।
05029002c राज्ञाश्च हि प्रियमेतच्चृणोमि मन्ये चैतत्पांडवानां समर्थं।।
संजय! नित्यवू नन्न बयकॆयु - अवरिगॆ नानु बेरॆ एनन्नू हेळलिल्ल- शांति ऎन्नुवुदु. राजनिगू कूड अदु बेकागिद्दुदॆंदु केळुत्तिद्देनॆ. अदु पांडवरिगू ऒळ्ळॆयदु ऎंदु तिळिदिद्देनॆ.
05029003a सुदुष्करश्चात्र शमो हि नूनं प्रदर्शितः संजय पांडवेन।
05029003c यस्मिन्गृद्धो धृतराष्ट्रः सपुत्रः कस्मादेषां कलहो नात्र मूर्च्चेत्।।
संजय! पुत्ररॊंदिगॆ धृतराष्ट्रनु आसॆबुरुकनागिरुवाग पांडवरादरो तुंबा दुष्करवाद शांततॆयन्ने प्रदर्शिसिद्दारॆ. हेगॆताने इवरिब्बर नडुवॆ कलहवुंटागुवुदिल्ल?
05029004a तत्त्वं धर्मं विचरन्संजयेह मत्तश्च जानासि युधिष्ठिराच्च।
05029004c अथो कस्मात्संजय पांडवस्य उत्साहिनः पूरयतः स्वकर्म।
05029004e यथाख्यातमावसतः कुटुंबं पुराकल्पात्साधु विलोपमात्थ।।
धर्मद तत्ववन्नु निर्धरिसुवाग इल्लि संजय! नीनु नन्निंद मत्तु युधिष्ठिरनिंद तिळिदुको! हीगिरुवाग संजय! नीनु तन्न कर्तव्यवन्नु पूरैसलु हॊरटिरुव, तन्न कुटुंबवन्नु सरियागि मार्गदर्शनदॊंदिगॆ नडॆसिकॊंडु होगुत्तिरुव, मॊदलिंदलू सरियागिये नडॆदुकॊंडु बंदिरुव ई पांडवनन्नु एकॆ अल्लगळॆयुत्तिरुवॆ?
05029005a अस्मिन्विधौ वर्तमाने यथावद् उच्चावचा मतयो ब्राह्मणानां।
05029005c कर्मणाहुः सिद्धिमेके परत्र हित्वा कर्म विद्यया सिद्धिमेके।।
05029005e नाभुंजानो भक्ष्यभोज्यस्य तृप्येद् विद्वानपीह विदितं ब्राह्मणानां।।
वर्तमानद विषयद कुरितु सरियाद मातन्नु विविधरीतिगळल्लि ब्राह्मणरु हेळिद्दारॆ. कर्मगळु परत्रदल्लि सिद्धियन्नु नीडुत्तवॆ ऎंदु कॆलवरु हेळुत्तारॆ. इतररु कर्मवन्नु तॊरॆदु विद्यॆयॊंदे सिद्धियन्नु नीडुत्तदॆ ऎन्नुत्तारॆ. भक्ष्य-भोज्यगळन्नु तिळिदिद्दरू अदन्नु तिन्नदे इरुववनु हसिविनिंद तृप्तनागुवुदिल्ल ऎंदू ब्राह्मणरिगॆ तिळिदिदॆ.
05029006a या वै विद्याः साधयंतीह कर्म तासां फलं विद्यते नेतरासां।
05029006c तत्रेह वै दृष्टफलं तु कर्म पीत्वोदकं शाम्यति तृष्णयार्तः।।
कर्मगळन्नु साधिसुवंतह विद्यॆ मात्र फलवन्नु नीडुत्तदॆ. इतर विद्यॆगळल्ल! कर्मवे काणलिक्कागुव फलवन्नु नीडुत्तदॆ. बायारिकॆयु नीरन्नु कुडियुवुदरिंद शांतवागुत्तदॆ.
05029007a सोऽयं विधिर्विहितः कर्मणैव तद्वर्तते संजय तत्र कर्म।
05029007c तत्र योऽन्यत्कर्मणः साधु मन्येन् मोघं तस्य लपितं दुर्बलस्य।।
संजय! ई कर्मवे विधिविहितवादुदु. इल्लि कर्मवे नडॆयुवुदु. कर्मक्किंतलू उत्तमवादुदु एनो इदॆ ऎंदु तिळिदुकॊळ्ळुवुदु दुर्बल मत्तु प्रयोजनविल्लद्दु ऎंदु नन्न मत.
05029008a कर्मणामी भांति देवाः परत्र कर्मणैवेह प्लवते मातरिश्वा।
05029008c अहोरात्रे विदधत्कर्मणैव अतंद्रितो नित्यमुदेति सूर्यः।।
कर्मगळिंदले अल्लि देवतॆगळु हॊळॆयुत्तारॆ. कर्मदिंदले वायुवु इल्लि बीसुत्तानॆ. कर्मदिंदले हगलु रात्रिगळन्नु निर्धरिसुत्ता सूर्यनु नित्यवू आयासगॊळ्ळदे उदयिसुत्तानॆ.
05029009a मासार्धमासानथ नक्षत्रयोगान् अतंद्रितश्चंद्रमा अभ्युपैति।
05029009c अतंद्रितो दहते जातवेदाः समिध्यमानः कर्म कुर्वन्प्रजाभ्यः।।
हागॆये आयासगॊळ्ळदे चंद्रमनु मास-पक्षगळल्लि नडॆदु नक्षत्र राशिगळल्लि संचरिसुत्तानॆ. जातवेदगळु कूड तम्म कर्मगळन्नु माडुत्त प्रजॆगळ ऒळितिगागि आयासगॊळ्ळदे निरंतरवागि उरियुत्तवॆ.
05029010a अतंद्रिता भारमिमं महांतं बिभर्ति देवी पृथिवी बलेन।
05029010c अतंद्रिताः शीघ्रमपो वहंति संतर्पयंत्यः सर्वभूतानि नद्यः।।
विश्रांतियिल्लदे ई महाभारवन्नु बलवन्नुपयोगिसि देवी पृथ्वियु हॊरुत्ताळॆ. निद्दॆयिल्लदे नदिगळु नीरन्नु हॊत्तु शीघ्रवागि हरिदु सर्वभूतगळन्नु संतृप्तगॊळिसुत्तवॆ.
05029011a अतंद्रितो वर्षति भूरितेजाः सम्नादयन्नंतरिक्षं दिवं च।
05029011c अतंद्रितो ब्रह्मचर्यं चचार श्रेष्ठत्वमिच्चन्बलभिद्देवतानां।।
आयासगॊळ्ळदे भूरितेजस्वियु अंतरिक्ष-स्वर्गगळल्लि गर्जिसि मळॆयन्नु सुरिसुत्तानॆ. अवनु आयासगॊळ्ळदे ब्रह्मचर्यवन्नु पालिसि देवतॆगळ श्रेष्ठत्ववन्नु बलवन्नू पडॆयुत्तानॆ.
05029012a हित्वा सुखं मनसश्च प्रियाणि तेन शक्रः कर्मणा श्रैष्ठ्यमाप।
05029012c सत्यं धर्मं पालयन्नप्रमत्तो दमं तितिक्षां समतां प्रियं च।।
05029012e एतानि सर्वाण्युपसेवमानो देवराज्यं मघवान्प्राप मुख्यं।।
सुखवन्नू मनस्सिन आसॆगळन्नू तॊरॆदु शक्रनु कर्मगळिंद श्रेष्ठत्ववन्नु पडॆदनु. अप्रमत्तनागिद्दुकॊंडु सत्य धर्मगळन्नु पालिसुत्ता, दम, ताळ्मॆ, समतॆ मत्तु प्रीति ई एल्ल गुणगळन्नू अनुसरिसि मघवाननु देवराज्यद मुखंडत्ववन्नु पडॆदनु.
05029013a बृहस्पतिर्ब्रह्मचर्यं चचार समाहितः संशितात्मा यथावत्।
05029013c हित्वा सुखं प्रतिरुध्येंद्रियाणि तेन देवानामगमद्गौरवं सः।।
बृहस्पतियु समाहितनागि, संशितात्मनागि यथावत्तागि ब्रह्मचर्यदल्लि नडॆयुत्तानॆ. सुखवन्नु तॊरॆदु, इंद्रियगळन्नु नियंत्रणदल्लिट्टुकॊंडु अवनु देवतॆगळ गुरुपदवियन्नु पडॆदनु.
05029014a नक्षत्राणि कर्मणामुत्र भांति रुद्रादित्या वसवोऽथापि विश्वे।
05029014c यमो राजा वैश्रवणः कुबेरो गंधर्वयक्षाप्सरसश्च शुभ्राः।।
05029014e ब्रह्मचर्यं वेदविद्याः क्रियाश्च निषेवमाणा मुनयोऽमुत्र भांति।।
तम्म कर्मगळिंदले नक्षत्रगळु हॊळॆयुत्तवॆ; हागॆये रुद्र, आदित्य, वसुगळु मत्तु विश्वेदेवरु, यमराज, वैश्रवण कुबेर, गंधर्व-यक्षरु मत्तु शुभ्र अप्सरॆयरु. ब्रह्मचर्यॆ, वेदविद्यॆ मत्तु क्रियॆगळिंदले मुनिगळु आ लोकदल्लि हॊळॆयुत्तारॆ.
05029015a जानन्निमं सर्वलोकस्य धर्मं ब्राह्मणानां क्षत्रियाणां विशां च।
05029015c स कस्मात्त्वं जानतां ज्ञानवान्सन् व्यायच्चसे संजय कौरवार्थे।।
संजय! इदे सर्वलोकद - ब्राह्मण, क्षत्रिय मत्तु वैश्यर - धर्मवॆंदु तिळिदू, तिळिदवर तिळुवळिकॆयन्नु तिळिदू नीनु एकॆ कौरवनन्नु अर्थमाडिकॊळ्ळलु श्रमिसुत्तिरुवॆ?
05029016a आम्नायेषु नित्यसम्योगमस्य तथाश्वमेधे राजसूये च विद्धि।
05029016c सम्युज्यते धनुषा वर्मणा च हस्तत्राणै रथशस्त्रैश्च भूयः।।
वेदगळल्लि अवनिगॆ नित्यवू मनस्सिरुवुदन्नु तिळिदुको! हागॆये अवनिगॆ अश्वमेध-राजसूयगळल्लि आसक्तियिदॆ. धनुस्सु कवचगळल्लियू, हस्तत्राण, रथगळु मत्तु अस्त्रगळल्लियू आसक्तियन्निट्टिद्दानॆ.
05029017a ते चेदिमे कौरवाणामुपायं अधिगच्चेयुरवधेनैव पार्थाः।
05029017c धर्मत्राणं पुण्यमेषां कृतं स्याद् आर्ये वृत्ते भीमसेनं निगृह्य।।
कौरवरन्नु नाशगॊळिसदे तम्म कर्मद दारियन्नु पार्थरु कंडरॆ अवरु धर्मवन्नु उळिसुव आ पुण्यकार्यवन्नु माडुत्तारॆ. आग भीमसेननन्नु पळगिसि आर्यनंतॆ नडॆयुव हागॆ माडुत्तारॆ.
05029018a ते चेत्पित्र्ये कर्मणि वर्तमाना आपद्येरन्दिष्टवशेन मृत्युं।
05029018c यथाशक्त्या पूरयंतः स्वकर्म तदप्येषां निधनं स्यात्प्रशस्तं।।
आदरॆ अवर पितृगळंतॆ माडि नडॆदुकॊंडु विधिवशदिंद मृत्युवन्नु पडॆदरू, तम्म कर्मवन्नु अवरु यथावत्तागि पूरैसलु तॊडगिदुदरिंद अदरल्लि अवर निधनवादरू अदु प्रशस्तवॆनिसुत्तदॆ.
05029019a उताहो त्वं मन्यसे सर्वमेव राज्ञां युद्धे वर्तते धर्मतंत्रं।
05029019c अयुद्धे वा वर्तते धर्मतंत्रं तथैव ते वाचमिमां शृणोमि।।
निनगॆ ऎल्लवू तिळिदिदॆयॆंदु अभिप्राय पडुत्तिरुवॆयादुदरिंद ई प्रश्नॆगॆ उत्तरवागि निन्न मातन्नु नानु केळुत्तेनॆ. हेळु! धर्मवु राजनिगॆ युद्धमाडलु हेळुत्तदॆयो अथवा धर्मवु राजनिगॆ युद्धमाडबारदु ऎंदु हेळुत्तदॆयो?
05029020a चातुर्वर्ण्यस्य प्रथमं विभागं अवेक्ष्य त्वं संजय स्वं च कर्म।
05029020c निशम्याथो पांडवानां स्वकर्म प्रशंस वा निंद वा या मतिस्ते।।
संजय! मॊदलु नीनु नाल्कु वर्णगळ विभागवन्नू प्रतियॊंदक्किरुव कर्मगळन्नू गमनक्कॆ तॆगॆदुकॊळ्ळबेकु. नंतर पांडवर स्वकर्मवेनॆंदु केळि निनगिष्ट बंदंतॆ अवरन्नु प्रशंसिसबहुदु अथवा निंदिसबहुदु.
05029021a अधीयीत ब्राह्मणोऽथो यजेत दद्यादियात्तीर्थमुख्यानि चैव।
05029021c अध्यापयेद्याजयेच्चापि याज्यान् प्रतिग्रहान्वा विदितान्प्रतीच्चेत्।।
ब्राह्मणनु अध्ययन माडबेकु, याजिसबेकु, दानमाडबेकु, मुख्य तीर्थगळिगॆ होगबेकु, अर्हरादवरिगॆ कलिसबेकु, पुरोहितनागिरबेकु, मत्तु तनगॆ तिळिदिरुव दानगळन्नु स्वीकरिसबेकु.
05029022a तथा राजन्यो रक्षणं वै प्रजानां कृत्वा धर्मेणाप्रमत्तोऽथ दत्त्वा।
05029022c यज्ञेरिष्ट्वा सर्ववेदानधीत्य दारान्कृत्वा पुण्यकृदावसेद्गृहान्।।
हागॆये राजरु धर्मदिंद प्रजॆगळ रक्षणॆयन्नु माडबेकु, दानमाडि यज्ञ-इष्टिगळन्नु कैगॊळ्ळबेकु, सर्व वेदगळन्नु तिळिदिरबेकु, मदुवॆयागि पुण्यकर गृहस्थनागिरबेकु.
05029023a वैश्योऽधीत्य कृषिगोरक्षपण्यैः वित्तं चिन्वन्पालयन्नप्रमत्तः।
05029023c प्रियं कुर्वन्ब्राह्मणक्षत्रियाणां धर्मशीलः पुण्यकृदावसेद्गृहाऽन्।
वैश्यनु अध्ययनदल्लि तॊडगबेकु; अप्रमत्तनागि कृषि-गोरक्षणॆगळ मूलक वित्तवन्नु संपादिसबेकु. ब्राह्मणरु मत्तु क्षत्रियरिगॆ प्रियवादुदन्नु माडिकॊंडु, धर्मशीलनागि, गृहस्थनागि पुण्यकर्मगळन्नु माडुत्तिरबेकु.
05029024a परिचर्या वंदनं ब्राह्मणानां नाधीयीत प्रतिषिद्धोऽस्य यज्ञाः।
05029024c नित्योत्थितो भूतयेऽतंद्रितः स्याद् एष स्मृतः शूद्रधर्मः पुराणः।।
पुराणगळल्लि हेळिरुव शूद्रधर्मवु इवु: ब्राह्मणरन्नु वंदिसि अवर परिचर्य माडुवुदु. इवरिगॆ यज्ञगळु अध्ययन ऎरडू निषिद्ध. आयासगॊळ्ळदे नित्यवू तन्न एळिगॆयल्लि तॊडगिरबेकु.
05029025a एतान्राजा पालयन्नप्रमत्तो नियोजयन्सर्ववर्णान्स्वधर्मे।
05029025c अकामात्मा समवृत्तिः प्रजासु नाधार्मिकाननुरुध्येत कामान्।।
इवरॆल्लरन्नू राजनु अप्रमत्तनागि, ऎल्ल वर्णदवरन्नू तम्म तम्म धर्मगळल्लि तॊडगिसिकॊंडु पालिसबेकु. कामगळल्लि तन्नन्नु तॊडगिसिकॊळ्ळबारदु. प्रजॆगळन्नु समदृष्टियिंद नोडिकॊळ्ळबेकु. अधार्मिक आसॆगळ हिंदॆ होगबारदु.
05029026a श्रेयांस्तस्माद्यदि विद्येत कश्चिद् अभिज्ञातः सर्वधर्मोपपन्नः।
05029026c स तं दुष्टमनुशिष्यात्प्रजानन् न चेद्गृध्येदिति तस्मिन्न साधु।।
तनगिंतलू प्रशंसनीयनाद, प्रसिद्धनाद, सर्वधर्मोपपन्ननाद पुरुषनु यारादरू इद्दरॆ, अदन्नु तिळिदु दुष्टरन्नु अवनु शिक्षिसबेकु. आदरॆ अवन राज्यवन्नु कसिदुकॊळ्ळलु प्रयत्निसबारदु. अदु सरियल्ल.
05029027a यदा गृध्येत्परभूमिं नृशंसो विधिप्रकोपाद्बलमाददानः।
05029027c ततो राज्ञां भविता युद्धमेतत् तत्र जातं वर्म शस्त्रं धनुश्च।।
05029027e इंद्रेणेदं दस्युवधाय कर्म उत्पादितं वर्म शस्त्रं धनुश्च।।
इन्नॊब्बर भूमियन्नु क्रूरवागि कसिदुकॊंडु, विधियन्नु प्रकोपगॊळिसि बलवन्नु कसिदुकॊंडरॆ, इदु राजर मध्यॆ नडॆयुव युद्धक्कॆ कारणवागुत्तदॆ. याकॆंदरॆ, दस्युगळ वधॆगागिये इंद्रनु ई कवच-शस्त्र-धनुस्सुगळन्नु सृष्टिसिदनु.
05029028a स्तेनो हरेद्यत्र धनं ह्यदृष्टः प्रसह्य वा यत्र हरेत दृष्टः।
05029028c उभौ गर्ह्यौ भवतः संजयैतौ किं वै पृथक्त्वं धृतराष्ट्रस्य पुत्रे।।
05029028e योऽयं लोभान्मन्यते धर्ममेतं यमिच्चते मन्युवशानुगामी।।
संजय! यारिगू काणदे परर धनवन्नु कदियुववनु मत्तु ऎल्लरिगू काणुवंतॆ कसिदुकॊळ्ळुववनु इब्बरू निंदनीयरु. धृतराष्ट्रन पुत्ररु इवरिगिंत हेगॆ भिन्नरागिद्दारॆ? इवरु लोभवे धर्मवॆंदु तिळिदिद्दारॆ. कोपद वशक्कॆ बंदु अदन्ने माडलु बयसुत्तारॆ.
05029029a भागः पुनः पांडवानां निविष्टस् तं नोऽकस्मादाददीरन्परे वै।
05029029c अस्मिन्पदे युध्यतां नो वधोऽपि श्लाघ्यः पित्र्यः परराज्याद्विशिष्टः।
05029029e एतान्धर्मान्कौरवाणां पुराणान् आचक्षीथाः संजय राज्यमध्ये।।
पांडवर पित्रार्जित भागवु निर्दिष्ठवादुदु. इतररु अदन्नु एकॆ नम्मिंद कसिदुकॊळ्ळबेकु? ई विषयदल्लि नावु होराडि सत्तरू श्लाघनीय. एकॆंदरॆ परर राज्यक्किंत पितृराज्यवु विशिष्टवादुदु. संजय! ई पुराण धर्मगळन्नु राजर मध्यदल्लि कौरवरिगॆ तोरिसिकॊडु!
05029030a ये ते मंदा मृत्युवशाभिपन्नाः समानीता धार्तराष्ट्रेण मूढाः।
05029030c इदं पुनः कर्म पापीय एव सभामध्ये पश्य वृत्तं कुरूणां।।
मूढ धार्तराष्ट्रन जॊतॆ सेरिरुववरु मूढात्मरु मत्तु मृत्युविन वशक्कॆ सिलुकिद्दारॆ. मत्तॊम्मॆ सभामध्यदल्लि कुरुगळ पाप कर्मवन्नू नडतॆयन्नू नोडु.
05029031a प्रियां भार्यां द्रौपदीं पांडवानां यशस्विनीं शीलवृत्तोपपन्नां।
05029031c यदुपेक्षंत कुरवो भीष्ममुख्याः कामानुगेनोपरुद्धां रुदंतीं।।
पांडवर प्रिय भार्यॆ यशस्विनी शीलनडतॆयिंद लक्षितळाद, रोदिसुत्तिरुव द्रौपदियन्नु आ कामानुगनु ऎळॆदु तरुवाग भीष्म मत्तु इतर कुरु मुख्यरु यारू विरोधिसलिल्ल.
05029032a तं चेत्तदा ते सकुमारवृद्धा अवारयिष्यन्कुरवः समेताः।
05029032c मम प्रियं धृतराष्ट्रोऽकरिष्यत् पुत्राणां च कृतमस्याभविष्यत्।।
अल्लि सेरिद्द कुमार वृद्ध कुरुगळॆल्लरू अवनन्नु तडॆदिद्दरॆ धृतराष्ट्रनु ननगॆ प्रियवादुदन्नु माडिदंतॆ, तन्न पुत्ररिगू ऒळ्ळॆयदन्नु माडिदंतॆ आगुत्तित्तु.
05029033a दुःशासनः प्रातिलोम्यान्निनाय सभामध्ये श्वशुराणां च कृष्णां।
05029033c सा तत्र नीता करुणान्यवोचन् नान्यं क्षत्तुर्नाथमदृष्ट कं चित्।।
ऎल्ल धर्मगळन्नू तुळिदु दुःशासननु कृष्णॆयन्नु अवळ मावंदिरिरुव सभामध्यक्कॆ ऎळॆदु तंदनु. अल्लिगॆ ऎळॆदु तरल्पट्टाग अवळु करुणॆयिंद मातनाडलु क्षत्त विदुरन हॊरतागि बेरॆ याव रक्षकनन्नू अवळु काणलिल्ल.
05029034a कार्पण्यादेव सहितास्तत्र राज्ञो नाशक्नुवन्प्रतिवक्तुं सभायां।
05029034c एकः क्षत्ता धर्म्यमर्थं ब्रुवाणो धर्मं बुद्ध्वा प्रत्युवाचाल्पबुद्धिं।।
सभॆयल्लिद्द राजरॆल्लरू कार्पण्यदिंद कूडिदवरागि उत्तरिसलु अशक्यरागिद्दरु. धर्मगळ अर्थवन्नु हेळबल्ल क्षत्तनॊब्बने आ अल्पबुद्धिगॆ धर्मवन्नु तिळिसि हेळिदनु.
05029035a अनुक्त्वा त्वं धर्ममेवं सभायां अथेच्चसे पांडवस्योपदेष्टुं।
05029035c कृष्णा त्वेतत्कर्म चकार शुद्धं सुदुष्करं तद्धि सभां समेत्य।
05029035e येन कृच्च्रात्पांडवानुज्जहार तथात्मानं नौरिव सागरौघात्।।
नीनू कूड आ सभॆयल्लि धर्मवेनॆंदु हेळलिल्ल. ईग पांडवरिगॆ उपदेशिसलु बयसुत्तिद्दीया? आदरॆ कृष्णॆये आ सभॆयल्लि सरियागिद्दुकॊंडु शुद्ध कर्मवन्नु माडिदळु. सागरदल्लि सिलुकिकॊंड दोणियंतिद्द पांडवरन्नू तन्नन्नू कष्टदिंद पारुमाडिदळु.
05029036a यत्राब्रवीत्सूतपुत्रः सभायां कृष्णां स्थितां श्वशुराणां समीपे।
05029036c न ते गतिर्विद्यते याज्ञासेनि प्रपद्येदानीं धार्तराष्ट्रस्य वेश्म।
05029036e पराजितास्ते पतयो न संति पतिं चान्यं भामिनि त्वं वृणीष्व।।
आग आ सभॆयल्लि कृष्णॆयु तन्न मावंदिर समीप निंतिरुवाग सूतपुत्रनु हेळिदनु: “याज्ञसेनी! निनगॆ बेरॆ याव गतियू इल्लवागिदॆ. धार्तराष्ट्रन मनॆयन्नु सेरु. पराजितराद निन्न पतियंदिरु इन्निल्ल. भामिनी! बेरॆ यारन्नादरू निन्न पतियन्नागि आरिसिको!”
05029037a यो बीभत्सोर्हृदये प्रौढ आसीद् अस्थिप्रच्चिन्मर्मघाती सुघोरः।
05029037c कर्णाच्चरो वाम्मयस्तिग्मतेजाः प्रतिष्ठितो हृदये फल्गुनस्य।।
ई भयंकरवाद, हृदयवन्नु खड्गदंतॆ कॊरॆयुव, मर्मवन्नु घातिगॊळिसुव, सुडुव, सुघोरवाद कर्णन मातुगळु अति तेजस्सुळ्ळ बाणगळंतॆ फल्गुनन हृदयदल्लि नाटि निंतिवॆ.
05029038a कृष्णाजिनानि परिधित्समानान् दुःशासनः कटुकान्यभ्यभाषत्।
05029038c एते सर्वे षंढतिला विनष्टाः क्षयं गता नरकं दीर्घकालं।।
अवरु कृष्णाजिनगळन्नु तॊडुत्तिरुवाग दुःशासननु कटुकाद ई मातुगळन्नाडिदनु: “इवरॆल्लरू पॊळ्ळु ऎळ्ळिनंतॆ विनष्टरागिद्दारॆ मत्तु क्षयरागि दीर्घकालद नरकक्कॆ होगिद्दारॆ.”
05029039a गांधारराजः शकुनिर्निकृत्या यदब्रवीद्द्यूतकाले स पार्थान्।
05029039c पराजितो नकुलः किं तवास्ति कृष्णया त्वं दीव्य वै याज्ञासेन्या।।
द्यूतकालदल्लि गांधारराज शकुनियु मोसदिंद पार्थरिगॆ हेळिद्दनु: “नकुलनन्नु सोतॆ! निन्नल्लि इन्नेनिदॆ? ईग कृष्णॆ याज्ञसेनियन्नु पणवागिडु!”
05029040a जानासि त्वं संजय सर्वमेतद् द्यूतेऽवाच्यं वाक्यमेवं यथोक्तं।
05029040c स्वयं त्वहं प्रार्थये तत्र गंतुं समाधातुं कार्यमेतद्विपन्नं।।
संजय! द्यूतदल्लि हेळबारदंत मातुगळन्नाडिदुदॆल्लवू आडिदंतॆ निनगॆ तिळिदे इदॆ. स्वयं नाने अल्लिगॆ होगि ई कष्टद विषयवन्नु, कैतप्पि होगुवुदरॊळगॆ समाधान पडिसलु होगुववनिद्देनॆ.
05029041a अहापयित्वा यदि पांडवार्थं शमं कुरूणामथ चेच्चरेयं।
05029041c पुण्यं च मे स्याच्चरितं महोदयं मुच्येरंश्च कुरवो मृत्युपाशात्।।
पांडवर आसक्तिगॆ बाधकवागदंतॆ कुरुगळल्लि शांतियन्नु तरुवुदरल्लि यशस्वियादरॆ अदु अत्यंत विशेषवू पुण्यतरवू आगुत्तदॆ मत्तु कुरुगळन्नु मृत्युपाशदिंद बिडिसिदंतागुत्तदॆ.
05029042a अपि वाचं भाषमाणस्य काव्यां धर्मारामामर्थवतीमहिंस्रां।
05029042c अवेक्षेरन्धार्तराष्ट्राः समक्षं मां च प्राप्तं कुरवः पूजयेयुः।।
आ विवेकयुक्तवाद, धर्मयुक्तवाद, अर्थवत्ताद, अहिंसॆय मातुगळन्नु धार्तराष्ट्रर ऎदुरु मातनाडुवाग कुरुगळु स्वीकरिसुत्तारॆ मत्तु नन्नन्नु नोडि गौरविसुत्तारॆ ऎंदु आशिसुत्तेनॆ.
05029043a अतोऽन्यथा रथिना फल्गुनेन भीमेन चैवाहवदंशितेन।
05029043c परासिक्तान्धार्तराष्ट्रांस्तु विद्धि प्रदह्यमानान्कर्मणा स्वेन मंदान्।।
इल्लदिद्दरॆ रथदल्लि कुळित फल्गुन मत्तु भीमरु, ई मॊदले तम्मदे कर्मगळिंद दहिसि होगल्पडुव मंदबुद्धिय धार्तराष्ट्ररन्नु, सुट्टुहाकुत्तारॆ.
05029044a पराजितान्पांडवेयांस्तु वाचो रौद्ररूपा भाषते धार्तराष्ट्रः।
05029044c गदाहस्तो भीमसेनोऽप्रमत्तो दुर्योधनं स्मारयित्वा हि काले।।
पांडवेयरु सोताग धार्तराष्ट्रनु रौद्ररूपद मातुगळन्नाडिद्दनु. गदॆयन्नु हिडिद भीमसेननु अप्रमत्तनागि समय बंदाग दुर्योधननिगॆ अदन्नु नॆनपिसि कॊडुत्तानॆ.
05029045a सुयोधनो मन्युमयो महाद्रुमः स्कंधः कर्णः शकुनिस्तस्य शाखाः।
05029045c दुःशासनः पुष्पफले समृद्धे मूलं राजा धृतराष्ट्रोऽमनीषी1।।
मन्युमय दुर्योधननु महावृक्ष, कर्णनु अदर कांड, शकुनियु अदर शाखॆगळु, दुःशासननु समृद्धवाद पुष्पफलगळु, राजा मनीषी धृतराष्ट्रनु अदर बेरुगळु.
05029046a युधिष्ठिरो धर्ममयो महाद्रुमः स्कंधोऽर्जुनो भीमसेनोऽस्य शाखाः।
05029046c माद्रीपुत्रौ पुष्पफले समृद्धे मूलं त्वहं ब्रह्म च ब्राह्मणाश्च।।
धर्ममय युधिष्ठिरनु महावृक्ष, अर्जुननु अदर कांड, भीमसेननु अदर शाखॆगळु, माद्रीपुत्ररु समृद्धवाद पुष्पफलगळु, नानु, ब्रह्म, मत्तु ब्राह्मणरु अदर बेरुगळु.
05029047a वनं राजा धृतराष्ट्रः सपुत्रो व्याघ्रा वने संजय पांडवेयाः।
05029047c मा वनं चिंधि सव्याघ्रं मा व्याघ्रान्नीनशो वनात्।।
संजय! पुत्ररॊंदिगॆ राजा धृतराष्ट्रनु वन, पांडवेयरु वनदल्लिरुव हुलिगळु. व्याघ्रगळॊंदिगॆ वनवन्नु कडिदुरिळिसबेड! व्याघ्रगळन्नू वनदिंद ओडिसबेड!
05029048a निर्वनो वध्यते व्याघ्रो निर्व्याघ्रं चिद्यते वनं।
05029048c तस्माद्व्याघ्रो वनं रक्षेद्वनं व्याघ्रं च पालयेत्।।
काडिल्लदे व्याघ्रगळु वधॆगॊळ्ळुत्तवॆ. व्याघ्रगळिल्लदे वनवु कडियल्पडुत्तदॆ. आदुदरिंद व्याघ्रगळु वनवन्नु रक्षिसबेकु. वनवु व्याघ्रगळन्नु पालिसबेकु.
05029049a लताधर्मा धार्तराष्ट्राः शालाः संजय पांडवाः।
05029049c न लता वर्धते जातु अनाश्रित्य महाद्रुमं।।
संजय! धार्तराष्ट्ररु लतॆगळंतिद्दरॆ पांडवरु शालवृक्षगळंतॆ. महावृक्षवन्नु आश्रयिसदे लतॆगळु बॆळॆयलारवु.
05029050a स्थिताः शुश्रूषितुं पार्थाः स्थिता योद्धुमरिंदमाः।
05029050c यत्कृत्यं धृतराष्ट्रस्य तत्करोतु नराधिपः।।
पार्थरु सेवॆमाडलू निंतिद्दारॆ, मत्तु ई अरिंदमरु युद्धमाडलू निंतिद्दारॆ. नराधिप धृतराष्ट्रनु एनु माडबेको अदन्नु माडलि.
05029051a स्थिताः शमे महात्मानः पांडवा धर्मचारिणः।
05029051c योधाः समृद्धास्तद्विद्वन्नाचक्षीथा यथातथं।।
धर्मचारिगळाद महात्म पांडवरु शांतिगॆ कायुत्तिद्दारॆ. अवरु समृद्ध योधरू कूड. विद्वन्! इदन्नु यथावत्तागि अवरिगॆ हेळु.”
समाप्ति
इति श्री महाभारते उद्योग पर्वणि संजययान पर्वणि कृष्णवाक्ये एकोनत्रिंशोऽध्यायः।
इदु श्री महाभारतदल्लि उद्योग पर्वदल्लि संजययान पर्वदल्लि कृष्णवाक्यदल्लि इप्पत्तॊंभत्तनॆय अध्यायवु.
-
इदे श्लोकवु आदिपर्वद मॊदलने अध्यायदल्लियू बंदिदॆ. ↩︎