113 ലോമശതീര്ഥയാത്രായാം ഋഷ്യശൃംഗോപാഖ്യാനഃ

പ്രവേശ

।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।

ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത

ശ്രീ മഹാഭാരത

ആരണ്യക പര്വ

തീര്ഥയാത്രാ പര്വ

അധ്യായ 113

സാര

അവരു രാക്ഷസരെംദു മഗനന്നു തഡെദരൂ, ഇന്നൊമ്മെ വിഭാംഡകനില്ലദിരുവാഗ വൈശ്യെയു ബംദു അവനന്നു ലോമപാദന ബളി കരെദുകൊംഡു ഹോദുദു; മളെസുരിദു ഭൂമിയു സമൃദ്ധവാദുദു; രാജകുമാരി ശാംതി മത്തു ഋഷ്യശൃംഗര വിവാഹ (1-11). വിഭാംഡകനു നഡെദുദെല്ലവന്നൂ സ്വീകരിസി ആശീര്വദിസിദുദു (12-25).

03113001 വിഭാംഡക ഉവാച।
03113001a രക്ഷാംസി ചൈതാനി ചരംതി പുത്ര। രൂപേണ തേനാദ്ഭുതദര്ശനേന।
03113001c അതുല്യരൂപാണ്യതിഘോരവംതി। വിഘ്നം സദാ തപസശ്ചിംതയംതി।।

വിഭാംഡകനു ഹേളിദനു: “മഗനേ! അവരു നോഡലു അദ്ഭുത രൂപധരിസി തിരുഗാഡുവ രാക്ഷസരു. അതുല്യ രൂപവംതരാദ ആദരെ ഘോരരാദ അവരു സദാ തപസ്സിഗെ വിഘ്നവന്നു തംദു നില്ലിസുത്താരെ.

03113002a സുരൂപരൂപാണി ച താനി താത। പ്രലോഭയംതേ വിവിധൈരുപായൈഃ।
03113002c സുഖാച്ച ലോകാച്ച നിപാതയംതി। താന്യുഗ്രകര്മാണി മുനീന്വനേഷു।।

മഗൂ! അവര സുംദര ദേഹഗളന്നു തോരിസി വിവിധ തരഹഗളല്ലി അവരു പ്രലോഭഗൊളിസലു നോഡുത്തിരുത്താരെ. തമ്മ ഉഗ്ര കര്മഗളിംദ വനഗളല്ലിദ്ദ മുനിഗളന്നു സുഖ മത്തു ലോകഗളിംദ ബീളിസുത്താരെ.

03113003a ന താനി സേവേത മുനിര്യതാത്മാ। സതാം ലോകാന്പ്രാര്ഥയാനഃ കഥം ചിത്।
03113003c കൃത്വാ വിഘ്നം താപസാനാം രമംതേ। പാപാചാരാസ്തപസസ്താന്യപാപ।।

അത്മവന്നു നിയംത്രണദല്ലിട്ടുകൊംഡിരുവ മുനിയു, സത്യവംതര ലോകഗളന്നു പ്രാര്ഥിസുത്തിദ്ദരെ, അവരന്നു ദൂരവിഡബേകു. പാപവന്നു തിളിയദ മഗനേ! താപസരിഗെ വിഘ്നവന്നു തംദു ആ പാപചാരിഗളു സംതോഷപഡുത്താരെ.

03113004a അസജ്ജനേനാചരിതാനി പുത്ര। പാപാന്യപേയാനി മധൂനി താനി।
03113004c മാല്യാനി ചൈതാനി ന വൈ മുനീനാം। സ്മൃതാനി ചിത്രോജ്ജ്വലഗംധവംതി।।

മഗനേ! ആ മദ്യ പാനീയഗളു പാപഗളു, അസച്ച ജനരു തെഗെദുകൊള്ളുവവു. ഈ ബണ്ണ ബണ്ണദ, കാംതിയുക്ത സുഗംധിത മാലെഗളു മുനിഗളിഗല്ല. അവു രാക്ഷസരിഗെ.””

03113005 ലോമശ ഉവാച।
03113005a രക്ഷാംസി താനീതി നിവാര്യ പുത്രം। വിഭാംഡകസ്താം മൃഗയാം ബഭൂവ।
03113005c നാസാദയാമാസ യദാ ത്ര്യഹേണ। തദാ സ പര്യാവവൃതേഽശ്രമായ।।

ലോമശനു ഹേളിദനു: “അവരു രാക്ഷസരെംദു മഗനന്നു തഡെദു വിഭാംഡകനു അവളന്നു ഹുഡുകലു ഹോദനു. മൂരു ദിനഗളു ഹുഡുകി അവളന്നു കാണദേ, തന്ന ആശ്രമക്കെ ഹിംദിരുഗിദനു.

03113006a യദാ പുനഃ കാശ്യപോ വൈ ജഗാമ। ഫലാന്യാഹര്തും വിധിനാ ശ്രാമണേന।
03113006c തദാ പുനര്ലോഭയിതും ജഗാമ। സാ വേശയോഷാ മുനിം ഋശ്യശൃംഗം।।

ആദരെ പുനഃ കാശ്യപനു ശ്രാമണദിംദ ഹണ്ണുഗളു ഹുഡുകലു ഹോദാഗ, ആ വൈശ്യെയു മുനി ഋഷ്യശൃംഗനന്നു പുനഃ ലോഭഗൊളിസലു ബംദളു.

03113007a ദൃഷ്ട്വൈവ താം ഋശ്യശൃംഗഃ പ്രഹൃഷ്ടഃ। സംഭ്രാംതരൂപോഽഭ്യപതത്തദാനീം।
03113007c പ്രോവാച ചൈനാം ഭവതോഽശ്രമായ। ഗച്ചാവ യാവന്ന പിതാ മമൈതി।।

അവളന്നു നോഡിദൊഡനെയേ പ്രഹൃഷ്ടനാദ ഋഷ്യശൃംഗനു സംഭ്രാംതഗൊംഡവനംതെ അവളന്നു ഭേടിമാഡിദനു. മത്തു ഹേളിദനു: “ബേഗനെ നന്ന തംദെയു ബരുവുദരൊളഗെ നിന്ന ആശ്രമക്കെ ഹോഗോണ!”

03113008a തതോ രാജന്കാശ്യപസ്യൈകപുത്രം। പ്രവേശ്യ യോഗേന വിമുച്യ നാവം।
03113008c പ്രലോഭയംത്യോ വിവിധൈരുപായൈര്। ആജഗ്മുരംഗാധിപതേഃ സമീപം।।

രാജന്! ആഗ അവളു കാശ്യപന ഒബ്ബനേ മഗനന്നു വിവിധരീതിഗളല്ലി പ്രലോഭഗൊളിസുത്താ ദോണിയ മേലെ കൂരിസി, അംഗരാജന ബളിഗെ കരെദൊയ്ദളു.

03113009a സംസ്ഥാപ്യ താമാശ്രമദര്ശനേ തു। സംതാരിതാം നാവമതീവ ശുഭ്രാം।
03113009c തീരാദുപാദായ തഥൈവ ചക്രേ। രാജാശ്രമം നാമ വനം വിചിത്രം।।

ആശ്രമദംതെ കാണുത്തിദ്ദ അതീവ ശുഭ്രവാഗിദ്ദ ആ നാവെയന്നു അദരംതെയേ തോരുത്തിദ്ദ രാജാശ്രമ എംബ ഹെസരിന ബണ്ണ ബണ്ണദ വനദ ഹത്തിര നില്ലിസിദരു.

03113010a അംതഃപുരേ തം തു നിവേശ്യ രാജാ। വിഭാംഡകസ്യാത്മജമേകപുത്രം।
03113010c ദദര്ശ ദേവം സഹസാ പ്രവൃഷ്ടം। ആപൂര്യമാണം ച ജഗജ്ജലേന।।

രാജനു വിഭാംഡകന ഒബ്ബനേ മഗനന്നു അംതഃപുരദല്ലി ഇരിസിദനു. തക്ഷണവേ ദേവതെഗളു മളെസുരിസിദുദന്നു നോഡിദനു. ഭൂമിയു നീരിനിംദ തുംബികൊംഡിതു.

03113011a സ ലോമപാദഃ പരിപൂര്ണകാമഃ। സുതാം ദദാവൃശ്യശൃംഗായ ശാംതാം।
03113011c ക്രോധപ്രതീകാരകരം ച ചക്രേ। ഗോഭിശ്ച മാര്ഗേഷ്വഭികര്ഷണം ച।।

തന്ന ആസെയു പരിപൂര്ണവാഗലു ലോമപാദനു തന്ന മഗളു ശാംതിയന്നു ഋഷ്യശൃംഗനിഗെ കൊട്ടനു. ക്രോധക്കെ പ്രതീകാരവാഗി അവനു മാര്ഗവന്നു രചിസി അല്ലല്ലി ഗോവുഗളന്നൂ ഗോപാലകരന്നൂ ഇരിസിദനു.

03113012a വിഭാംഡകസ്യാവ്രജതഃ സ രാജാ। പശൂന്പ്രഭൂതാന്പശുപാംശ്ച വീരാന്।
03113012c സമാദിശത്പുത്രഗൃദ്ധീ മഹര്ഷിര്। വിഭാംഡകഃ പരിപൃച്ചേദ്യദാ വഃ।।
03113013a സ വക്തവ്യഃ പ്രാംജലിഭിര്ഭവദ്ഭിഃ। പുത്രസ്യ തേ പശവഃ കര്ഷണം ച।
03113013c കിം തേ പ്രിയം വൈ ക്രിയതാം മഹര്ഷേ। ദാസാഃ സ്മ സര്വേ തവ വാചി ബദ്ധാഃ।।

വിഭാംഡകനു ബരുത്താനെ എംദു രാജനു വീര ഗോപാലകരിഗെ ഹേളിദനു: “മഹര്ഷി വിഭാംഡകനു തന്ന മഗനന്നു ഹുഡുകികൊംഡു ബംദു നിമ്മന്നു പ്രശ്നിസിദരെ അവനിഗെ പ്രാംജലി ബദ്ധരാഗി ഹേളബേകു: “ഈ പശുഗളു നിന്ന മഗനിഗെ സേരിദ്ദു, ഈ ബെളെഗളൂ കൂഡ. മഹര്ഷേ! നിനഗെ പ്രിയവാഗുവ ഏനു കെലസവന്നു മാഡബേകു? നാവെല്ലരൂ നിന്ന ദാസരു മത്തു മാതിഗെ ബദ്ധരു.””

03113014a അഥോപായാത്സ മുനിശ്ചംഡകോപഃ। സ്വമാശ്രമം മൂലഫലാനി ഗൃഹ്യ।
03113014c അന്വേഷമാണശ്ച ന തത്ര പുത്രം। ദദര്ശ ചുക്രോധ തതോ ഭൃശം സഃ।।

ഫലമൂലഗളന്നു ഹിഡിദു തന്ന ആശ്രമക്കെ ഹിംദിരുഗിദ മുനിയു ചംഡകോപിഷ്ടനാദനു. അല്ലി തന്ന പുത്രനന്നു ഹുഡുകിദരൂ അല്ലി ഇല്ലദിരുവുദന്നു നോഡിദ അവനു ഇന്നൂ ഹെച്ചു കുപിതനാദനു.

03113015a തതഃ സ കോപേന വിദീര്യമാണ। ആശംകമാനോ നൃപതേര്വിധാനം।
03113015c ജഗാമ ചംപാം പ്രദിധക്ഷമാണസ്। തമംഗരാജം വിഷയം ച തസ്യ।।

അവനു കോപക്കെ സിലുകി, ഇദു രാജന കെലസ എംദു ശംകിസി അംഗരാജ മത്തു അവന രാജ്യവന്നു സുട്ടുബിഡലു ചംപാനഗരിഗെ ഹോദനു.

03113016a സ വൈ ശ്രാംതഃ ക്ഷുധിതഃ കാശ്യപസ്താന്। ഘോഷാന്സമാസാദിതവാന്സമൃദ്ധാന്।
03113016c ഗോപൈശ്ച തൈര്വിധിവത്പൂജ്യമാനോ। രാജേവ താം രാത്രിമുവാസ തത്ര।।

ആയാസഗൊംഡു ഹസിവെയിംദ ബളലിദ കാശ്യപനു മാര്ഗദല്ലി സമൃദ്ധവാഗിദ്ദ ഗോവുഗള ഹിംഡന്നു നോഡിദനു. ഗോപരു അവനിഗെ അവനേ രാജനോ എംബംതെ വിധിവത്താഗി പൂജിസിദരു മത്തു രാത്രി അല്ലിയേ തംഗിദനു.

03113017a സംപ്രാപ്യ സത്കാരമതീവ തേഭ്യഃ। പ്രോവാച കസ്യ പ്രഥിതാഃ സ്ഥ സൌമ്യാഃ।
03113017c ഊചുസ്തതസ്തേഽഭ്യുപഗമ്യ സര്വേ। ധനം തവേദം വിഹിതം സുതസ്യ।।

അവരിംദ അതീവ സത്കാരവന്നു പഡെദു “സൌമ്യരേ! ഇദു യാരദ്ദു?” എംദു കേളിദനു. ആഗ എല്ലരൂ അവന ബളിബംദു “ഈ ധനവെല്ലവൂ നിന്ന മഗനദ്ദു!” എംദു ഹേളിദരു.

03113018a ദേശേ തു ദേശേ തു സ പൂജ്യമാനസ്। താംശ്ചൈവ ശൃണ്വന്മധുരാന്പ്രലാപാന്।
03113018c പ്രശാംതഭൂയിഷ്ഠരജാഃ പ്രഹൃഷ്ടഃ। സമാസസാദാംഗപതിം പുരസ്ഥം।।

സ്ഥള സ്ഥളഗളല്ലി അവനിഗെ പൂജെ ദൊരെയിതു മത്തു അവരിംദ അദേ മധുര പ്രലാപഗളന്നു കേളി സിട്ടന്നു കളെദു പ്രശാംതനാഗി സംതോഷഗൊംഡേ അംഗപതിയ പുരവന്നു പ്രവേശിസിദനു.

03113019a സംപൂജിതസ്തേന നരര്ഷഭേണ। ദദര്ശ പുത്രം ദിവി ദേവം യഥേംദ്രം।
03113019c ശാംതാം സ്നുഷാം ചൈവ ദദര്ശ തത്ര। സൌദാമിനീമുച്ചരംതീം യഥൈവ।।

ആ നരര്ഷഭനു അവനന്നു സംപൂജിസിദനു. മത്തു അല്ലി അവനു ദിവിയല്ലി ഇംദ്രദേവനംതിരുവ മഗനന്നു മത്തു മിംചിനംതെ ഓഡാഡുത്തിരുവ സൊസെ ശാംതിയന്നു കംഡനു.

03113020a ഗ്രാമാംശ്ച ഘോഷാംശ്ച സുതം ച ദൃഷ്ട്വാ। ശാംതാം ച ശാംതോഽസ്യ പരഃ സ കോപഃ।
03113020c ചകാര തസ്മൈ പരമം പ്രസാദം। വിഭാംഡകോ ഭൂമിപതേര്നരേംദ്ര।।

ഗ്രാമഗളന്നൂ, ഗോ ഹിംഡുഗളന്നൂ, മഗ മത്തു ശാംതിയന്നൂ നോഡിദ അവന തീവ്ര കോപവു ശാംതവായിതു. നരേംദ്ര! ആഗ വിഭാംഡകനു ഭൂമിപതിഗെ പരമ കരുണെയന്നു തോരിസിദനു.

03113021a സ തത്ര നിക്ഷിപ്യ സുതം മഹര്ഷിര്। ഉവാച സൂര്യാഗ്നിസമപ്രഭാവം।
03113021c ജാതേ പുത്രേ വനമേവാവ്രജേഥാ। രാജ്ഞഃ പ്രിയാണ്യസ്യ സര്വാണി കൃത്വാ।।

അല്ലിയേ മഗനന്നു ഇരിസി സൂര്യാഗ്നിസമപ്രഭാവി മഹര്ഷിയു ഹേളിദനു: “മഗനു ജനിസിദ കൂഡലേ, രാജനിഗെ പ്രിയവാദുദെല്ലവന്നൂ മാഡി വനക്കെ മരളബേകു.

03113022a സ തദ്വചഃ കൃതവാനൃശ്യശൃംഗോ। യയൌ ച യത്രാസ്യ പിതാ ബഭൂവ।
03113022c ശാംതാ ചൈനം പര്യചരദ്യഥാവത്। ഖേ രോഹിണീ സോമമിവാനുകൂലാ।।
03113023a അരുംധതീ വാ സുഭഗാ വസിഷ്ഠം। ലോപാമുദ്രാ വാപി യഥാ ഹ്യഗസ്ത്യം।
03113023c നലസ്യ വാ ദമയംതീ യഥാഭൂദ്। യഥാ ശചീ വജ്രധരസ്യ ചൈവ।।
03113024a നാഡായനീ ചേംദ്രസേനാ യഥൈവ। വശ്യാ നിത്യം മുദ്ഗലസ്യാജമീഢ।
03113024c തഥാ ശാംതാ ഋശ്യശൃംഗം വനസ്ഥം। പ്രീത്യാ യുക്താ പര്യചരന്നരേംദ്ര।।

അവന മാതുഗളന്നു നെരവേരിസി ഋഷ്യശൃംഗനു തന്ന തംദെയിരുവല്ലിഗെ ഹോദനു. ശാംതിയാദരോ അവനന്നു അനുസരിസി ഹോദളു. നരേംദ്ര! അജമീഢ! ആകാശദല്ലി രോഹിണിയു ചംദ്രനന്നു ഹിംബാലിസുവംതെ, സുഭഗെ അരുംധതിയു വസിഷ്ഠനന്നു, ലോപാമുദ്രെയു അഗസ്ത്യനന്നു, ദമയംതിയു നലനന്നു, ശചിയു വജ്രധരനന്നു, നാഡായനിയു ചംദ്രസേനനന്നു, മത്തു വശ്യെയു നിത്യവൂ മുദ്ഗലനന്നു സേവെഗൈയുവംതെ വനസ്ഥനാദ ഋഷ്യശൃംഗനിഗെ പ്രീതിയിംദ അവളു പരിചരിയന്നു മാഡിദളു.

03113025a തസ്യാശ്രമഃ പുണ്യ ഏഷോ വിഭാതി। മഹാഹ്രദം ശോഭയന്പുണ്യകീര്തേഃ।
03113025c അത്ര സ്നാതഃ കൃതകൃത്യോ വിശുദ്ധസ്। തീര്ഥാന്യന്യാന്യനുസമ്യാഹി രാജന്।।

അവന കാംതിസൂസുവ ആശ്രമവേ ഇദു മത്തു ശോഭിസുവ പുണ്യ മഹാ സരോവര. രാജന്! ഇല്ലി സ്നാനമാഡി കൃതകൃത്യനാഗു, വിശുദ്ധനാഗു. അനംതര ഇതര തീര്ഥഗളിഗെ ഹോഗോണ.””

സമാപ്തി

ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ആരണ്യകപര്വണി തീര്ഥയാത്രാപര്വണി ലോമശതീര്ഥയാത്രായാം ഋഷ്യശൃംഗോപാഖ്യാനേ ത്രയോദശാധികശതതമോഽധ്യായഃ।
ഇദു മഹാഭാരതദ ആരണ്യകപര്വദല്ലി തീര്ഥയാത്രാപര്വദല്ലി ലോമശതീര്ഥയാത്രെയല്ലി ഋഷ്യശൃംഗോപാഖ്യാനദല്ലി നൂരാഹദിമൂരനെയ അധ്യായവു.