ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆరణ్యక పర్వ
కుండలాహరణ పర్వ
అధ్యాయ 293
సార
అదే సమయదల్లి గంగా తీరక్కె విహారక్కెందు బందిద్ద, ధృతరాష్ట్రన సఖ, సూత అధిరథను ఆ పెట్టిగెయల్లిద్ద మగువన్ను మక్కళిల్లదవర పుత్రనివను ఎందు పత్ని రాధెగె కొట్టిదుదు (1-10). బెళెదు దొడ్డవనాగి ద్రోణనింద కలితు దుర్యోధనన సఖ్యదల్లి బందిద్ద కర్ణన అభేద్య కవచ కుండలగళే యుధిష్ఠిరన చింతెగె కారణవాదుదు (11-20). ఇంద్రను బ్రాహ్మణ వేషదల్లి భిక్షవన్ను కేళికొండు కర్ణనల్లిగె బరువుదు (21-23).
03293001 వైశంపాయన ఉవాచ।
03293001a ఏతస్మిన్నేవ కాలే తు ధృతరాష్ట్రస్య వై సఖా।
03293001c సూతోఽధిరథ ఇత్యేవ సదారో జాహ్నవీం యయౌ।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “ఇదే సమయదల్లి ధృతరాష్ట్రన సఖ సూత అధిరథను తన్న పత్నియొందిగె అదే జాహ్నవీ తీరక్కె బందను.
03293002a తస్య భార్యాభవద్రాజన్రూపేణాసదృశీ భువి।
03293002c రాధా నామ మహాభాగా న సా పుత్రమవిందత।
03293002e అపత్యార్థే పరం యత్నమకరోచ్చ విశేషతః।।
రాజన్! అవన భార్యెయు రూపదల్లి భువియల్లియే అసదృశళాగిద్దళు. రాధా ఎంబ హెసరిన ఆ మహాభాగెయు మక్కళిగాగి విశేషవాగి పరమ ప్రయత్నపట్టిద్దరూ మక్కళన్ను పడెదిరలిల్ల.
03293003a సా దదర్శాథ మంజూషాముహ్యమానాం యదృచ్చయా।
03293003c దత్తరక్షాప్రతిసరామన్వాలభనశోభితాం।
03293003e ఊర్మీతరంగైర్జాహ్నవ్యాః సమానీతాముపహ్వరం।।
అవళు నదియల్లి తేలిబరుత్తిరువ, బణ్ణద బట్టెగళింద కట్టిద్ద, కీలదింద అలంకృతగొండిద్ద పెట్టిగెయన్ను నోడిదళు. జాహ్నవియ అలెగళు అదన్ను అవళ కడెగే తళ్ళిదవు.
03293004a సా తాం కౌతూహలాత్ప్రాప్తాం గ్రాహయామాస భామినీ।
03293004c తతో నివేదయామాస సూతస్యాధిరథస్య వై।।
ఆ భామినియు కుతూహలదింద అదన్ను హిడిదళు మత్తు సూత అధిరథనిగె నివేదిసిదళు.
03293005a స తాముద్ధృత్య మంజూషాముత్సార్య జలమంతికాత్।
03293005c యంత్రైరుద్ఘాటయామాస సోఽపశ్యత్తత్ర బాలకం।।
03293006a తరుణాదిత్యసంకాశం హేమవర్మధరం తథా।
03293006c మృష్టకుండలయుక్తేన వదనేన విరాజతా।।
అవను ఆ పెట్టిగెయన్ను నీరినింద మేలక్కె ఎత్తి తరిసిదను. యంత్రగళింద అదన్ను ఒడెదు తెరెయలు అల్లి తరుణ ఆదిత్యనంతిరువ, బంగారద కవచవన్ను ధరిసిద్ద, థళథళిసుత్తిద్ద కుండలగళింద విరాజిసుత్తిద్ద ముఖద బాలకనన్ను నోడిదను.
03293007a స సూతో భార్యయా సార్ధం విస్మయోత్ఫుల్లలోచనః।
03293007c అంకమారోప్య తం బాలం భార్యాం వచనమబ్రవీత్।।
సూతన మత్తు అవన పత్నియ కణ్ణుగళు ఆశ్చర్యదింద అరళిదవు. అవనన్ను తన్న తొడెయమేలిరిసికొండు పత్నిగె ఈ మాతుగళన్నాడిదను:
03293008a ఇదమత్యద్భుతం భీరు యతో జాతోఽస్మి భామిని।
03293008c దృష్టవాన్దేవగర్భోఽయం మన్యేఽస్మాన్సముపాగతః।।
“భీరు! భామినీ! హుట్టిదాగినింద ఈ వరెగె ఇంథహ అద్భుతవన్ను నోడిరలిల్ల. నమగాగియే ఈ దేవగర్భవు బందిదె ఎందు ననగన్నిసుత్తదె.
03293009a అనపత్యస్య పుత్రోఽయం దేవైర్దత్తో ధ్రువం మమ।
03293009c ఇత్యుక్త్వా తం దదౌ పుత్రం రాధాయై స మహీపతే।।
మక్కళిల్లదవర పుత్రనివను. దేవతెగళే ననగె కొట్టిద్దుదు ఎన్నువుదు నిశ్చిత.” మహీపతే! హీగె హేళి ఆ మగనన్ను రాధెగె కొట్టను.
03293010a ప్రతిజగ్రాహ తం రాధా విధివద్దివ్యరూపిణం।
03293010c పుత్రం కమలగర్భాభం దేవగర్భం శ్రియా వృతం।।
రాధెయు ఆ కమలగర్భదంతె బెళగుత్తిరువ, దేవగర్భ, శ్రీయింద ఆవృతనాగిద్ద ఆ దివ్యరూపి పుత్రనన్ను విధివత్తాగి స్వీకరిసిదళు.
03293011a పుపోష చైనం విధివద్వవృధే స చ వీర్యవాన్।
03293011c తతః ప్రభృతి చాప్యన్యే ప్రాభవన్నౌరసాః సుతాః।
అవళు అవనన్ను విధివత్తాగి బెళసిదళు. అవనూ వీర్యవంతనాగి బెళెదను. అవన నంతర అవళు ఇతర పుత్రరన్నూ పడెదళు.
03293012a వసువర్మధరం దృష్ట్వా తం బాలం హేమకుండలం।
03293012c నామాస్య వసుషేణేతి తతశ్చక్రుర్ద్విజాతయః।।
బంగారద కవచగళన్ను మత్తు హేమకుండలగళన్ను ధరిసిద్ద ఆ బాలకనన్ను నోడి ద్విజరు అవన హెసరన్ను వసుషేణ ఎందిట్టరు.
03293013a ఏవం స సూతపుత్రత్వం జగామామితవిక్రమః।
03293013c వసుషేణ ఇతి ఖ్యాతో వృష ఇత్యేవ చ ప్రభుః।।
ఈ రీతి అమితవిక్రమి ప్రభువు సూతపుత్రత్వవన్ను పడెదు వసుషేణ ఎందు, వృష ఎందూ ఖ్యాతనాదను.
03293014a స జ్యేష్ఠపుత్రః సూతస్య వవృధేఽంగేషు వీర్యవాన్।
03293014c చారేణ విదితశ్చాసీత్పృథాయా దివ్యవర్మభృత్।।
సూతన ఆ జ్యేష్ఠపుత్రను అంగగళల్లి వీర్యవంతనాగి బెళెదను. పృథెయు అవన దివ్య కవచద కురితు చారరింద తిళిదుకొండళు.
03293015a సూతస్త్వధిరథః పుత్రం వివృద్ధం సమయే తతః।
03293015c దృష్ట్వా ప్రస్థాపయామాస పురం వారణసాహ్వయం।।
సూత అధిరథను తన్న మగను కాలక్కె తక్కంతె బెళెదిద్దుదన్ను నోడి వారణావత పురక్కె కళుహిసిదను.
03293016a తత్రోపసదనం చక్రే ద్రోణస్యేష్వస్త్రకర్మణి।
03293016c సఖ్యం దుర్యోధనేనైవమగచ్చత్స చ వీర్యవాన్।।
అల్లి అవను అస్త్రగళిగాగి ద్రోణన బళిహోదను. మత్తు ఆ వీర్యవంతను దుర్యోధనన సఖ్యదల్లి బందను1.
03293017a ద్రోణాత్కృపాచ్చ రామాచ్చ సోఽస్త్రగ్రామం చతుర్విధం।
03293017c లబ్ధ్వా లోకేఽభవత్ఖ్యాతః పరమేష్వాసతాం గతః।।
అవను చతుర్విధ సంగ్రామవన్ను ద్రోణనింద, కృపనింద మత్తు రామనింద పడెదు2 లోకదల్లి మహా బిల్లుగారనెందు ఖ్యాతిగె బందను.
03293018a సంధాయ ధార్తరాష్ట్రేణ పార్థానాం విప్రియే స్థితః।
03293018c యోద్ధుమాశంసతే నిత్యం ఫల్గునేన మహాత్మనా।।
ధార్తరాష్ట్రరన్ను సేరికొండు పార్థర వైరియాగి నింతను. మహాత్మ ఫల్గుననొందిగె నిత్యవూ యుద్ధక్కాగి కాయుత్తిద్దను.
03293019a సదా హి తస్య స్పర్ధాసీదర్జునేన విశాం పతే।
03293019c అర్జునస్య చ కర్ణేన యతో దృష్టో బభూవ సః।।
విశాంపతే! అవనిగె యావాగలూ అర్జుననొందిగె స్పర్ధెయిరుత్తిత్తు. అర్జుననూ కూడ కర్ణనన్ను హాగెయే కాణుత్తిద్దను.
03293020a తం తు కుండలినం దృష్ట్వా వర్మణా చ సమన్వితం।
03293020c అవధ్యం సమరే మత్వా పర్యతప్యద్యుధిష్ఠిరః।।
అవను కుండలగళింద మత్తు కవచదింద సమన్వితనాగిరువుదన్ను కండు మత్తు సమరదల్లి అవధ్యనెందు తిళిదు యుధిష్ఠిరను పరితపిసుత్తిద్దను.
03293021a యదా తు కర్ణో రాజేంద్ర భానుమంతం దివాకరం।
03293021c స్తౌతి మధ్యందినే ప్రాప్తే ప్రాంజలిః సలిలే స్థితః।।
03293022a తత్రైనముపతిష్ఠంతి బ్రాహ్మణా ధనహేతవః।
03293022c నాదేయం తస్య తత్కాలే కిం చిదస్తి ద్విజాతిషు।।
రాజేంద్ర! మధ్యాహ్నవు ప్రాప్తవాగలు అవను భానుమంత దివాకరనన్ను కైముగిదు నీరినల్లి నింతు స్తుతిసలు అల్లి బ్రాహ్మణరు ధనక్కాగి కాయుత్తా నింతిరుత్తిద్దరు. ఆ సమయదల్లి ద్విజరు ఏనన్ను కేళిదరూ అవను కొడదే ఇరుత్తిరలిల్ల.
03293023a తమింద్రో బ్రాహ్మణో భూత్వా భిక్షాం దేహీత్యుపస్థితః।
03293023c స్వాగతం చేతి రాధేయస్తమథ ప్రత్యభాషత।।
ఆగ ఇంద్రను బ్రాహ్మణనాగి “భిక్షాందేహి!” ఎందు నింతుకొళ్ళలు నినగె స్వాగత ఎందు రాధేయను అవనిగె ఉత్తరిసిదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆరణ్యక పర్వణి కుండలాహరణ పర్వణి రాధాకర్ణప్రాప్తౌ త్రినవత్యధికద్విశతతమోఽధ్యాయః।
ఇదు మహాభారతద ఆరణ్యక పర్వదల్లి కుండలాహరణ పర్వదల్లి రాధాకర్ణప్రాప్తియల్లి ఇన్నూరాతొంభత్మూరనెయ అధ్యాయవు.