પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
વિરાટ પર્વ
કીચકવધ પર્વ
અધ્યાય 17
સાર
દ્રૌપદિયુ ભીમનલ્લિ તન્ન દુઃખક્કॆ કારણવન્નુ હેળિકॊળ્ળુવુદુ (1-29).
04017001 દ્રૌપદ્યુવાચ।
04017001a અશોચ્યં નુ કુતસ્તસ્યા યસ્યા ભર્તા યુધિષ્ઠિરઃ।
04017001c જાનન્સર્વાણિ દુઃખાનિ કિં માં ત્વં પરિપૃચ્છસિ।।
દ્રૌપદિયુ હેળિદળુ: “યુધિષ્ઠિરનિગॆ પત્નિયાગિરુવવળિગॆ યાવાગ તાને શોકવॆન્નુવુદિરુવુદિલ્લ? નન્ન દુઃખદ કુરિતુ ऎલ્લવન્નુ તિળિદૂ નન્નન્નુ એકॆ પ્રશ્નિસુત્તિરુવॆ?
04017002a યન્માં દાસીપ્રવાદેન પ્રાતિકામી તદાનયત્।
04017002c સભાયાં પાર્ષદો મધ્યે તન્માં દહતિ ભારત।।
ભારત! અંદુ નન્નન્નુ સેવક પ્રતિકામિયુ દાસી ऎંદુ કરॆયુત્તા સભॆય મધ્યॆ ऎળॆદુકॊંડુ હોદનલ્લ અદુ નન્નન્નુ સુડુત્તિદॆ.
04017003a પાર્થિવસ્ય સુતા નામ કા નુ જીવેત માદૃશી।
04017003c અનુભૂય ભૃશં દુઃખમન્યત્ર દ્રૌપદીં પ્રભો।।
પ્રભો! ઈ દ્રૌપદિયલ્લદે બેરॆ યાવ રાજપુત્રિયુ તાને નન્ન હાગॆ રોષવન્નુ અનુભવિસિ જીવિસિદ્દાળુ?
04017004a વનવાસગતાયાશ્ચ સૈંધવેન દુરાત્મના।
04017004c પરામર્શં દ્વિતીયં ચ સોઢુમુત્સહતે નુ કા।।
ऎરડનॆય બારિ, વનવાસદલ્લિદ્દાગ દુરાત્મ સૈંધવનુ માડિદ્દુદન્નૂ સહિસિકॊંડુ યારુતાને ઇદ્દાળુ?
04017005a મત્સ્યરાજ્ઞઃ સમક્ષં ચ તસ્ય ધૂર્તસ્ય પશ્યતઃ।
04017005c કીચકેન પદા સ્પૃષ્ટા કા નુ જીવેત માદૃશી।।
મત્સ્યરાજન સમક્ષમદલ્લિયે, આ દૂર્તનુ નોડુત્તિદ્દંતॆયે, કીચકન કાલિનિંદ ऒદॆસિકॊંડ યારુતાને નન્નહાગॆ જીવિસિદ્દાળુ?
04017006a એવં બહુવિધૈઃ ક્લેશૈઃ ક્લિશ્યમાનાં ચ ભારત।
04017006c ન માં જાનાસિ કૌંતેય કિં ફલં જીવિતેન મે।।
ભારત! હીગॆ બહુવિધદ દુઃખગળિંદ બાધિતળાદ નાનુ નિનગॆ અર્થવાગુત્તિલ્લ. કૌંતેય! નાનુ બદુકિદ્દુ ફલવેનુ?
04017007a યોઽયં રાજ્ઞો વિરાટસ્ય કીચકો નામ ભારત।
04017007c સેનાનીઃ પુરુષવ્યાઘ્ર સ્યાલઃ પરમદુર્મતિઃ।।
04017008a સ માં સૈરંધ્રિવેષેણ વસંતીં રાજવેશ્મનિ।
04017008c નિત્યમેવાહ દુષ્ટાત્મા ભાર્યા મમ ભવેતિ વૈ।।
ભારત! પુરુષવ્યાઘ્ર! ઈ રાજ વિરાટન સેનાનિયૂ ભાવમૈદુનનૂ આદ કીચક ऎંબ હॆસરિન પરમ દુર્મતિ દુષ્ટનુ રાજભવનદલ્લિ સૈરંધ્રિય વેષદલ્લિ વાસિસુત્તિરુવ નન્નન્નુ નિત્યવૂ નનગॆ હॆંડતિયાગુ ऎંદુ કાડુત્તિરુત્તાનॆ.
04017009a તેનોપમંત્ર્યમાણાયા વધાર્હેણ સપત્નહન્।
04017009c કાલેનેવ ફલં પક્વં હૃદયં મે વિદીર્યતે।।
શત્રુનાશકને! વધાર્હનાદ અવનિંદ હીગॆ ऒત્તાયક્કॊળપટ્ટ નન્ન હૃદયવુ બહુકાલદિંદ પક્વવાગિરુવ ફલદંતॆ બિરિદુહોગિદॆ.
04017010a ભ્રાતરં ચ વિગર્હસ્વ જ્યેષ્ઠં દુર્દ્યૂતદેવિનં।
04017010c યસ્યાસ્મિ કર્મણા પ્રાપ્તા દુઃખમેતદનંતકં।।
મહાજૂજુકોરનાદ નિન્ન અણ્ણનન્નુ નિંદિસુ. અવન કॆલસદિંદલે નાનુ ઈ કॊનॆયિલ્લદ દુઃખવન્નુ અનુભવિસુત્તિદ્દેનॆ.
04017011a કો હિ રાજ્યં પરિત્યજ્ય સર્વસ્વં ચાત્મના સહ।
04017011c પ્રવ્રજ્યાયૈવ દીવ્યેત વિના દુર્દ્યૂતદેવિનં।।
આ જૂજાળિય હॊરતુ બેરॆ યારુ તાને તન્નન્નૂ, રાજ્યવન્નૂ, સર્વસ્વવન્નૂ તॊરॆદુ વનવાસક્કાગિયે જૂજાડુત્તાનॆ?
04017012a યદિ નિષ્કસહસ્રેણ યચ્ચાન્યત્સારવદ્ધનં।
04017012c સાયંપ્રાતરદેવિષ્યદપિ સંવત્સરાન્બહૂન્।।
04017013a રુક્મં હિરણ્યં વાસાંસિ યાનં યુગ્યમજાવિકં।
04017013c અશ્વાશ્વતરસંઘાંશ્ચ ન જાતુ ક્ષયમાવહેત્।।
સાવિર નાણ્યગળન્નૂ મત્તુ ઇન્નૂ સારવત્તાદ ધનવન્નિટ્ટુ અનેક વર્ષગળ વરॆગॆ બॆળિગ્ગॆ-સંજॆ જૂજાડુત્તિદ્દરૂ અવન ચિન્ન, બॆળ્ળિ, વસ્ત્ર, વાહન, રથ, મેકॆ હિંડુ, કુદુરॆ, મત્તુ હેસરગત્તॆગળ સમૂહગળુ કરગુત્તિરલિલ્લ.
04017014a સોઽયં દ્યૂતપ્રવાદેન શ્રિયા પ્રત્યવરોપિતઃ।
04017014c તૂષ્ણીમાસ્તે યથા મૂઢઃ સ્વાનિ કર્માણિ ચિંતયન્।।
જૂજિન હુચ્ચિનલ્લિ સંપત્તન્નુ કળॆદુકॊંડુ તાનુ માડિદ્દુદર કુરિતુ ચિંતિસુત્તા ઈગ મૂઢનંતॆ સુમ્મનॆ કુળિતિદ્દાનॆ.
04017015a દશ નાગસહસ્રાણિ પદ્મિનાં હેમમાલિનાં।
04017015c યં યાંતમનુયાંતીહ સોઽયં દ્યૂતેન જીવતિ।।
તાનુ હॊરટાગ ચિન્નદ હારગળિંદ મત્તુ તાવરॆગળિંદ અલંકૃતવાદ હત્તુ સાવિર આનॆગળિંદ હિંબાલિસલ્પડુત્તિદ્દવનુ ઇંદુ જૂજાડિકॊંડુ અદરિંદ જીવિસુત્તિદ્દાનॆ!
04017016a તથા શતસહસ્રાણિ નૃણામમિતતેજસાં।
04017016c ઉપાસતે મહારાજમિંદ્રપ્રસ્થે યુધિષ્ઠિરં।।
ઇંદ્રપ્રસ્થદલ્લિ મહારાજ યુધિષ્ઠિરનન્નુ નૂરારુ સાવિરારુ અમિતતેજસ જનરુ પૂજિસુત્તિદ્દરુ.
04017017a શતં દાસીસહસ્રાણિ યસ્ય નિત્યં મહાનસે।
04017017c પાત્રીહસ્તં દિવારાત્રમતિથીન્ભોજયંત્યુત।।
અવન અડુગॆ મનॆયલ્લિ નિત્યવૂ સહસ્ર દાસિયરુ કૈયલ્લિ પાત્રॆગળન્નુ હિડિદુ હગલિરુળુ અતિથિગળિગॆ ઊટ બડિસુત્તિદ્દરુ.
04017018a એષ નિષ્કસહસ્રાણિ પ્રદાય દદતાં વરઃ।
04017018c દ્યૂતજેન હ્યનર્થેન મહતા સમુપાવૃતઃ।।
સહસ્રનાણ્યગળન્નુ દાનમાડુત્તિદ્દ શ્રેષ્ઠ દાનિયુ ઇંદુ દ્યૂતદિંદાદ દॊડ્ડ અનર્થક્કॆ સિલુકિકॊંડિદ્દાનॆ.
04017019a એનં હિ સ્વરસંપન્ના બહવઃ સૂતમાગધાઃ।
04017019c સાયંપ્રાતરુપાતિષ્ઠન્સુમૃષ્ટમણિકુંડલાઃ।।
વિમલ મણિકુંડલગળન્નુ ધરિસિદ્દ સ્વરસંપન્નરાદ બહુમંદિ હॊગળુ ભટરુ અવનન્નુ સંજॆ મત્તુ મુંજાનॆગળલ્લિ સેવॆ સલ્લિસુત્તિદ્દરુ.
04017020a સહસ્રમૃષયો યસ્ય નિત્યમાસન્સભાસદઃ।
04017020c તપઃશ્રુતોપસંપન્નાઃ સર્વકામૈરુપસ્થિતાઃ।।
તપઃસ્સંપન્નરૂ વેદસંપન્નરૂ ऎલ્લ બયકॆગળ સિદ્ધિસિદ્ધરૂ આદ સહસ્ર ઋષિગળુ નિત્યવૂ અવન સભાસદરાગિરુત્તિદ્દરુ.
04017021a અંધાન્વૃદ્ધાંસ્તથાનાથાન્સર્વાન્રાષ્ટ્રેષુ દુર્ગતાન્।
04017021c બિભર્ત્યવિમના નિત્યમાનૃશંસ્યાદ્યુધિષ્ઠિરઃ।।
યુધિષ્ઠિરનુ રાષ્ટ્રદલ્લિદ્દ ऎલ્લ કુરુડરન્નૂ, વૃદ્ધરન્નૂ, અનાથરન્નૂ મત્તુ દુર્ગતિકરન્નુ વિમનસ્કનાગદે કરુણॆયિંદ નિત્યવૂ પોષિસુત્તિદ્દનુ.
04017022a સ એષ નિરયં પ્રાપ્તો મત્સ્યસ્ય પરિચારકઃ।
04017022c સભાયાં દેવિતા રાજ્ઞઃ કંકો બ્રૂતે યુધિષ્ઠિરઃ।।
અદે રાજ યુધિષ્ઠિરનુ ઈગ દુરવસ્થॆગીડાગિ મત્સ્યરાજન પરિચારકનાગિ અવનॊંદિગॆ સભॆયલ્લિ દ્યૂતવાડુત્તા કંકનॆંદુ કરॆયલ્પડુત્તિદ્દાનॆ.
04017023a ઇંદ્રપ્રસ્થે નિવસતઃ સમયે યસ્ય પાર્થિવાઃ।
04017023c આસન્બલિભૃતઃ સર્વે સોઽદ્યાન્યૈર્ભૃતિમિચ્છતિ।।
ઇંદ્રપ્રસ્થદલ્લિ વાસિસુત્તિદ્દ સમયદલ્લિ રાજરॆલ્લરૂ યારિગॆ કપ્પવન્નુ કॊડુત્તિદ્દરો અવને ઇંદુ ઇતરર આશ્રયવન્નુ કેળિકॊંડિદ્દાનॆ.
04017024a પાર્થિવાઃ પૃથિવીપાલા યસ્યાસન્વશવર્તિનઃ।
04017024c સ વશે વિવશો રાજા પરેષામદ્ય વર્તતે।।
પૃથિવીપાલરાદ દॊરॆગળુ યાર વશવર્તિગળાગિદ્દરો આ રાજને ઇંદુ અસ્વતંત્રનાગિ ઇતરર વશદલ્લિદ્દાનॆ.
04017025a પ્રતાપ્ય પૃથિવીં સર્વાં રશ્મિવાનિવ તેજસા।
04017025c સોઽયં રાજ્ઞો વિરાટસ્ય સભાસ્તારો યુધિષ્ઠિરઃ।।
સમસ્ત પૃથ્વિયન્નુ સૂર્યનંતॆ તેજસ્સિનિંદ બॆળગિદ આ યુધિષ્ઠિરનુ ઇંદુ વિરાટરાજન સભાસદનાગિદ્દાનॆ.
04017026a યમુપાસંત રાજાનઃ સભાયામૃષિભિઃ સહ।
04017026c તમુપાસીનમદ્યાન્યં પશ્ય પાંડવ પાંડવં।।
પાંડવ! સભॆયલ્લિ યારન્નુ રાજરુ મત્તુ ઋષિગળુ પૂજિસુત્તિદ્દરો આ પાંડવને ઈગ ઇતરરન્નુ પૂજિસુત્તિરુવુદન્નુ નોડુ.
04017027a અતદર્હં મહાપ્રાજ્ઞં જીવિતાર્થેઽભિસંશ્રિતં।
04017027c દૃષ્ટ્વા કસ્ય ન દુઃખં સ્યાદ્ધર્માત્માનં યુધિષ્ઠિરં।।
જીવિતાર્થક્કાગિ ઇતરર આશ્રયદલ્લિરુવ મહાપ્રાજ્ઞ ધર્માત્મ યુધિષ્ઠિરનન્નુ નોડિ યારિગॆ તાને દુઃખવાગલારદુ?
04017028a ઉપાસ્તે સ્મ સભાયાં યં કૃત્સ્ના વીર વસુંધરા।
04017028c તમુપાસીનમદ્યાન્યં પશ્ય ભારત ભારતં।।
વીર! ભારત! સભॆયલ્લિ યારન્નુ ઇડી ભૂમિયે પૂજિસુત્તિત્તો આ ભારતને ઇતરરન્નુ ઉપાસિસુત્તિરુવુદન્નુ નોડુ.
04017029a એવં બહુવિધૈર્દુઃખૈઃ પીડ્યમાનામનાથવત્।
04017029c શોકસાગરમધ્યસ્થાં કિં માં ભીમ ન પશ્યસિ।।
ભીમ! ઈ રીતિયલ્લિબહુવિધદ દુઃખગળિંદ શોકસાગરદ મધ્યદલ્લિ નિંતુ અનાથળંતॆ પીડॆપડુત્તિરુવુદુ નિનગॆ કાણુત્તિલ્લવે?”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે વિરાટપર્વણિ કીચકવધપર્વણિ દ્રૌપદીભીમસંવાદે સપ્તદશોઽધ્યાયઃ ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ વિરાટપર્વદલ્લિ કીચકવધપર્વદલ્લિ દ્રૌપદીભીમસંવાદદલ્લિ હદિનેળનॆય અધ્યાયવુ.