praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
āraṇyaka parva
tīrthayātrā parva
adhyāya 123
sāra
òmmè battalèyāgi snānamāḍuttidda sukanyèyannu noḍi aśvinī kumāraru tammalli òbbanannu varisèṃdu kel̤ikòṃḍidudu (1-9). cyavananalle aval̤u anuratal̤èṃdu hel̤alu, aścinī kumāraru cyavananannū yuva rūpavaṃtanāgi māḍida naṃtara mūvaralli yārannādarū aval̤u ārisikòl̤l̤abekèṃdu kel̤uvudu (10-12). cyavananu òppikòl̤l̤alu aśvinī kumāraru mattu cyavana mūvarū sarovarakkil̤idudu; òṃde rūpavannu dharisi melèddudu (13-18). sukanyèyu tanna gaṃḍananne varisiddudu (19). saṃtoṣagòṃḍa cyavananu iṃdranu noḍuttiddaṃtèye aśvinīkumārarigè somavannu kuḍisuttenèṃdu hel̤idudu (20-23).
03123001 lomaśa uvāca|
03123001a kasya cittvatha kālasya surāṇāmaśvinau nṛpa|
03123001c kṛtābhiṣekāṃ vivṛtāṃ sukanyāṃ tāmapaśyatāṃ||
lomaśanu hel̤idanu: “nṛpa! kèlavu kālada naṃtara surara aśvinī kumāraru battalèyāgi snānamāḍuttidda sukanyèyannu noḍidaru.
03123002a tāṃ dṛṣṭvā darśanīyāṃgīṃ devarājasutāmiva|
03123002c ūcatuḥ samabhidrutya nāsatyāvaśvināvidaṃ||
iṃdrana magal̤aṃtiruva ā suṃdarāṃgiyannu noḍi nāsatya aśvinī kumāraru avasaradalli aval̤a bal̤i hogi hel̤idaru:
03123003a kasya tvamasi vāmoru kiṃ vane vai karoṣi ca|
03123003c iccāva bhadre jñātuṃ tvāṃ tattvamākhyāhi śobhane||
“bhadre! śobhane! vāmoru! nīnu yāraval̤u mattu ī vanadalli enu māḍutiddīyè? ninna kuritu til̤iyabayasiddevè. hel̤u.”
03123004a tataḥ sukanyā saṃvītā tāvuvāca surottamau|
03123004c śaryātitanayāṃ vittaṃ bhāryāṃ ca cyavanasya māṃ||
āga sukanyèyu maimuccikòṃḍu ā surottamarigè hel̤idal̤u: “nānu śaryātiya magal̤u mattu cyavanana patniyèṃdu til̤iyiri.”
03123005a athāśvinau prahasyaitāmabrūtāṃ punareva tu|
03123005c kathaṃ tvamasi kalyāṇi pitrā dattā gatādhvane||
aśvinī kumāraru jorāgi nakku punaḥ aval̤igè hel̤idaru: “ninna taṃdèyu ninnaṃthaha kalyāṇiyannu hegè mudukanigè kòṭṭa?
03123006a bhrājase vanamadhye tvaṃ vidyutsaudāminī yathā|
03123006c na deveṣvapi tulyāṃ hi tvayā paśyāva bhāmini||
kāḍina madhyadalli nīnu miṃcina mālèyaṃtè bèl̤aguttiddīyè. bhāmini! devatègal̤alliyū kūḍa ninna sarisamal̤ādaval̤annu nāvu kaṃḍilla.
03123007a sarvābharaṇasaṃpannā paramāṃbaradhāriṇī|
03123007c śobhethāstvanavadyāṃgi na tvevaṃ malapaṃkinī||
sarvābharaṇa bhūṣitèyāgi uttama uḍupugal̤annu dharisidarè anavadyāṃgi nīnu śobhisuttīyè. hīgè kòl̤aku tuṃbi iddarè illa.
03123008a kasmādevaṃvidhā bhūtvā jarājarjaritaṃ patiṃ|
03123008c tvamupāsse ha kalyāṇi kāmabhogabahiṣkṛtaṃ||
03123009a asamarthaṃ paritrāṇe poṣaṇe ca śucismite|
kalyāṇi! śucismite! ī rīti iruva nīnu yāva kāraṇakkāgi kāmabhogagal̤illade muditanadiṃda hāl̤ubidda, poṣaṇè mattu rakṣaṇègal̤igè asamarthanāda gaṃḍana sevèyannu māḍuttiddīyè?
03123009c sādhu cyavanamutsṛjya varayasvaikamāvayoḥ||
03123009e patyarthaṃ devagarbhābhe mā vṛthā yauvanaṃ kṛthāḥ||
cyavananannu biṭṭu nammalli yārādaròbbanannu ninna patiyannāgi svīkarisidarè òl̤l̤èyadu. vṛthā ninna yauvanavannu kal̤èyabeḍa!”
03123010a evamuktā sukanyā tu surau tāvidamabravīt|
03123010c ratāhaṃ cyavane patyau maivaṃ mā paryaśaṃkithāḥ||
ī mātugal̤igè sukanyèyu ā surarigè hel̤idal̤u: “nānu pati cyavananalli anuratal̤āgiddenè. nannannu śaṃkisabeḍi!”
03123011a tāvabrūtāṃ punastvenāmāvāṃ devabhiṣagvarau|
03123011c yuvānaṃ rūpasaṃpannaṃ kariṣyāvaḥ patiṃ tava||
03123012a tatastasyāvayoścaiva patimekatamaṃ vṛṇu|
03123012c etena samayenainamāmaṃtraya varānane||
punaḥ avaru hel̤idaru: “nāvu devatègal̤a vaidyaru. ninna patiyannu yuvakanannāgiyū rūpa saṃpannanannāgiyū māḍuttevè. anaṃtara nāvu mūraralli òbbanannu patiyannāgi varisu. varānanè! ī òppaṃdavannu avanigè hel̤u.”
03123013a sā tayorvacanādrājannupasaṃgamya bhārgavaṃ|
03123013c uvāca vākyaṃ yattābhyāmuktaṃ bhṛgusutaṃ prati||
rājan! avara mātinaṃtè aval̤u bhārgavana bal̤i hogi avaru hel̤ida mātannu bhṛgusutanigè punaḥ hel̤idal̤u.
03123014a tacchṛtvā cyavano bhāryāmuvāca kriyatāmiti|
03123014c bhartrā sā samanujñātā kriyatāmityathābravīt||
adannu kel̤ida cyavananu patnigè “hāgèye māḍoṇa” èṃdanu. gaṃḍana òppigèyannu paḍèdu aval̤u “hāgèye māḍoṇa” èṃdal̤u.
03123015a śrutvā tadaśvinau vākyaṃ tattasyāḥ kriyatāmiti|
03123015c ūcatū rājaputrīṃ tāṃ patistava viśatvapaḥ||
“hāgèye māḍoṇa” èṃdu aval̤a mātannu kel̤i aśvinī devatègal̤u rājakumārigè “ninna patiyu nīrigil̤iyabeku” èṃdaru.
03123016a tato'ṃbhaścyavanaḥ śīghraṃ rūpārthī praviveśa ha|
03123016c aśvināvapi tadrājansaraḥ praviśatāṃ prabho||
prabho! rājan! āga rūpavannu bayasida cyavananu beganè sarovaravannu praveśisidanu. aśvinī kumārarū ade sarovarakkè il̤idaru.
03123017a tato muhūrtāduttīrṇāḥ sarve te sarasastataḥ|
03123017c divyarūpadharāḥ sarve yuvāno mṛṣṭakuṃḍalāḥ||
03123017e tulyarūpadharāścaiva manasaḥ prītivardhanāḥ||
anaṃtara kṣaṇadalliye avarèllarū sarovaradiṃda melèddaru. èllarū divyarūpagal̤annu dharisiddaru, yuvakarāgiddaru, hòl̤èyuva karṇakuṃḍalagal̤annu dharisiddaru. òṃdesamanāda rūpa dharisidda avaru aval̤a manassinalli prītiyannu hèccisidaru.
03123018a te'bruvansahitāḥ sarve vṛṇīṣvānyatamaṃ śubhe|
03123018c asmākamīpsitaṃ bhadre patitve varavarṇini||
03123018e yatra vāpyabhikāmāsi taṃ vṛṇīṣva suśobhane||
avarèllarū òṃde dhvaniyalli aval̤igè hel̤idaru: “śubhe! bhadre! varavarṇinī! suśobhane! nammalli ninagiṣṭanāda òbbanannu ninna patiyannāgi ārisiko!”
03123019a sā samīkṣya tu tānsarvāṃstulyarūpadharānsthitān|
03123019c niścitya manasā buddhyā devī vavre svakaṃ patiṃ||
òṃde rūpadharisi niṃtidda avarèllarannū manassu mattu buddhigal̤èraḍariṃdalū vīkṣisi, ā deviyu tanna gaṃḍananne varisidal̤u.
03123020a labdhvā tu cyavano bhāryāṃ vayorūpaṃ ca vāṃcitaṃ|
03123020c hṛṣṭo'bravīnmahātejāstau nāsatyāvidaṃ vacaḥ||
tānu bayasidda vayassannū rūpavannū mattu patniyannū paḍèdu saṃtoṣagòṃḍa cyavananu ā mahātejasvi nāsatya aśvinī devatègal̤igè vacanavannittanu:
03123021a yathāhaṃ rūpasaṃpanno vayasā ca samanvitaḥ|
03123021c kṛto bhavadbhyāṃ vṛddhaḥ sanbhāryāṃ ca prāptavānimāṃ||
03123022a tasmādyuvāṃ kariṣyāmi prītyāhaṃ somapīthinau|
03123022c miṣato devarājasya satyametadbravīmi vāṃ||
“vṛddhanāgidda nannannu īga rūpasaṃpannanāgiyū vayassinalli sariyādavanannāgiyū nīvu māḍi nanagè ival̤annu patniyannāgi òdagisiddīri. ādudariṃda saṃtoṣagòṃḍa nānu devarājana kaṇṇèdurige nīvu somavannu kuḍiyuva hāgè māḍuttenè. nānu satyavanne hel̤uttiddenè.”
03123023a tacchṛtvā hṛṣṭamanasau divaṃ tau pratijagmatuḥ|
03123023c cyavano'pi sukanyā ca surāviva vijahratuḥ||
adannu kel̤i saṃtoṣagòṃḍa aśvinī kumārarīrvaru divigè tèral̤idaru. cyavana-sukanyèyarādaro suraraṃtè òṃdāgi viharisidaru.”
samāpti
iti śrī mahābhārate āraṇyakaparvaṇi tīrthayātrāparvaṇi lomaśatīrthayātrāyāṃ saukanye trayoviṃśatyadhikaśatatamo'dhyāyaḥ|
idu mahābhāratada āraṇyakaparvadalli tīrthayātrāparvadalli lomaśatīrthayātrèyalli saukanyadalli nūrāippattmūranèya adhyāyavu.