pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
virāṭa parva
vaivāhika parva
adhyāya 64
sāra
āsthānavannu pravēśisida uttaranu raktasurisuttidda yudhiṣṭhiranannu nōḍi taṁdeyu avana kṣamekēḷikoḷḷuvaṁte māḍidudu (1-11). virāṭanu br̥hannaḍeyū kēḷisikoḷḷuvaṁte uttaranannu hogaḷuvudu (12-18). ōrva dēvaputrana sahāyadiṁda kaurava sēneyannu geddeneṁdu uttaranu hēḷuvudu (19-32). taṁdidda vastragaḷannu uttarege koṭṭu, uttaranoṁdige muṁde māḍabēkāda kāryagaḷannu rahasyadiṁda arjunanu neravērisiddudu (33-37).
04064001 vaiśaṁpāyana uvāca।
04064001a tatō rājñaḥ sutō jyēṣṭhaḥ prāviśatpr̥thivīṁjayaḥ।
04064001c sō'bhivādya pituḥ pādau dharmarājamapaśyata।।
04064002a sa taṁ rudhirasaṁsiktamanēkāgramanāgasaṁ।
04064002c bhūmāvāsīnamēkāṁtē sairaṁdhryā samupasthitaṁ।।
vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “anaṁtara rājana hiriya maga uttaranu pravēśisi taṁdeya pādagaḷige abivaṁdisi, raktadiṁda toyda, udvignacitta, dōṣarahita, āsthānada oṁdu koneyalli sairaṁdhriyoḍane nelada mēle kuḷita darmarājanannu nōḍidanu.
04064003a tataḥ papraccha pitaraṁ tvaramāṇa ivōttaraḥ।
04064003c kēnāyaṁ tāḍitō rājankēna pāpamidaṁ kr̥taṁ।।
āga uttaranu avasaradiṁda “rājan! ivanannu hoḍedavaru yāru? ī pāpavannāru māḍidaru?” eṁdu taṁdeyannu kēḷidanu.
04064004 virāṭa uvāca।
04064004a mayāyaṁ tāḍitō jihmō na cāpyētāvadarhati।
04064004c praśasyamānē yaḥ śūrē tvayi ṣaṁḍhaṁ praśaṁsati।।
virāṭanu hēḷidanu: “ī duṣṭanannu nānē hoḍedenu. ivanige iṣṭē sāladu. śūranāda ninnannu nānu hogaḷuttiruvāga ivanu napuṁsakanannu hogaḷuttāne.”
04064005 uttara uvāca।
04064005a akāryaṁ tē kr̥taṁ rājan kṣipramēva prasādyatāṁ।
04064005c mā tvā brahmaviṣaṁ ghōraṁ samūlamapi nirdahēt।।
uttaranu hēḷidanu: “rājan! nīnu akāryavannu māḍide. bēga ivanu prasannanāguvaṁte māḍu. brāhmaṇana ghōra viṣa ninnannu buḍasahita suṭṭu hākadirali!””
04064006 vaiśaṁpāyana uvāca।
04064006a sa putrasya vacaḥ śrutvā virāṭō rāṣṭravardhanaḥ।
04064006c kṣamayāmāsa kauṁtēyaṁ bhasmacchannamivānalaṁ।।
vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “rāṣṭravardhana virāṭanu magana mātannu kēḷi būdi musukida beṁkiyaṁtidda yudhiṣṭhirana kṣameyannu bēḍidanu.
04064007a kṣamayaṁtaṁ tu rājānaṁ pāṁḍavaḥ pratyabhāṣata।
04064007c ciraṁ kṣāṁtamidaṁ rājanna manyurvidyatē mama।।
kṣamekēḷuttidda rājanige yudhiṣṭhiranu marunuḍidanu: “rājan! ī modalē idannu kṣamisibiṭṭiddēne. nanagēnū kōpavilla.
04064008a yadi hyētatpatēdbhūmau rudhiraṁ mama nastataḥ।
04064008c sarāṣṭrastvaṁ mahārāja vinaśyēthā na saṁśayaḥ।।
mahārāja! nanna mūginiṁda surida raktavu nelakke biddiddare nīnu dēśasahita khaṁḍita nāśavāguttidde.
04064009a na dūṣayāmi tē rājanyacca hanyādadūṣakaṁ।
04064009c balavaṁtaṁ mahārāja kṣipraṁ dāruṇamāpnuyāt।।
rājan! dōṣavilladavanannu hoḍedudakkāgi ninnannu nānu niṁdisuvudilla. balaśāligaḷige bēga krauryavuṁṭāguttade.”
04064010a śōṇitē tu vyatikrāṁtē pravivēśa br̥hannaḍā।
04064010c abhivādya virāṭaṁ ca kaṁkaṁ cāpyupatiṣṭhata।।
rakta suriyuvudu niṁtāga br̥hannaḍeyu pravēśisi virāṭanigū kaṁkanigū namaskarisi niṁtukoṁḍaḷu.
04064011a kṣamayitvā tu kauravyaṁ raṇāduttaramāgataṁ।
04064011c praśaśaṁsa tatō matsyaḥ śr̥ṇvataḥ savyasācinaḥ।।
arjunanu kēḷisikoḷḷavaṁteyē yudhiṣṭhirana kṣame bēḍida matsyarājanu yuddharaṁgadiṁda baṁda uttaranannu hogaḷidanu.
04064012a tvayā dāyādavānasmi kaikēyīnaṁdivardhana।
04064012c tvayā mē sadr̥śaḥ putrō na bhūtō na bhaviṣyati।।
“sudēṣṇeya ānaṁdavannu heccisuvavanē! ninniṁda nānu uttarādhikāriyuḷḷavanāde. ninnaṁtaha maganu nanage hiṁde iralilla, muṁde iruvudilla.
04064013a padaṁ padasahasrēṇa yaścarannāparādhnuyāt।
04064013c tēna karṇēna tē tāta kathamāsītsamāgamaḥ।।
magū! sāvira hejje naḍedarū oṁdu hejjeyannū tappada ā karṇanannu nīnu hēge eduriside?
04064014a manuṣyalōkē sakalē yasya tulyō na vidyatē।
04064014c yaḥ samudra ivākṣōbhyaḥ kālāgniriva duḥsahaḥ।
04064014e tēna bhīṣmēṇa tē tāta kathamāsītsamāgamaḥ।।
magū! iḍī mānavalōkadalli samānarillada, samudradaṁte acalanāda, kālāgniyaṁte sahisalāgada ā bhīṣmanannu nīnu hēge eduriside?
04064015a ācāryō vr̥ṣṇivīrāṇāṁ pāṁḍavānāṁ ca yō dvijaḥ।
04064015c sarvakṣatrasya cācāryaḥ sarvaśastrabhr̥tāṁ varaḥ।
04064015e tēna drōṇēna tē tāta kathamāsītsamāgamaḥ।।
magū! vr̥ṣṇivīrara, pāṁḍavara mattu ella kṣatriyara ācāryanū sarvaśastradhārigaḷalli śrēṣṭhanū āda ā brāhmaṇa drōṇanannu nīnu hēge eduriside?
04064016a ācāryaputrō yaḥ śūraḥ sarvaśastrabhr̥tāmapi।
04064016c aśvatthāmēti vikhyātaḥ kathaṁ tēna samāgamaḥ।।
ācāryaputranū, sarva śastradhārigaḷalli śūranū, aśvatthāmaneṁdu hesarāṁtavanū āda avanannu hēge eduriside?
04064017a raṇē yaṁ prēkṣya sīdaṁti hr̥tasvā vaṇijō yathā।
04064017c kr̥pēṇa tēna tē tāta kathamāsītsamāgamaḥ।।
magū! yuddhadalli yārannu nōḍidare ellarū tammadellavannū kaḷedukoṁḍa vartakaraṁte kuggihōguttārō ā kr̥panannu hēge eduriside?
04064018a parvataṁ yō'bhividhyēta rājaputrō mahēṣubhiḥ।
04064018c duryōdhanēna tē tāta kathamāsītsamāgamaḥ।।
magū! tanna mahābāṇagaḷiṁda parvatavannu bhēdisuva rājaputra ā duryōdhananannu nīnu hēge eduriside?”
04064019 uttara uvāca।
04064019a na mayā nirjitā gāvō na mayā nirjitāḥ parē।
04064019c kr̥taṁ tu karma tatsarvaṁ dēvaputrēṇa kēna cit।।
uttaranu hēḷidanu: “nānu hasugaḷannu gellalilla. śatrugaḷannu nānu sōlisalilla. ā kāryavannella yāvanō obba dēvaputranu māḍidanu.
04064020a sa hi bhītaṁ dravaṁtaṁ māṁ dēvaputrō nyavārayat।
04064020c sa cātiṣṭhadrathōpasthē vajrahastanibhō yuvā।।
dēvēṁdra samānanāda ā taruṇa dēvaputranu hedari ōḍihōguttidda nannannu taḍedu rathadalli kuḷitanu.
04064021a tēna tā nirjitā gāvastēna tē kuravō jitāḥ।
04064021c tasya tatkarma vīrasya na mayā tāta tatkr̥taṁ।।
avanu ā hasugaḷannu geddu ā kauravarannu sōlisidanu. taṁdē! adu ā vīrana kārya. nānu adannu māḍalilla.
04064022a sa hi śāradvataṁ drōṇaṁ drōṇaputraṁ ca vīryavān।
04064022c sūtaputraṁ ca bhīṣmaṁ ca cakāra vimukhāṁ śaraiḥ।।
bāṇagaḷiṁda kr̥pa, drōṇa, parākramaśāli aśvatthāma, karṇa, bhīṣmarannu avanu mukha tirugisuvaṁte māḍidanu.
04064023a duryōdhanaṁ ca samarē sanāgamiva yūthapaṁ।
04064023c prabhagnamabravīdbhītaṁ rājaputraṁ mahābalaṁ।।
ānegaḷoḷagūḍida salagadaṁte yuddhadalli bhītanū bhagnanū āgidda mahābalaśāli rājaputra duryōdhananige avanu hēḷidanu:
04064024a na hāstinapurē trāṇaṁ tava paśyāmi kiṁ cana।
04064024c vyāyāmēna parīpsasva jīvitaṁ kauravātmaja।।
“kauravātmaja! ninage hastināpuradalli ēnēnū rakṣaṇeyiruvaṁte nanage tōruvudilla. āddariṁda hōrāṭadiṁda prāṇavannu rakṣisikō.
04064025a na mōkṣyasē palāyaṁstvaṁ rājanyuddhē manaḥ kuru।
04064025c pr̥thivīṁ bhōkṣyasē jitvā hatō vā svargamāpsyasi।।
rājan! nīnu palāyana māḍi tappisikoḷḷalāre. yuddhakke manassu māḍu. geddare bhūmiyannu āḷuttīye. sattare svargavannu paḍeyuttīye.”
04064026a sa nivr̥ttō naravyāghrō muṁcanvajranibhāṁ śarān।
04064026c sacivaiḥ saṁvr̥tō rājā rathē nāga iva śvasan।।
naraśrēṣṭha ā rājanu āga vajrasadr̥śa bāṇagaḷannu biḍutta sarpadaṁte busuguṭṭutta sacivaroḍagūḍi rathadalli hiṁdirugidanu.
04064027a tatra mē rōmaharṣō'bhūdūrustaṁbhaśca māriṣa।
04064027c yadabhraghanasaṁkāśamanīkaṁ vyadhamaccaraiḥ।।
appā! āga nanage rōmāṁcanavuṁṭāyitu. nanna toḍegaḷu maragaṭṭidavu. ēkeṁdare ā dēvaputranu ā daṭṭa sēneyannu bāṇagaḷiṁda bhēdisidanu.
04064028a tatpraṇudya rathānīkaṁ siṁhasaṁhananō yuvā।
04064028c kurūṁstānprahasanrājanvāsāṁsyapaharadbalī।।
rājan! siṁhadaṁtaha śarīravuḷḷa ā balaśāli yuvakanu rathasamūhavannu cadurisi, nagunaguttalē kauravara vastragaḷannu tegedukoṁḍanu.
04064029a ēkēna tēna vīrēṇa ṣaḍrathāḥ parivāritāḥ।
04064029c śārdūlēnēva mattēna mr̥gāstr̥ṇacarā vanē।।
kāḍinalli hullutinnuva jiṁkegaḷannu madisida oṁdē huliyu ākramisuvaṁte oṁṭiyāgiyē ā vīranu ṣaḍratharannu muttidanu.”
04064030 virāṭa uvāca।
04064030a kva sa vīrō mahābāhurdēvaputrō mahāyaśāḥ।
04064030c yō mē dhanamavājaiṣītkurubhirgrastamāhavē।।
virāṭanu hēḷidanu: “yuddhadalli kauravaru hiḍididda nanna gōdhanavannu geddu taṁda ā vīra mahābāhu mahāyaśasvi dēvaputranelli?
04064031a icchāmi tamahaṁ draṣṭumarcituṁ ca mahābalaṁ।
04064031c yēna mē tvaṁ ca gāvaśca rakṣitā dēvasūnunā।।
hasugaḷannū ninnannū rakṣisida ā mahābalaśāli dēvaputranannu nōḍalu mattu gauravisalu bayasuttēne.”
04064032 uttara uvāca।
04064032a aṁtardhānaṁ gatastāta dēvaputraḥ pratāpavān।
04064032c sa tu śvō vā paraśvō vā manyē prādurbhaviṣyati।।
uttaranu hēḷidanu: “taṁdē! ā pratāpaśālī dēvaputranu adr̥śyanāgibiṭṭanu. ādare nāḷeyō athavā nāḍiddō avanu kāṇisikoḷḷuttāneṁdu nānu bhāvisuttēne.””
04064033 vaiśaṁpāyana uvāca।
04064033a ēvamākhyāyamānaṁ tu cannaṁ satrēṇa pāṁḍavaṁ।
04064033c vasaṁtaṁ tatra nājñāsīdvirāṭaḥ pārthamarjunaṁ।।
vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “hīge varṇisuttiralu vēṣamaresikoṁḍu alli vāsisuttiruva ā pāṁḍuputra kuṁtīsuta arjunanannu virāṭanu gurutisalē illa.
04064034a tataḥ pārthō'bhyanujñātō virāṭēna mahātmanā।
04064034c pradadau tāni vāsāṁsi virāṭaduhituḥ svayaṁ।।
āga mahātma virāṭana appaṇe paḍeda pārthanu ā vastragaḷannu virāṭana magaḷige svataḥ koṭṭanu.
04064035a uttarā tu mahārhāṇi vividhāni tanūni ca।
04064035c pratigr̥hyābhavatprītā tāni vāsāṁsi bhāminī।।
ā bhāmini uttareyādarō navirāda ā amūlya vividha vastragaḷannu tegedukoṁḍu saṁtōṣapaṭṭaḷu.
04064036a maṁtrayitvā tu kauṁtēya uttarēṇa rahastadā।
04064036c itikartavyatāṁ sarvāṁ rājanyatha yudhiṣṭhirē।।
āga arjunanu mahārāja yudhiṣṭhiranige saṁbaṁdhisidaṁte māḍabēkāda ellavannū uttaranoḍagūḍi rahasyavāgi yōjisidanu.
04064037a tatastathā tadvyadadhādyathāvatpuruṣarṣabha।
04064037c saha putrēṇa matsyasya prahr̥ṣṭō bharatarṣabhaḥ।।
puruṣaśrēṣṭha! āmēle ā bharataśrēṣṭhanu matsyarājana maganoḍane hāgeyē adannu saṁtasadiṁda neravērisidanu.”
samāpti
iti śrī mahābhāratē virāṭa parvaṇi vaivāhika parvaṇi virāṭōttarasaṁvādē catuḥṣaṣṭitamō'dhyāyaḥ।
idu śrī mahābhāratadalli virāṭa parvadalli vaivāhika parvadalli virāṭōttarasaṁvādadalli aravatnālkaneya adhyāyavu.