प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
विराट पर्व
गोहरण पर्व
अध्याय 59
सार
भीष्मार्जुनर युद्धद वर्णनॆ, अर्जुनन बाणगळिंद मूर्छितनाद भीष्मनन्नु सारथियु रणदिंद आचॆ कॊंडॊय्दुदु (1-44).
04059001 वैशंपायन उवाच।
04059001a ततः शांतनवो भीष्मो दुराधर्षः प्रतापवान्।
04059001c वध्यमानेषु योधेषु धनंजयमुपाद्रवत्।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “आग योधरु हतरागुत्तिरलु, दुराधर्ष प्रतापवान् शांतनव भीष्मनु धनंजयनॆडॆगॆ नुग्गिदनु.
04059002a प्रगृह्य कार्मुकश्रेष्ठं जातरूपपरिष्कृतं।
04059002c शरानादाय तीक्ष्णाग्रान्मर्मभेदप्रमाथिनः।।
04059003a पांडुरेणातपत्रेण ध्रियमाणेन मूर्धनि।
04059003c शुशुभे स नरव्याघ्रो गिरिः सूर्योदये यथा।।
सुवर्णखचित श्रेष्ठ धनुस्सन्नु हिडिदु, हरित मॊनॆगळ मत्तु मर्मभेदक शक्तिय बाणगळन्नु हिडिदु, तलॆयमेलॆ बॆळ्गॊडॆयन्नु तळॆद आ नरश्रेष्ठनु सूर्योदयदल्लि पर्वतदंतॆ शोभिसुत्तिद्दनु.
04059004a प्रध्माय शंखं गांगेयो धार्तराष्ट्रान्प्रहर्षयन्।
04059004c प्रदक्षिणमुपावृत्य बीभत्सुं समवारयत्।।
आ गांगेयनु शंखवन्नूदि कौरवरिगॆ हर्षवन्नुंटुमाडि, बलक्कॆ तिरुगि बीभत्सुवन्नु ऎदुरिसिदनु.
04059005a तमुद्वीक्ष्य तथायांतं कौंतेयः परवीरहा।
04059005c प्रत्यगृह्णात्प्रहृष्टात्मा धाराधरमिवाचलः।।
हागॆ बरुत्तिरुव अवनन्नु कंडु परवीरह कौंतेयनु संतोषगॊंडु मोडवन्नु पर्वतदंतॆ ऎदुरिसिदनु.
04059006a ततो भीष्मः शरानष्टौ ध्वजे पार्थस्य वीर्यवान्।
04059006c समपर्यन्महावेगां श्वसमानानिवोरगान्।।
आग वीर्यवंत भीष्मनु भुसुगुडुव सर्पगळंतिरुव महावेगवुळ्ळ ऎंटु बाणगळन्नु पार्थन ध्वजद मेलॆ प्रयोगिसिदनु.
04059007a ते ध्वजं पांडुपुत्रस्य समासाद्य पतत्रिणः।
04059007c ज्वलंतः कपिमाजघ्नुर्ध्वजाग्रनिलयांश्च तान्।।
उरियुत्तिद आ बाणवु पांडुपुत्रन ध्वजक्कॆ तागि कपियन्नू ध्वजाग्रदल्लि नॆलॆगॊंडिद्दवन्नू हॊडॆदवु.
04059008a ततो भल्लेन महता पृथुधारेण पांडवः।
04059008c चत्रं चिच्छेद भीष्मस्य तूर्णं तदपतद्भुवि।।
आग पांडवनु अगल अलगन्नुळ्ळ दॊड्ड भल्लॆयिंद भीष्मन कॊडॆयन्नु कत्तरिदनु मत्तु अदु तक्षणवे नॆलदमेलॆ बिद्दितु.
04059009a ध्वजं चैवास्य कौंतेयः शरैरभ्यहनद्दृढं।
04059009c शीघ्रकृद्रथवाहांश्च तथोभौ पार्ष्णिसारथी।।
शीघ्रकर्मि कौंतेयनु अवन दृढ ध्वजवन्नू, रथद कुदुरॆगळन्नू, पक्कदल्लिद्द इब्बरु सारथिगळन्नू बाणगळिंद हॊडॆदनु.
04059010a तयोस्तदभवद्युद्धं तुमुलं लोमहर्षणं।
04059010c भीष्मस्य सह पार्थेन बलिवासवयोरिव।।
बलि मत्तु वासवनिगॆ नडॆदंतॆ भीष्म पार्थरिगॆ रोमांचनकारि तुमुल युद्धवु नडॆयितु.
04059011a भल्लैर्भल्लाः समागम्य भीष्मपांडवयोर्युधि।
04059011c अंतरिक्षे व्यराजंत खद्योताः प्रावृषीव हि।।
भीष्मार्जुनरिगॆ नडॆद युद्धदल्लि भल्लॆगळु भल्लॆगळिगॆ तागि मळॆगालद मिणुकु हुळुगळंतॆ आकाशदल्लि हॊळॆदवु.
04059012a अग्निचक्रमिवाविद्धं सव्यदक्षिणमस्यतः।
04059012c गांडीवमभवद्राजन्पार्थस्य सृजतः शरान्।।
राजन्! ऎडगै मत्तु बलगै ऎरडरिंदलू शरगळन्नु बिडुत्तिद्द पार्थन गांडीववु अग्निचक्रदंतित्तु.
04059013a स तैः संचादयामास भीष्मं शरशतैः शितैः।
04059013c पर्वतं वारिधाराभिश्चादयन्निव तोयदः।।
मळॆयिंद पर्वतवन्नु मुच्चिबिडुव मोडदंतॆ अवनु आ हरित नूरु बाणगळिंद भीष्मनन्नु मुच्चिबिट्टनु.
04059014a तां स वेलामिवोद्धूतां शरवृष्टिं समुत्थितां।
04059014c व्यधमत्सायकैर्भीष्मो अर्जुनं संनिवारयत्।।
मेलॆद्दु बरुव अलॆयन्नु तडॆयुवंतॆ ऎरगुव आ बाणगळ मळॆयन्नु भीष्मनु बाणगळिंद कत्तरिसि अर्जुननन्नु तडॆदनु.
04059015a ततस्तानि निकृत्तानि शरजालानि भागशः।
04059015c समरेऽभिव्यशीर्यंत फल्गुनस्य रथं प्रति।।
समरदल्लि तुंडुतुंडागि कत्तरिसल्पट्ट आ बाणसमूहगळु अर्जुनन रथद मेलॆ उदुरिबिद्दवु.
04059016a ततः कनकपुंखानां शरवृष्टिं समुत्थितां।
04059016c पांडवस्य रथात्तूर्णं शलभानामिवायतिं।
04059016e व्यधमत्तां पुनस्तस्य भीष्मः शरशतैः शितैः।।
आग पांडवन रथदिंद मिडितॆगळ हिंडिनंतॆ चिन्नद गरिगळन्नुळ्ळ बाणगळ मळॆयु शीघ्रवागि हॊम्मितु. भीष्मनु पुनः अदन्नु नूरारु हरित बाणगळिंद कत्तरिसिदनु.
04059017a ततस्ते कुरवः सर्वे साधु साध्विति चाब्रुवन्।
04059017c दुष्करं कृतवान्भीष्मो यदर्जुनमयोधयत्।।
आग कौरवरॆल्लरु नुडिदरु: “साधु! साधु! अर्जुननॊडनॆ युद्धमाडुत्तिरुव भीष्मनु असाध्यवादुदन्नु माडिदनु.
04059018a बलवांस्तरुणो दक्षः क्षिप्रकारी च पांडवः।
04059018c कोऽन्यः समर्थः पार्थस्य वेगं धारयितुं रणे।।
04059019a ऋते शांतनवाद्भीष्मात्कृष्णाद्वा देवकीसुतात्।
04059019c आचार्यप्रवराद्वापि भारद्वाजान्महाबलात्।।
अर्जुननु बलशालि, तरुण, दक्ष मत्तु शीघ्रकारि. शंतनुपुत्र भीष्म, देवकीसुत कृष्ण, महाबलशालि आचार्यशेष्ठ भारद्वाजनन्नु बिट्टरॆ बेरॆयारु ताने रणदल्लि पार्थन वेगवन्नु सहिसिकॊळ्ळबल्लरु?”
04059020a अस्त्रैरस्त्राणि संवार्य क्रीडतः पुरुषर्षभौ।
04059020c चक्षूंषि सर्वभूतानां मोहयंतौ महाबलौ।।
महाबलशालिगळागिद्द आ पुरुषश्रेष्ठरीर्वरू अस्त्रगळिंद अस्त्रगळन्नु तडॆगट्टुत्ता युद्धक्रीडॆयन्नाडुत्ता ऎल्ल जीविगळ कण्णुगळन्नू मरुळुगॊळिसिदरु.
04059021a प्राजापत्यं तथैवैंद्रमाग्नेयं च सुदारुणं।
04059021c कौबेरं वारुणं चैव याम्यं वायव्यमेव च।
04059021e प्रयुंजानौ महात्मानौ समरे तौ विचेरतुः।।
ब्रह्म, इंद्र, अग्नि, कुबेर, वरुण, यम, वायु इवरिंद पडॆद भयंकर अस्त्रगळन्नु प्रयोगिसुत्तिद्द आ महात्मरु रणरंगदल्लि चरिसुत्तिद्दरु.
04059022a विस्मितान्यथ भूतानि तौ दृष्ट्वा संयुगे तदा।
04059022c साधु पार्थ महाबाहो साधु भीष्मेति चाब्रुवन्।।
आग अवरिब्बरू युद्धदल्लि तॊडगिरुवुदन्नु कंडु ऎल्ल जीविगळू विस्मयगॊंडु “महाबाहु पार्थ! लेसु! भीष्म! लेसु!” ऎंदु नुडिदवु.
04059023a नेदं युक्तं मनुष्येषु योऽयं संदृश्यते महान्।
04059023c महास्त्राणां संप्रयोगः समरे भीष्मपार्थयोः।।
“भीष्म-पार्थर युद्धदल्लि कंडुबरुत्तिरुव ई महास्त्रगळ महाप्रयोगवु मनुष्यरल्लि काणतक्कद्दल्ल!”
04059024a एवं सर्वास्त्रविदुषोरस्त्रयुद्धमवर्तत।
04059024c अथ जिष्णुरुपावृत्य पृथुधारेण कार्मुकं।
04059024e चकर्त भीष्मस्य तदा जातरूपपरिष्कृतं।।
हीगॆ सर्वास्त्रकोविदर नडुवॆ अस्त्रयुद्धवु नडॆयितु. आग अर्जुननु पक्कक्कॆ सरिदु अगल अलगुगळन्नुळ्ळ बाणगळिंद भीष्मन स्वर्णखचित बिल्लन्नु कत्तरिसिदनु.
04059025a निमेषांतरमात्रेण भीष्मोऽन्यत्कार्मुकं रणे।
04059025c समादाय महाबाहुः सज्यं चक्रे महाबलः।
04059025e शरांश्च सुबहून्क्रुद्धो मुमोचाशु धनंजये।।
महाबाहु महाबलशालि भीष्मनु ऎवॆयिक्कुवष्टरल्लि बेरॊंदु बिल्लन्नु तॆगॆदुकॊंडु हॆदॆयेरिसि, कोपदिंद युद्धदल्लि धनंजयन मेलॆ बेग बाणगळन्नु बिट्टनु.
04059026a अर्जुनोऽपि शरांश्चित्रान्भीष्माय निशितान्बहून्।
04059026c चिक्षेप सुमहातेजास्तथा भीष्मश्च पांडवे।।
महातेजस्वि अर्जुननू कूड भीष्मन मेलॆ विचित्रवू हरितवू आद अनेक बाणगळन्नु बिट्टनु. हागॆये भीष्मनू कूड अर्जुनन मेलॆ बिट्टनु.
04059027a तयोर्दिव्यास्त्रविदुषोरस्यतोरनिशं शरान्।
04059027c न विशेषस्तदा राजन्लक्ष्यते स्म महात्मनोः।।
राजन्! निरंतरवागि बाणगळन्नु बिडुत्तिद्द आ दिव्यास्त्रविद महात्मरल्लि व्यत्यासवे काणुत्तिरलिल्ल.
04059028a अथावृणोद्दश दिशः शरैरतिरथस्तदा।
04059028c किरीटमाली कौंतेयः शूरः शांतनवस्तथा।।
आग किरीटमाली अतिरथ कुंतीपुत्रनु हत्तु दिक्कुगळन्नू बाणगळिंद मुच्चिदनु. शांतनवनू हागॆये माडिदनु.
04059029a अतीव पांडवो भीष्मं भीष्मश्चातीव पांडवं।
04059029c बभूव तस्मिन्संग्रामे राजन्लोके तदद्भुतं।।
राजन्! आ युद्ददल्लि अर्जुननन्नु भीष्मनू, भीष्मनन्नु अर्जुननू मीरिसिदंतित्तु. अदु लोकदल्लि अद्भुतवायितु.
04059030a पांडवेन हताः शूरा भीष्मस्य रथरक्षिणः।
04059030c शेरते स्म तदा राजन्कौंतेयस्याभितो रथं।।
राजन्! आग भीष्मन शूर रथरक्षकरु अर्जुननिंद हतरागि अवन रथदॆडॆयल्लि बिद्दरु.
04059031a ततो गांडीवनिर्मुक्ता निरमित्रं चिकीर्षवः।
04059031c आगच्छन्पुंखसंश्लिष्टाः श्वेतवाहनपत्रिणः।।
आग अर्जुनन गांडीवदिंद हॊरबंद गरिसहित बाणगळु हगॆयन्नु इल्लदंतॆ माडुव बयकॆयिंद मुन्नुग्गिदवु.
04059032a निष्पतंतो रथात्तस्य धौता हैरण्यवाससः।
04059032c आकाशे समदृश्यंत हंसानामिव पंक्तयः।।
अवन रथदिंद हॊम्मुत्तिद्द, बॆळगुत्तिद्द सुवर्णखचित बाणगळु आकाशदल्लि हंसगळ सालिनंतॆ काणुत्तिद्दवु.
04059033a तस्य तद्दिव्यमस्त्रं हि प्रगाढं चित्रमस्यतः।
04059033c प्रेक्षंते स्मांतरिक्षस्थाः सर्वे देवाः सवासवाः।।
बलवागि प्रयोगिसलाद अवन आ विचित्र दिव्यास्त्रवन्नु इंद्रसहितरागि आकाशदल्लि देवतॆगळु नोडुत्तिद्दरु.
04059034a तद्दृष्ट्वा परमप्रीतो गंधर्वश्चित्रमद्भुतं।
04059034c शशंस देवराजाय चित्रसेनः प्रतापवान्।।
विचित्रवू अद्भुतवू आद अदन्नु नोडि बहळ संतोषगॊंड पतापि गंधर्व चित्रसेननु देवेंद्रन मुंदॆ अर्जुननन्नु हॊगळिदनु.
04059035a पश्येमानरिनिर्दारान्संसक्तानिव गच्छतः।
04059035c चित्ररूपमिदं जिष्णोर्दिव्यमस्त्रमुदीर्यतः।।
“ऒंदक्कॊंदु अंटिकॊंडंतॆ होगुत्तिरुव शत्रुगळन्नु सीळुव ई बाणगळन्नु नोडु. अर्जुनन ई दिव्यास्त्रप्रयोगवु अद्भुतवागिदॆ.
04059036a नेदं मनुष्याः श्रद्दध्युर्न हीदं तेषु विद्यते।
04059036c पौराणानां महास्त्राणां विचित्रोऽयं समागमः।।
इदन्नु मानवरु नंबुवुदिल्ल. इदु अवरल्लिल्ल. प्राचीन कालद ई महास्त्रगळ कूटवु विचित्रवादुदु.
04059037a मध्यंदिनगतं सूर्यं प्रतपंतमिवांबरे।
04059037c न शक्नुवंति सैन्यानि पांडवं प्रतिवीक्षितुं।।
आकाशदल्लि ज्वलिसुत्तिरुव मध्याह्नद सूर्यनंतिरुव अर्जुननन्नु सैन्यगळु कण्णॆत्ति नोडलारवु.
04059038a उभौ विश्रुतकर्माणावुभौ युद्धविशारदौ।
04059038c उभौ सदृशकर्माणावुभौ युधि दुरासदौ।।
इवरिब्बरू तम्म कार्यगळल्लि प्रसिद्धरु. इब्बरू युद्धविशारदरु. इब्बरू कॆलसदल्लि समानरु. इब्बरू युद्धदल्लि ऎदुरिसलागदवरु.”
04059039a इत्युक्तो देवराजस्तु पार्थभीष्मसमागमं।
04059039c पूजयामास दिव्येन पुष्पवर्षेण भारत।।
भारत! चित्रसेननु हीगॆ हेळलु देवेंद्रनु दिव्य हूमळॆयिंद आ पार्थ-भीष्मर कूटवन्नु गौरविसिदनु.
04059040a ततो भीष्मः शांतनवो वामे पार्श्वे समर्पयत्।
04059040c अस्यतः प्रतिसंधाय विवृतं सव्यसाचिनः।।
आग शांतनव भीष्मनु बाणप्रयोगमाडुत्तिद्द अर्जुनननल्लि आस्पदवन्नु कंडु ऎडबदिगॆ हॊडॆदनु.
04059041a ततः प्रहस्य बीभत्सुः पृथुधारेण कार्मुकं।
04059041c न्यकृंतद्गार्ध्रपत्रेण भीष्मस्यामिततेजसः।।
आग अर्जुननु नक्कु बहु तेजस्वि भीष्मन बिल्लन्नु हद्दिन गरिगळन्नुळ्ळ अगलवाद अलगिन बाणदिंद कत्तरिसिदनु.
04059042a अथैनं दशभिर्बाणैः प्रत्यविध्यत्स्तनांतरे।
04059042c यतमानं पराक्रांतं कुंतीपुत्रो धनंजयः।।
हागॆये कुंतीपुत्र धनंजयनु पराक्रमदिंद प्रयत्निसुत्तिद्द अवन ऎदॆगॆ हत्तु बाणगळिंद हॊडॆदनु.
04059043a स पीडितो महाबाहुर्गृहीत्वा रथकूबरं।
04059043c गांगेयो युधि दुर्धर्षस्तस्थौ दीर्घमिवातुरः।।
यद्धदल्लि ऎदुरिसलागद महाबाहु गांगेयनु पीडितनागि रथद दंडवन्नु हिडिदु अस्वस्थनंतॆ बहळ हॊत्तु कुळितुबिट्टनु.
04059044a तं विसंज्ञमपोवाह सम्यंता रथवाजिनां।
04059044c उपदेशमनुस्मृत्य रक्षमाणो महारथं।।
प्रज्ञॆतप्पिद आ महारथनन्नु रक्षिसुवुदक्कागि रथाश्वगळ सारथियु उपदेशवन्नु नॆनॆदु अवनन्नु कॊंडॊय्दनु.”
समाप्ति
इति श्री महाभारते विराट पर्वणि गोहरण पर्वणि उत्तरगोग्रहे भीष्मापयाने एकोनषष्टितमोऽध्यायः।
इदु श्री महाभारतदल्लि विराट पर्वदल्लि गोहरण पर्वदल्लि उत्तरगोग्रहदल्लि भीष्मापयानदल्लि ऐवत्तॊंभत्तनॆय अध्यायवु.