ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆరణ్యక పర్వ
తీర్థయాత్రా పర్వ
అధ్యాయ 92
సార
తన్నల్లి గుణ మత్తు ధర్మగళిద్దరూ దుఃఖవన్ను అనుభవిసుత్తిద్దేనె మత్తు శత్రుగళల్లి ఇవు ఇల్లదిద్దరూ సుఖవాగిద్దారె; ఏకెందు యుధిష్ఠిరను లోమశనన్ను కేళిదుదు (1-2). దేవ-దైత్యర ఉదాహరణెయన్ను నీడి లోమశను తీర్థయాత్రెయ పుణ్యదింద పాండవరు శీఘ్రదల్లియే శ్రీయన్ను పడెయుత్తారె ఎన్నువుదు (3-22).
03092001 యుధిష్ఠిర ఉవాచ।
03092001a న వై నిర్గుణమాత్మానం మన్యే దేవర్షిసత్తమ।
03092001c తథాస్మి దుఃఖసంతప్తో యథా నాన్యో మహీపతిః।।
యుధిష్ఠిరను హేళిదను: “దేవర్షిసత్తమ! నన్నల్లి గుణగళిల్ల ఎందు ననగనిసువుదిల్ల. ఆదరూ అన్య మహీపతి యారూ పడదంథహ దుఃఖవన్ను అనుభవిసుత్తిద్దేనె.
03092002a పరాంశ్చ నిర్గుణాన్మన్యే న చ ధర్మరతానపి।
03092002c తే చ లోమశ లోకేఽస్మిన్నృధ్యంతే కేన కేతునా।।
నన్న శత్రుగళు నిర్గుణరు మత్తు దర్మదల్లి నడెయుత్తిల్ల ఎందు నన్న అభిప్రాయ. లోమశ! ఆదరూ అవరు లోకదల్లి అభివృద్ధియన్ను హొందిద్దారె. ఇదక్కె కారణవేనిరబహుదు?”
03092003 లోమశ ఉవాచ।
03092003a నాత్ర దుఃఖం త్వయా రాజన్కార్యం పార్థ కథం చన।
03092003c యదధర్మేణ వర్ధేరన్నధర్మరుచయో జనాః।।
లోమశను హేళిదను: “రాజన్! పార్థ! అధర్మదల్లిరువవరు అధర్మదల్లిద్దుకొండే వృద్ధియన్ను హొందుత్తారె ఎందు నీను యావాగలూ దుఃఖపడబేకాగిల్ల.
03092004a వర్ధత్యధర్మేణ నరస్తతో భద్రాణి పశ్యతి।
03092004c తతః సపత్నాం జయతి సమూలస్తు వినశ్యతి।।
ధర్మదింద వృద్ధిహొందువ మనుష్యను సురక్షతెయన్ను కాణుత్తానె మత్తు తన్న ప్రతిస్పర్ధిగళన్ను సోలిసుత్తానె, అవరన్ను సమూలవాగి వినాశగొళిసుత్తానె.
03092005a మయా హి దృష్టా దైతేయా దానవాశ్చ మహీపతే।
03092005c వర్ధమానా హ్యధర్మేణ క్షయం చోపగతాః పునః।।
మహీపతే! అధర్మదింద వృద్ధిహొందియే పునః క్షయవన్ను హొందిద దైత్య దానవరన్ను నానే నోడిద్దేనె.
03092006a పురా దేవయుగే చైవ దృష్టం సర్వం మయా విభో।
03092006c అరోచయన్సురా ధర్మం ధర్మం తత్యజిరేఽసురాః।।
విభో! హిందె దేవయుగదల్లి సురరు హేగె ధర్మవన్ను తమ్మదాగిసికొండరు మత్తు అసురరు హేగె ధర్మవన్ను వర్జిసిదరు ఎన్నువుదన్ను నాను నోడిద్దేనె.
03092007a తీర్థాని దేవా వివిశుర్నావిశన్భారతాసురాః।
03092007c తానధర్మకృతో దర్పః పూర్వమేవ సమావిశత్।।
03092008a దర్పాన్మానః సమభవన్మానాత్క్రోధో వ్యజాయత।
03092008c క్రోధాదహ్రీస్తతోఽలజ్జా వృత్తం తేషాం తతోఽనశత్।।
భారత! దేవతెగళు తీర్థక్షేత్రగళిగె భేటినీడిదరు. అసురరు హాగె మాడలిల్ల. అవరు మాడిద అధర్మదింద మొదలు దర్పవు అవరన్ను ఆవేశిసితు. ధర్మదింద మానవు హుట్టికొండితు. మానదింద క్రోధవు హుట్టితు. క్రోధదింద నాచికె మత్తు నాచికెయు అవర నడతెయన్నే నాశగొళిసితు.
03092009a తానలజ్జాన్గతహ్రీకాన్ హీనవృత్తాన్వృథావ్రతాన్।
03092009c క్షమా లక్ష్మీశ్చ ధర్మశ్చ నచిరాత్ప్రజహుస్తతః।।
03092009e లక్ష్మీస్తు దేవానగమదలక్ష్మీరసురాన్నృప।।
అవరు నాచికెగొండాగ, మానకళెదుకొండాగ, హీననడతెయుళ్ళవరాదాగ, మత్తు వ్రతగళన్ను తొరెదాగ క్షమా, లక్ష్మి మత్తు ధర్మగళు స్వల్పహొత్తూ నిల్లదే అవరన్ను తొరెదవు. నృప! లక్ష్మియు దేవతెగళ కడె హోదళు. అలక్ష్మియు అసురర కడె హోదళు.
03092010a తానలక్ష్మీసమావిష్టాన్దర్పోపహతచేతసః।
03092010c దైతేయాన్దానవాంశ్చైవ కలిరప్యావిశత్తతః।।
అలక్ష్మియు సమావేశగొళ్ళలు దర్పదింద మనస్సన్ను కళెదుకొండ దైత్య దానవరల్లి కలహవు ఉంటాయితు.
03092011a తానలక్ష్మీసమావిష్టాన్దానవాన్కలినా తథా।
03092011c దర్పాభిభూతాన్కౌంతేయ క్రియాహీనానచేతసః।।
03092012a మానాభిభూతానచిరాద్వినాశః ప్రత్యపద్యత।
03092012c నిర్యశస్యాస్తతో దైత్యాః కృత్స్నశో విలయం గతాః।।
కౌంతేయ! అలక్ష్మియు సమావిష్టగొళ్ళలు దానవరు దర్పదిందొడగూడి క్రియాహీనరాగి, అచేతసరాగి, మానాభిమానిగళాగి అల్ప సమయదల్లియే వినాశవన్ను హొందిదరు. నిర్యశస్కరాగి దైత్యరెల్లరూ లయగొండరు.
03092013a దేవాస్తు సాగరాంశ్చైవ సరితశ్చ సరాంసి చ।
03092013c అభ్యగచ్చన్ధర్మశీలాః పుణ్యాన్యాయతనాని చ।।
దేవతెగళాదరో సాగర, నది మత్తు సరోవరగళిగె, ఇతర పుణ్యక్షేత్రగళిగె ధర్మశీలరాగి హోదరు.
03092014a తపోభిః క్రతుభిర్దానైరాశీర్వాదైశ్చ పాండవ।
03092014c ప్రజహుః సర్వపాపాని శ్రేయశ్చ ప్రతిపేదిరే।।
పాండవ! తపస్సు, క్రతు, దాన, మత్తు ఆశీర్వాదగళింద అవరు సర్వపాపగళన్ను కళెదుకొండు శ్రేయస్సన్ను హొందిదరు.
03092015a ఏవం హి దానవంతశ్చ క్రియావంతశ్చ సర్వశః।
03092015c తీర్థాన్యగచ్చన్విబుధాస్తేనాపుర్భూతిముత్తమాం।।
హీగె దానవాంతకరు సర్వరూ క్రియావంతరాగి తీర్థగళిగె హోగి ఉత్తమ స్థానగళన్ను హొందిదరు.
03092016a తథా త్వమపి రాజేంద్ర స్నాత్వా తీర్థేషు సానుజః।
03092016c పునర్వేత్స్యసి తాం లక్ష్మీమేష పన్థాః సనాతనః।।
03092017a యథైవ హి నృగో రాజా శిబిరౌశీనరో యథా।
03092017c భగీరథో వసుమనా గయః పూరుః పురూరవాః।।
03092018a చరమాణాస్తపో నిత్యం స్పర్శనాదంభసశ్చ తే।
03092018c తీర్థాభిగమనాత్పూతా దర్శనాచ్చ మహాత్మనాం।।
03092019a అలభంత యశః పుణ్యం ధనాని చ విశాం పతే।
03092019c తథా త్వమపి రాజేంద్ర లబ్ధాసి విపులాం శ్రియం।।
03092020a యథా చేక్ష్వాకురచరత్సపుత్రజనబాంధవః।
03092020c ముచుకుందోఽథ మాంధాతా మరుత్తశ్చ మహీపతిః।।
03092021a కీర్తిం పుణ్యామవిందంత యథా దేవాస్తపోబలాత్।
03092021c దేవర్షయశ్చ కార్త్స్న్యెన తథా త్వమపి వేత్స్యసే।।
హాగెయే రాజేంద్ర! నీనూ కూడ నిన్న అనుజరొందిగె తీర్థగళల్లి స్నానమాడి పునః నిన్న సంపత్తన్ను పడెయుత్తీయె. ఇదే సనాతన ధర్మ. విశాంపతే! ఇదే రీతి రాజ నృగ, శిబిర, ఉశీనర, భగీరథ, వసుమన, గయ, పురు, పురూరవ ఇవరు నిత్యవూ తపస్సన్ను మాడి, పుణ్య తీర్థగళల్లి నీరన్ను ముట్టి మహాత్మర దర్శన మాడి యశస్సు, పుణ్య మత్తు సంపత్తన్ను పడెదరు. రాజేంద్ర! హాగె నీనూ కూడ విపుల సంపత్తన్ను హొందుత్తీయె. ఇక్ష్వాకువు తన్న పుత్ర-జన-బాంధవరొందిగె, హాగెయే ముచుకుంద, మహీపతి మాంధాత, మరుత్తరూ, దేవతె-దేవర్షిగళంతె తపోబలవన్ను హొందిదరు. నీనూ కూడ అదన్ను హొందుత్తీయె.
03092022a ధార్తరాష్ట్రాస్తు దర్పేణ మోహేన చ వశీకృతాః।
03092022c నచిరాద్వినశిష్యంతి దైత్యా ఇవ న సంశయః।।
దర్ప మత్తు మోహగళింద వశీకృతరాద ధార్తరాష్ట్రరు దైత్యరంతె బేగనె నాశహొందుత్తారె ఎన్నువుదరల్లి సంశయవిల్ల.””
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆరణ్యకపర్వణి తీర్థయాత్రాపర్వణి లోమశతీర్థయాత్రాయాం ద్వినవతితమోఽధ్యాయః।
ఇదు మహాభారతద ఆరణ్యకపర్వదల్లి తీర్థయాత్రాపర్వదల్లి లోమశతీర్థయాత్రె ఎన్నువ తొంభత్తెరడనెయ అధ్యాయవు.