પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
આરણ્યક પર્વ
તીર્થયાત્રા પર્વ
અધ્યાય 152
સાર
ભીમનિંદ સોત રાક્ષસરુ હિંદॆસરિદુદુ (1-20). કુબેરનુ ભીમનુ બેકાદષ્ટુ પુષ્પગળન્નુ કॊંડॊય્યલॆંદુ અનુમતિયન્નુ નીડિદુદુ (21-25).
03152001 ભીમ ઉવાચ।
03152001a પાંડવો ભીમસેનોઽહં ધર્મપુત્રાદનંતરઃ।
03152001c વિશાલાં બદરીં પ્રાપ્તો ભ્રાતૃભિઃ સહ રાક્ષસાઃ।।
ભીમનુ હેળિદનુ: “રાક્ષસરે! નાનુ પાંડવ ભીમસેન. ધર્મપુત્રન તમ્મ. સહોદરરॊંદિગॆ વિશાલવાદ બદરિગॆ બંદિદ્દેનॆ.
03152002a અપશ્યત્તત્ર પંચાલી સૌગંધિકમનુત્તમં।
03152002c અનિલોઢમિતો નૂનં સા બહૂનિ પરીપ્સતિ।।
અલ્લિ પાંચાલી દ્રૌપદિયુ ગાળિયલ્લિ બીસિ બંદ અનુત્તમ સૌગંધિકા પુષ્પવન્નુ કંડળુ. તક્ષણવે અવળુ અંથહ બહળષ્ટુ પુષ્પગળન્નુ બયસિદળુ.
03152003a તસ્યા મામનવદ્યાંગ્યા ધર્મપત્ન્યાઃ પ્રિયે સ્થિતં।
03152003c પુષ્પાહારમિહ પ્રાપ્તં નિબોધત નિશાચરાઃ।।
નિશાચરરે! નન્ન આ અનવદ્યાંગી ધર્મપત્નિ પ્રિયॆગોસ્કરવાગિ પુષ્પગળન્નુ કॊંડॊય્યલુ નાનુ ઇલ્લિગॆ બંદિદ્દેનॆ ऎંદુ તિળિયિરિ.”
03152004 રાક્ષસા ઊચુઃ।
03152004a આક્રીડોઽયં કુબેરસ્ય દયિતઃ પુરુષર્ષભ।
03152004c નેહ શક્યં મનુષ્યેણ વિહર્તું મર્ત્યધર્મિણા।।
રાક્ષસરુ હેળિદરુ: “પુરુષર્ષભ! ઇદુ કુબેરન અતી અચ્ચુમॆચ્ચિન ક્રીડાસ્થળ. મૃત્યુધર્મિગળાદ મનુષ્યરુ ઇલ્લિ વિહરિસલુ શક્યવિલ્લ.
03152005a દેવર્ષયસ્તથા યક્ષા દેવાશ્ચાત્ર વૃકોદર।
03152005c આમંત્ર્ય યક્ષપ્રવરં પિબંતિ વિહરંતિ ચ।।
03152005e ગંધર્વાપ્સરસશ્ચૈવ વિહરંત્યત્ર પાંડવ।।
વૃકોદર! દેવર્ષિગળૂ, યક્ષરૂ, દેવતॆગળૂ, યક્ષપ્રવર કુબેરન અનુમતિયિંદ માત્ર ઇલ્લિય નીરન્નુ કુડિયબલ્લરુ મત્તુ ઇલ્લિ વિહરિસબલ્લરુ. પાંડવ! હીગॆ ગંધર્વ અપ્સરॆયરૂ ઇલ્લિ વિહરિસુત્તારॆ.
03152006a અન્યાયેનેહ યઃ કશ્ચિદવમન્ય ધનેશ્વરં।
03152006c વિહર્તુમિચ્ચેદ્દુર્વૃત્તઃ સ વિનશ્યેદસંશયં।।
ધનેશ્વરનન્નુ અપમાનિસિ ઇલ્લિ યારાદરૂ વિહરિસલુ બયસિદરॆ આ કॆટ્ટ કॆલસવન્નુ માડુવવનુ વિનાશહॊંદુત્તાનॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંશયવે ઇલ્લ.
03152007a તમનાદૃત્ય પદ્માનિ જિહીર્ષસિ બલાદિતઃ।
03152007c ધર્મરાજસ્ય ચાત્માનં બ્રવીષિ ભ્રાતરં કથં।।
અવનન્નુ તિરસ્કરિસિ બલાત્કારવાગિ ઇલ્લિંદ હૂવુગળન્નુ અપહરિસિકॊંડુ હોગલુ બયસુવ નીનુ હેગॆ તાનॆ ધર્મરાજન તમ્મનॆંદુ હેળિકॊળ્ળુત્તીયॆ?”
03152008 ભીમ ઉવાચ।
03152008a રાક્ષસાસ્તં ન પશ્યામિ ધનેશ્વરમિહાંતિકે।
03152008c દૃષ્ટ્વાપિ ચ મહારાજં નાહં યાચિતુમુત્સહે।।
ભીમનુ હેળિદનુ: “રાક્ષસરે! ઇલ્લિ હત્તિરદલ્લિ ऎલ્લિયૂ નાનુ ધનેશ્વર કુબેરનન્નુ કાણુત્તિલ્લ. ऒંદુ વેળॆ અવનન્નુ નોડિદરૂ આ મહારાજનલ્લિ બેડુવ કષ્ટવન્નુ માડુવુદિલ્લ.
03152009a ન હિ યાચંતિ રાજાન એષ ધર્મઃ સનાતનઃ।
03152009c ન ચાહં હાતુમિચ્ચામિ ક્ષાત્રધર્મં કથં ચન।।
યાકॆંદરॆ રાજરુ બેડુવુદિલ્લ. ઇદે સનાતન ધર્મ. મત્તુ નાનુ આ ક્ષાત્રધર્મવન્નુ તॊરॆયલુ ऎંદૂ બયસુવુદિલ્લ.
03152010a ઇયં ચ નલિની રમ્યા જાતા પર્વતનિર્ઝરે।
03152010c નેયં ભવનમાસાદ્ય કુબેરસ્ય મહાત્મનઃ।।
03152011a તુલ્યા હિ સર્વભૂતાનામિયં વૈશ્રવણસ્ય ચ।
03152011c એવંગતેષુ દ્રવ્યેષુ કઃ કં યાચિતુમર્હતિ।।
ઈ રમ્ય સરોવરવુ પર્વતગળ ઝરિગળિંદ હુટ્ટિદॆ મત્તુ મહાત્મ કુબેરન પ્રદેશક્કॆ સેરિલ્લ. વૈશ્રવણ કુબેરનન્નૂ સેરિ સર્વરૂ ઇદક્કॆ સરિસમનાગિ ऒડॆયરે. હીગિરુવાગ યારુ યારલ્લિ એકॆ બેડબેકુ?””
03152012 વૈશંપાયન ઉવાચ।
03152012a ઇત્યુક્ત્વા રાક્ષસાન્સર્વાન્ભીમસેનો વ્યગાહત।
03152012c તતઃ સ રાક્ષસૈર્વાચા પ્રતિષિદ્ધઃ પ્રતાપવાન્।।
03152012e મા મૈવમિતિ સક્રોધૈર્ભર્ત્સયદ્ભિઃ સમંતતઃ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “હીગॆ ऎલ્લ રાક્ષસરિગૂ હેળિ ભીમસેનનુ સરોવરદલ્લિ ધુમુકિદનુ. આગ રાક્ષસરॆલ્લરૂ સરોવરવન્નુ સુત્તુવરॆદુ બેડ બેડ ऎંદુ સિટ્ટિનિંદ હેળુત્તા આ પ્રતાપવંતનન્નુ તડॆદરુ મત્તુ બૈદરુ.
03152013a કદર્થીકૃત્ય તુ સ તાન્રાક્ષસાન્ભીમવિક્રમઃ।
03152013c વ્યગાહત મહાતેજાસ્તે તં સર્વે ન્યવારયન્।।
અવનન્નુ તડॆયુત્તિરુવ આ ऎલ્લ રાક્ષસરન્નુ ગમનિસદે આ મહાતેજસ્વિ ભીમવિક્રમનુ સરોવરદલ્લિળિદનુ.
03152014a ગૃહ્ણીત બધ્નીત નિકૃંતતેમં। પચામ ખાદામ ચ ભીમસેનં।
03152014c ક્રુદ્ધા બ્રુવંતોઽનુયયુર્દ્રુતં તે। શસ્ત્રાણિ ચોદ્યમ્ય વિવૃત્તનેત્રાઃ।।
“અવનન્નુ હિડિયિરિ, કટ્ટિરિ, કॊલ્લિરિ! ભીમસેનનન્નુ અડુગॆમાડિ તિન્નોણ!” ऎંદુ કૂગુત્તા કૃદ્ધરાદ અવરુ, શસ્ત્રગળન્નુ મેલક્કॆત્તિ કણ્ણુગળન્નુ તિરુગિસુત્તા અવનન્નુ બॆન્નટ્ટિદરુ.
03152015a તતઃ સ ગુર્વીં યમદંડકલ્પાં। મહાગદાં કાંચનપટ્ટનદ્ધાં।
03152015c પ્રગૃહ્ય તાનભ્યપતત્તરસ્વી। તતોઽબ્રવીત્તિષ્ઠત તિષ્ઠતેતિ।।
આગ અવનુ તન્ન અતિ ભારવાગિદ્દ યમદંડદંતિરુવ બંગારદ પટ્ટિયિંદ સુત્તલ્પટ્ટ મહા ગદॆયન્નુ ऎત્તિ હિડિદનુ. નિલ્લિ નિલ્લિ ऎંદુ કૂગુત્તા આ સિટ્ટિગॆદ્દ બીમનુ અવર મેલॆરગિદનુ.
03152016a તે તં તદા તોમરપટ્ટિશાદ્યૈર્। વ્યાવિધ્ય શસ્ત્રૈઃ સહસાભિપેતુઃ।
03152016c જિઘાંસવઃ ક્રોધવશાઃ સુભીમા। ભીમં સમંતાત્પરિવવ્રુરુગ્રાઃ।।
આગ અવરુ તમ્મ તોમર પટ્ટિશગળિંદ ऒંદે સમનॆ અવન મેલॆરગિદરુ. તુંબા ભયંકરરાગિદ્દ ક્રોધવશરુ કોપદિંદ ભીમનન્નુ સુત્તુવરॆદરુ.
03152017a વાતેન કુંત્યાં બલવાન્સ જાતઃ। શૂરસ્તરસ્વી દ્વિષતાં નિહંતા।
03152017c સત્યે ચ ધર્મે ચ રતઃ સદૈવ। પરાક્રમે શત્રુભિરપ્રધૃષ્યઃ।।
વાયુવિનિંદ કુંતિયલ્લિ જનિસિદ, વિરોધિગળન્નુ સંહરિસલુ ચડપડિસુવ, સત્ય મત્તુ ધર્મગળલ્લિ સદા નિરતનાગિદ્દ આ બલવાન શૂરનુ પરાક્રમદિંદ શત્રુગળ દારિયન્ને કડિદનુ.
03152018a તેષાં સ માર્ગાન્વિવિધાન્મહાત્મા। નિહત્ય શસ્ત્રાણિ ચ શાત્રવાણાં।
03152018c યથાપ્રવીરાન્નિજઘાન વીરઃ। પરહ્શતાન્પુષ્કરિણીસમીપે।।
અવર શસ્ત્રગળન્ને મુરિદુ હાકિ આ મહાત્મર વિવિધ માર્ગગળન્નૂ તડॆદુ, સરોવરદ સમીપદલ્લિ નૂરક્કૂ હॆચ્ચુ પ્રમુખરન્નુ આ વીરનુ સંહરિસિદનુ.
03152019a તે તસ્ય વીર્યં ચ બલં ચ દૃષ્ટ્વા। વિદ્યાબલં બાહુબલં તથૈવ।
03152019c અશક્નુવંતઃ સહિતાઃ સમંતાદ્। ધતપ્રવીરાઃ સહસા નિવૃત્તાઃ।।
આગ અવન વીર્ય મત્તુ બલવન્નુ, હાગॆયે વિદ્યાબલ મત્તુ બાહુબલવન્નુ કંડુ તમ્મ સંખ્યॆયિંદલૂ અવનન્નુ ऎદુરિસલાગદે નાયકરન્નુ કળॆદુકॊંડુ અવરુ તક્ષણવે હિંગાલિક્કિદરુ.
03152020a વિદીર્યમાણાસ્તત એવ તૂર્ણં। આકાશમાસ્થાય વિમૂઢસંજ્ઞાઃ।
03152020c કૈલાસશૃંગાણ્યભિદુદ્રુવુસ્તે। ભીમાર્દિતાઃ ક્રોધવશાઃ પ્રભગ્નાઃ।।
સંપૂર્ણવાગિ પીડॆગॊળગાગિ તમ્મ ચેતનવન્ને કળॆદુકॊંડ આ સેનॆયુ તક્ષણવે આકાશ માર્ગવન્નેરિતુ. ભીમનિંદ સદॆબડિયલ્પટ્ટ ક્રોધવશરુ ભગ્નરાગિ કૈશાસશિખરરદ કડॆ ઓડિદરુ.
03152021a સ શક્રવદ્દાનવદૈત્યસંઘાન્। વિક્રમ્ય જિત્વા ચ રણેઽરિસંઘાન્।
03152021c વિગાહ્ય તાં પુષ્કરિણીં જિતારિઃ। કામાય જગ્રાહ તતોઽંબુજાનિ।।
રણદલ્લિ તન્ન વિક્રમદિંદ શત્રુગળન્નુ ગॆદ્દ ઇંદ્રનંતॆ આ દાનવ દૈત્યરન્નુ કॆળગુરુળિસિદનુ. શત્રુગળન્નુ સોલિસિદ અવનુ આ સરોવરક્કॆ ધુમુકિ તનગિષ્ટબંદહાગॆ આ નીરલ્લિ બॆળॆદિદ્દ હૂવુગળન્નુ કિત્તનુ.
03152022a તતઃ સ પીત્વામૃતકલ્પમંભો। ભૂયો બભૂવોત્તમવીર્યતેજાઃ।
03152022c ઉત્પાટ્ય જગ્રાહ તતોઽંબુજાનિ। સૌગંધિકાન્યુત્તમગંધવંતિ।।
અનંતર અવનુ અમૃતસમાન નીરન્નુ કુડિદુ વીર્ય મત્તુ તેજસ્સિનલ્લિ ઇન્નૂ ઉત્તમનાદનુ. અવનુ અત્યુત્તમ સુગંધવન્નુ હॊંદિદ્દ નીરિનલ્લિ હુટ્ટિદ્દ સૌગંધિકગળન્નુ કિત્તુ ऒટ્ટુહાકિદનુ.
03152023a તતસ્તુ તે ક્રોધવશાઃ સમેત્ય। ધનેશ્વરં ભીમબલપ્રણુન્નાઃ।
03152023c ભીમસ્ય વીર્યં ચ બલં ચ સંખ્યે। યથાવદાચખ્યુરતીવ દીનાઃ।।
ભીમન બલક્કॆ સિલુકિ સોત ક્રોધવશરુ ऒંદાગિ ધનેશ્વર કુબેરનન્નુ ભેટિયાદરુ. અતીવ દીનરાગિદ્દ અવરુ યુદ્ધદલ્લિ ભીમનિગિદ્દ વીર્ય મત્તુ બલગળ કુરિતુ હેગિત્તો હાગॆ હેળિદરુ.
03152024a તેષાં વચસ્તત્તુ નિશમ્ય દેવઃ। પ્રહસ્ય રક્ષાંશિ તતોઽભ્યુવાચ।
03152024c ગૃહ્ણાતુ ભીમો જલજાનિ કામં। કૃષ્ણાનિમિત્તં વિદિતં મમૈતત્।।
અવર માતુગળન્નુ કેળિદ દેવનુ નગુત્તા રાક્ષસરિગॆ હેળિદનુ: “સરોવરદલ્લિ હુટ્ટિદ પુષ્પગળન્નુ ભીમનુ તનગॆ બેકાદષ્ટુ તॆગॆદુકॊંડુ હોગુત્તાનॆ. કૃષ્ણॆય ઉદ્દેશવન્નુ નાનુ તિળિદિદ્દેનॆ.”
03152025a તતોઽભ્યનુજ્ઞાય ધનેશ્વરં તે। જગ્મુઃ કુરૂણાં પ્રવરં વિરોષાઃ।
03152025c ભીમં ચ તસ્યાં દદૃશુર્નલિન્યાં। યથોપજોષં વિહરંતમેકં।।
અનંતર ધનેશ્વર કુબેરનુ અવરિગॆ અનુમતિયન્નિત્તનુ. અવરુ રોષવન્નુ તॊરॆદુ કુરુગળ નાયકનલ્લિગॆ હોદરુ. અલ્લિ સરોવરદલ્લિ ऒબ્બને તનગિષ્ટબંદંતॆ આડુત્તિદ્દ ભીમનન્નુ નોડિદરુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે આરણ્યકપર્વણિ તીર્થયાત્રાપર્વણિ લોમશતીર્થયાત્રાયાં સૌગંધિકાહરણે દ્વિપંચશદધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।
ઇદુ મહાભારતદ આરણ્યકપર્વદલ્લિ તીર્થયાત્રાપર્વદલ્લિ લોમશતીર્થયાત્રॆયલ્લિ સૌગંધિકાહરણવॆંબ નૂરાઐવત્તॆરડનॆય અધ્યાયવુ.