praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
āraṇyaka parva
iṃdralokābhigamana parva
adhyāya 78
sāra
nala-damayaṃtiyara sukhadinagal̤u (1-7). nalacaritèya phalaśruti (8-13). akṣahṛdaya vidyèyannu yudhiṣṭhiranigittu bṛhadaśvanu nirgamisidudu (14-23).
03078001 bṛhadaśva uvāca|
03078001a praśāṃte tu pure hṛṣṭe saṃpravṛtte mahotsave|
03078001c mahatyā senayā rājā damayaṃtīmupānayat||
bṛhadaśvanu hel̤idanu: “hṛṣṭa purajanaru praśāṃtarādaṃtè mahā utsavavu prāraṃbhavāgittu. rājanu mahattara senèyòṃdigè damayaṃtiyannu karètaṃdanu.
03078002a damayaṃtīmapi pitā satkṛtya paravīrahā|
03078002c prasthāpayadameyātmā bhīmo bhīmaparākramaḥ||
damayaṃtiyannu taṃdè parama vīra adameyātma bhīmaparākrami bhīmanu satkarisi kal̤uhisikòṭṭanu.
03078003a āgatāyāṃ tu vaidarbhyāṃ saputrāyāṃ nalo nṛpaḥ|
03078003c vartayāmāsa mudito devarāḍiva naṃdane||
putraròḍanè āgamisida vaidarbhiyòḍanè nṛpa nalanu naṃdanavanadalli devatègal̤aṃtè saṃtoṣadiṃda iddanu.
03078004a tathā prakāśatāṃ yāto jaṃbūdvīpe'tha rājasu|
03078004c punaḥ sve cāvasadrājye pratyāhṛtya mahāyaśāḥ||
jaṃbūdvīpadalliruva rājarugal̤alle prakāśisuttā ā mahāyaśanu maral̤i gal̤isida rājyadalli punaḥ vāsisidanu.
03078005a īje ca vividhairyajñairvidhivatsvāptadakṣiṇaiḥ|
03078005c tathā tvamapi rājeṃdra sasuhṛdvakṣyase'cirāt||
avanu sākaṣṭu dakṣiṇègal̤iṃda vividha yajñagal̤annu vidhivattāgi nèraverisidanu. rājeṃdra! nīnū kūḍa suhṛdayaròḍagūḍi śīghradalliye idariṃda hòrabaruttīyè.
03078006a duḥkhametādṛśaṃ prāpto nalaḥ parapuraṃjayaḥ|
03078006c devanena naraśreṣṭha sabhāryo bharatarṣabha||
naraśreṣṭha! bharatarṣabha! parapuraṃjaya nalanu ī rīti dyūtadiṃda patniyòḍanè duḥkhagal̤annu anubhavisidanu.
03078007a ekākinaiva sumahannalena pṛthivīpate|
03078007c duḥkhamāsāditaṃ ghoraṃ prāptaścābhyudayaḥ punaḥ||
pṛthavīpate! ekākiyāgiddarū nalanu ghora duḥkhavannu anubhavisi punaḥ abhyudayavannu hòṃdidanu.
03078008a tvaṃ punarbhrātṛsahitaḥ kṛṣṇayā caiva pāṃḍava|
03078008c ramase'sminmahāraṇye dharmamevānuciṃtayan||
pāṃḍava! nīnādarū brātṛ mattu kṛṣṇèya sahita iddīyè. ī mahāraṇyadalli dharmada kuritu mātra ciṃtisuttā ānaṃdavāgiru.
03078009a brāhmaṇaiśca mahābhāgairvedavedāṃgapāragaiḥ|
03078009c nityamanvāsyase rājaṃstatra kā paridevanā||
veda-vedāṃga pāragarāda ī mahābhāga brāhmaṇaròḍanè nityavū vāsisuttiruva rājanigè parivedanè enu?
03078010a itihāsamimaṃ cāpi kalināśanamucyate|
03078010c śakyamāśvāsituṃ śrutvā tvadvidhena viśāṃ pate||
ī itihāsavu kaliyannu nāśamāḍuttadè ènnuttārè. viśāṃpate! idannu kel̤ida ninnaṃthavarigè aśvāsanèyannu nīḍalū śakyavidè.
03078011a asthiratvaṃ ca saṃciṃtya puruṣārthasya nityadā|
03078011c tasyāye ca vyaye caiva samāśvasihi mā śucaḥ||
manuṣyana bhāgyada asthiratèyannu nityavū smarisuttā adara āgu-hogugal̤annu samanāgi kāṇu. duḥkhisabeḍa.
03078012a ye cedaṃ kathayiṣyaṃti nalasya caritaṃ mahat|
03078012c śroṣyaṃti cāpyabhīkṣṇaṃ vai nālakṣmīstānbhajiṣyati|
nalana ī mahat caritèyannu yāru kathana mattu sadā śravaṇa māḍuttāno avanigè alakṣmiyāguvudilla.
03078012e arthāstasyopapatsyaṃte dhanyatāṃ ca gamiṣyati||
03078013a itihāsamimaṃ śrutvā purāṇaṃ śaśvaduttamaṃ|
03078013c putrānpautrānpaśūṃścaiva vetsyate nṛṣu cāgryatāṃ|
03078013e arogaḥ prītimāṃścaiva bhaviṣyati na saṃśayaḥ||
saṃpattu avana bal̤igè haridu baruttadè mattu avanu dhanavaṃtanāguttānè. purātana ī uttama itihāsavannu kel̤idarè, putraru, pautraru, paśugal̤u mattu nararalli agrasthānavannu hòṃduttārè mattu ārogya-prītigal̤annu hòṃduttārè ènnuvudaralli saṃśayavilla.
03078014a bhayaṃ paśyasi yacca tvamāhvayiṣyati māṃ punaḥ|
03078014c akṣajña iti tatte'haṃ nāśayiṣyāmi pārthiva||
pārthiva! akṣajñaniṃda punaḥ nīnu parājayagòl̤l̤uvè ènnuva ninna ī bhayavannu nānu nivārisuttenè.
03078015a vedākṣahṛdayaṃ kṛtsnamahaṃ satyaparākrama|
03078015c upapadyasva kauṃteya prasanno'haṃ bravīmi te||
satyaparākrami! nānu akṣahṛdayavannu paripūrṇavāgi til̤ididdenè. nanniṃda til̤idukò. ninagè hel̤alu nanagè saṃtoṣavāguttadè.””
03078016 vaiśaṃpāyana uvāca|
03078016a tato hṛṣṭamanā rājā bṛhadaśvamuvāca ha|
03078016c bhagavannakṣahṛdayaṃ jñātumiccāmi tattvataḥ||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “naṃtara hṛṣṭamanaska rājanu bṛhadaśvanigè hel̤idanu: “bhagavan! ninniṃda akṣahṛdayavannu til̤iyalu icchisuttenè.”
03078017a tato'kṣahṛdayaṃ prādātpāṃḍavāya mahātmane|
03078017c dattvā cāśvaśiro'gaccadupaspraṣṭuṃ mahātapāḥ||
naṃtara bṛhadaśvanu mahātma pāṃḍavanigè akṣahṛdayavannu kòṭṭanu. hīgè kòṭṭu ā mahātapanu snānakkèṃdu aśvaśirakkè tèral̤idanu.
03078018a bṛhadaśve gate pārthamaśrauṣītsavyasācinaṃ|
03078018c vartamānaṃ tapasyugre vāyubhakṣaṃ manīṣiṇaṃ||
03078019a brāhmaṇebhyastapasvibhyaḥ saṃpatadbhyastatastataḥ|
03078019c tīrthaśailavarebhyaśca sametebhyo dṛḍhavrataḥ||
03078020a iti pārtho mahābāhurdurāpaṃ tapa āsthitaḥ|
03078020c na tathā dṛṣṭapūrvo'nyaḥ kaścidugratapā iti||
03078021a yathā dhanaṃjayaḥ pārthastapasvī niyatavrataḥ|
03078021c munirekacaraḥ śrīmāndharmo vigrahavāniva||
bṛdadaśvanu hoda naṃtara dṛḍhavṛta pārthanu allalli tīrtha-śailagal̤iṃda baṃdu seridda tapasvi brāhmaṇariṃda savyasāciyu vartamānadalli kevala vāyuvannu sevisuttā ugra tapassinalli niratanāgiddānè; mahābāhu pārthanu pūrvadalli yārū noḍidaradaṃtha ugratapassannu tapisuttiddānè; śrimān dharma vigrahanaṃtè pārtha dhanaṃjayanu niyatavrata tapasvi mattu òṃṭi muniyāgiddānè èṃdu kel̤idanu.
03078022a taṃ śrutvā pāṃḍavo rājaṃstapyamānaṃ mahāvane|
03078022c anvaśocata kauṃteyaḥ priyaṃ vai bhrātaraṃ jayaṃ||
rāja! mahāraṇyadalli pāṃḍavanu tapassumāḍuttiruvudannu kel̤i kauṃteyanu tanna priya bhrātā jayanannu kuritu śokisidanu.
03078023a dahyamānena tu hṛdā śaraṇārthī mahāvane|
03078023c brāhmaṇānvividhajñānānparyapṛccadyudhiṣṭhiraḥ||
ā mahāvanadalli dahisuttidda hṛdayavaṃta śaraṇārthi yudhiṣṭhiranu vividhajñāni brāhmaṇarannu ī rīti praśnisidanu.”
samāpti
iti śrī mahābhārate āraṇyakaparvaṇi iṃdralokābhigamanaparvaṇi nalopākhyāne bṛhadaśvagamane aṣṭasaptatitamo'dhyāyaḥ|
idu mahābhāratada āraṇyakaparvadalli iṃdralokābhigamanaparvadalli nalopākhyānadalli bṛhadaśvagamana ènnuva èppattèṃṭanèya adhyāyavu.