പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ആരണ്യക പര്വ
തീര്ഥയാത്രാ പര്വ
അധ്യായ 135
സാര
രൈഭ്യ മത്തു യവക്രീതന കഥെയന്നു ലോമശനു പ്രാരംഭിസിദുദു (1-11). ഭരദ്വാജ-രൈഭ്യര ഗെളെതന; അരാവസു-പരാവസുവെന്നുവ ഇബ്ബരു രൈഭ്യന മക്കളു; ഭരദ്വാജന മഗ യവക്രി (12-13). തന്ന തംദെയന്നു ബിട്ടു രൈഭ്യ മത്തു അവന മക്കളന്നു ജനരു ഗൌരവിസുവുദന്നു നോഡി അസൂയെഗൊംഡ യവക്രിയു വേദവന്നു നേരവാഗി തിളിദുകൊള്ളലു ഘോര തപസ്സന്നാചരിസുവുദു (14-16). ഇംദ്രനു അവന തപസ്സന്നു നില്ലിസലു പ്രയത്നിസുവുദു (17-40). തംദെ മത്തു മഗനിഗെ വേദഗളു പ്രകടിതവാഗുവംതെ ഇംദ്രനു യവക്രിഗെ വരവന്നു നീഡുവുദു (41-42).
03135001 ലോമശ ഉവാച।
03135001a ഏഷാ മധുവിലാ രാജന്സമംഗാ സംപ്രകാശതേ।
03135001c ഏതത്കര്ദമിലം നാമ ഭരതസ്യാഭിഷേചനം।।
ലോമശനു ഹേളിദനു: “രാജന്! ഇല്ലി കാണുത്തിരുവുദു മധുവില സംഗമ. ഭാരത! ഇദു കര്ദമില എംബ ഹെസരിന സ്നാനഘട്ട.
03135002a അലക്ഷ്മ്യാ കില സംയുക്തോ വൃത്രം ഹത്വാ ശചീപതിഃ।
03135002c ആപ്ലുതഃ സര്വപാപേഭ്യഃ സമംഗായാം വ്യമുച്യത।।
വൃത്രനന്നു സംഹരിസിദ ശചീപതിയു അലക്ഷ്മിയന്നു പഡെദാഗ സമംഗദല്ലി സ്നാനമാഡി സര്വ പാപഗളിംദ ബിഡുഗഡെ ഹൊംദിദനു.
03135003a ഏതദ്വിനശനം കുക്ഷൌ മൈനാകസ്യ നരര്ഷഭ।
03135003c അദിതിര്യത്ര പുത്രാര്ഥം തദന്നമപചത്പുരാ।।
നരര്ഷഭ! ഇല്ലിയേ മൈനാക പര്വതവു ഭൂമിയ കുക്ഷദല്ലി മരെയായിതു മത്തു മക്കളന്നു പഡെയലു അദിതിയു ഹിംദെ ഇല്ലി അഡുഗെ മാഡിദളു.
03135004a ഏനം പര്വതരാജാനമാരുഹ്യ പുരുഷര്ഷഭ।
03135004c അയശസ്യാമസംശബ്ധ്യാമലക്ഷ്മീം വ്യപനോത്സ്യഥ।।
പുരുഷര്ഷഭ! ഈ പര്വതരാജനന്നു ഏരി കൂഡലേ അയശസ്കര, അവാചനീയ അലക്ഷ്മിയന്നു ദൂരവിഡബഹുദു.
03135005a ഏതേ കനഖലാ രാജനൃഷീണാം ദയിതാ നഗാഃ।
03135005c ഏഷാ പ്രകാശതേ ഗംഗാ യുധിഷ്ഠിര മഹാനദീ।।
രാജന്! ഇവുഗളു ഋഷിഗളിഗെ പ്രിയവാദ കനഖല പര്വതഗളു. യുധിഷ്ഠിര! ഇല്ലി മഹാനദി ഗംഗെയു കാണുത്താളെ.
03135006a സനത്കുമാരോ ഭഗവാനത്ര സിദ്ധിമഗാത്പരാം।
03135006c ആജമീഢാവഗാഹ്യൈനാം സര്വപാപൈഃ പ്രമോക്ഷ്യസേ।।
ഇല്ലി ഭഗവാന് സനത്കുമാരനു പരമ സിദ്ധിയന്നു ഹൊംദിദനു. അജമീഡ! ഇല്ലി സ്നാനമാഡുവുദരിംദ നീനു സര്വപാപഗളിംദ മുക്തനാഗുത്തീയെ.
03135007a അപാം ഹ്രദം ച പുണ്യാഖ്യം ഭൃഗുതുംഗം ച പര്വതം।
03135007c തൂഷ്ണീം ഗംഗാം ച കൌംതേയ സാമാത്യഃ സമുപസ്പൃശ।।
കൌംതേയ! പുണ്യാ എന്നുവ ഈ നീരിന സരോവര, ഭൃഗുതുംഗ പര്വത മത്തു ഗംഗെയ നീരന്നു അമാത്യരൊംദിഗെ മുട്ടു.
03135008a ആശ്രമഃ സ്ഥൂലശിരസോ രമണീയഃ പ്രകാശതേ।
03135008c അത്ര മാനം ച കൌംതേയ ക്രോധം ചൈവ വിവര്ജയ।।
കൌംതേയ! അല്ലി കാണിസുവുദു സ്ഥൂലശിരസുവിന രമണീയ ആശ്രമ. ഇല്ലി അഹംകാര മത്തു സിട്ടന്നു ബിട്ടുബിഡു.
03135009a ഏഷ രൈഭ്യാശ്രമഃ ശ്രീമാന്പാംഡവേയ പ്രകാശതേ।
03135009c ഭാരദ്വാജോ യത്ര കവിര്യവക്രീതോ വ്യനശ്യത।।
പാംഡവേയ! ഇല്ലി കാണിസുവുദു ശ്രീമാന് രൈഭ്യന ആശ്രമ. ഇല്ലി ഭാരദ്വാജ കവി യവക്രീതനു നാശഹൊംദിദനു.”
03135010 യുധിഷ്ഠിര ഉവാച।
03135010a കഥമ്യുക്തോഽഽഭവദൃഷിര്ഭരദ്വാജഃ പ്രതാപവാന്।
03135010c കിമര്ഥം ച യവക്രീത ഋഷിപുത്രോ വ്യനശ്യത।।
യുധിഷ്ഠിരനു ഹേളിദനു: “പ്രതാപവാന് ഋഷി ഭരദ്വാജനു യാവ ഗുണഗളന്നു ഹൊംദിദ്ദനു മത്തു ഋഷിപുത്ര യവക്രീതനു യാവ കാരണക്കാഗി നാശഹൊംദിദനു?
03135011a ഏതത്സര്വം യഥാവൃത്തം ശ്രോതുമിച്ചാമി ലോമശ।
03135011c കര്മഭിര്ദേവകല്പാനാം കീര്ത്യമാനൈര്ഭൃശം രമേ।।
ലോമശ! ഇവെല്ലവന്നൂ നഡെദംതെ കേള ബയസുത്തേനെ. ദേവതെഗളംതിരുവവര കര്മഗള കീര്തനെയന്നു കേളലു നനഗെ സംതോഷവാഗുത്തദെ.”
03135012 ലോമശ ഉവാച।
03135012a ഭരദ്വാജശ്ച രൈഭ്യശ്ച സഖായൌ സംബഭൂവതുഃ।
03135012c താവൂഷതുരിഹാത്യംതം പ്രീയമാണൌ വനാംതരേ।।
ലോമശനു ഹേളിദനു: “ഭരദ്വാജ മത്തു രൈഭ്യരിബ്ബരൂ സ്നേഹിതരാഗിദ്ദരു. പരസ്പരരന്നു പ്രീതിസി അവരു ഈ വനാംതരദല്ലി ഒട്ടിഗേ വാസിസുത്തിദ്ദരു.
03135013a രൈഭ്യസ്യ തു സുതാവാസ്താമര്വാവസുപരാവസൂ।
03135013c ആസീദ്യവക്രീഃ പുത്രസ്തു ഭരദ്വാജസ്യ ഭാരത।।
രൈഭ്യനിഗെ അരാവസു മത്തു പരാവസു എംബ ഇബ്ബരു മക്കളിദ്ദരു. ഭാരത! ഭരദ്വാജനിഗെ യവക്രീ എന്നുവ മഗനിദ്ദനു.
03135014a രൈഭ്യോ വിദ്വാന്സഹാപത്യസ്തപസ്വീ ചേതരോഽഭവത്।
03135014c തയോശ്ചാപ്യതുലാ പ്രീതിര്ബാല്യാത്പ്രഭൃതി ഭാരത।।
രൈഭ്യ മത്തു അവന മക്കളു വിദ്വാംസരാഗിദ്ദരു മത്തു ഇന്നൊബ്ബനു തപസ്വിയാഗിദ്ദനു. ഭാരത! ആദരൂ ബാല്യദിംദലൂ ബെളെദിദ്ദ അവര പ്രീതിയു അതുല്യവാഗിത്തു.
03135015a യവക്രീഃ പിതരം ദൃഷ്ട്വാ തപസ്വിനമസത്കൃതം।
03135015c ദൃഷ്ട്വാ ച സത്കൃതം വിപ്രൈ രൈഭ്യം പുത്രൈഃ സഹാനഘ।।
അനഘ! തപസ്വിയാദ തന്ന തംദെയന്നു വിപ്രരു പുരസ്കരിസലില്ല മത്തു രൈഭ്യ മത്തു അവന മക്കളന്നു സത്കരിസുത്തിദ്ദരു എന്നുവുദന്നു യവക്രിയു നോഡിദനു.
03135016a പര്യതപ്യത തേജസ്വീ മന്യുനാഭിപരിപ്ലുതഃ।
03135016c തപസ്തേപേ തതോ ഘോരം വേദജ്ഞാനായ പാംഡവ।।
പാംഡവ! ആ തേജസ്വിയു പരിതപിസിദനു മത്തു കോപക്കെ സിലുകി വേദവന്നു തിളിദുകൊള്ളലു ഘോരവാദ തപസ്സന്നു തപിസിദനു.
03135017a സുസമിദ്ധേ മഹത്യഗ്നൌ ശരീരമുപതാപയന്।
03135017c ജനയാമാസ സംതാപമിംദ്രസ്യ സുമഹാതപാഃ।।
03135018a തത ഇംദ്രോ യവക്രീതമുപഗമ്യ യുധിഷ്ഠിര।
03135018c അബ്രവീത്കസ്യ ഹേതോസ്ത്വമാസ്ഥിതസ്തപ ഉത്തമം।।
ചെന്നാഗി സമിത്തുഗളിരുവ മഹാ അഗ്നിയല്ലി തന്ന ശരീരവന്നു സുഡുത്തിദ്ദനു. ഇംദ്രനു ആ മഹാതപസ്സിന കുരിതു തിളിദു സംതാപഗൊംഡനു. യുധിഷ്ഠിര! ആഗ ഇംദ്രനു യവക്രീതന ബളിബംദു “യാവ കാരണക്കാഗി നീനു ഈ ഉത്തമ തപസ്സന്നു തപിസുത്തിദ്ദീയെ?” എംദു കേളിദനു.
03135019 യവക്രീരുവാച।
03135019a ദ്വിജാനാമനധീതാ വൈ വേദാഃ സുരഗണാര്ചിത।
03135019c പ്രതിഭാംത്വിതി തപ്യേഽഹമിദം പരമകം തപഃ।।
യവക്രിയു ഹേളിദനു: “സുരഗണാര്ചിത! ദ്വിജരു കലിതു പഡെയുവ വേദഗളു നനഗെ കാണിസികൊള്ളലി എംദു നാനു ഈ പരമ തപസ്സന്നു തപിസുത്തിദ്ദേനെ.
03135020a സ്വാധ്യായാര്ഥേ സമാരംഭോ മമായം പാകശാസന।
03135020c തപസാ ജ്ഞാതുമിച്ചാമി സര്വജ്ഞാനാനി കൌശിക।।
പാകശാസന! കൌശിക! സ്വാധ്യായക്കാഗി നാനു ഇദന്നു കൈഗൊംഡിദ്ദേനെ. ഈ തപസ്സിനിംദ സര്വ ജ്ഞാനഗളന്നു തിളിയ ബയസുത്തേനെ.
03135021a കാലേന മഹതാ വേദാഃ ശക്യാ ഗുരുമുഖാദ്വിഭോ।
03135021c പ്രാപ്തും തസ്മാദയം യത്നഃ പരമോ മേ സമാസ്ഥിതഃ।।
വിഭോ! ഗുരുമുഖദിംദ വേദവന്നു പഡെയലു ബഹളഷ്ടു സമയ ബേകാഗുത്തദെ. ആദുദരിംദ അദന്നു ഈഗലേ പഡെയലു ഈ പരമ യത്നദല്ലി തൊഡഗിദ്ദേനെ.”
03135022 ഇംദ്ര ഉവാച।
03135022a അമാര്ഗ ഏഷ വിപ്രര്ഷേ യേന ത്വം യാതുമിച്ചസി।
03135022c കിം വിഘാതേന തേ വിപ്ര ഗച്ചാധീഹി ഗുരോര്മുഖാത്।।
ഇംദ്രനു ഹേളിദനു: “വിപ്രര്ഷേ! നീനു ഹോഗലു ഇച്ഛിസുവ മാര്ഗവു സരിയാദ മാര്ഗവല്ല! വിപ്ര! ഈ വിധാനവു നിന്ന കാര്യക്കെ ബരുവുദില്ല. ഹോഗു! ഗുരുമുഖദിംദ തിളിദുകൊ!””
03135023 ലോമശ ഉവാച।
03135023a ഏവമുക്ത്വാ ഗതഃ ശക്രോ യവക്രീരപി ഭാരത।
03135023c ഭൂയ ഏവാകരോദ്യത്നം തപസ്യമിതവിക്രമ।।
ലോമശനു ഹേളിദനു: “ഭാരത! ഹീഗെ ഹേളി ഇംദ്രനു ഹൊരടുഹോദനു. അമിതവിക്രമി യവക്രിയാദരോ തന്ന തപസ്സിന പ്രയത്നവന്നു മുംദുവരിസിദനു.
03135024a ഘോരേണ തപസാ രാജംസ്തപ്യമാനോ മഹാതപാഃ।
03135024c സംതാപയാമാസ ഭൃശം ദേവേംദ്രമിതി നഃ ശ്രുതം।।
രാജന്! ആ മഹാതപസ്വിയ ഘോര തപസ്സിന ഉരിയിംദ ദേവേംദ്രനു തുംബാ കഷ്ടക്കൊളഗാദനു എംദു കേളിദ്ദേവെ.
03135025a തം തഥാ തപ്യമാനം തു തപസ്തീവ്രം മഹാമുനിം।
03135025c ഉപേത്യ ബലഭിദ്ദേവോ വാരയാമാസ വൈ പുനഃ।।
പുനഃ മത്തൊമ്മെ ഇംദ്രനു തീവ്രവാദ തപസ്സിനിംദ സുഡുത്തിരുവ ആ മഹാമുനിയ ബളിബംദു അവനന്നു തഡെദനു.
03135026a അശക്യോഽര്ഥഃ സമാരബ്ധോ നൈതദ്ബുദ്ധികൃതം തവ।
03135026c പ്രതിഭാസ്യംതി വൈ വേദാസ്തവ ചൈവ പിതുശ്ച തേ।।
“നീനു ഗുരിയന്നു തലുപലു അശക്യ. നിന്ന മത്തു നിന്ന തംദെഗെ വേദഗളു താവാഗിയേ പ്രകടവാഗബേകു എന്നുവ നിന്ന യോചനെയൂ സരിയല്ല.”
03135027 യവക്രീരുവാച।
03135027a ന ചൈതദേവം ക്രിയതേ ദേവരാജ മമേപ്സിതം।
03135027c മഹതാ നിയമേനാഹം തപ്സ്യേ ഘോരതരം തപഃ।।
യവക്രിയു ഹേളിദനു: “ദേവരാജ! ഈ രീതിയല്ലി നന്ന ആസെയന്നു പൂരൈസികൊള്ളലാഗദിദ്ദരെ മഹാ നിയമഗളൊംദിഗെ ഇന്നൂ ഘോരതര തപസ്സന്നു തപിസുത്തേനെ.
03135028a സമിദ്ധേഽഗ്നാവുപകൃത്യാംഗമംഗം। ഹോഷ്യാമി വാ മഘവംസ്തന്നിബോധ।
03135028c യദ്യേതദേവം ന കരോഷി കാമം। മമേപ്സിതം ദേവരാജേഹ സര്വം।।
ദേവരാജ! മഘവത്! കേളു! ഇംദു നാനു ബയസിദുദെല്ലവന്നൂ മാഡലു നിനഗെ ഇഷ്ടവിദിദ്ദരെ ഉരിയുത്തിരുവ അഗ്നിയല്ലി നന്ന ദേഹദ ഒംദൊംദു അംഗവന്നൂ ആഹുതിയന്നാഗി നീഡുത്തേനെ.””
03135029 ലോമശ ഉവാച।
03135029a നിശ്ചയം തമഭിജ്ഞായ മുനേസ്തസ്യ മഹാത്മനഃ।
03135029c പ്രതിവാരണഹേത്വര്ഥം ബുദ്ധ്യാ സംചിംത്യ ബുദ്ധിമാന്।।
ലോമശനു ഹേളിദനു: “മഹാത്മ മുനിയ നിര്ധാരവു അദെംദു തിളിദ ആ ബുദ്ധിവംതനു അവനന്നു തഡെയുവ ഉപായദ കുരിതു മനസ്സിനല്ലിയേ ചിംതിസിദനു.
03135030a തത ഇംദ്രോഽകരോദ്രൂപം ബ്രാഹ്മണസ്യ തപസ്വിനഃ।
03135030c അനേകശതവര്ഷസ്യ ദുര്ബലസ്യ സയക്ഷ്മണഃ।।
ആഗ ഇംദ്രനു അനേക നൂരുവര്ഷഗള ദുര്ബലനൂ കൃശനാഗിയൂ ആദ തപസ്വി ബ്രാഹ്മണന രൂപവന്നു തളെദനു.
03135031a യവക്രീതസ്യ യത്തീര്ഥമുചിതം ശൌചകര്മണി।
03135031c ഭാഗീരഥ്യാം തത്ര സേതും വാലുകാഭിശ്ചകാര സഃ।।
യവക്രീതനു തന്ന ശൌചകര്മഗളിഗെ ഹോഗുത്തിദ്ദ ഭാഗീരഥിയ തീര്ഥക്കെ ഹോഗി അല്ലി മരളിന രാശിയിംദ സേതുവന്നു കട്ട തൊഡഗിദനു.
03135032a യദാസ്യ വദതോ വാക്യം ന സ ചക്രേ ദ്വിജോത്തമഃ।
03135032c വാലുകാഭിസ്തതഃ ശക്രോ ഗംഗാം സമഭിപൂരയന്।।
03135033a വാലുകാമുഷ്ടിമനിശം ഭാഗീരഥ്യാം വ്യസര്ജയത്।
03135033c സേതുമഭ്യാരഭച്ഛക്രോ യവക്രീതം നിദര്ശയന്।।
ആ ദ്വിജോത്തമനു താനു ഹേളിദ മാതിനംതെ നഡെദുകൊള്ളദേ ഇദ്ദാഗ യവക്രിഗെ പാഠകലിസലു ഇംദ്രനു ഒംദൊംദേ മുഷ്ടി മരളന്നു ഭാഗീരഥിയല്ലി ഹാകുത്താ ഗംഗെയന്നു മരളിനിംദ തുംബി സേതുവെ കട്ടലു പ്രാരംഭിസിദനു.
03135034a തം ദദര്ശ യവക്രീസ്തു യത്നവംതം നിബംധനേ।
03135034c പ്രഹസംശ്ചാബ്രവീദ്വാക്യമിദം സ മുനിപുംഗവഃ।।
സേതുവെ കട്ടലു പ്രയത്നിസുത്തിദ്ദ അവനന്നു നോഡിദ ആ പുനിപുംഗവ യവക്രിയു ദൊഡ്ഡദാഗി നക്കു ഈ മാതുഗളന്നാഡിദനു:
03135035a കിമിദം വര്തതേ ബ്രഹ്മന്കിം ച തേ ഹ ചികീര്ഷിതം।
03135035c അതീവ ഹി മഹാന്യത്നഃ ക്രിയതേഽയം നിരര്ഥകഃ।।
“ബ്രാഹ്മണ! ഇദേനു നഡെയുത്തിദെ? ഏനു മാഡലു പ്രയത്നിസുത്തിദ്ദീയെ? നീനു മാഡുത്തിരുവ ഈ മഹാ പ്രയത്നവു നിരര്ഥക!”
03135036 ഇംദ്ര ഉവാച।
03135036a ബംധിഷ്യേ സേതുനാ ഗംഗാം സുഖഃ പംഥാ ഭവിഷ്യതി।
03135036c ക്ലിശ്യതേ ഹി ജനസ്താത തരമാണഃ പുനഃ പുനഃ।।
ഇംദ്രനു ഹേളിദനു: “ഗംഗെഗെ സേതുവെയന്നു കട്ടിദരെ ദാടലു സുലഭവാഗുത്തദെ. താത! പുനഃ പുനഃ ഹോഗി ബരുവ ജനരിഗെ കഷ്ടവാഗുത്തിദെ.”
03135037 യവക്രീരുവാച।
03135037a നായം ശക്യസ്ത്വയാ ബദ്ധും മഹാനോഘഃ കഥം ചന।
03135037c അശക്യാദ്വിനിവര്തസ്വ ശക്യമര്ഥം സമാരഭ।।
യവക്രിയു ഹേളിദനു: “അതിപ്രവാഹദിംദ ഹരിയുത്തിരുവ ഇദക്കെ സേതുവെയന്നു കട്ടലു സാധ്യവില്ല. അശക്യവാഗിരുവുദന്നു മാഡുവുദന്നു ബിട്ടു ശക്യവാദുദന്നു പ്രയത്നിസു.”
03135038 ഇംദ്ര ഉവാച।
03135038a യഥൈവ ഭവതാ ചേദം തപോ വേദാര്ഥമുദ്യതം।
03135038c അശക്യം തദ്വദസ്മാഭിരയം ഭാരഃ സമുദ്യതഃ।।
ഇംദ്രനു ഹേളിദനു: “നീനു ഹേഗെ വേദഗളിഗാഗി അശക്യവാദ തപസ്സിനല്ലി തൊഡഗിദ്ദീയോ ഹാഗെ നാനൂ കൂഡ ഈ അശക്യവാദുദന്നു മാഡുവ ഭാരവന്നു ഹൊത്തിദ്ദേനെ.”
03135039 യവക്രീരുവാച।
03135039a യഥാ തവ നിരര്ഥോഽയമാരംഭസ്ത്രിദശേശ്വര।
03135039c തഥാ യദി മമാപീദം മന്യസേ പാകശാസന।।
03135040a ക്രിയതാം യദ്ഭവേച്ഛക്യം മയാ സുരഗണേശ്വര।
03135040c വരാംശ്ച മേ പ്രയച്ചാന്യാന്യൈരന്യാന്ഭവിതാസ്മ്യതി।।
യവക്രിയു ഹേളിദനു: “ത്രിദശേശ്വര! പാകശാസന! സുരഗണേശ്വര! നന്ന പ്രയത്നവു നിന്ന ഈ പ്രയത്നദംതെ നിരര്ഥകവെംദു നീനു യോചിസുവെയാദരെ, ശക്യവാദ ഏനന്നു നാനു മാഡബേകു?””
03135041 ലോമശ ഉവാച।
03135041a തസ്മൈ പ്രാദാദ്വരാനിംദ്ര ഉക്തവാന്യാന്മഹാതപാഃ।
03135041c പ്രതിഭാസ്യംതി തേ വേദാഃ പിത്രാ സഹ യഥേപ്സിതാഃ।।
03135042a യച്ചാന്യത്കാംക്ഷസേ കാമം യവക്രീര്ഗമ്യതാമിതി।
03135042c സ ലബ്ധകാമഃ പിതരമുപേത്യാഥ തതോഽബ്രവീത്।।
ലോമശനു ഹേളിദനു: “ഇംദ്രനു ആ മഹാതപസ്വിഗെ കേളിദ വരഗളന്നു കൊട്ടനു - “നിനഗൂ മത്തു നിന്ന തംദെഗൂ നീനു ബയസിദംതെ വേദഗളു പ്രകടിതവാഗുത്തവെ. മത്തു നീനു ഏനെന്നെല്ലാ ബയസിദ്ദീയോ അവുഗളന്നൂ പഡെയുത്തീയെ. യവക്രി! ഈഗ ഹോഗു!” ബയസിദ്ദുദന്നു പഡെദ അവനു തന്ന തംദെഗെ ഹോഗി ഹേളിദനു.
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ആരണ്യകപര്വണി തീര്ഥയാത്രാപര്വണി ലോമശതീര്ഥയാത്രായാം യവക്രീതോപഖ്യാനേ പംചസ്ത്രിംശദധികശതതമോഽധ്യായഃ।
ഇദു മഹാഭാരതദ ആരണ്യകപര്വദല്ലി തീര്ഥയാത്രാപര്വദല്ലി ലോമശതീര്ഥയാത്രെയല്ലി യവക്രീതോപഖ്യാനദല്ലി നൂരാമൂവത്തൈദനെയ അധ്യായവു.