પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
વિરાટ પર્વ
વૈરાટ પર્વ
અધ્યાય 6
સાર
તન્ન આસ્થાનવન્નુ પ્રવેશિસિદ યુધિષ્ઠિરનન્નુ યારॆંદુ રાજા વિરાટનુ તર્કિસિદુદુ (1-6). યુધિષ્ઠિર-વિરાટર સંભાષણॆ મત્તુ યુધિષ્ઠિરનુ કંકનॆંબ હॆસરિનલ્લિ વિરાટન આસ્થાનદલ્લિરુવુદુ (7-16).
04006001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
04006001a તતો વિરાટં પ્રથમં યુધિષ્ઠિરો। રાજા સભાયામુપવિષ્ટમાવ્રજત્।
04006001c વૈડૂર્યરૂપાન્પ્રતિમુચ્ય કાંચનાન્। અક્ષાન્સ કક્ષે પરિગૃહ્ય વાસસા।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “અનંતર મॊદલુ વૈડૂર્યરૂપદ ચિન્નદ દાળગળન્નુ વસ્ત્રદલ્લિ કટ્ટિ કંકુળલ્લિ ઇટ્ટુકॊંડુ રાજ યુધિષ્ઠિરનુ સભॆયલ્લિ કુળિતિદ્દ વિરાટન બળિ બંદનુ.
04006002a નરાધિપો રાષ્ટ્રપતિં યશસ્વિનં। મહાયશાઃ કૌરવવંશવર્ધનઃ।
04006002c મહાનુભાવો નરરાજસત્કૃતો। દુરાસદસ્તીક્ષ્ણવિષો યથોરગઃ।।
આ નરાધિપ, રાષ્ટ્રપતિ, યશસ્વિનિ, મહાયશ, કૌરવવંશવર્ધન, મહાનુભાવ, નરરાજસત્કૃતનુ જયિસલસાધ્ય તીક્ષ્ણવિષદ સર્પદંતિદ્દનુ.
04006003a બલેન રૂપેણ નરર્ષભો મહાન્। અથાર્ચિરૂપેણ યથામરસ્તથા।
04006003c મહાભ્રજાલૈરિવ સંવૃતો રવિઃ। યથાનલો ભસ્મવૃતશ્ચ વીર્યવાન્।।
અમરરંતॆ બલદલ્લિ વીર્યવંતનૂ, રૂપદલ્લિ કાંતિયુક્તનૂ આગિદ્દ આ મહા નરર્ષભનુ ભારિ મોડગળિંદ આવૃત સૂર્યનંતॆ મત્તુ બૂદિમુચ્ચિદ કॆંડદંતિદ્દનુ.
04006004a તમાપતંતં પ્રસમીક્ષ્ય પાંડવં। વિરાટરાડિંદુમિવાભ્રસંવૃતં।
04006004c મંત્રિદ્વિજાન્સૂતમુખાન્વિશસ્તથા। યે ચાપિ કે ચિત્પરિષત્સમાસતે।।
04006004e પપ્રચ્છ કોઽયં પ્રથમં સમેયિવાન્। અનેન યોઽયં પ્રસમીક્ષતે સભાં।।
મોડમુસુકિદ ચંદ્રનંતॆ હત્તિર બરુત્તિદ્દ આ પાંડવનન્નુ કંડુ “મॊદલબારિ સભॆયલ્લિ તોરિસિકॊંડ ઇવનુ યારુ?” ऎંદુ સભॆયલ્લિ કુળિતિદ્દ મંત્રિદ્વિજરન્નુ, સૂતમુખ્યરન્નુ મત્તુ ઇતર સભાસદરન્નુ કેળિદનુ.
04006005a ન તુ દ્વિજોઽયં ભવિતા નરોત્તમઃ। પતિઃ પૃથિવ્યા ઇતિ મે મનોગતં।
04006005c ન ચાસ્ય દાસો ન રથો ન કુંડલે। સમીપતો ભ્રાજતિ ચાયમિંદ્રવત્।।
“ઈ નરોત્તમનુ દ્વિજનિરલાર. ઇવનુ રાજનॆંદુ નન્ન અભિપ્રાય. આદરૂ ઇવનલ્લિ દાસરિલ્લ, રથવિલ્લ, કુંડલગળિલ્લ! આદરॆ ઇવનુ ઇંદ્રનંતॆ હॊળॆયુત્તિદ્દાનॆ.
04006006a શરીરલિંગૈરુપસૂચિતો હ્યયં। મૂર્ધાભિષિક્તોઽયમિતીવ માનસં।
04006006c સમીપમાયાતિ ચ મે ગતવ્યથો। યથા ગજસ્તામરસીં મદોત્કટઃ।।
ઇવનુ મૂર્ધાભિષિક્તનાગિદ્દાનॆંદુ ઇવન શરીર લક્ષણગળુ નન્ન મનસ્સિગॆ સૂચિસુત્તિવॆ. મદોત્કટ આનॆયુ તાવરॆકॊળક્કॆ બરુવંતॆ ઇવનુ નિશ્ચિંતનાગિ નન્ન કડॆ બરુત્તિદ્દાનॆ! ”
04006007a વિતર્કયંતં તુ નરર્ષભસ્તદા। યુધિષ્ઠિરોઽભ્યેત્ય વિરાટમબ્રવીત્।
04006007c સમ્રાડ્વિજાનાત્વિહ જીવિતાર્થિનં। વિનષ્ટસર્વસ્વમુપાગતં દ્વિજં।।
આગ આ નરર્ષભ યુદિષ્ઠિરનુ હીગॆ તર્કિસુત્તિરુવ વિરાટનિગॆ હેળિદનુ: “સામ્રાટ! સર્વવન્નૂ કળॆદુકॊંડુ જીવિતાર્થિયાગિ બંદિરુવ દ્વિજનॆંદુ તિળિ!
04006008a ઇહાહમિચ્છામિ તવાનઘાંતિકે। વસ્તું યથા કામચરસ્તથા વિભો।
04006008c તમબ્રવીત્સ્વાગતમિત્યનંતરં। રાજા પ્રહૃષ્ટઃ પ્રતિસંગૃહાણ ચ।।
વિભો! અનઘ! સ્વતંત્રવાગિ ઇલ્લિ નિન્નલ્લિ વાસિસબયસુત્તેનॆ!” અનંતર સંતોષગॊંડ રાજનુ “સ્વાગત!” ऎંદુ હેળિ અવનન્નુ પરિગ્રહિસિદનુ.
04006009a કામેન તાતાભિવદામ્યહં ત્વાં। કસ્યાસિ રાજ્ઞો વિષયાદિહાગતઃ।
04006009c ગોત્રં ચ નામાપિ ચ શંસ તત્ત્વતઃ। કિં ચાપિ શિલ્પં તવ વિદ્યતે કૃતં।।
“મગૂ! પ્રીતિયિંદ નાનુ નિન્નન્નુ કેળુત્તિદ્દેનॆ - યાવ રાજન નાડિનિંદ નીનુ ઇલ્લિગॆ બંદિદ્દીયॆ? નિન્ન નિજવાદ ગોત્રવન્નૂ હॆસરન્નૂ, મત્તુ નીનુ માડલુ યાવ ઉદ્યોગવન્નુ બલ્લॆ ऎન્નુવુદન્નૂ હેળુ.”
04006010 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
04006010a યુધિષ્ઠિરસ્યાસમહં પુરા સખા। વૈયાઘ્રપદ્યઃ પુનરસ્મિ બ્રાહ્મણઃ।
04006010c અક્ષાન્પ્રવપ્તું કુશલોઽસ્મિ દેવિતા। કંકેતિ નામ્નાસ્મિ વિરાટ વિશ્રુતઃ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “હિંદॆ નાનુ યુધિષ્ઠિરન સખનાગિદ્દॆ. મત્તુ વૈયાઘ્રપદ ગોત્રદ બ્રાહ્મણ. જૂજિનલ્લિ દાળગળન્નુ ऎસॆયુવુદરલ્લિ પરિણિતનાગિદ્દેનॆ. વિરાટ! કંક ऎંબ હॆસરિનિંદ કરॆયલ્પડુત્તેનॆ.”
04006011 વિરાટ ઉવાચ।
04006011a દદામિ તે હંત વરં યમિચ્છસિ। પ્રશાધિ મત્સ્યાન્વશગો હ્યહં તવ।
04006011c પ્રિયા હિ ધૂર્તા મમ દેવિનઃ સદા। ભવાંશ્ચ દેવોપમ રાજ્યમર્હતિ।।
વિરાટનુ હેળિદનુ: “અય્યા! નીનુ બયસિદ વરવન્નુ નિનગॆ કॊડુત્તેનॆ. નાનુ નિન્ન વશનાગિદ્દેનॆ. મત્સ્યરન્નુ આળુ! ધૂર્ત જૂજુકોરરુ નનગॆ યાવાગલૂ પ્રિયરુ. દેવસદૃશનાદ નીનુ રાજ્યક્કॆ અર્હનાગિદ્દીયॆ!”
04006012 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
04006012a આપ્તો વિવાદઃ પરમો વિશાં પતે। ન વિદ્યતે કિં ચન મત્સ્ય હીનતઃ।
04006012c ન મે જિતઃ કશ્ચન ધારયેદ્ધનં। વરો મમૈષોઽસ્તુ તવ પ્રસાદતઃ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “વિશાંપતે! નન્નિંદ સોતવનુ નન્નॊંદિગॆ ऎંદૂ જગળવાડબારદુ મુત્તુ ગॆદ્દવનુ ऎંદૂ નન્નિંદ પણવન્નુ કેળબારદુ! નિન્ન કૃપॆયિંદ ઈ વરવુ નન્નદાગલિ!”
04006013 વિરાટ ઉવાચ।
04006013a હન્યામવધ્યં યદિ તેઽપ્રિયં ચરેત્। પ્રવ્રાજયેયં વિષયાદ્દ્વિજાંસ્તથા।
04006013c શૃણ્વંતુ મે જાનપદાઃ સમાગતાઃ। કંકો યથાહં વિષયે પ્રભુસ્તથા।।
વિરાટનુ હેળિદનુ: નિનગॆ અપ્રિયવાગિ નડॆદુકॊંડવરન્નુ અવધ્યરાગિદ્દરૂ કॊલ્લુત્તેનॆ! અથવા અંથહ દ્વિજરન્નુ દેશદ હॊરહાકુત્તેનॆ! ઇલ્લિ નॆરॆદિરુવ પ્રજॆગળॆલ્લરૂ કેળિસિકॊળ્ળિ! નાનુ ઈ દેશક્કॆ હેગો હાગॆ ઈ કંકનૂ પ્રભુ!
04006014a સમાનયાનો ભવિતાસિ મે સખા। પ્રભૂતવસ્ત્રો બહુપાનભોજનઃ।
04006014c પશ્યેસ્ત્વમંતશ્ચ બહિશ્ચ સર્વદા। કૃતં ચ તે દ્વારમપાવૃતં મયા।।
નન્ન સખનાગિદ્દુ વાહનગળિગૂ, ઉત્તમ વસ્ત્રગળિગૂ, બહળષ્ટુ પાન ભોજનગળિગૂ નીનુ નન્ન સરિસમનાગિરુવॆ. યાવાગલૂ નીનુ નન્ન ऒળગિન મત્તુ હॊરગિન વ્યવહારગળિગॆ સાક્ષિયાગિરુવॆ. નિનગॆ નન્ન દ્વારવુ તॆરॆદિદॆ.
04006015a યે ત્વાનુવાદેયુરવૃત્તિકર્શિતા। બ્રૂયાશ્ચ તેષાં વચનેન મે સદા।
04006015c દાસ્યામિ સર્વં તદહં ન સંશયો। ન તે ભયં વિદ્યતિ સન્નિધૌ મમ।।
એનૂ માડદॆયૂ તॊંદરॆગॊળગાદવરુ નિન્નલ્લિ હેળિકॊંડરॆ આ માતુગળન્નુ નનગॆ યાવગલૂ નીનુ હેળબેકુ. આગ નાનુ ऎલ્લવન્નૂ કॊડુત્તેનॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંશયવિલ્લદિરલિ. નન્ન સન્નિધિયલ્લિ નિનગॆ ભયવॆન્નુવુદિરુવુદિલ્લ.””
04006016 વૈશંપાયન ઉવાચ।
04006016a એવં સ લબ્ધ્વા તુ વરં સમાગમં। વિરાટરાજેન નરર્ષભસ્તદા।
04006016c ઉવાસ વીરઃ પરમાર્ચિતઃ સુખી। ન ચાપિ કશ્ચિચ્ચરિતં બુબોધ તત્।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “હીગॆ આ વીર નરર્ષભનુ વિરાટરાજનન્નુ સેરિ વરવન્નુ પડॆદુ પરમ ગૌરવદિંદ સુખિયાગિ વાસિસિદનુ. અવન કુરિતુ યારિગૂ એનૂ તિળિયલિલ્લ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રીમહાભારતે વિરાટપર્વણિ વૈરાટપર્વણિ પુરપ્રવેશે યુધિષ્ઠિરપ્રવેશો નામ ષષ્ઠોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદ વિરાટપર્વદલ્લિ વૈરાટપર્વદલ્લિ પુરપ્રવેશદલ્લિ યુધિષ્ઠિરપ્રવેશવॆન્નુવ આરનॆય અધ્યાયવુ.