પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
વિરાટ પર્વ
વૈરાટ પર્વ
અધ્યાય 12
સાર
વિરાટનગરિયલ્લિ યુધિષ્ઠિરન સમયપાલનॆ (1-5). ભીમન સમયપાલનॆ (6-29). ઇતર પાંડવર સમયપાલનॆ (30-32).
04012001 જનમેજય ઉવાચ।
04012001a એવં મત્સ્યસ્ય નગરે વસંતસ્તત્ર પાંડવાઃ।
04012001c અત ઊર્ધ્વં મહાવીર્યાઃ કિમકુર્વંત વૈ દ્વિજ।।
જનમેજયનુ હેળિદનુ: “દ્વિજ! હીગॆ મત્સ્યન નગરિયલ્લિ વાસિસુત્તિદ્દ મહાવિક્રમિ પાંડવરુ મુંદॆ એનુ માડિદરુ?”
04012002 વૈશંપાયન ઉવાચ।
04012002a એવં તે ન્યવસંસ્તત્ર પ્રચ્છન્નાઃ કુરુનંદનાઃ।
04012002c આરાધયંતો રાજાનં યદકુર્વંત તચ્ચૃણુ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “હીગॆ વેષમરॆસિકॊંડુ અલ્લિ વાસિસુત્તિદ્દ કુરુનંદનરુ રાજન સેવॆ માડુત્તા એનુ માડિદરॆંદુ કેળુ.
04012003a યુધિષ્ઠિરઃ સભાસ્તારઃ સભ્યાનામભવત્પ્રિયઃ।
04012003c તથૈવ ચ વિરાટસ્ય સપુત્રસ્ય વિશાં પતે।।
વિશાંપતે! સભાસદનાગિદ્દ યુધિષ્ઠિરનુ સભાજનરિગૂ અંતॆયે વિરાટનિગૂ આતન પુત્રરિગૂ પ્રિયનાદનુ.
04012004a સ હ્યક્ષહૃદયજ્ઞસ્તાન્ક્રીડયામાસ પાંડવઃ।
04012004c અક્ષવત્યાં યથાકામં સૂત્રબદ્ધાનિવ દ્વિજાન્।।
પગડॆયાટદ રહસ્યવન્નુ તિળિદિદ્દ આ પાંડવનુ દારદિંદ કટ્ટિદ હક્કિયન્નુ આડિસુવંતॆ અવરન્નુ પગડॆયાટદલ્લિ આટવાડિસુત્તિદ્દનુ.
04012005a અજ્ઞાતં ચ વિરાટસ્ય વિજિત્ય વસુ ધર્મરાટ્।
04012005c ભ્રાતૃભ્યઃ પુરુષવ્યાઘ્રો યથાર્હં સ્મ પ્રયચ્છતિ।।
આ પુરુષવ્યાઘ્ર ધર્મરાજનુ વિરાટન સંપત્તન્નુ ગॆદ્દુ યારિગૂ તિળિયદ હાગॆ તન્ન તમ્મંદિરિગॆ બેકાદષ્ટન્નુ કॊડુત્તિદ્દનુ.
04012006a ભીમસેનોઽપિ માંસાનિ ભક્ષ્યાણિ વિવિધાનિ ચ।
04012006c અતિસૃષ્ટાનિ મત્સ્યેન વિક્રીણાતિ યુધિષ્ઠિરે।।
ભીમસેનનૂ મત્સ્યરાજનિંદ દॊરકિદ માંસ મત્તુ વિવિધ ભક્ષ્યગળન્નુ યુધિષ્ઠિરનિગॆ મારુત્તિદ્દનુ.
04012007a વાસાંસિ પરિજીર્ણાનિ લબ્ધાન્યંતઃપુરેઽર્જુનઃ।
04012007c વિક્રીણાનશ્ચ સર્વેભ્યઃ પાંડવેભ્યઃ પ્રયચ્છતિ।।
અર્જુનનુ અંતઃપુરદલ્લિ દॊરॆત હળॆય બટ્ટॆગળન્નુ પાંડવરॆલ્લરિગૂ મારુત્તિદ્દનુ.
04012008a સહદેવોઽપિ ગોપાનાં વેષમાસ્થાય પાંડવઃ।
04012008c દધિ ક્ષીરં ઘૃતં ચૈવ પાંડવેભ્યઃ પ્રયચ્છતિ।।
ગॊલ્લન વેષદલ્લિદ્દ પાંડવ સહદેવનુ ઇતર પાંડવરિગॆ હાલુ તુપ્પગળન્નુ કॊડુત્તિદ્દનુ.
04012009a નકુલોઽપિ ધનં લબ્ધ્વા કૃતે કર્મણિ વાજિનાં।
04012009c તુષ્ટે તસ્મિન્નરપતૌ પાંડવેભ્યઃ પ્રયચ્છતિ।।
નકુલનુ અશ્વનિર્વહણॆયિંદ સંતુષ્ટનાદ રાજનિંદ ધનવન્નુ પડॆદુ પાંડવરિગॆ કॊડુત્તિદ્દનુ.
04012010a કૃષ્ણાપિ સર્વાન્ભ્રાતૄંસ્તાન્નિરીક્ષંતી તપસ્વિની।
04012010c યથા પુનરવિજ્ઞાતા તથા ચરતિ ભામિની।।
આ તપસ્વિનિ ભામિનિ દ્રૌપદિયાદરો આ સહોદરરન્નુ નોડુત્તા તન્ન ગુરુતુ સિગદંતॆ નડॆદુકॊળ્ળુત્તિદ્દળુ.
04012011a એવં સંપાદયંતસ્તે તથાન્યોન્યં મહારથાઃ।
04012011c પ્રેક્ષમાણાસ્તદા કૃષ્ણામૂષુશ્ચન્ના નરાધિપ।।
નરાધિપ! હીગॆ આ મહારથિગળુ અન્યોન્યર બેકુબેડગળન્નુ પૂરૈસુત્તા દ્રૌપદિયન્નુ નોડિકॊળ્ળુત્તા વેષમરॆસિકॊંડિદ્દરુ.
04012012a અથ માસે ચતુર્થે તુ બ્રહ્મણઃ સુમહોત્સવઃ।
04012012c આસીત્સમૃદ્ધો મત્સ્યેષુ પુરુષાણાં સુસમ્મતઃ।।
નાલ્કનॆય તિંગળિનલ્લિ સમૃદ્ધ મત્સ્યદ જનરિગॆ સંતોષવન્નુ તરુવ બ્રહ્મમહોત્સવવુ બંદિતુ.
04012013a તત્ર મલ્લાઃ સમાપેતુર્દિગ્ભ્યો રાજન્સહસ્રશઃ।
04012013c મહાકાયા મહાવીર્યાઃ કાલખંજા ઇવાસુરાઃ।।
રાજન્! કાલખંજ રાક્ષસરંતિરુવ મહાકાય, મહાવીર મલ્લરુ સહસ્રારુ સંખ્યॆગળલ્લિ દિક્કુદિક્કુગળિંદ અલ્લિગॆ આગમિસિદરુ.
04012014a વીર્યોન્નદ્ધા બલોદગ્રા રાજ્ઞા સમભિપૂજિતાઃ।
04012014c સિંહસ્કંધકટિગ્રીવાઃ સ્વવદાતા મનસ્વિનઃ।।
04012014E અસકૃલ્લબ્ધલક્ષાસ્તે રંગે પાર્થિવસન્નિધૌ।।
વીર્યોન્મત્તરૂ, બલદલ્લિ મેલાદવરૂ, રાજનિંદ પુરસ્કરિસલ્પટ્ટવરૂ, સિંહદંથહ હॆગલુ, સॊંટ મત્તુ કॊરળુગળુળ્ળવરૂ, સ્વચ્છ શરીરિગળૂ, દૃઢમનસ્કરૂ આદ અવરુ રાજન સમ્મુખદલ્લિ કણદલ્લિ મલ્લયુદ્ધમાડિ ગॆલ્લુત્તિદ્દરુ.
04012015a તેષામેકો મહાનાસીત્સર્વમલ્લાન્સમાહ્વયત્।
04012015c આવલ્ગમાનં તં રંગે નોપતિષ્ઠતિ કશ્ચન।।
અવરલ્લિયે ऒબ્બ મહામલ્લનુ ઇતર મલ્લરॆલ્લરન્નૂ કૂગિ કરॆદુ કણદલ્લિ સુત્તુવરॆયુત્તિદ્દ. આદરॆ અવનન્નુ ऎદુરિસલુ યારૂ મુંદॆબરલિલ્લ.
04012016a યદા સર્વે વિમનસસ્તે મલ્લા હતચેતસઃ।
04012016c અથ સૂદેન તં મલ્લં યોધયામાસ મત્સ્યરાટ્।।
આ જટ્ટિગળॆલ્લ નિરુત્સાહગॊંડુ હતચેતસરાદાગ મત્સ્યરાજનુ તન્ન અડુગॆયવ આ મલ્લનॊડનॆ હોરાડલુ હેળિદનુ.
04012017a ચોદ્યમાનસ્તતો ભીમો દુઃખેનૈવાકરોન્મતિં।
04012017c ન હિ શક્નોતિ વિવૃતે પ્રત્યાખ્યાતું નરાધિપં।।
ઈ રીતિ રાજનિંદ પ્રચોદિતનાદ બીમનુ ઈ રાજનॆદુરુ બહિરંગવાગિ હોરાડલુ અવકાશવિલ્લવલ્લા ऎંદુ દુઃખિસિદનુ.
04012018a તતઃ સ પુરુષવ્યાઘ્રઃ શાર્દૂલશિથિલં ચરન્।
04012018c પ્રવિવેશ મહારંગં વિરાટમભિહર્ષયન્।।
આગ આ પુરુષવ્યાઘ્રનુ શાર્દૂલદંતॆ સલીસાગિ હॆજ્જॆગળન્નિડુત્તા મહારંગવન્નુ પ્રવેશિસિ વિરાટનિગॆ સંતોષવન્નિત્તનુ.
04012019a બબંધ કક્ષ્યાં કૌંતેયસ્તતસ્તં હર્ષયં જનં।
04012019c તતસ્તં વૃત્રસંકાશં ભીમો મલ્લં સમાહ્વયત્।।
અલ્લિદ્દ જનરિગॆ હર્ષવન્નીયુત્તા કૌંતેય ભીમનુ સॊંટક્કॆ કટ્ટન્નુ કટ્ટિ આ વૃત્રાસુરનંતિદ્દ મલ્લનન્નુ ऎદુરિસિદનુ.
04012020a તાવુભૌ સુમહોત્સાહાવુભૌ તીવ્રપરાક્રમૌ।
04012020c મત્તાવિવ મહાકાયૌ વારણૌ ષષ્ટિહાયનૌ।।
મહોત્સાહિગળાદ તીવ્રપરાક્રમિગળાગિદ્દ અવરીર્વરૂ મત્તેરિદ અરવત્તુ વર્ષદ અતીદॊડ્ડ આનॆગળંતॆ કાણુત્તિદ્દરુ.
04012021a ચકર્ષ દોર્ભ્યામુત્પાટ્ય ભીમો મલ્લમમિત્રહા।
04012021c વિનદંતમભિક્રોશં શાર્દૂલ ઇવ વારણં।।
શત્રુહંતક ભીમનુ ઘીળિડુત્તિરુવ આનॆયન્નુ શાર્દૂલવુ ऎત્તિ હિડિયુવંતॆ આ મલ્લન તોળુગળિંદ મેલॆત્તિ હિડિદુ ગર્જિસિદનુ.
04012022a તમુદ્યમ્ય મહાબાહુર્ભ્રામયામાસ વીર્યવાન્।
04012022c તતો મલ્લાશ્ચ મત્સ્યાશ્ચ વિસ્મયં ચક્રિરે પરં।।
આ વીર્યવંતનુ અવનન્નુ મેલॆત્તિ તિરુગિસુત્તિદ્દન્નુનોડિ મલ્લરૂ મત્સ્ય જનરૂ પરમ વિસ્મિતરાદરુ.
04012023a ભ્રામયિત્વા શતગુણં ગતસત્ત્વમચેતનં।
04012023c પ્રત્યપિંષન્મહાબાહુર્મલ્લં ભુવિ વૃકોદરઃ।।
મહાબાહુ વૃકોદરનુ આ મલ્લનન્નુ નૂરુસલ તિરુગિસિ સત્વવન્નુ કળॆદુકॊંડુ મૂર્છॆ હોગિદ્દ અવનન્નુ નॆલક્કિક્કિ હુડિગુટ્ટિદનુ.
04012024a તસ્મિન્વિનિહતે મલ્લે જીમૂતે લોકવિશ્રુતે।
04012024c વિરાટઃ પરમં હર્ષમગચ્છદ્બાંધવૈઃ સહ।
લોકવિશ્રુત મલ્લ જીમૂતનુ ઈ રીતિ હતનાગલુ વિરાટનુ તન્ન બાંધવરॊંદિગॆ અતીવ સંતોષગॊંડનુ.
04012025a સંહર્ષાત્પ્રદદૌ વિત્તં બહુ રાજા મહામનાઃ।
04012025c બલ્લવાય મહારંગે યથા વૈશ્રવણસ્તથા।।
આ દॊડ્ડમનસ્સિન રાજનુ સંતોષદિંદ આ મહારંગદલ્લિયે બલ્લવનિગॆ કુબેરનંતॆ બહળષ્ટુ હણવન્નિત્તનુ.
04012026a એવં સ સુબહૂન્મલ્લાન્પુરુષાંશ્ચ મહાબલાન્।
04012026c વિનિઘ્નન્મત્સ્યરાજસ્ય પ્રીતિમાવહદુત્તમાં।।
હીગॆ આ ભીમનુ બહુમંદિ મલ્લરન્નૂ મહાબલશાલિ પુરુષરન્નૂ કॊંદુ મત્ય્સરાજનિગॆ અતિશય આનંદવન્નુ તંદનુ.
04012027a યદાસ્ય તુલ્યઃ પુરુષો ન કશ્ચિત્તત્ર વિદ્યતે।
04012027c તતો વ્યાઘ્રૈશ્ચ સિંહૈશ્ચ દ્વિરદૈશ્ચાપ્યયોધયત્।
અવનિગॆ સરિસમાન વ્યક્તિગળુ યારૂ અલ્લિ ઇલ્લદિદ્દાગ અવનન્નુ હુલિ, સિંહ અથવા આનॆગળॊડનॆ કાદાડિસુત્તિદ્દનુ.
04012028a પુનરંતઃપુરગતઃ સ્ત્રીણાં મધ્યે વૃકોદરઃ।
04012028c યોધ્યતે સ્મ વિરાટેન સિંહૈર્મત્તૈર્મહાબલૈઃ।।
મત્તુ વિરાટનુ તન્ન અંતઃપુરદ સ્ત્રીયર નડુવॆ, મદિસિદ મહાબલશાલિ સિંહગળॊડનॆ વૃકોદરનુ કાદુવંતॆ માડુત્તિદ્દનુ.
04012029a બીભત્સુરપિ ગીતેન સુનૃત્તેન ચ પાંડવઃ।
04012029c વિરાટં તોષયામાસ સર્વાશ્ચાંતઃપુરસ્ત્રિયઃ।।
પાંડવ અર્જુનનૂ કૂડ તન્ન ગીત નૃત્યગળિંદ અંતઃપુરદ સ્ત્રીયરॊંદિગॆ વિરાટનન્નુ સંતોષગॊળિસુત્તિદ્દનુ.
04012030a અશ્વૈર્વિનીતૈર્જવનૈસ્તત્ર તત્ર સમાગતૈઃ।
04012030c તોષયામાસ નકુલો રાજાનં રાજસત્તમ।।
રાજસત્તમ! નાનાકડॆગળિંદ બંદ વેગગામિ કુદુરॆગળિગॆ તરબેતિયન્નિત્તુ નકુલનુ રાજનન્નુ સંતોષપડિસુત્તિદ્દનુ.
04012031a તસ્મૈ પ્રદેયં પ્રાયચ્છત્પ્રીતો રાજા ધનં બહુ।
04012031c વિનીતાન્વૃષભાન્દૃષ્ટ્વા સહદેવસ્ય ચાભિભો।।
પ્રભુ! સહદેવનિંદ સુરક્ષિતવાગિદ્દ ગૂળિગળન્નુ નોડિ રાજનુ પ્રીતનાગિ અવનિગॆ કॊડબેકાદષ્ટુ બહુધનવન્નુ નીડુત્તિદ્દનુ.
04012032a એવં તે ન્યવસંસ્તત્ર પ્રચ્છન્નાઃ પુરુષર્ષભાઃ।
04012032c કર્માણિ તસ્ય કુર્વાણા વિરાટનૃપતેસ્તદા।।
હીગॆ આ પુરુષશ્રેષ્ઠરુ વિરાટરાજન કॆલસ માડુત્તા અલ્લિ વેષમરॆસિકॊંડુ વાસિસુત્તિદ્દરુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે વિરાટપર્વણિ વૈરાટપર્વણિ સમયપાલને જીમૂતવધો નામ દ્વાદશોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદ વિરાટપર્વદલ્લિ વૈરાટપર્વદલ્લિ સમયપાલનદલ્લિ જીમૂતવધॆ ऎન્નુવ હન્નॆરડનॆય અધ્યાયવુ.
ઇતિ શ્રી મહાભારતે વિરાટપર્વણિ વૈરાટપર્વ સમાપ્તિઃ।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદ વિરાટપર્વદલ્લિ વૈરાટપર્વ સમાપ્તિ.
ઇદૂવરॆગિન ऒટ્ટુ મહાપર્વગળુ-3/18, ઉપપર્વગળુ-45/100, અધ્યાયગળુ-608/1995, શ્લોકગળુ-20176/73784.