ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
విరాట పర్వ
వైవాహిక పర్వ
అధ్యాయ 66
సార
యుధిష్ఠిరన సహోదరరెల్లెందు విరాటను కేళలు అర్జునను ఇతరరన్నూ విరాటనిగె పరిచయిసువుదు (1-10). ఉత్తరను అర్జునన పరాక్రమవన్ను వర్ణిసిదుదు (11-20). విరాటను పాండవరన్ను గౌరవిసి, మగళు ఉత్తరెయన్ను అర్జునను పత్నియన్నాగి స్వీకరిసబేకెందు కేళికొళ్ళలు అర్జునను అవళన్ను తన్న సొసెయన్నాగి స్వీకరిసువెనెందు హేళిదుదు (21-29).
04066001 విరాట ఉవాచ।
04066001a యద్యేష రాజా కౌరవ్యః కుంతీపుత్రో యుధిష్ఠిరః।
04066001c కతమోఽస్యార్జునో భ్రాతా భీమశ్చ కతమో బలీ।।
విరాటను హేళిదను: “ఇవను కురువంశక్కె సేరిద కుంతీపుత్ర యుధిష్ఠిర రాజనాగిద్దరె ఇవన సోదర అర్జుననెల్లి? బలశాలి భీమనెల్లి?
04066002a నకులః సహదేవో వా ద్రౌపదీ వా యశస్వినీ।
04066002c యదా ద్యూతే జితాః పార్థా న ప్రాజ్ఞాయంత తే క్వ చిత్।।
నకుల సహదేవరెల్లి? యశస్విని ద్రౌపదియెల్లి? జూజినల్లి సోతమేలె ఆ కుంతీపుత్రర విషయవన్ను యారూ ఎల్లూ అరియరు.”
04066003 అర్జున ఉవాచ।
04066003a య ఏష బల్లవో బ్రూతే సూదస్తవ నరాధిప।
04066003c ఏష భీమో మహాబాహుర్భీమవేగపరాక్రమః।।
అర్జునను హేళిదను: “రాజన్! నిన్న అడుగెయవనెందు హేళలాగిరువ బల్లవనెంబువవనే మహాబాహు, భయంకర వేగ-పరాక్రమగళన్నుళ్ళ భీమ.
04066004a ఏష క్రోధవశాన్ హత్వా పర్వతే గంధమాదనే।
04066004c సౌగంధికాని దివ్యాని కృష్ణార్థే సముపాహరత్।।
గంధమాదన పర్వతదల్లి కోపవశనాగి రాక్షసరన్ను కొందు ద్రౌపదిగాగి దివ్య సౌగంధిక పుష్పగళన్ను తందవను ఇవనే.
04066005a గంధర్వ ఏష వై హంతా కీచకానాం దురాత్మనాం।
04066005c వ్యాఘ్రానృక్షాన్వరాహాంశ్చ హతవాన్ స్త్రీపురే తవ।।
దురాత్మ కీచకనన్ను కొంద గంధర్వను ఇవనే. నిన్న అంతఃపురదల్లి హులి, కరడి, హందిగళన్ను కొందవనూ ఇవనే.
04066006a యశ్చాసీదశ్వబంధస్తే నకులోఽయం పరంతపః।
04066006c గోసంఖ్యః సహదేవశ్చ మాద్రీపుత్రౌ మహారథౌ।।
నిన్న అశ్వపాలకనాగిద్దవను ఈ శత్రునాశక నకుల. గోపాలకనాగిద్దవను సహదేవ. ఈ మాద్రి పుత్రరు మహాథరు.
04066007a శృంగారవేషాభరణౌ రూపవంతౌ యశస్వినౌ।
04066007c నానారథసహస్రాణాం సమర్థౌ పురుషర్షభౌ।।
ఈ పురుషశ్రేష్ఠరిబ్బరూ వస్త్రాభరణగళింద అలంకృతరు. రూపవంతరు. యుశస్విగళు. సావిరారు మంది రథికర సమాన శక్తియుళ్ళవరు.
04066008a ఏషా పద్మపలాశాక్షీ సుమధ్యా చారుహాసినీ।
04066008c సైరంధ్రీ ద్రౌపదీ రాజన్యత్కృతే కీచకా హతాః।।
రాజన్! కమలద ఎసళుగళంతె కణ్ణుళ్ళవళూ, సుందర నడువుళ్ళవళూ, మధుర ముగుళ్నగెయుళ్ళవళూ ఆద ఈ సైరంధ్రియే ద్రౌపది. ఇవళిగాగియే కీచకరు హతరాదరు.
04066009a అర్జునోఽహం మహారాజ వ్యక్తం తే శ్రోత్రమాగతః।
04066009c భీమాదవరజః పార్థో యమాభ్యాం చాపి పూర్వజః।।
మహారాజ! నానే అర్జున. నన్న విషయ ఈగాగలే నిన్న కివిగె బిద్దిదెయష్టే? నాను భీమనిగె కిరియనాద పార్థ. యమళరిగె హిరియను.
04066010a ఉషితాః స్మ మహారాజ సుఖం తవ నివేశనే।
04066010c అజ్ఞాతవాసముషితా గర్భవాస ఇవ ప్రజాః।।
మహారాజ! మక్కళు గర్భవాసవన్ను కళెయువంతె నావు నిన్న అరమనెయల్లి సుఖవాగి అజ్ఞాతవాసవన్ను కళెదెవు.””
04066011 వైశంపాయన ఉవాచ।
04066011a యదార్జునేన తే వీరాః కథితాః పంచ పాండవాః।
04066011c తదార్జునస్య వైరాటిః కథయామాస విక్రమం।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “ఆ వీరరు పంచ పాండవరెందు అర్జునను వివరిసిద నంతర విరాటపుత్రను అర్జునన పరాక్రమవన్ను వర్ణిసిదను.
04066012a అయం స ద్విషతాం మధ్యే మృగాణామివ కేసరీ।
04066012c అచరద్రథవృందేషు నిఘ్నంస్తేషాం వరాన్వరాన్।।
“ఇవను జింకెగళ నడువె సింహదంతె అవరల్లి ముఖ్య ముఖ్యరాదవరన్నెల్ల కొల్లుత్త వైరిగళ రథసమూహగళ నడువె సంచరిదను.
04066013a అనేన విద్ధో మాతంగో మహానేకేషుణా హతః।
04066013c హిరణ్యకక్ష్యః సంగ్రామే దంతాభ్యామగమన్మహీం।।
ఇవను దొడ్డ ఆనెయొందన్ను యుద్ధదల్లి ఒందే బాణదింద హొడెదు కొందను. సువర్ణాలంకృత గవసణిగెగళింద కూడిద ఆ అనెయు దంతగళన్నూరి నెలక్కొరగితు.
04066014a అనేన విజితా గావో జితాశ్చ కురవో యుధి।
04066014c అస్య శంఖప్రణాదేన కర్ణౌ మే బధిరీకృతౌ।।
ఇవను హసుగళన్ను గెద్దను. యుద్ధదల్లి కౌరవరన్ను గెద్దను. ఇవన శంఖధ్వనియింద నన్న కివిగళు కివుడాగిహోదవు.”
04066015a తస్య తద్వచనం శ్రుత్వా మత్స్యరాజః ప్రతాపవాన్।
04066015c ఉత్తరం ప్రత్యువాచేదమభిపన్నో యుధిష్ఠిరే।।
అవన ఆ మాతన్ను కేళి యుధిష్ఠిరన విషయదల్లి తప్పుమాడిద ప్రతాపశాలి మత్స్యరాజను ఉత్తరనిగె మరునుడిదను.
04066016a ప్రసాదనం పాండవస్య ప్రాప్తకాలం హి రోచయే।
04066016c ఉత్తరాం చ ప్రయచ్ఛామి పార్థాయ యది తే మతం।।
“పాండుపుత్రనన్ను ప్రసన్ననాగిసలు సమయ ఒదగిదెయెందు భావిసుత్తేనె. నినగె ఒప్పిగెయాదరె పార్థనిగె ఉత్తరెయన్ను కొడుత్తేనె.”
04066017 ఉత్తర ఉవాచ।
04066017a అర్చ్యాః పూజ్యాశ్చ మాన్యాశ్చ ప్రాప్తకాలం చ మే మతం।
04066017c పూజ్యంతాం పూజనార్హాశ్చ మహాభాగాశ్చ పాండవాః।।
ఉత్తరను హేళిదను: “పాండవరు పూజ్యరు. మాన్యరు. అవరన్ను గౌరవిసువ కాల ఒదగిబందిదెయెందు నన్న అభిప్రాయ. పూజాయోగ్యరూ మహాభాగ్యశాలిగళూ ఆద పాండవరు సత్కారగొళ్ళలి.”
04066018 విరాట ఉవాచ।
04066018a అహం ఖల్వపి సంగ్రామే శత్రూణాం వశమాగతః।
04066018c మోక్షితో భీమసేనేన గావశ్చ విజితాస్తథా।।
విరాటను హేళిదను: “యుద్ధదల్లి శత్రుగళిగె వశనాద నన్నన్ను భీమసేనను బిడిసిదను. అంతెయే హసుగళన్ను గెద్దను.
04066019a ఏతేషాం బాహువీర్యేణ యదస్మాకం జయో మృధే।
04066019c వయం సర్వే సహామాత్యాః కుంతీపుత్రం యుధిష్ఠిరం।
04066019e ప్రసాదయామో భద్రం తే సానుజం పాండవర్షభం।।
ఇవన బాహుబలదింద నమగె యుద్ధదల్లి జయవుంటాగిదె. నావెల్లరూ సచివరొడనె తమ్మందిరొడగూడిద కుంతీపుత్ర పాండవశ్రేష్ఠ యుధిష్ఠిరనన్ను ప్రసన్నగొళిసోణ.
04066020a యదస్మాభిరజానద్భిః కిం చిదుక్తో నరాధిపః।
04066020c క్షంతుమర్హతి తత్సర్వం ధర్మాత్మా హ్యేష పాండవః।।
నావు తిళియదంతె ఏనన్నాదరూ ఆడిద్దరె ఈ రాజను అవెల్లవన్నూ క్షమిసబేకు. ఏకెందరె పాండుపుత్రను ధర్మాత్మను.””
04066021 వైశంపాయన ఉవాచ।
04066021a తతో విరాటః పరమాభితుష్టః। సమేత్య రాజ్ఞా సమయం చకార।
04066021c రాజ్యం చ సర్వం విససర్జ తస్మై। సదండకోశం సపురం మహాత్మా।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “అనంతర విరాటను బహళ సంతోషగొండు ఆ రాజన బళి హోగి ఒప్పంద మాడికొండను. సేనె, కోశ, పురసహితవాగి రాజ్యవన్నెల్ల ఆ మహాత్మను యుధిష్ఠిరనిగె బిట్టుకొట్టను.
04066022a పాండవాంశ్చ తతః సర్వాన్మత్స్యరాజః ప్రతాపవాన్।
04066022c ధనంజయం పురస్కృత్య దిష్ట్యా దిష్ట్యేతి చాబ్రవీత్।।
ఆగ ఆ ప్రతాపశాలి మత్స్యరాజను ధనంజయనన్ను విశేషవాగి పురస్కరిసుత్తా ఎల్ల పాండవరిగె “నన్న అదృష్ట! అదృష్ట!” ఎందను.
04066023a సముపాఘ్రాయ మూర్ధానం సంశ్లిష్య చ పునః పునః।
04066023c యుధిష్ఠిరం చ భీమం చ మాద్రీపుత్రౌ చ పాండవౌ।।
అవను యుధిష్ఠిర, భీమ, మత్తు పాండవ మాద్రీపుత్రర నెత్తియన్ను మూసి మత్తె మత్తె ఆలంగిసిదను.
04066024a నాతృప్యద్దర్శనే తేషాం విరాటో వాహినీపతిః।
04066024c సంప్రీయమాణో రాజానం యుధిష్ఠిరమథాబ్రవీత్।।
సేనాపతి విరాటను అవర దర్శనదింద తృప్తనాగదే ప్రీతియింద రాజ యుధిష్ఠిరనిగె నుడిదను:
04066025a దిష్ట్యా భవంతః సంప్రాప్తాః సర్వే కుశలినో వనాత్।
04066025c దిష్ట్యా చ పారితం కృచ్ఛ్రమజ్ఞాతం వై దురాత్మభిః।।
“నీవెల్లరూ దైవవశాత్ కాడినింద క్షేమవాగి బందిరి. ఆ దురాత్మరిగె గొత్తాగదంతె భాగ్యవశాత్ కష్టకర అజ్ఞాతవాసవన్ను కళెదిరి.
04066026a ఇదం చ రాజ్యం నః పార్థా యచ్చాన్యద్వసు కిం చన।
04066026c ప్రతిగృహ్ణంతు తత్సర్వం కౌంతేయా అవిశంకయా।।
పాండవరే! నన్న రాజ్య మత్తు ఇతర ఐశ్వర్యవెల్లవన్నూ నీవు యావుదే శంకెయిల్లదే స్వీకరిసి.
04066027a ఉత్తరాం ప్రతిగృహ్ణాతు సవ్యసాచీ ధనంజయః।
04066027c అయం హ్యౌపయికో భర్తా తస్యాః పురుషసత్తమః।।
సవ్యసాచీ ధనంజయను ఉత్తరెయన్ను స్వీకరిసలి. ఆ పురుషశ్రేష్ఠను అవళిగె పతియాగలు తక్కవను.”
04066028a ఏవముక్తో ధర్మరాజః పార్థమైక్షద్ధనంజయం।
04066028c ఈక్షితశ్చార్జునో భ్రాత్రా మత్స్యం వచనమబ్రవీత్।।
విరాటను హీగె హేళలు ధర్మరాజను కుంతీపుత్ర ధనంజయనన్ను నోడిదను. అణ్ణను నోడిదాగ అర్జునను మత్స్యరాజనిగె హేళిదను:
04066029a ప్రతిగృహ్ణామ్యహం రాజన్ స్నుషాం దుహితరం తవ।
04066029c యుక్తశ్చావాం హి సంబంధో మత్స్యభారతసత్తమౌ।।
“రాజన్! నిన్న మగళన్ను సొసెయన్నాగి నాను స్వీకరిసుత్తేనె. భారతవంశద శ్రేష్ఠరాద నమగె మత్స్యవంశద ఈ సంబంధవు ఉచితవే సరి.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే విరాట పర్వణి వైవాహిక పర్వణి ఉత్తరావివాహప్రస్తానే షట్‌షష్టితమోఽధ్యాయః।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి విరాట పర్వదల్లి వైవాహిక పర్వదల్లి ఉత్తరావివాహప్రస్తానదల్లి అరవత్తారనెయ అధ్యాయవు.