પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
આરણ્યક પર્વ
ઘોષયાત્રા પર્વ
અધ્યાય 242
સાર
દુઃશાસનનુ પાંડવરિગॆ યજ્ઞદ આમંત્રણવન્નુ કળુહિસલુ હદિમૂરુ વર્ષગળુ મુગિયુવવરॆગॆ તમગॆ બરલિક્કાગુવુદિલ્લવॆંદુ યુધિષ્ઠિરનૂ, નંતર દુર્યોધનનન્નુ આહુતિ કॊડુવ યજ્ઞક્કॆ બરુત્તેવॆંદુ ભીમનૂ હેળિ કળુહિસુવુદુ (1-16). દુર્યોધનન વૈષ્ણવ યજ્ઞ સમાપ્તિ (17-24).
03242001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
03242001a તતસ્તુ શિલ્પિનઃ સર્વે અમાત્યપ્રવરાશ્ચ હ।
03242001c વિદુરશ્ચ મહાપ્રાજ્ઞો ધાર્તરાષ્ટ્રે ન્યવેદયત્।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “આગ ऎલ્લ શિલ્પિગળૂ અમાત્ય પ્રવરરૂ મત્તુ મહાપ્રાજ્ઞ વિદુરનૂ ધાર્તરાષ્ટ્રનિગॆ નિવેદિસિદરુ.
03242002a સજ્જં ક્રતુવરં રાજન્કાલપ્રાપ્તં ચ ભારત।
03242002c સૌવર્ણં ચ કૃતં દિવ્યં લાંગલં સુમહાધનં।।
“રાજન્! ભારત! શ્રેષ્ઠ ક્રતુવિગॆ ऎલ્લવૂ સિદ્ધવાગિવॆ મત્તુ કાલવૂ પ્રાપ્તવાગિદॆ. મત્તુ ચિન્નદિંદ દિવ્યવાદ નેગિલન્નૂ નિર્મિસિયાગિદॆ.”
03242003a એતચ્ચ્રુત્વા નૃપશ્રેષ્ઠો ધાર્તરાષ્ટ્રો વિશાં પતે।
03242003c આજ્ઞાપયામાસ નૃપઃ ક્રતુરાજપ્રવર્તનં।।
વિશાંપતે! ઇદન્નુ કેળિ નૃપશ્રેષ્ઠ નૃપ ધાર્તરાષ્ટ્રનુ આ રાજક્રતુવન્નુ પ્રારંભિસલુ આજ્ઞॆયન્નિત્તનુ.
03242004a તતઃ પ્રવવૃતે યજ્ઞઃ પ્રભૂતાન્નઃ સુસંસ્કૃતઃ।
03242004c દીક્ષિતશ્ચાપિ ગાંધારિર્યથાશાસ્ત્રં યથાક્રમં।।
આગ બહુ આહારગળિંદ કૂડિદ્દ, સુસંસ્કૃતવાદ યજ્ઞવુ પ્રારંભગॊંડિતુ. ગાંધારિય મગનુ યથાશાસ્ત્રવાગિ યથાક્રમવાગિ દીક્ષિતગॊંડનુ.
03242005a પ્રહૃષ્ટો ધૃતરાષ્ટ્રોઽભૂદ્વિદુરશ્ચ મહાયશાઃ।
03242005c ભીષ્મો દ્રોણઃ કૃપઃ કર્ણો ગાંધારી ચ યશસ્વિની।।
ધૃતરાષ્ટ્ર, વિદુર, મહાયશસ્વિગળાદ ભીષ્મ, દ્રોણ, કૃપ, કર્ણ મત્તુ યશસ્વિની ગાંધારિયરુ તુંબા સંતોષગॊંડરુ.
03242006a નિમંત્રણાર્થં દૂતાંશ્ચ પ્રેષયામાસ શીઘ્રગાન્।
03242006c પાર્થિવાનાં ચ રાજેંદ્ર બ્રાહ્મણાનાં તથૈવ ચ।
03242006e તે પ્રયાતા યથોદ્દિષ્ટં દૂતાસ્ત્વરિતવાહનાઃ।।
રાજેંદ્ર! રાજર મત્તુ બ્રાહ્મણર નિમંત્રણક્કાગિ શીઘ્રવાગિ હોગુવ દૂતરન્નુ કળુહિસલાયિતુ. આ દૂતરુ તમગॆ હેળિદ દિક્કુગળિગॆ ત્વરિત વાહનગળલ્લિ હॊરટરુ.
03242007a તત્ર કં ચિત્પ્રયાતં તુ દૂતં દુઃશાસનોઽબ્રવીત્।
03242007c ગચ્ચ દ્વૈતવનં શીઘ્રં પાંડવાન્પાપપૂરુષાન્।
03242007e નિમંત્રય યથાન્યાયં વિપ્રાંસ્તસ્મિન્મહાવને।।
આગ હॊરડુત્તિરુવ ઓર્વ દૂતનિગॆ દુઃશાસનનુ હેળિદનુ: “શીઘ્રવાગિ દ્વૈતવનક્કॆ હોગિ પાપપુરુષરાદ પાંડવરિગૂ આ મહાવનદલ્લિરુવ વિપ્રરિગૂ યથાન્યાયવાગિ નિમંત્રણવન્નુ નીડુ.”
03242008a સ ગત્વા પાંડવાવાસમુવાચાભિપ્રણમ્ય તાન્।
03242008c દુર્યોધનો મહારાજ યજતે નૃપસત્તમઃ।।
03242009a સ્વવીર્યાર્જિતમર્થૌઘમવાપ્ય કુરુનંદનઃ।
અવનુ પાંડવરુ વાસિસુવલ્લિગॆ હોગિ અવરિગॆ નમસ્કરિસિ હેળિદનુ: “મહારાજ! કુરુનંદન નૃપસત્તમ દુર્યોધનનુ તન્ન વીર્યદિંદ અમોઘ સંપત્તન્નુ ગળિસિ યજ્ઞવન્નુ નડॆસિદ્દાનॆ.
03242009c તત્ર ગચ્ચંતિ રાજાનો બ્રાહ્મણાશ્ચ તતસ્તતઃ।।
03242010a અહં તુ પ્રેષિતો રાજન્કૌરવેણ મહાત્મના।
03242010c આમંત્રયતિ વો રાજા ધાર્તરાષ્ટ્રો જનેશ્વરઃ।
03242010e મનોઽભિલષિતં રાજ્ઞસ્તં ક્રતું દ્રષ્ટુમર્હથ।।
ऎલ્લॆડॆયિંદ રાજરુ મત્તુ બ્રાહ્મણરુ અલ્લિગે હોગુત્તિદ્દારॆ. રાજન્! નાનાદરો મહાત્મ કૌરવનિંદ કળુહિસલ્પટ્ટિદ્દેનॆ. આ રાજા જનેશ્વર ધાર્તરાષ્ટ્રનુ આમંત્રણવન્નિટ્ટિદ્દાનॆ. આદુદરિંદ રાજન આ ક્રતુવન્નુ નોડુવ મનસ્સુમાડબેકુ.”
03242011a તતો યુધિષ્ઠિરો રાજા તચ્ચ્રુત્વા દૂતભાષિતં।
03242011c અબ્રવીન્નૃપશાર્દૂલો દિષ્ટ્યા રાજા સુયોધનઃ।
03242011e યજતે ક્રતુમુખ્યેન પૂર્વેષાં કીર્તિવર્ધનઃ।।
આગ આ દૂતનુ હેળિદુદન્નુ કેળિ રાજા યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “નૃપશાર્દૂલ રાજા સુયોધનનુ પૂર્વજર કીર્તિયન્નુ હॆચ્ચિસુવ મુખ્ય ક્રતુવન્નુ માડુત્તિરુવુદુ ऒળ્ળॆયદે!
03242012a વયમપ્યુપયાસ્યામો ન ત્વિદાનીં કથં ચન।
03242012c સમયઃ પરિપાલ્યો નો યાવદ્વર્ષં ત્રયોદશં।।
નાવુ ખંડિતવાગિયૂ અલ્લિગॆ બરબેકુ. આદરॆ હદિમૂરુ વર્ષગળુ મુગિયુવવરॆગॆ ऒપ્પંદવન્નુ પાલિસબેકાગિરુવુદરિંદ નાવુ હાગॆ માડલારॆવુ.”
03242013a શ્રુત્વૈતદ્ધર્મરાજસ્ય ભીમો વચનમબ્રવીત્।
03242013c તદા તુ નૃપતિર્ગંતા ધર્મરાજો યુધિષ્ઠિરઃ।।
03242014a અસ્ત્રશસ્ત્રપ્રદીપ્તેઽગ્નૌ યદા તં પાતયિષ્યતિ।
ધર્મરાજન આ માતન્નુ કેળિ ભીમનુ હેળિદનુ: “આગ નૃપતિ ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરનુ હોગિ અવનન્નુ અસ્ત્ર-શસ્ત્રગળિંદ ઉરિસિદ અગ્નિયલ્લિ કॆડહુત્તાનॆ.
03242014c વર્ષાત્ત્રયોદશાદૂર્ધ્વં રણસત્રે નરાધિપઃ।।
03242015a યદા ક્રોધહવિર્મોક્તા ધાર્તરાષ્ટ્રેષુ પાંડવઃ।
03242015c આગંતારસ્તદા સ્મેતિ વાચ્યસ્તે સ સુયોધનઃ।।
હદિમૂરનॆય વર્ષવુ કॊનॆગॊળ્ળલુ રણસત્રદલ્લિ નરાધિપ પાંડવનુ ક્રોધદ હવિસ્સાગિ ધાર્તરાષ્ટ્રરન્નુ હાકુત્તાનॆ. આગ નાનુ બરુત્તેનॆ ऎંદુ સુયોધનનિગॆ હેળુ.”
03242016a શેષાસ્તુ પાંડવા રાજન્નૈવોચુઃ કિં ચિદપ્રિયં।
03242016c દૂતશ્ચાપિ યથાવૃત્તં ધાર્તરાષ્ટ્રે ન્યવેદયત્।।
રાજન્! ઉળિદ પાંડવરુ યારૂ અપ્રિયવાદુદન્નુ હેળલિલ્લ. દૂતનૂ કૂડ નડॆદુદન્નુ હાગॆયે ધાર્તરાષ્ટ્રનિગॆ નિવેદિસિદનુ.
03242017a અથાજગ્મુર્નરશ્રેષ્ઠા નાનાજનપદેશ્વરાઃ।
03242017c બ્રાહ્મણાશ્ચ મહાભાગા ધાર્તરાષ્ટ્રપુરં પ્રતિ।।
આગ ધાર્તરાષ્ટ્રન પુરક્કॆ નરશ્રેષ્ઠરૂ, નાના જનપદેશ્વરરૂ, મહાભાગ બ્રાહ્મણરૂ બંદરુ.
03242018a તે ત્વર્ચિતા યથાશાસ્ત્રં યથાવર્ણં યથાક્રમં।
03242018c મુદા પરમયા યુક્તાઃ પ્રીત્યા ચાપિ નરેશ્વર।।
નરેશ્વર! અવરુ યથાશાસ્ત્રવાગિ, યથાવર્ણવાગિ, યથાક્રમવાગિ અર્ચિતરાદરુ મત્તુ પરમ સંતોષદિંદ મુદિતરાદરુ.
03242019a ધૃતરાષ્ટ્રોઽપિ રાજેંદ્ર સંવૃતઃ સર્વકૌરવૈઃ।
03242019c હર્ષેણ મહતા યુક્તો વિદુરં પ્રત્યભાષત।।
રાજેંદ્ર! ધૃતરાષ્ટ્રનૂ કૂડ ऎલ્લ કૌરવરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટુ મહા હર્ષિતાગિ વિદુરનિગॆ હેળિદનુ:
03242020a યથા સુખી જનઃ સર્વઃ ક્ષત્તઃ સ્યાદન્નસમ્યુતઃ।
03242020c તુષ્યેચ્ચ યજ્ઞસદને તથા ક્ષિપ્રં વિધીયતાં।।
“ક્ષત્ત! બેગને યજ્ઞસદનદલ્લિરુવ ऎલ્લરૂ સુખિગળાગિ આહાર પાનીયગળિંદ તૃપ્તરાગુવંતॆ નોડિકો!”
03242021a વિદુરસ્ત્વેવમાજ્ઞપ્તઃ સર્વવર્ણાનરિંદમ।
03242021c યથાપ્રમાણતો વિદ્વાન્પૂજયામાસ ધર્મવિત્।।
03242022a ભક્ષ્યભોજ્યાન્નપાનેન માલ્યૈશ્ચાપિ સુગંધિભિઃ।
અરિંદમ! આજ્ઞॆયંતॆ વિદ્વાન્ વિદુરનુ ऎલ્લ વર્ણદવરન્નૂ ધર્મવત્તાગિ ભક્ષ્ય, ભોજન, પાનીય, માલॆ સુગંધગળિંદ પૂજિસિદનુ.
03242022c વાસોભિર્વિવિધૈશ્ચૈવ યોજયામાસ હૃષ્ટવત્।।
03242023a કૃત્વા હ્યવભૃથં વીરો યથાશાસ્ત્રં યથાક્રમં।
03242023c સાંત્વયિત્વા ચ રાજેંદ્રો દત્ત્વા ચ વિવિધં વસુ।
03242023e વિસર્જયામાસ નૃપાન્બ્રાહ્મણાંશ્ચ સહસ્રશઃ।।
સંતોષદિંદ વાસિસલુ વિવિધ કટ્ટડગળન્નુ નિર્મિસિદરુ. વીર રાજેંદ્રનુ યથાશાસ્ત્રવાગિ યથાક્રમવાગિ અવભૃતવન્નુ માડિ, વિવિધ સંપત્તન્નુ દાનવન્નિત્તુ સંતવિસિ સહસ્રારુ નૃપરન્નૂ બ્રાહ્મણરન્નૂ કળુહિસિકॊટ્ટનુ.
03242024a વિસર્જયિત્વા સ નૃપાન્ભ્રાતૃભિઃ પરિવારિતઃ।
03242024c વિવેશ હાસ્તિનપુરં સહિતઃ કર્ણસૌબલૈઃ।।
નૃપરન્નુ કળુહિસિકॊટ્ટુ સહોદરરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટુ અવનુ કર્ણ-સૌબલરॊંદિગॆ હસ્તિનાપુરવન્નુ પ્રવેશિસિદનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે આરણ્યક પર્વણિ ઘોષયાત્રા પર્વણિ દુર્યોધનયજ્ઞે દ્વિચત્વારિંશદધિકદ્વિશતતમોઽધ્યાયઃ।
ઇદુ મહાભારતદ આરણ્યક પર્વદલ્લિ ઘોષયાત્રા પર્વદલ્લિ દુર્યોધનયજ્ઞદલ્લિ ઇન્નૂરાનલ્વત્તॆરડનॆય અધ્યાયવુ.