pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
āraṇyaka parva
tīrthayātrā parva
adhyāya 115
sāra
mahēṁdra parvatadalli yudhiṣṭhiranu paraśurāma śiṣya akr̥tavraṇanannu bhēṭiyāgi paraśurāmana kuritu kēḷidudu (1-8). kanyakubjada rāja gādhiya magaḷannu muni r̥cīkanu varisiddudu; oṁdē kiviyu kappāgiruva vēgavāgi hōgaballa oṁdu sāvira biḷi kuduregaḷu kanyāśulkaveṁdu hēḷuvudu (9-15). r̥cīkanu varuṇaniṁda kuduregaḷannu paḍedu, kanyāśulkavāgi koṭṭu, gādhiya magaḷannu vivāhavādudu (16-18). māva bhr̥guvalli r̥cīkana patniyu tanna tāyige saṁtānavannu kēḷidāga, bhr̥guvu avaḷigū avaḷa tāyigū saṁtānada varavannu koṭṭidudu; r̥cīkanige jamadagniyu maganāgi janisidudu (19-30).
03115001 vaiśaṁpāyana uvāca।
03115001a sa tatra tāmuṣitvaikāṁ rajanīṁ pr̥thivīpatiḥ।
03115001c tāpasānāṁ paraṁ cakrē satkāraṁ bhrātr̥bhiḥ saha।।
vaiśaṁpāyananu hēḷidanu: “pr̥thivīpatiyu oṁdu rātriyannu alli kaḷeda naṁtara, sahōdararoṁdige tāpasarige parama satkāravannu māḍidanu.
03115002a lōmaśaścāsya tānsarvānācakhyau tatra tāpasān।
03115002c bhr̥gūnaṁgirasaścaiva vāsiṣṭhānatha kāśyapān।।
lōmaśanu alliruva ella tāpasarannū – bhr̥gugaḷannu, aṁgirasarannu, vāsiṣṭharannu mattu kāśyaparannu – kareyisidanu.
03115003a tānsamētya sa rājarṣirabhivādya kr̥tāṁjaliḥ।
03115003c rāmasyānucaraṁ vīramapr̥ccadakr̥tavraṇaṁ।।
avarannu bhēṭimāḍida rājarṣiyu aṁjalībaddhanāgi avarige abhinaṁdisidanu, mattu paraśurāmana anucara vīra akr̥tavraṇanige kēḷidanu:
03115004a kadā nu rāmō bhagavāṁstāpasāndarśayiṣyati।
03115004c tēnaivāhaṁ prasaṁgēna draṣṭumiccāmi bhārgavaṁ।।
“bhagavān rāmanu eṁdu tāpasarige kāṇisikoḷḷuttāne? adē samayadalli nānū kūḍa bhārgavanannu nōḍalu bayasuttēne.”
03115005 akr̥tavraṇa uvāca।
03115005a āyānēvāsi viditō rāmasya viditātmanaḥ।
03115005c prītistvayi ca rāmasya kṣipraṁ tvāṁ darśayiṣyati।।
akr̥tavraṇanu hēḷidanu: “atmanannu tiḷidiruva rāmanige nīnu baruttīye eṁdu tiḷidide. rāmanige ninna mēle prītiyide mattu bēganē ninage kāṇisikoḷḷuttāne.
03115006a caturdaśīmaṣṭamīṁ ca rāmaṁ paśyaṁti tāpasāḥ।
03115006c asyāṁ rātryāṁ vyatītāyāṁ bhavitrī ca caturdaśī।।
caturdaśī mattu aṣṭamigaḷalli rāmanu tāpasarige kāṇisikoḷḷuttāne. ī rātri kaḷedare caturdaśiyāguttade.”
03115007 yudhiṣṭhira uvāca।
03115007a bhavānanugatō vīraṁ jāmadagnyaṁ mahābalaṁ।
03115007c pratyakṣadarśī sarvasya pūrvavr̥ttasya karmaṇaḥ।।
yudhiṣṭhiranu hēḷidanu: “nīnu vīra mahābali jāmadagniyannu anusarisuttiddīye mattu nīnu avanu hiṁde naḍesida ella kāryagaḷannū pratyakṣavāgi kaṁḍiddīye.
03115008a sa bhavānkathayatvētadyathā rāmēṇa nirjitāḥ।
03115008c āhavē kṣatriyāḥ sarvē kathaṁ kēna ca hētunā।।
ādudariṁda hēge mattu yāva kāraṇakkāgi rāmanu kṣatriyarellarannū raṇaraṁgadalli sōlisidanu ennuvudannu hēḷu.”
03115009 akr̥tavraṇa uvāca।
03115009a kanyakubjē mahānāsītpārthivaḥ sumahābalaḥ।
03115009c gādhīti viśrutō lōkē vanavāsaṁ jagāma saḥ।।
akr̥tavraṇanu hēḷidanu: “kanyakubjadalli gādhi eṁdu lōkadalli viśrutanāda mahābali mahā rājaniddanu. avanu vanavāsakke hōdanu.
03115010a vanē tu tasya vasataḥ kanyā jajñē'psaraḥsamā।
03115010c r̥cīkō bhārgavastāṁ ca varayāmāsa bhārata।।
vanadalli vāsisuttiruvāga avanige apsareyaṁtiruva kanyeyu janisidaḷu. bhārata! bhārgava r̥cīkanu avaḷannu varisidanu.
03115011a tamuvāca tatō rājā brāhmaṇaṁ saṁśitavrataṁ।
03115011c ucitaṁ naḥ kulē kiṁ citpūrvairyatsaṁpravartitaṁ।।
āga rājanu ā saṁśitavrata brāhmaṇanige hēḷidanu: “hiṁdiniṁdalū naḍedukoṁḍu baṁdaṁthaha oṁdu oḷḷeya saṁpradāyavu namma kuladallide.
03115012a ēkataḥ śyāmakarṇānāṁ pāṁḍurāṇāṁ tarasvināṁ।
03115012c sahasraṁ vājināṁ śulkamiti viddhi dvijōttama।।
dvijōttama! oṁdē kiviyu kappāgiruva vēgavāgi hōgaballa oṁdu sāvira biḷiya kuduregaḷu kanyāśulka eṁdu tiḷi1.
03115013a na cāpi bhagavānvācyō dīyatāmiti bhārgava।
03115013c dēyā mē duhitā cēyaṁ tvadvidhāya mahātmanē।।
bhagavān bhārgava! ādarū ī mātannu ninnalli hēḷabāradu. ēkeṁdare nanna magaḷannu ninnaṁtaha mahātmanige koḍabēku.”
03115014 r̥cīka uvāca।
03115014a ēkataḥśyāmakarṇānāṁ pāṁḍurāṇāṁ tarasvināṁ।
03115014c dāsyāmyaśvasahasraṁ tē mama bhāryā sutāstu tē।।
r̥cīkanu hēḷidanu: “oṁdē kiviyu kappāgiruva vēgadalli ōḍuva oṁdu sāvira biḷī kuduregaḷannu koḍuttēne, mattu ninna magaḷu nanna patniyāguvaḷu.””
03115015 akr̥tavraṇa uvāca।
03115015a sa tathēti pratijñāya rājanvaruṇamabravīt।
03115015c ēkataḥśyāmakarṇānāṁ pāṁḍurāṇāṁ tarasvināṁ।।
03115015e sahasraṁ vājināmēkaṁ śulkārthaṁ mē pradīyatāṁ।।
akr̥tavraṇanu hēḷidanu: “rājan! hīge pratijñemāḍida avanu varuṇanige hēḷidanu: “oṁdē kiviyu kappāgiruva vēgadalli ōḍuva oṁdu sāvira biḷī kuduregaḷannu śulkavāgi nanage koḍabēku.”
03115016a tasmai prādātsahasraṁ vai vājināṁ varuṇastadā।
03115016c tadaśvatīrthaṁ vikhyātamutthitā yatra tē hayāḥ।।
āga varuṇanu avanige oṁdu sahasra kuduregaḷannu koṭṭanu. ā kuduregaḷu horabaṁda sthaḷavu aśvatīrthaveṁdu vikhyātavāgide.
03115017a gaṁgāyāṁ kanyakubjē vai dadau satyavatīṁ tadā।
03115017c tatō gādhiḥ sutāṁ tasmai janyāścāsansurāstadā।।
anaṁtara gādhiyu tanna magaḷu satyavatiyannu gaṁgātīrada kanyakubjadalli avanige koṭṭanu. āga dēvategaḷū varana dibbaṇadalli iddaru.
03115017e labdhvā hayasahasraṁ tu tāṁśca dr̥ṣṭvā divaukasaḥ।।
03115018a dharmēṇa labdhvā tāṁ bhāryāmr̥cīkō dvijasattamaḥ।
03115018c yathākāmaṁ yathājōṣaṁ tayā rēmē sumadhyayā।।
sāvira kuduregaḷannu paḍedu, dēvategaḷannū kaṁḍu, mattu dharmadiṁda patniyannu paḍeda dvijasattama r̥cīkanu bayasida hāge bēkādaṣṭu ā sumadhyameyoḍane ramisidanu.
03115019a taṁ vivāhē kr̥tē rājansabhāryamavalōkakaḥ।
03115019c ājagāma bhr̥guśrēṣṭhaḥ putraṁ dr̥ṣṭvā nanaṁda ca।।
rājan! vivāhada naṁtara patniyoṁdige maganannu nōḍalu bhr̥guśrēṣṭhanu baṁdanu matta avarannu nōḍi saṁtōṣagoṁḍanu.
03115020a bhāryāpatī tamāsīnaṁ guruṁ suragaṇārcitaṁ।
03115020c arcitvā paryupāsīnau prāṁjalī tasthatustadā।।
patipatniyaru ā suragaṇārcita guruvannu kuḷḷirisi arcisi kaijōḍisi avana hattira niṁtukoṁḍaru.
03115021a tataḥ snuṣāṁ sa bhagavānprahr̥ṣṭō bhr̥gurabravīt।
03115021c varaṁ vr̥ṇīṣva subhagē dātā hyasmi tavēpsitaṁ।।
āga soseyannu nōḍi saṁtōṣagoṁḍa bhr̥guvu hēḷidanu: “subhagē! varavannu kēḷu. ninage bēkādudannu koḍuttēne.”
03115022a sā vai prasādayāmāsa taṁ guruṁ putrakāraṇāt।
03115022c ātmanaścaiva mātuśca prasādaṁ ca cakāra saḥ।।
avaḷu ā guruvalli tanage mattu tanna tāyige putrarannu kēḷikoṁḍāga avanu ā prasādavannu nīḍidanu.
03115023 bhr̥guruvāca।
03115023a r̥tau tvaṁ caiva mātā ca snātē puṁsavanāya vai।
03115023c āliṁgētāṁ pr̥thagvr̥kṣau sāśvatthaṁ tvamuduṁbaraṁ।।
bhr̥guvu hēḷidanu: “r̥tuvāda naṁtara nīnu mattu ninna tāyiyu puṁsavana snānamāḍi avaḷu aśvattha vr̥kṣavannū nīnu auduṁbara vr̥kṣavannū ālaṁgisabēku.””
03115024a āliṁganē tu tē rājaṁścakratuḥ sma viparyayaṁ।
03115024c kadā cidbhr̥gurāgaccattaṁ ca vēda viparyayaṁ।।
akr̥tavraṇanu hēḷidanu: “rājan! ādare avaru āliṁgana māḍuvāga adalu badalu māḍikoṁḍaru. ī viparyāsavannu tiḷida bhr̥guvu mattoṁdu dina baṁdanu.
03115025a athōvāca mahātējā bhr̥guḥ satyavatīṁ snuṣāṁ।
03115025c brāhmaṇaḥ kṣatravr̥ttirvai tava putrō bhaviṣyati।।
03115026a kṣatriyō brāhmaṇācārō mātustava sutō mahān।
03115026c bhaviṣyati mahāvīryaḥ sādhūnāṁ mārgamāsthitaḥ।।
āga mahātējasvi bhr̥guvu sose satyavatige hēḷidanu: “brāhmaṇanāgiddarū kṣatriyanāgi vartisuva maganu ninage huṭṭuttāne. kṣatriyanādarū mahā brāhmaṇanāgi naḍedukoḷḷuva, mahāvīranāgiddarū sādhugaḷa mārgadalli naḍeyuva maganu ninna tāyige huṭṭuttāne.”
03115027a tataḥ prasādayāmāsa śvaśuraṁ sā punaḥ punaḥ।
03115027c na mē putrō bhavēdīdr̥kkāmaṁ pautrō bhavēditi।।
āga avaḷu tanna māvanannu punaḥ punaḥ kēḷikoṁḍaḷu: “hīge nanna maganu āguvudu bēḍa. nanna mommaganu hāge āgali.”
03115028a ēvamastviti sā tēna pāṁḍava pratinaṁditā।
03115028c jamadagniṁ tataḥ putraṁ sā jajñē kāla āgatē।।
03115028e tējasā varcasā caiva yuktaṁ bhārgavanaṁdanaṁ।।
pāṁḍava! “hāgeyē āgali!” eṁdu avanu avaḷige saṁtōṣavannu taṁdanu. kāla baṁdāga avaḷige tējassu mattu varcassiniṁda kūḍida bhārgavanaṁdana jamadagniyu putranāgi janisidanu.
03115029a sa vardhamānastējasvī vēdasyādhyayanēna vai।
03115029c bahūnr̥ṣīnmahātējāḥ pāṁḍavēyātyavartata।।
pāṁḍavēya! ā tējasviyu vēdādhyayanadalli mahātējasvigaḷāda bahaḷa r̥ṣigaḷannū mīri beḷedanu.
03115030a taṁ tu kr̥tsnō dhanurvēdaḥ pratyabhādbharatarṣabha।
03115030c caturvidhāni cāstrāṇi bhāskarōpamavarcasaṁ।।
bharatarṣabha! varcassinalli bhāskaranaṁtidda avanige saṁpūrṇa dhanurvēda mattu nālku vidhada śāstragaḷu tāvāgiyē baṁdavu.”
samāpti
iti śrī mahābhāratē āraṇyakaparvaṇi tīrthayātrāparvaṇi lōmaśatīrthayātrāyāṁ kārtavīryōpākhyānē paṁcadaśādhikaśatatamō'dhyāyaḥ।
idu mahābhāratada āraṇyakaparvadalli tīrthayātrāparvadalli lōmaśatīrthayātreyalli kārtavīryōpākhyānadalli nūrāhadinaidaneya adhyāyavu.
-
muṁde udyōgaparvadalli nāradanu gālavana katheyannu hēḷuvāga idē prasaṁgada ullēkavide. ↩︎