પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
આરણ્યક પર્વ
દ્રૌપદીહરણ પર્વ
અધ્યાય 253
સાર
બેટॆયાડલુ હોગિદ્દ યુધિષ્ઠિરનુ અપશકુનગળન્નુ કંડુ તમ્મંદિરॊડનॆ વેગવાગિ આશ્રમક્કॆ મરળિદુદુ (1-9). અળુત્તિરુવ દાત્રાયિકॆ બાલકિયન્નુ ઇંદ્રસેનનુ પ્રશ્નિસિ વિષયવન્નુ તિળિદુકॊંડિદુદુ (10-21). વેગદલ્લિ હોગિ જયદ્રથન મેલॆ પાંડવરુ આક્રમણ માડિદ્દુદુ (22-26).
03253001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
03253001a તતો દિશઃ સંપ્રવિહૃત્ય પાર્થા। મૃગાન્વરાહાન્મહિષાંશ્ચ હત્વા।
03253001c ધનુર્ધરાઃ શ્રેષ્ઠતમાઃ પૃથિવ્યાં। પૃથક્ચરંતઃ સહિતા બભૂવુઃ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “ભૂમિયલ્લિયે શ્રેષ્ઠતમ ધનુર્ધર પાર્થરુ ऎલ્લ દિક્કુગળલ્લિયૂ પ્રત્યેકવાગિ હોગિ, જિંકॆ, હંદિ મત્તુ કાડॆમ્મॆગળન્નુ કॊંદુ ऒટ્ટિગॆ સેરિદરુ.
03253002a તતો મૃગવ્યાલગણાનુકીર્ણં। મહાવનં તદ્વિહગોપઘુષ્ટં।
03253002c ભ્રાતૄંશ્ચ તાનભ્યવદદ્યુધિષ્ઠિરઃ। શ્રુત્વા ગિરો વ્યાહરતાં મૃગાણાં।।
આગ મૃગવ્યાલગણગળિંદ તુંબિદ્દ, પક્ષિગળ નાદદિંદ ગુંજિસુત્તિદ્દ આ મહાવનદલ્લિ સંચરિસુત્તિદ્દ જિંકॆગળ કૂગન્નુ કેળિ યુધિષ્ઠિરનુ તમ્મંદિરિગॆ હેળિદનુ:
03253003a આદિત્યદીપ્તાં દિશમભ્યુપેત્ય। મૃગદ્વિજાઃ ક્રૂરમિમે વદંતિ।
03253003c આયાસમુગ્રં પ્રતિવેદયંતો। મહાહવં શત્રુભિર્વાવમાનં।।
“સૂર્યનુ બॆળગુત્તિરુવ દિક્કન્નુ ऎદુરિસિ જિંકॆ મત્તુ પક્ષિગળુ ક્રૂરવાગિ કૂગુત્તા, ઉગ્રવાદ વેદનॆયલ્લિરુવંતॆ, શત્રુગળ મહા આક્રમણવન્નુ સૂચિસિ ઓડુત્તિવॆ.
03253004a ક્ષિપ્રં નિવર્તધ્વમલં મૃગૈર્નો। મનો હિ મે દૂયતિ દહ્યતે ચ।
03253004c બુદ્ધિં સમાચ્ચાદ્ય ચ મે સમન્યુર્। ઉદ્ધૂયતે પ્રાણપતિઃ શરીરે।।
શીઘ્રવાગિ હિંદિરુગોણ! જિંકॆગળન્નુ બિટ્ટુબિડોણ. નન્ન મનસ્સુ કૂડ ઉરિયુત્તિરુવ બॆંકિયંતॆ સુડુત્તિદॆ. શરીરદલ્લિરુવ પ્રાણપતિયુ ભુગિલॆદ્દુ નન્ન બુદ્ધિયન્નુ અદરિંદ સુડુત્તિદ્દાનॆ.
03253005a સરઃ સુપર્ણેન હૃતોરગં યથા। રાષ્ટ્રં યથારાજકમાત્તલક્ષ્મિ।
03253005c એવંવિધં મે પ્રતિભાતિ કામ્યકં। શૌંડૈર્યથા પીતરસશ્ચ કુંભઃ।।
ગરુડનિંદ હાવુગળન્નુ અપહરિસલ્પટ્ટ સરોવરદંતॆ, રાજનન્નૂ લક્ષ્મિયન્નૂ કળॆદુકॊંડ રાષ્ટ્રદંતॆ, અથવા કુડુકરિંદ ખાલિયાદ મદ્યદ કॊડદંતॆ, નનગॆ કામ્યકવુ તોરુત્તિદॆ.”
03253006a તે સૈંધવૈરત્યનિલૌઘવેગૈર્। મહાજવૈર્વાજિભિરુહ્યમાનાઃ।
03253006c યુક્તૈર્બૃહદ્ભિઃ સુરથૈર્નૃવીરાસ્। તદાશ્રમાયાભિમુખા બભૂવુઃ।।
અવરુ સૈંધવદેશદ વેગયુક્ત કુદુરॆગળન્નુ કટ્ટિદ રથગળન્નેરિ ગાળિ અથવા પ્રવાહદ વેગદલ્લિ આ વીરરુ આશ્રમક્કॆ મરળિદરુ.
03253007a તેષાં તુ ગોમાયુરનલ્પઘોષો। નિવર્તતાં વામમુપેત્ય પાર્શ્વં।
03253007c પ્રવ્યાહરત્તં પ્રવિમૃશ્ય રાજા। પ્રોવાચ ભીમં ચ ધનંજયં ચ।।
અવરુ બરુત્તિદ્દંતॆ કીળુ ધ્વનિયલ્લિ કૂગુત્તા ऒંદુ નરિયુ અવર ऎડગડॆયિંદ હાદુ હોયિતુ. રાજનુ અદર કૂગન્નુ ગુરુતિસિ ભીમ મત્તુ ધનંજયરિગॆ હેળિદનુ:
03253008a યથા વદત્યેષ વિહીનયોનિઃ। શાલાવૃકો વામમુપેત્ય પાર્શ્વં।
03253008c સુવ્યક્તમસ્માનવમન્ય પાપૈઃ। કૃતોઽભિમર્દઃ કુરુભિઃ પ્રસઃય।।
“ઇલ્લિ નમ્મ ऎડભાગદલ્લિ કાણિસિકॊંડ ઈ કીળુ યોનિય પ્રાણિય કૂગન્નુ કેળિદરॆ, પાપિ કુરુગળુ નમ્મન્નુ અપમાનિસિ ઘોર આક્રમણવન્નુ નડॆસિદ્દારॆ ऎન્નુવુદુ તુંબા તિળિયાગિદॆ.”
03253009a ઇત્યેવ તે તદ્વનમાવિશંતો। મહત્યરણ્યે મૃગયાં ચરિત્વા।
03253009c બાલામપશ્યંત તદા રુદંતીં। ધાત્રેયિકાં પ્રેષ્યવધૂં પ્રિયાયાઃ।।
હીગॆ હેળિ બેટॆયાડત્તિદ્દ આ મહાવનવન્નુ દાટિ અવર વનવન્નુ પ્રવેશિસલુ અલ્લિ અવર પ્રિયॆ કાંતॆય ધાત્રોયિકॆ, બાલકિયુ અળુત્તિરુવુદન્નુ નોડિદરુ.
03253010a તામિંદ્રસેનસ્ત્વરિતોઽભિસૃત્ય। રથાદવપ્લુત્ય તતોઽભ્યધાવત્।
03253010c પ્રોવાચ ચૈનાં વચનં નરેંદ્ર। ધાત્રેયિકામાર્તતરસ્તદાનીં।।
નરેંદ્ર! આગ ઇંદ્રસેનનુ અવસરદલ્લિ રથદિંદ હારિ અવળ બળિ ઓડિબંદુ, હાગॆ આર્તળાગિ રોદિસુત્તિરુવ ધાત્રોયિકॆગॆ ઈ માતુગળન્નુ આડિદનુ.
03253011a કિં રોદિષિ ત્વં પતિતા ધરણ્યાં। કિં તે મુખં શુષ્યતિ દીનવર્ણં।
03253011c કચ્ચિન્ન પાપૈઃ સુનૃશંસકૃદ્ભિઃ। પ્રમાથિતા દ્રૌપદી રાજપુત્રી।।
03253011e અનિંદ્યરૂપા સુવિશાલનેત્રા। શરીરતુલ્યા કુરુપુંગવાનાં।।
“નॆલદ મેલॆ બિદ્દુ એકॆ નીનુ રોદિસુત્તિરુવॆ? નિન્ન મુખવુ એકॆ હીગॆ બાડિ વિવર્ણવાગિદॆ? પાપિ, ક્રૂરકર્મિગળુ અનિંદ્યરૂપિણિ, સુવિશાલ નેત્રॆ, કુરુપુંગવર શરીરવન્નુ હોલુવ રાજપુત્રિ દ્રૌપદિગॆ બલાત્કાર માડિલ્લ તાને?
03253012a યદ્યેવ દેવી પૃથિવીં પ્રવિષ્ટા। દિવં પ્રપન્નાપ્યથ વા સમુદ્રં।
03253012c તસ્યા ગમિષ્યંતિ પદં હિ પાર્થાસ્। તથા હિ સંતપ્યતિ ધર્મરાજઃ।।
આ દેવિયુ ભૂમિયન્નુ હॊક્કિદ્દરૂ, આકાશક્કॆ હારિદ્દરૂ, સમુદ્રક્કॆ ધુમુકિદ્દરૂ પાર્થરુ અવળ સુળિવન્નુ હિડિદુ હોગુત્તારॆ. ધર્મરાજનુ અષ્ટુ સંતાપપડુત્તિદ્દાનॆ.
03253013a કો હીદૃશાનામરિમર્દનાનાં। ક્લેશક્ષમાણામપરાજિતાનાં।
03253013c પ્રાણૈઃ સમામિષ્ટતમાં જિહીર્ષેદ્। અનુત્તમં રત્નમિવ પ્રમૂઢઃ।।
03253013e ન બુધ્યતે નાથવતીમિહાદ્ય। બહિશ્ચરં હૃદયં પાંડવાનાં।।
યાવ મહામૂઢનુ ઈ રીતિ અરિમર્દનર, ક્લેશવન્નુ સહિસુવવર, અપરાજિતર, પ્રાણક્કૂ અધિકળાગિરુવ, અવર અનુત્તમ રત્નદંતિરુવવળન્નુ અપહરિસલુ બયસિદ્દાનॆ? અવળિગॆ નાથરિદ્દારॆ ऎંદુ અવનિગॆ તિળિદિલ્લવે? અવળુ હॊરગॆ નડॆયુત્તિરુવ પાંડવર હૃદય!
03253014a કસ્યાદ્ય કાયં પ્રતિભિદ્ય ઘોરા। મહીં પ્રવેક્ષ્યંતિ શિતાઃ શરાગ્ર્યાઃ।
03253014c મા ત્વં શુચસ્તાં પ્રતિ ભીરુ વિદ્ધિ। યથાદ્ય કૃષ્ણા પુનરેષ્યતીતિ।।
03253014e નિહત્ય સર્વાન્દ્વિષતઃ સમગ્રાન્। પાર્થાઃ સમેષ્યંત્યથ યાજ્ઞસેન્યા।।
ઇંદુ યાર દેહવુ ઇવર હરિત બાણગળિંદ ચુચ્ચલ્પટ્ટુ ભૂમિગॆ અંટુવુદિદॆ? ભીરુ! અવળ કુરિતુ શોકિસબેડ. ઇંદે કૃષ્ણॆયન્નુ હિંદॆ તરલાગુત્તદॆ. પાર્થરુ તમ્મ વૈરિગળન્નુ સંપૂર્ણવાગિ કॊંદુ યાજ્ઞસેનિયન્નુ પડॆદુ તરુત્તારॆ.”
03253015a અથાબ્રવીચ્ચારુમુખં પ્રમૃજ્ય। ધાત્રેયિકા સારથિમિંદ્રસેનં।
03253015c જયદ્રથેનાપહૃતા પ્રમથ્ય। પંચેંદ્રકલ્પાન્ પરિભૂય કૃષ્ણા।।
આગ ધાત્રોયિકॆયુ તન્ન સુંદર મુખવન્નુ ऒરॆસિકॊંડુ સારથિ ઇંદ્રસેનનિગॆ હેળિદળુ: “જયદ્રથનુ ઐવરુ ઇંદ્રરંતિરુવવરન્નુ કડॆગાણિસિ અવર કૃષ્ણॆયન્નુ અપહરિસિકॊંડુ હોદ.
03253016a તિષ્ઠંતિ વર્ત્માનિ નવાન્યમૂનિ। વૃક્ષાશ્ચ ન મ્લાંતિ તથૈવ ભગ્નાઃ।
03253016c આવર્તયધ્વં હ્યનુયાત શીઘ્રં। ન દૂરયાતૈવ હિ રાજપુત્રી।।
અવર માર્ગદ ગુરુતુ ઇન્નૂ હॊસદાગિદॆ. મરગળુ તુંડાગિદ્દુદુ માસિહોગિલ્લ. શીઘ્રવાગિ તિરુગિ હોગિ. રાજપુત્રિયુ બહુ દૂર હોગિરલિક્કિલ્લ.
03253017a સન્નહ્યધ્વં સર્વ એવેંદ્રકલ્પા। મહાંતિ ચારૂણિ ચ દંશનાનિ।
03253017c ગૃહ્ણીત ચાપાનિ મહાધનાનિ। શરાંશ્ચ શીઘ્રં પદવીં વ્રજધ્વં।।
ઇંદ્રકલ્પરાગિરુવ નીવॆલ્લરૂ નિમ્મ બॆલॆબાળુવ ભારી કવચગળॊંદિગॆ સન્નદ્ધરાગિરિ. નિમ્મ અત્યંત બॆલॆબાળુવ ચાપગળન્નુ મત્તુ બાણગળન્નુ હિડિયિરિ. અતિ શીઘ્રવે દારિયન્નુ હિડિયિરિ.
03253018a પુરા હિ નિર્ભર્ત્સનદંડમોહિતા। પ્રમૂઢચિત્તા વદનેન શુષ્યતા।
03253018c દદાતિ કસ્મૈ ચિદનર્હતે તનું। વરાજ્યપૂર્ણામિવ ભસ્મનિ સ્રુચં।।
કોલુ મત્તુ બॆદરિકॆયિંદ અવળુ હુચ્ચાગિ, કॆંપાદ મુખદિંદ બુદ્ધિયન્નુ કળॆદુકॊંડુ, તુપ્પદિંદ તુંબિદ આહુતિય હુટ્ટન્નુ હેગો હાગॆ આ અનર્હન દેહવન્નુ સુટ્ટુ હાકુવ મॊદલે હોગિ!
03253019a પુરા તુષાગ્નાવિવ હૂયતે હવિઃ। પુરા શ્મશાને સ્રગિવાપવિધ્યતે।
03253019c પુરા ચ સોમોઽધ્વરગોઽવલિહ્યતે। શુના યથા વિપ્રજને પ્રમોહિતે।।
03253019e મહત્યરણ્યે મૃગયાં ચરિત્વા। પુરા શૃગાલો નલિનીં વિગાહતે।।
ઉરિયુત્તિરુવ બॆંકિયલ્લિ હવિસ્સન્નુ સુરિયુવુદર મॊદલે, શ્મશાનદલ્લિ માલॆયન્નુ હરડુવુદર મॊદલે, વિપ્રજનરુ નોડિ આશ્ચર્યપડુત્તિદ્દંતॆયે નાયિયુ અધ્વરદ હવન કુંડદલ્લિરુવ સોમવન્નુ નॆક્કુવુદર મॊદલે, મહારણ્યદલ્લિ બેટॆગॆંદુ હોદાગ નરિયુ તાવરॆય કॊળવન્નુ આક્રમણમાડુવ મॊદલે હોગિ!
03253020a મા વઃ પ્રિયાયાઃ સુનસં સુલોચનં। ચંદ્રપ્રભાચ્ચં વદનં પ્રસન્નં।
03253020c સ્પૃશ્યાચ્ચુભં કશ્ચિદકૃત્યકારી। શ્વા વૈ પુરોડાશમિવોપયુંક્ષીત્।।
03253020e એતાનિ વર્ત્માન્યનુયાત શીઘ્રં। મા વઃ કાલઃ ક્ષિપ્રમિહાત્યગાદ્વૈ।।
આ નિમ્મ પ્રિયॆય સુંદર મુખ, સુંદર મૂગુ કણ્ણુગળુ, ઈ મॊદલુ પ્રસન્નવાગિદ્દ, ચંદ્રપ્રભॆયન્નુ બીરુત્તિદ્દ શુભ વદનવન્નુ યાવુદો કॆલસક્કॆ બારદવનુ નૈવેદ્યક્કॆ ઇટ્ટિરુવ ભક્ષ્યવન્નુ નાયિયુ હેગો હાગॆ મુટ્ટુવ મॊદલુ ઈ માર્ગદ કુરુહુગળન્નુ હિડિદુ શીઘ્રવાગિ, કાલવુ ક્ષિપ્રવાગિ તપ્પિહોગુવુદર મॊદલુ, હોગિ.”
03253021 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
03253021a ભદ્રે તૂષ્ણીમાસ્સ્વ નિયચ્ચ વાચં। માસ્મત્સકાશે પરુષાણ્યવોચઃ।
03253021c રાજાનો વા યદિ વા રાજપુત્રા। બલેન મત્તા વંચનાં પ્રાપ્નુવંતિ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “ભદ્રે! સુમ્મનાગુ મત્તુ નાલિગॆયન્નુ હિડિતદલ્લિટ્ટુકો! નમ્મॆદુરુ ક્રૂરવાગિ આડબેડ! અવરુ રાજરાગિરલિ રાજપુત્રરાગિરલિ બલદિંદ મત્તુ વંચનॆયિંદ પડॆયુત્તારॆ.””
03253022 વૈશંપાયન ઉવાચ।
03253022a એતાવદુક્ત્વા પ્રયયુર્હિ શીઘ્રં। તાન્યેવ વર્ત્માન્યનુવર્તમાનાઃ।
03253022c મુહુર્મુહુર્વ્યાલવદુચ્ચ્વસંતો। જ્યાં વિક્ષિપંતશ્ચ મહાધનુર્ભ્યઃ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “ઇષ્ટન્નુ હેળિ અવરુ શીઘ્રવાગિ અવર કુરુહુગળન્ને અનુસરિસિ, બેટॆય હુલિયંતॆ પુનઃ પુનઃ એદુસિરુ બિડુત્તા, મહાધનુસ્સુગળ શિંજિનિયન્નુ ऎળॆયુત્તા હોદરુ.
03253023a તતોઽપશ્યંસ્તસ્ય સૈન્યસ્ય રેણું। ઉદ્ધૂતં વૈ વાજિખુરપ્રણુન્નં।
03253023c પદાતીનાં મધ્યગતં ચ ધૌમ્યં। વિક્રોશંતં ભીમમભિદ્રવેતિ।।
કુદુરॆગળ ખુરગળિંદ મેલॆદ્દ સૈન્યદ ધૂળન્નુ પ્રવેશિસુત્તિદ્દંતॆ પદાતિગળ મધ્યદલ્લિ હોગુત્તિદ્દ ધૌમ્યનુ ભીમસેનનિગॆ “આક્રમણમાડુ!” ऎંદુ કૂગિદનુ.
03253024a તે સાંત્વ્ય ધૌમ્યં પરિદીનસત્ત્વાઃ। સુખં ભવાનેત્વિતિ રાજપુત્રાઃ।
03253024c શ્યેના યથૈવામિષસંપ્રયુક્તા। જવેન તત્સૈન્યમથાભ્યધાવન્।।
સત્વવન્નુ કળॆદુકॊંડિદ્દ રાજપુત્રરુ “સુખવાગિરુ!” ऎંદુ ધૌમ્યનિગॆ સંતવિસિ હેળિ, હસી માંસવન્નુ નોડિદ ગિડુગદંતॆ વેગદિંદ આ સેનॆય મેલॆ ऎરગિદરુ.
03253025a તેષાં મહેંદ્રોપમવિક્રમાણાં। સંરબ્ધાનાં ધર્ષણાદ્યાજ્ઞસેન્યાઃ।
03253025c ક્રોધઃ પ્રજજ્વાલ જયદ્રથં ચ। દૃષ્ટ્વા પ્રિયાં તસ્ય રથે સ્થિતાં ચ।।
મહેંદ્રન સમનાદ વિક્રમવુળ્ળ અવરુ યાજ્ઞસેનિગॆ કॊટ્ટ અપાયદિંદ સિટ્ટાગિ, જયદ્રથનન્નૂ મત્તુ અવન રથદલ્લિ નિંતિદ્દ પ્રિયॆયન્નુ નોડિ ક્રોધદિંદ ઉરિદॆદ્દરુ.
03253026a પ્રચુક્રુશુશ્ચાપ્યથ સિંધુરાજં। વૃકોદરશ્ચૈવ ધનંજયશ્ચ।
03253026c યમૌ ચ રાજા ચ મહાધનુર્ધરાસ્। તતો દિશઃ સમ્મુમુહુઃ પરેષાં।।
વૃકોદર, ધનંજય, યમળરુ, રાજનૂ સેરિ આ મહાધનુર્ધરરુ સિંધુરાજનન્નુ કૂગિ ગર્જિસિદાગ શત્રુગળॆલ્લરૂ મૂર્છિતરાદરુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે આરણ્યક પર્વણિ દ્રૌપદીહરણ પર્વણિ પાર્થાગમને ત્રિપંચાશદધિકદ્વિશતતમોઽધ્યાય:।
ઇદુ મહાભારતદ આરણ્યક પર્વદલ્લિ દ્રૌપદીહરણ પર્વદલ્લિ પાર્થાગમનદલ્લિ ઇન્નૂરાઐવત્મૂરનॆય અધ્યાયવુ.