ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆరణ్యక పర్వ
కుండలాహరణ పర్వ
అధ్యాయ 290
సార
మంత్రగళల్లి కుతూహలవుంటాగలు కన్యె కుంతియు సూర్యనన్ను కరెయలు అవన ఆగమన (1-9). అవనన్ను నోడి కుంతియు హెదరి హోగెందు హేళలు సూర్యను కవచ-కుండలగళన్ను ధరిసిద వీర్యవంత పుత్రనన్ను నన్నింద పడెయబేకెంబ నిన్న ఇచ్ఛెయన్ను పూరైసదే నాను హోగలారె ఎన్నువుదు; అవళల్లి శాపద భయవన్ను హుట్టిసువుదు (10-26).
03290001 వైశంపాయన ఉవాచ।
03290001a గతే తస్మిన్ద్విజశ్రేష్ఠే కస్మింశ్చిత్కాలపర్యయే।
03290001c చింతయామాస సా కన్యా మంత్రగ్రామబలాబలం।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “ఆ ద్విజశ్రేష్ఠను హొరటుహోగి కెలవు సమయవు కళెయితు. ఆ కన్యెయు మంత్రగుచ్ఛగళ బలాబలద కురితు చింతిసతొడగిదళు.
03290002a అయం వై కీదృశస్తేన మమ దత్తో మహాత్మనా।
03290002c మంత్రగ్రామో బలం తస్య జ్ఞాస్యే నాతిచిరాదివ।।
“ఆ మహాత్మను ననగె కొట్టిరువ ఈ మంత్రగ్రామగళు హేగివె? అతిబేగనే నాను అదర బలవేనెందు తిళియుత్తేనె.”
03290003a ఏవం సంచింతయంతీ సా దదర్శర్తుం యదృచ్చయా।
03290003c వ్రీడితా సాభవద్బాలా కన్యాభావే రజస్వలా।।
హీగె యోచిసుత్తిరలు ఆ బాలకియు తాను రజస్వలెయాదుదన్ను కండళు మత్తు కన్యాభావదింద నాచికొండళు.
03290004a అథోద్యంతం సహస్రాంశుం పృథా దీప్తం దదర్శ హ।
03290004c న తతర్ప చ రూపేణ భానోః సంధ్యాగతస్య సా।।
ఆగ ఉదయిసి బెళగుత్తిద్ద సహస్రాంశువన్ను పృథెయు నోడిదళు. ఆ సంధ్యెయల్లి ఆగమిసుత్తిద్ద ఆ భానువిన రూపవన్ను నోడి తృప్తళాగలిల్ల.
03290005a తస్యా దృష్టిరభూద్దివ్యా సాపశ్యద్దివ్యదర్శనం।
03290005c ఆముక్తకవచం దేవం కుండలాభ్యాం విభూషితం।।
అవళ దృష్ఠియు దివ్యవాయితు మత్తు అవళు కవచగళింద ముచ్చిద, కుండలగళింద విభూషితవాద ఆ దేవన దివ్యదర్శనవన్ను కండళు.
03290006a తస్యాః కౌతూహలం త్వాసీన్మంత్రం ప్రతి నరాధిప।
03290006c ఆహ్వానమకరోత్సాథ తస్య దేవస్య భామినీ।।
నరాధిప! మంత్రగళ కురితు అవళల్లి కుతూహలవుంటాయితు. ఆగ భామినియు అదరింద ఆ దేవనన్ను ఆహ్వానిసిదళు.
03290007a ప్రాణానుపస్పృశ్య తదా ఆజుహావ దివాకరం।
03290007c ఆజగామ తతో రాజన్స్త్వరమాణో దివాకరః।।
రాజన్! అవళు ఆగ ఉసిరన్ను ఉపస్పరిసి దివాకరనన్ను కరెదళు. ఆగ అవసరదింద దివాకరను బందను.
03290008a మధుపింగో మహాబాహుః కంబుగ్రీవో హసన్నివ।
03290008c అంగదీ బద్ధముకుటో దిశః ప్రజ్వాలయన్నివ।।
03290009a యోగాత్కృత్వా ద్విధాత్మానమాజగామ తతాప చ।
మధువిన బణ్ణద, మహాబాహు, కంబుగ్రీవ, నసునగుత్తిరువ, అంగదీ, బద్ధముకుట, దిశగళన్ను ప్రజ్వలిసుత్తిరువంతె యోగదింద తన్నన్ను ఎరడన్నాగి మాడికొండు ఇల్లిగూ బందను మత్తు అల్లియూ సుడుత్తిద్దను.
03290009c ఆబభాషే తతః కుంతీం సామ్నా పరమవల్గునా।।
03290010a ఆగతోఽస్మి వశం భద్రే తవ మంత్రబలాత్కృతః।
03290010c కిం కరోమ్యవశో రాజ్ఞి బ్రూహి కర్తా తదస్మి తే।।
ఆగ అవను కుంతిగె ఈ ప్రీతియుక్త పరమ స్వాదు మాతుగళింద హేళిదను: “భద్రే! మంత్రద బలవు మాడిదంతె నిన్న వశదల్లి బందుబిట్టిద్దేనె. రాణి! ఏను మాడలి హేళు. అవశనాగి నీను హేళిదుదన్ను మాడుత్తేనె.”
03290011 కుంత్యువాచ।
03290011a గమ్యతాం భగవన్స్తత్ర యతోఽసి సముపాగతః।
03290011c కౌతూహలాత్సమాహూతః ప్రసీద భగవన్నితి।।
కుంతియు హేళిదళు: “భగవన్! నీను ఎల్లింద బందిద్దీయో అల్లిగె హొరటుహోగు! ప్రసీదనాగు భగవన్! కేవల కుతూహలదింద నిన్నన్ను కరెయిసిదె.”
03290012 సూర్య ఉవాచ।
03290012a గమిష్యేఽహం యథా మాం త్వం బ్రవీషి తనుమధ్యమే।
03290012c న తు దేవం సమాహూయ న్యాయ్యం ప్రేషయితుం వృథా।।
సూర్యను హేళిదను: “తనుమధ్యమే! నీను హేళిదంతె నాను హోగుత్తేనె. ఆదరె దేవనన్ను కరెదు వృథా హిందె కళుహిసువుదు న్యాయవల్ల.
03290013a తవాభిసంధిః సుభగే సూర్యాత్పుత్రో భవేదితి।
03290013c వీర్యేణాప్రతిమో లోకే కవచీ కుండలీతి చ।।
సుభగే! వీర్యదల్లి లోకదల్లే అప్రతిమనాద, కవచ-కుండలగళన్ను ధరిసిద మగను సూర్యనింద పడెయబేకెంబుదు నిన్న ఇచ్ఛెయాగిత్తు.
03290014a సా త్వమాత్మప్రదానం వై కురుష్వ గజగామిని।
03290014c ఉత్పత్స్యతి హి పుత్రస్తే యథాసంకల్పమంగనే।।
ఆదుదరింద గజగామినీ! నిన్నన్ను ననగె కొడు. అంగనే! నీను సంకల్పిసిద్దంతహ మగనన్ను నినగె కొడుత్తేనె.
03290015a అథ గచ్చామ్యహం భద్రే త్వయాసంగమ్య సుస్మితే।
03290015c శప్స్యామి త్వామహం క్రుద్ధో బ్రాహ్మణం పితరం చ తే।।
భద్రే! సుస్మితే! అథవా నాను నిన్నన్ను కూడదే హోగుత్తేనె. మత్తు నాను కృద్ధనాగి నిన్నన్నూ, ఆ బ్రాహ్మణనన్నూ, నిన్న తందెయన్నూ శపిసుత్తేనె.
03290016a త్వత్కృతే తాన్ప్రధక్ష్యామి సర్వానపి న సంశయః।
03290016c పితరం చైవ తే మూఢం యో న వేత్తి తవానయం।।
03290017a తస్య చ బ్రాహ్మణస్యాద్య యోఽసౌ మంత్రమదాత్తవ।
03290017c శీలవృత్తమవిజ్ఞాయ ధాస్యామి వినయం పరం।।
నిన్న కారణదిందాగి అవరెల్లరన్నూ సుట్టుబిడుత్తేనె. ఇదరల్లి సంశయవిల్ల. నిన్న తప్పన్ను తిళియద ఆ మూఢ నిన్న తందెయన్నూ, నిన్న శీల-నడతెగళన్ను తిళియదే నినగె మంత్రగళన్నిత్త ఆ పరమ వినయ బ్రాహ్మణనన్ను కూడ సుడుత్తేనె.
03290018a ఏతే హి విబుధాః సర్వే పురందరముఖా దివి।
03290018c త్వయా ప్రలబ్ధం పశ్యంతి స్మయంత ఇవ భామిని।।
03290019a పశ్య చైనాన్సురగణాన్దివ్యం చక్షురిదం హి తే।
03290019c పూర్వమేవ మయా దత్తం దృష్టవత్యసి యేన మాం।।
భామినీ! దివియల్లి పురందరనే మొదలాద దేవతెగళు నీను ననగె మోసమాడిదుదన్ను కండు నగుత్తిద్దారె. నీను నన్నన్ను నోడబహుదెందు నాను నినగె మొదలు కొట్టిద్ద దివ్యదృష్ఠియింద ఆ సురగణగళన్ను నోడు.””
03290020 వైశంపాయన ఉవాచ।
03290020a తతోఽపశ్యత్త్రిదశాన్రాజపుత్రీ। సర్వానేవ స్వేషు ధిష్ణ్యేషు ఖస్థాన్।
03290020c ప్రభాసంతం భానుమంతం మహాంతం। యథాదిత్యం రోచమానం తథైవ।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “ఆగ రాజపుత్రియు ప్రభాసిసుత్తిరువ భానుమంత మహాంత సుందర ఆదిత్యనన్ను హేగో హాగె అవరవర దిక్కుగళల్లి నింతిరువ ఆ ఎల్ల త్రిదశరన్ను నోడిదళు.
03290021a సా తాన్దృష్ట్వా వ్రీడమానేవ బాలా। సూర్యం దేవీ వచనం ప్రాహ భీతా।
03290021c గచ్చ త్వం వై గోపతే స్వం విమానం। కన్యాభావాద్దుఃఖ ఏషోపచారః।।
అవరెల్లరన్నూ నోడి నాచిద ఆ దేవి బాలకియు భీతళాగి సూర్యనిగె హేళిదళు: “గోపతే! నిన్న విమానదల్లి నీను హొరటుహోగు. నిన్న ఈ ఉపచారవు కన్యాభావక్కె దుఃఖవన్ను తరుత్తిదె.
03290022a పితా మాతా గురవశ్చైవ యేఽన్యే। దేహస్యాస్య ప్రభవంతి ప్రదానే।
03290022c నాహం ధర్మం లోపయిష్యామి లోకే। స్త్రీణాం వృత్తం పూజ్యతే దేహరక్షా।।
తందె, తాయి, మత్తు అన్య హిరియరు ఈ దేహవన్ను కొడలు శక్తరాగిద్దారె. నాను లోకదల్లి ధర్మలోపవన్ను మాడువుదిల్ల. దేహవన్ను రక్షిసికొళ్ళువుదు స్త్రీయర పూజనీయ నడతె.
03290023a మయా మంత్రబలం జ్ఞాతుమాహూతస్త్వం విభావసో।
03290023c బాల్యాద్బాలేతి కృత్వా తత్ క్షంతుమర్హసి మే విభో।।
విభావసో! మంత్రబలవన్ను తిళియలు బాలత్వదింద నిన్నన్ను కరెదె. బాలకియు మాడిదుదెందు విభో! నన్నన్ను క్షమిసబేకు.”
03290024 సూర్య ఉవాచ।
03290024a బాలేతి కృత్వానునయం తవాహం। దదాని నాన్యానునయం లభేత।
03290024c ఆత్మప్రదానం కురు కుంతికన్యే। శాంతిస్తవైవం హి భవేచ్చ భీరు।।
సూర్యను హేళిదను: “బాలకియెందే నాను నిన్నన్ను అనునయదింద కాణుత్తిద్దేనె. హాగిల్లదిద్దరె నాను అనునయదింద ఇరలు సాధ్యవే ఇరలిల్ల. కుంతీ! కన్యే! ఆత్మప్రదానవన్ను మాడు. భీరు! ఇదరింద నినగూ శాంతియొదగుత్తదె.
03290025a న చాపి యుక్తం గంతుం హి మయా మిథ్యాకృతేన వై।
03290025c గమిష్యామ్యనవద్యాంగి లోకే సమవహాస్యతాం।
03290025e సర్వేషాం విబుధానాం చ వక్తవ్యః స్యామహం శుభే।।
నన్నన్ను సుళ్ళుమాడిసికొండు హోగువుదు యుక్తవల్ల. అనవద్యాంగీ! హాగె హోదరె లోకవు నన్నన్ను అపహాస్యమాడువుదిల్లవే? శుభే! ఎల్ల దేవతెగళూ నన్న కురితు మాతనాడికొళ్ళుత్తారె.
03290026a సా త్వం మయా సమాగచ్చ పుత్రం లప్స్యసి మాదృశం।
03290026c విశిష్టా సర్వలోకేషు భవిష్యసి చ భామిని।।
భామినీ! ఆదుదరింద నీను నన్నొందిగె సేరి, సర్వలోకదల్లియూ విశిష్ఠనెనిసికొళ్ళువ నన్నంతహ పుత్రనన్ను పడె.””
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆరణ్యక పర్వణి కుండలాహరణ పర్వణి సూర్యాహ్వానే నవత్యధికద్విశతతమోఽధ్యాయః।
ఇదు మహాభారతద ఆరణ్యక పర్వదల్లి కుండలాహరణ పర్వదల్లి సూర్యాహ్వానదల్లి ఇన్నూరాతొంభత్తనెయ అధ్యాయవు.