પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
આરણ્યક પર્વ
યક્ષયુદ્ધ પર્વ
અધ્યાય 170
સાર
હિરણ્યપુરિયન્નુ અર્જુનનુ નાશપડિસિદુદુ (1-59). વિજયિયાગિ મરળિદ અર્જુનનિગॆ સત્કાર (60-69).
03170001 અર્જુન ઉવાચ।
03170001a નિવર્તમાનેન મયા મહદ્દૃષ્ટં તતોઽપરં।
03170001c પુરં કામચરં દિવ્યં પાવકાર્કસમપ્રભં।।
03170002a દ્રુમૈ રત્નમયૈશ્ચૈત્રૈર્ભાસ્વરૈશ્ચ પતત્રિભિઃ।
03170002c પૌલોમૈઃ કાલકેયૈશ્ચ નિત્યહૃષ્ટૈરધિષ્ઠિતં।।
03170003a ગોપુરાટ્ટાલકોપેતં ચતુર્દ્વારં દુરાસદં।
03170003c સર્વરત્નમયં દિવ્યમદ્ભુતોપમદર્શનં।।
03170003e દ્રુમૈઃ પુષ્પફલોપેતૈર્દિવ્યરત્નમયૈર્વૃતં।।
અર્જુનનુ હેળિદનુ: “હિંદિરુગિ બરુત્તિરુવાગ નાનુ દિવ્યવાદ, મનબંદલ્લિ હોગુવ, અગ્નિ સૂર્યરિગॆ સમનાદ પ્રભॆયન્નુ હॊંદિદ્દ, રત્નમય વૃક્ષગળિંદ મત્તુ બણ્ણબણ્ણદ પક્ષિગળ, નિત્યવૂ સંતોષદિંદિરુવ પૌલોમ કાલકેયરિંદ કૂડિદ્દ, અભેદ્યવાદ ગોપુરગળિંદ, નાલ્કુ દુરાસદ દ્વારગળિંદ કૂડિદ, સર્વરત્નમયવાદ, દિવ્યવાગિ અદ્ભુતવાગિ કાણુત્તિરુવ, પુષ્પફલગળિંદ મત્તુ દિવ્યરત્નગળિંદ આવૃતવાદ વૃક્ષગળિંદ કૂડિદ ઇન્નॊંદુ મહાપુરિયન્નુ નોડિદॆનુ.
03170004a તથા પતત્રિભિર્દિવ્યૈરુપેતં સુમનોહરૈઃ।
03170004c અસુરૈર્નિત્યમુદિતૈઃ શૂલર્ષ્ટિમુસલાયુધૈઃ।।
03170004e ચાપમુદ્ગરહસ્તૈશ્ચ સ્રગ્વિભિઃ સર્વતો વૃતં।।
અદુ સુમનોહર દિવ્યપક્ષિગળિંદ તુંબિત્તુ. નિત્યવૂ સંતોષદિંદિરુવ, શૂલ, ઈટિ, મુસલાયુધગળન્નુ હારગળન્નૂ ધરિસિરુવ, ચાપમુદ્રગળન્નુ કૈયલ્લિ હિડિદિરુવ અસુરરિંદ ऎલ્લॆડॆયૂ તુંબિત્તુ.
03170005a તદહં પ્રેક્ષ્ય દૈત્યાનાં પુરમદ્ભુતદર્શનં।
03170005c અપૃચ્ચં માતલિં રાજન્કિમિદં દૃશ્યતેતિ વૈ।।
રાજન્! નોડલુ અદ્ભુતવાગિદ્દ દૈત્યર આ પુરવન્નુ નોડિ નાનુ માતલિયન્નુ “કાણુત્તિરુવ ઇદેનિદુ?” ऎંદુ કેળિદॆનુ.
03170006 માતલિરુવાચ।
03170006a પુલોમા નામ દૈતેયી કાલકા ચ મહાસુરી।
03170006c દિવ્યં વર્ષસહસ્રં તે ચેરતુઃ પરમં તપઃ।।
03170006e તપસોઽંતે તતસ્તાભ્યાં સ્વયંભૂરદદાદ્વરં।।
માતલિયુ હેળિદનુ: “પુલોમ ऎંબ હॆસરિન મહાસુરી દૈત્યॆયુ સહસ્ર દિવ્યવર્ષગળ પર્યંત પરમ તપવન્નુ નડॆસિદળુ. તપસ્સિન અંત્યદલ્લિ સ્વયંભુવુ અવળિગॆ વરવન્નિત્તનુ.
03170007a અગૃહ્ણીતાં વરં તે તુ સુતાનામલ્પદુઃખતાં।
03170007c અવધ્યતાં ચ રાજેંદ્ર સુરરાક્ષસપન્નગૈઃ।।
રાજેંદ્ર! અવળુ તન્ન મક્કળુ અલ્પવે દુઃખવન્નનુભવિસલિ, સુર-રાક્ષસ-પન્નગગળિગॆ અવધ્યરાગલિ ऎંદુ વરવન્નુ બેડિદળુ.
03170008a રમણીયં પુરં ચેદં ખચરં સુકૃતપ્રભં।
03170008c સર્વરત્નૈઃ સમુદિતં દુર્ધર્ષમમરૈરપિ।।
03170008e સયક્ષગંધર્વગણૈઃ પન્નગાસુરરાક્ષસૈઃ।।
03170009a સર્વકામગુણોપેતં વીતશોકમનામયં।
03170009c બ્રહ્મણા ભરતશ્રેષ્ઠ કાલકેયકૃતે કૃતં।।
ભરતશ્રેષ્ઠ! રમણીયવાદ, આકાશદલ્લિ સંચરિસુવ, સુકૃત પ્રભॆયુળ્ળ, સર્વરત્નગળિંદ તુંબિદ, અમરરિગૂ, યક્ષગંધર્વગણગળॊંદિગॆ પન્નગ-અસુર-રાક્ષસરિગૂ દુર્ધર્ષવાદ, સર્વકામગળન્નુ પૂરૈસુવ ગુણગળુળ્ળ, શોકવન્નુ નીગુવ, અનામય ઈ પુરિયન્નુ બ્રહ્મનુ કાલકેયરિગાગિ નિર્મિસિદનુ.
03170010a તદેતત્ખચરં દિવ્યં ચરત્યમરવર્જિતં।
03170010c પૌલોમાધ્યુષિતં વીર કાલકેયૈશ્ચ દાનવૈઃ।।
અમરરિગॆ વર્જિતવાદ ઈ દિવ્ય આકાશગામિયલ્લિ વીર પૌલોમ કાલકેય દાનવરુ વાસિસુત્તારॆ.
03170011a હિરણ્યપુરમિત્યેતત્ખ્યાયતે નગરં મહત્।
03170011c રક્ષિતં કાલકેયૈશ્ચ પૌલોમૈશ્ચ મહાસુરૈઃ।।
મહાસુર કાલકેયરિંદ મત્તુ પૌલોમરિંદ રક્ષિતવાદ ઈ મહાનગરિયુ હિરણ્યપુરિયॆંદુ ખ્યાતિયાગિદॆ.
03170012a ત એતે મુદિતા નિત્યમવધ્યાઃ સર્વદૈવતૈઃ।
03170012c નિવસંત્યત્ર રાજેંદ્ર ગતોદ્વેગા નિરુત્સુકાઃ।।
03170012e માનુષો મૃત્યુરેતેષાં નિર્દિષ્ટો બ્રહ્મણા પુરા।।
રાજેંદ્ર! ઇવરુ નિત્યવૂ સંતોષદિંદિરુત્તારॆ મત્તુ સર્વદેવતॆગળિગૂ અવધ્યરુ. ઇલ્લિ અવરુ ઉદ્વેગગળન્નુ નીગિ, નિરુત્સાહકરાગિ વાસિસુત્તિદ્દારॆ. આદરॆ મનુષ્યનુ ઇવર મૃત્યુ ऎંદુ હિંદॆ બ્રહ્મનુ નિર્દેશિસિદ્દનુ.””
03170013 અર્જુન ઉવાચ।
03170013a સુરાસુરૈરવધ્યાંસ્તાનહં જ્ઞાત્વા તતઃ પ્રભો।
03170013c અબ્રુવં માતલિં હૃષ્ટો યાહ્યેતત્પુરમંજસા।।
અર્જુનનુ હેળિદનુ: “પ્રભો! સુરાસુરરિંદ અવરુ અવધ્યરॆંદુ તિળિદ નંતર નાનુ સંતોષદિંદ માતલિગॆ હેળિદॆનુ. “બેગને આ પુરક્કॆ હોગુ.
03170014a ત્રિદશેશદ્વિષો યાવત્ ક્ષયમસ્ત્રૈર્નયામ્યહં।
03170014c ન કથં ચિદ્ધિ મે પાપા ન વધ્યા યે સુરદ્વિષઃ।।
ત્રિદશેશ વૈરિગળાદ અવરન્નુ નાનુ અસ્ત્રગળિંદ ક્ષયગॊળિસુત્તેનॆ. સુરર વૈરિગળાદ ઈ પાપિગળુ નનગॆ અવધ્યરલ્લ ऎંદુ નનગॆ તિળિયિતુ.”
03170015a ઉવાહ માં તતઃ શીઘ્રં હિરણ્યપુરમંતિકાત્।
03170015c રથેન તેન દિવ્યેન હરિયુક્તેન માતલિઃ।।
માતલિયુ દિવ્ય કુદુરॆગળન્નુ કટ્ટિદ્દ આ રથવન્નુ શીઘ્રવાગિ આ હિરણ્યપુરિય હત્તિર કॊંડॊય્દનુ.
03170016a તે મામાલક્ષ્ય દૈતેયા વિચિત્રાભરણાંબરાઃ।
03170016c સમુત્પેતુર્મહાવેગા રથાનાસ્થાય દંશિતાઃ।।
વિચિત્રવાદ આભરણ-બટ્ટॆગળન્નુ ઉટ્ટિદ્દ આ દૈત્યરુ નન્નન્નુ નોડિ મહાવેગદલ્લિ ऒંદાગિ કવચગળન્નુ ધરિસિ રથગળન્નેરિદરુ.
03170017a તતો નાલીકનારાચૈર્ભલ્લશક્ત્યૃષ્ટિતોમરૈઃ।
03170017c અભ્યઘ્નન્દાનવેંદ્રા માં ક્રુદ્ધાસ્તીવ્રપરાક્રમાઃ।।
આ તીવ્રપરાક્રમિ દાનવેંદ્રરુ કૃદ્ધરાગિ નન્ન મેલॆ ઈટિ, કબ્બિણદ બાણગળુ, શક્તિ, વૃષ્ટિ તોમરગળિંદ આક્રમણ માડિદરુ.
03170018a તદહં ચાસ્ત્રવર્ષેણ મહતા પ્રત્યવારયં।
03170018c શસ્ત્રવર્ષં મહદ્રાજન્વિદ્યાબલમુપાશ્રિતઃ।।
રાજન્! અદન્નુ નાનુ અસ્ત્રગળ મહાવર્ષદિંદ તડॆદॆનુ. આ મહાશસ્ત્રવર્ષવુ નન્ન વિદ્યાબલવન્નાશ્રયિસિત્તુ.
03170019a વ્યામોહયં ચ તાન્સર્વાન્રથમાર્ગૈશ્ચરન્રણે।
03170019c તેઽન્યોન્યમભિસમ્મૂઢાઃ પાતયંતિ સ્મ દાનવાઃ।।
03170020a તેષામહં વિમૂઢાનામન્યોન્યમભિધાવતાં।
03170020c શિરાંસિ વિશિખૈર્દીપ્તૈર્વ્યહરં શતસંઘશઃ।।
રણદલ્લિ નન્ન રથદ ચલનॆયિંદ અવરॆલ્લરન્નૂ મરુળુ માડિદॆ. સમ્મૂઢરાદ આ દાનવરુ અન્યોન્યરન્નુ હॊડॆયુત્તિદ્દરુ. વિમૂઢરાગિ અન્યોન્યરન્નુ આક્રમણમાડુત્તિદ્દ અવર નૂરારુ શિરગળન્નુ નાનુ ઉરિયુત્તિરુવ મॊનॆગળ બાણગળિંદ કત્તરિસિદॆનુ.
03170021a તે વધ્યમાના દૈતેયાઃ પુરમાસ્થાય તત્પુનઃ।
03170021c ખમુત્પેતુઃ સનગરા માયામાસ્થાય દાનવીં।।
દૈત્યરુ વધિસલ્પડુત્તિરલુ અવરુ પુનઃ આ પુરવન્નુ સેરિ, દાનવીય માયॆયિંદ નગરદॊંદિગॆ આકાશવન્નેરિદરુ.
03170022a તતોઽહં શરવર્ષેણ મહતા પ્રત્યવારયં।
03170022c માર્ગમાવૃત્ય દૈત્યાનાં ગતિં ચૈષામવારયં।।
આગ નાનુ મહા શરવર્ષદિંદ દૈત્યર માર્ગવન્નુ આવરિસિ તડॆદુ અવર ચલનॆયન્નુ નિલ્લિસિદॆનુ.
03170023a તત્પુરં ખચરં દિવ્યં કામગં દિવ્યવર્ચસં।
03170023c દૈતેયૈર્વરદાનેન ધાર્યતે સ્મ યથાસુખં।।
દૈત્યરિગॆ કॊટ્ટિરુવ વરદિંદાગિ અવરુ આ દિવ્યવાદ, દિવ્યવર્ચસ્સિન, બેકાદલ્લિ હોગબહુદાદ, આકાશગામિ પુરવન્નુ સુલભવાગિ હિડિદુકॊંડિદ્દરુ.
03170024a અંતર્ભૂમૌ નિપતિતં પુનરૂર્ધ્વં પ્રતિષ્ઠતે।
03170024c પુનસ્તિર્યક્પ્રયાત્યાશુ પુનરપ્સુ નિમજ્જતિ।।
ભૂમિયॊળગॆ બીળુત્તિત્તુ, મત્તॆ પુનઃ મેલॆ નિલ્લુત્તિત્તુ, પુનઃ ઓરॆયાગિ હારુત્તિત્તુ મત્તॆ પુનઃ નીરિનલ્લિ મુળુગુત્તિત્તુ.
03170025a અમરાવતિસંકાશં પુરં કામગમં તુ તત્।
03170025c અહમસ્ત્રૈર્બહુવિધૈઃ પ્રત્યગૃહ્ણં નરાધિપ।।
નરાધિપ! અમરાવતિયંતિરુવ બેકાદલ્લિ હોગબલ્લ આ પુરિયન્નુ નાનુ બહુવિધદ અસ્ત્રગળિંદ આક્રમણ માડિદॆનુ.
03170026a તતોઽહં શરજાલેન દિવ્યાસ્ત્રમુદિતેન ચ।
03170026c ન્યગૃહ્ણં સહ દૈતેયૈસ્તત્પુરં ભરતર્ષભ।।
ભરતર્ષભ! આગ નાનુ દૈત્યરॊંદિગॆ આ પુરવન્નુ દિવ્યાસ્ત્રગળિંદ હॊરટ શરજાલદિંદ મુચ્ચિદॆનુ.
03170027a વિક્ષતં ચાયસૈર્બાણૈર્મત્પ્રયુક્તૈરજિહ્મગૈઃ।
03170027c મહીમભ્યપતદ્રાજન્પ્રભગ્નં પુરમાસુરં।।
રાજન્! નાનુ બિટ્ટ નેરવાગિ હોગુત્તિદ્દ ઉક્કિન બાણગળિંદ ગાયગॊંડ આ અસુરપુરિયુ પુડિયાગિ ભૂમિય મેલॆ બિદ્દિતુ.
03170028a તે વધ્યમાના મદ્બાણૈર્વજ્રવેગૈરયસ્મયૈઃ।
03170028c પર્યભ્રમંત વૈ રાજન્નસુરાઃ કાલચોદિતાઃ।।
રાજન્! મિંચિન વેગદ નન્ન ઉક્કિન બાણગળ હॊડતક્કॆ સિલુકિદ અસુરરુ કાલચોદિતરાગિ સુત્તલૂ તિરુગુત્તિદ્દરુ.
03170029a તતો માતલિરપ્યાશુ પુરસ્તાન્નિપતન્નિવ।
03170029c મહીમવાતરત્ ક્ષિપ્રં રથેનાદિત્યવર્ચસા।।
આ પુરવુ મુરિદુ બીળુત્તિરલુ માતલિયુ આદિત્યવર્ચસવાદ રથવન્નુ ક્ષિપ્રવાગિ ऒંદેસમનॆ ભૂમિગિળિસિદનુ.
03170030a તતો રથસહસ્રાણિ ષષ્ટિસ્તેષામમર્ષિણાં।
03170030c યુયુત્સૂનાં મયા સાર્ધં પર્યવર્તંત ભારત।।
03170031a તાનહં નિશિતૈર્બાણૈર્વ્યધમં ગાર્ધ્રવાજિતૈઃ।
03170031c તે યુદ્ધે સંન્યવર્તંત સમુદ્રસ્ય યથોર્મયઃ।।
ભારત! આગ યુદ્ધમાડુત્તિરુવ આ અમર્ષિગળ અરવત્તુ સાવિર રથગળુ નન્નન્નુ સુત્તુવરॆદિરલુ આ યુદ્ધદલ્લિ નાનુ અવુગળન્નુ હદ્દિન રॆક્કॆય વાજિગળિંદ કૂડિદ નિશિત બાણગળિંદ હॊડॆદॆનુ. અવરુ અલॆગળંતॆ સમુદ્રક્કॆ બિદ્દરુ.
03170032a નેમે શક્યા માનુષેણ યુદ્ધેનેતિ પ્રચિંત્ય વૈ।
03170032c તતોઽહમાનુપૂર્વ્યેણ સર્વાણ્યસ્ત્રાણ્યયોજયં।।
ઇવરન્નુ યુદ્ધદલ્લિ યાવ મનુષ્યનિગૂ સોલિસલુ સાધ્યવિલ્લવॆંદુ યોચિસિ નાનુ ऒંદાદમેલॊંદરંતॆ નન્ન ऎલ્લ અસ્ત્રગળન્નૂ બળસિદॆનુ.
03170033a તતસ્તાનિ સહસ્રાણિ રથાનાં ચિત્રયોધિનાં।
03170033c અસ્ત્રાણિ મમ દિવ્યાનિ પ્રત્યઘ્નં શનકૈરિવ।।
ક્રમેણવાગિ આ ચિત્રયોધિગળ સહસ્રરથગળુ મત્તુ નન્ન દિવ્યાસ્ત્રગળુ પરસ્પરરન્નુ નાશપડિસિદવુ.
03170034a રથમાર્ગાન્વિચિત્રાંસ્તે વિચરંતો મહારથાઃ।
03170034c પ્રત્યદૃશ્યંત સંગ્રામે શતશોઽથ સહસ્રશઃ।।
આ સંગ્રામદલ્લિ વિચિત્ર રથમાર્ગગળલ્લિ ચલિસુત્તિરુવ નૂરારુ સાવિરારુ મહારથિગળુ કંડુબંદરુ.
03170035a વિચિત્રમુકુટાપીડા વિચિત્રકવચધ્વજાઃ।
03170035c વિચિત્રાભરણાશ્ચૈવ નંદયંતીવ મે મનઃ।।
વિચિત્ર મુકુટ-પેટગળુ, વિચિત્ર કવચ ધ્વજગળુ, મત્તુ વિચિત્ર આભરણગળુ નન્ન મનસ્સિગॆ અતીવ આનંદવન્નુ નીડિદવુ.
03170036a અહં તુ શરવર્ષૈસ્તાનસ્ત્રપ્રમુદિતૈ રણે।
03170036c નાશક્નુવં પીડયિતું તે તુ માં પર્યપીડયન્।।
આદરॆ રણદલ્લિ અસ્ત્રગળિંદ બિડલ્પટ્ટ શરવર્ષગળિંદલૂ નાનુ અવરન્નુ પીડિસલુ શક્તનાગલિલ્લ. અવરિગૂ કૂડ નન્નન્નુ પીડિસલાગલિલ્લ.
03170037a તૈઃ પીડ્યમાનો બહુભિઃ કૃતાસ્ત્રૈઃ કુશલૈર્યુધિ।
03170037c વ્યથિતોઽસ્મિ મહાયુદ્ધે ભયં ચાગાન્મહન્મમ।।
યુદ્દદલ્લિ કુશલરૂ કૃતાસ્ત્રરૂ આદ બહળષ્ટુ મંદિ અવરિંદ પીડિતનાદ નાનુ આ મહાયુદ્ધદલ્લિ વ્યથિતનાદॆનુ મત્તુ મહાભયવુ નન્નન્નુ તુંબિકॊંડિતુ.
03170038a તતોઽહં દેવદેવાય રુદ્રાય પ્રણતો રણે।
03170038c સ્વસ્તિ ભૂતેભ્ય ઇત્યુક્ત્વા મહાસ્ત્રં સમયોજયં।।
03170038e યત્તદ્રૌદ્રમિતિ ખ્યાતં સર્વામિત્રવિનાશનં।।
આગ નાનુ રણદલ્લિ દેવદેવેશ રુદ્રનિગॆ નમસ્કરિસિદॆનુ. ઇરુવવુગળિગॆ મંગળવાગલિ ऎંદુ રૌદ્રવॆંદુ ખ્યાતવાદ, સવશત્રુગળન્નૂ નાશપસિસબલ્લ મહાસ્ત્રવન્નુ હૂડિદॆનુ.
03170039a તતોઽપશ્યં ત્રિશિરસં પુરુષં નવલોચનં।
03170039c ત્રિમુખં ષડ્ભુજં દીપ્તમર્કજ્વલનમૂર્ધજં।।
03170039e લેલિહાનૈર્મહાનાગૈઃ કૃતશીર્ષમમિત્રહન્।।
અમિત્રહન્! આગ નાનુ મૂરુશિરગળ, ऒંભત્તુ કણ્ણુગળ, મૂરુ મુખગળ, આરુ ભુજગળ, રોમરોમગળલ્લિ સૂર્યન જ્વાલॆયંતॆ ઉરિયુત્તિરુવ, તલॆયુ નાલિગॆયન્નુ ચાચિરુવ મહાનાગગળિંદ આવૃતવાગિરુવ પુરુષનન્નુ નોડિદॆનુ.
03170040a વિભીસ્તતસ્તદસ્ત્રં તુ ઘોરં રૌદ્રં સનાતનં।
03170040c દૃષ્ટ્વા ગાંડીવસંયોગમાનીય ભરતર્ષભ।।
03170041a નમસ્કૃત્વા ત્રિનેત્રાય શર્વાયામિતતેજસે।
03170041c મુક્તવાન્દાનવેંદ્રાણાં પરાભાવાય ભારત।।
ભરતર્ષભ! સનાતનવાદ ઘોરવાદ આ રૌદ્રાસ્ત્રવન્નુ કંડુ નાનુ વિભીતનાગિ, અદન્નુ નન્ન ગાંડીવદ મેલિરિસિદॆનુ. ભારત! દાનાવેંદ્રર પરાભવક્કॆંદુ ત્રિનેત્ર, શર્વ અમિતતેજસ્વિગॆ નમસ્કરિસિ અદન્નુ બિટ્ટॆનુ.
03170042a મુક્તમાત્રે તતસ્તસ્મિન્રૂપાણ્યાસન્સહસ્રશઃ।
03170042c મૃગાણામથ સિંહાનાં વ્યાઘ્રાણાં ચ વિશાં પતે।।
03170042e ઋક્ષાણાં મહિષાણાં ચ પન્નગાનાં તથા ગવાં।।
03170043a ગજાનાં સૃમરાણાં ચ શરભાણાં ચ સર્વશઃ।
03170043c ઋષભાણાં વરાહાણાં માર્જારાણાં તથૈવ ચ।।
03170043e શાલાવૃકાણાં પ્રેતાનાં ભુરુંડાનાં ચ સર્વશઃ।।
03170044a ગૃધ્રાણાં ગરુડાનાં ચ મકરાણાં તથૈવ ચ।
03170044c પિશાચાનાં સયક્ષાણાં તથૈવ ચ સુરદ્વિષાં।।
03170045a ગુહ્યકાનાં ચ સંગ્રામે નૈરૃતાનાં તથૈવ ચ।
03170045c ઝષાણાં ગજવક્ત્રાણામુલૂકાનાં તથૈવ ચ।।
03170046a મીનકૂર્મસમૂહાનાં નાનાશસ્ત્રાસિપાણિનાં।
03170046c તથૈવ યાતુ ધાનાનાં ગદામુદ્ગરધારિણાં।।
03170047a એતૈશ્ચાન્યૈશ્ચ બહુભિર્નાનારૂપધરૈસ્તથા।
03170047c સર્વમાસીજ્જગદ્વ્યાપ્તં તસ્મિન્નસ્ત્રે વિસર્જિતે।।
વિશાંપતે! અદન્નુ બિટ્ટકૂડલે અલ્લિ સહસ્રારુ રૂપગળુ રણદલ્લિ ऎલ્લॆડॆ કાણિસિકॊંડવુ - જિંકॆગળુ, સિંહગળુ, હુલિગળુ, કરડિગળુ, ऎમ્મॆગળુ, હાવુગળુ, ગોવુગળુ, આનॆગળુ, સૂમરગળુ, શરભગળુ, હોરિગળુ, હંદિગળુ, કપિગળુ, હયીનગળુ, પ્રેતગળુ, ભુરુંડગળુ, હદ્દુગળુ, ગરુડગળુ, મॊસળॆગળુ, પિશાચિગળુ, યક્ષરુ, સુરદ્વિશરુ, ગુહ્યકરુ, નૈરુત્તરુ, આનॆય મુખદ મીનુગળુ, ગૂબॆગળુ, મીનુ-આમॆગળ સમૂહગળુ, નાનાશસ્ત્રગળન્નુ હિડિદિરુવ, ગદા મુદ્ગરગળન્નુ ધરિસિરુવ યોધરૂ, મત્તુ હીગિરુવ અન્ય બહુસંખ્યॆય નાનારૂપગળન્નુ ધરિસિરુવવુ આ અસ્ત્રવન્નુ વિસર્જિસિદાગ સર્વજગત્તન્નૂ વ્યાપિસિદવુ.
03170048a ત્રિષિરોભિશ્ચતુર્દંષ્ટ્રૈશ્ચતુરાસ્યૈશ્ચતુર્ભુજૈઃ।
03170048c અનેકરૂપસંયુક્તૈર્માંસમેદોવસાશિભિઃ।।
03170048e અભીક્ષ્ણં વધ્યમાનાસ્તે દાનવા યે સમાગતાઃ।।
અલ્લિ સેરિદ્દ દાનવરન્નુ વધિસિ, માંસ, કॊબ્બુ મત્તુ ऎલુબુગળન્નુ ભક્ષિસુત્તિરુવ મૂરુશિરગળ, નાલ્કુ દાડॆગળ, નાલ્કુ મુખગળ, નાલ્કુ ભુજગળ અનેક રૂપગળુ કંડુબંદવુ.
03170049a અર્કજ્વલનતેજોભિર્વજ્રાશનિસમપ્રભૈઃ।
03170049c અદ્રિસારમયૈશ્ચાન્યૈર્બાણૈરરિવિદારણૈઃ।।
03170049e ન્યહનં દાનવાન્સર્વાન્મુહૂર્તેનૈવ ભારત।।
ભારત! ઉરિયુત્તિરુવ સૂર્યન તેજસ્સન્નુ હॊંદિદ્દ, મિંચિનંતॆ હॊળॆયુત્તિદ્દ, કલ્લુબંડॆગળંતॆ ગટ્ટિયાગિદ્દ, અરિગળન્નુ પીડિસબલ્લ અન્ય બાણગળિંદ આ દાનવરॆલ્લરન્નૂ ક્ષણદલ્લિ સંહરિસિદॆનુ.
03170050a ગાંડીવાસ્ત્રપ્રણુન્નાંસ્તાન્ગતાસૂન્નભસશ્ચ્યુતાન્।
03170050c દૃષ્ટ્વાહં પ્રાણમં ભૂયસ્ત્રિપુરઘ્નાય વેધસે।।
ગાંડીવદિંદ હॊરટ અસ્ત્રગળિંદ હॊડॆયલ્પટ્ટુ નભદિંદ સત્તુ કॆળગॆ અવરુ બીળુત્તિરુવુદન્નુ નોડિ નાનુ પુનઃ ત્રિપુરઘ્નનિગॆ નમસ્કરિસિદॆનુ.
03170051a તથા રૌદ્રાસ્ત્રનિષ્પિષ્ટાન્દિવ્યાભરણભૂષિતાન્।
03170051c નિશામ્ય પરમં હર્ષમગમદ્દેવસારથિઃ।।
દિવ્યાભરણ ભૂષિત રાક્ષસરુ રૌદ્રાસ્ત્રદિંદ પુડિપુડિયાદુદન્નુ નોડિ દેવસારથિયુ પરમ હર્ષવન્નુ તાળિદનુ.
03170052a તદસહ્યં કૃતં કર્મ દેવૈરપિ દુરાસદં।
03170052c દૃષ્ટ્વા માં પૂજયામાસ માતલિઃ શક્રસારથિઃ।।
દેવતॆગળિગૂ દુરાસદવાદ કॆલસવન્નુ નાનુ માડિદુદન્નુ નોડિ શક્રસારથિ માતલિયુ નન્નન્નુ ગૌરવિસિદનુ.
03170053a ઉવાચ ચેદં વચનં પ્રીયમાણઃ કૃતાંજલિઃ।
03170053c સુરાસુરૈરસહ્યં હિ કર્મ યત્સાધિતં ત્વયા।।
03170053e ન હ્યેતત્સંયુગે કર્તુમપિ શક્તઃ સુરેશ્વરઃ।।
કૈગળન્નુ મુગિદુ પ્રીતિયિંદ ઈ માતુગળન્નાડિદનુ: “નીનુ સાધિસિદ્દુદુ સુરાસુરરિગૂ કષ્ટસાદ્યવાદુદુ. સુરેશ્વરનિગૂ કૂડ યુદ્દદલ્લિ ઇદન્નુ માડલુ આગુત્તિરલિલ્લ.
03170054a સુરાસુરૈરવધ્યં હિ પુરમેતત્ખગં મહત્।
03170054c ત્વયા વિમથિતં વીર સ્વવીર્યાસ્ત્રતપોબલાત્।।
સુરાસુરરિંદલૂ અવધ્યવાદ આકાશદલ્લિરુવ ઈ મહા પુરવન્નુ નીનુ નિન્ન વીર્ય, અસ્ત્ર મત્તુ તપોબલગળિંદ પુડિમાડિદ્દીયॆ.”
03170055a વિધ્વસ્તેઽથ પુરે તસ્મિન્દાનવેષુ હતેષુ ચ।
03170055c વિનદંત્યઃ સ્ત્રિયઃ સર્વા નિષ્પેતુર્નગરાદ્બહિઃ।।
આ પુરવુ ધ્વંસગॊળ્ળલુ મત્તુ અલ્લિદ્દ દાનવરુ હતરાગલુ રોદિસુત્તિરુવ સ્ત્રીયરॆલ્લરૂ નગરદિંદ હॊરબંદરુ.
03170056a પ્રકીર્ણકેશ્યો વ્યથિતાઃ કુરર્ય ઇવ દુઃખિતાઃ।
03170056c પેતુઃ પુત્રાન્પિતૄન્ભ્રાતૄં શોચમાના મહીતલે।।
03170057a રુદંત્યો દીનકંઠ્યાસ્તા વિનદંત્યો હતેશ્વરાઃ।
03170057c ઉરાંસિ પાણિભિર્ઘ્નંત્યઃ પ્રસ્રસ્તસ્રગ્વિભૂષણાઃ।।
કॆદરિદ કૂદલુગળ, વ્યથિતરાગિ કુરવગળંતॆ દુઃખિતરાગિદ્દ અવરુ નॆલદમેલॆ બિદ્દુ પુત્રરુ, પિતરુ મત્તુ ભ્રાતૃગળિગાગિ શોકિસુત્તા અળુત્તિદ્દરુ. ऎદॆયન્નુ કૈગળિંદ હॊડॆયુત્તા, હાર આભરણગળન્નુ કિત્તુ બિસાડુત્તા, દીનકંઠદલ્લિ હતરાદ ऒડॆયર કુરિતુ રોદિસુત્તિદ્દરુ.
03170058a તચ્છોકયુક્તમશ્રીકં દુઃખદૈન્યસમાહતં।
03170058c ન બભૌ દાનવપુરં હતત્વિટ્કં હતેશ્વરં।।
શોકયુક્તવાદ, શ્રીયન્નુ કળॆદુકॊંડ, દુઃખ-દૈન્યદિંદ કૂડિદ આ દાનવપુરવુ વૈભવવન્નુ કળॆદુકॊંડુ ऒડॆયરન્નુ કળॆદુકॊંડુ હॊળॆયલિલ્લ.
03170059a ગંધર્વનગરાકારં હતનાગમિવ હ્રદં।
03170059c શુષ્કવૃક્ષમિવારણ્યમદૃશ્યમભવત્પુરં।।
ગંદર્વનગરિયંતિદ્દ આ પુરવુ આનॆગળન્નુ કળॆદુકॊંડ સરોવરદંતॆ, ऒણગિદ મરગળન્નુળ્ળ અરણ્યદંતॆ અદૃશ્યવાયિતુ.
03170060a માં તુ સંહૃષ્ટમનસં ક્ષિપ્રં માતલિરાનયત્।
03170060c દેવરાજસ્ય ભવનં કૃતકર્માણમાહવાત્।।
03170061a હિરણ્યપુરમારુજ્ય નિહત્ય ચ મહાસુરાન્।
03170061c નિવાતકવચાંશ્ચૈવ તતોઽહં શક્રમાગમં।।
નાનુ કૃતકર્મનાદॆનॆંદુ સંહૃષ્ટમનસ્કનાદ માતલિયુ બેગને નન્નન્નુ દેવરાજન ભવનક્કॆ કરॆતંદનુ. હિરણ્યપુરવન્નુ ધ્વંસગॊળિસિ, મહાસુર નિવાતકવચરન્નૂ સંહરિસિ નાનુ શક્રનલ્લિગॆ બંદॆનુ.
03170062a મમ કર્મ ચ દેવેંદ્રં માતલિર્વિસ્તરેણ તત્।
03170062c સર્વં વિશ્રાવયામાસ યથા ભૂતં મહાદ્યુતે।।
03170063a હિરણ્યપુરઘાતં ચ માયાનાં ચ નિવારણં।
03170063c નિવાતકવચાનાં ચ વધં સંખ્યે મહૌજસાં।।
મહાદ્યુતે! દેવેંદ્રનિગॆ માતલિયુ નાનુ માડિદુદન્નુ હિરણ્યપુરવન્નુ ધ્વંસગॊળિસિદુદુ, માયॆગળ નિવારણॆ, યુદ્ધદલ્લિ મહૌજસરાદ નિવાતકવચર વધॆ ऎલ્લવન્નૂ વિસ્તારવાગિ હેગॆ નડॆયિતો હાગॆ હેળિદનુ.
03170064a તચ્શ્રુત્વા ભગવાન્પ્રીતઃ સહસ્રાક્ષઃ પુરંદરઃ।
03170064c મરુદ્ભિઃ સહિતઃ શ્રીમાન્સાધુ સાધ્વિત્યથાબ્રવીત્।।
અદન્નુ કેળિ પ્રીતનાદ ભગવાન્ સહસ્રાક્ષ, શ્રીમાન્ પુરંદરનુ મરુદ્ગણગળॊંદિગॆ “સાધુ! સાધુ!” ऎંદુ હેળિદનુ.
03170065a તતો માં દેવરાજો વૈ સમાશ્વાસ્ય પુનઃ પુનઃ।
03170065c અબ્રવીદ્વિબુધૈઃ સાર્ધમિદં સુમધુરં વચઃ।।
દેવરાજનુ પુનઃ પુનઃ નન્નન્નુ હુરિદુંબિસુત્તા વિબુધર જॊતॆગॆ ઈ સુમધુર માતુગળન્નાડિદનુ:
03170066a અતિદેવાસુરં કર્મ કૃતમેતત્ત્વયા રણે।
03170066c ગુર્વર્થશ્ચ મહાન્પાર્થ કૃતઃ શત્રૂન્ઘ્નતા મમ।।
“દેવાસુરરિગૂ અતિયાદ કર્મવન્નુ નીનુ રણદલ્લિ માડિદ્દીયॆ. પાર્થ! નન્ન શત્રુગળન્નુ નાશપડિસિ મહા ગુરુદક્ષિણॆયન્નુ ઇત્તિદ્દીયॆ.
03170067a એવમેવ સદા ભાવ્યં સ્થિરેણાજૌ ધનંજય।
03170067c અસમ્મૂઢેન ચાસ્ત્રાણાં કર્તવ્યં પ્રતિપાદનં।।
ધનંજય! નીનુ સદા સમરદલ્લિ સ્થિરભાવદલ્લિરુવॆ. સમ્મૂઢનાગદે અસ્ત્રગળ કર્તવ્યવન્નુ અર્થમાડિકॊંડિરુવॆ.
03170068a અવિષહ્યો રણે હિ ત્વં દેવદાનવરાક્ષસૈઃ।
03170068c સયક્ષાસુરગંધર્વૈઃ સપક્ષિગણપન્નગૈઃ।।
રણદલ્લિ નિન્નન્નુ દેવ, દાનવ, રાક્ષસરુ, યક્ષ, અસુર, ગંધર્વ, પક્ષિગણ મત્તુ પન્નગગળॊંદિગॆ સહિસલારરુ.
03170069a વસુધાં ચાપિ કૌંતેય ત્વદ્બાહુબલનિર્જિતાં।
03170069c પાલયિષ્યતિ ધર્માત્મા કુંતીપુત્રો યુધિષ્ઠિરઃ।।
કૌંતેય! નિન્ન બાહુબલદિંદ ગળિસુવ વસુધॆયન્નુ ધર્માત્મ કુંતીપુત્ર યુધિષ્ઠિરનુ પાલિસુત્તાનॆ.””
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે આરણ્યકપર્વણિ યક્ષયુદ્ધપર્વણિ નિવાતકવચયુદ્ધે હિરણ્યપુરદૈત્યવધે સપ્તત્યધિકશતતમોઽધ્યાય:।
ઇદુ મહાભારતદ આરણ્યકપર્વદલ્લિ યક્ષયુદ્ધપર્વદલ્લિ નિવાતકવચયુદ્ધદલ્લિ હિરણ્યપુરદૈત્યવધદલ્લિ નૂરાऎપ્પત્તનॆય અધ્યાયવુ.