ปฺรวเศ
ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ
ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต
ศฺรี มหาภารต
อารณฺยก ปรฺว
อิํทฺรลโกาภิคมน ปรฺว
อธฺยาย 69
สาร
ทมยํติย สฺวยํวรกฺกเะ หโค พยสิท ฤตุปรฺณนุ พาหุกนนฺนุ มรุทิน สูรฺยโทยทโะฬคเะ กุํฑินปุรกฺกเะ กรเะทุกโะํฑุ หโคลุ หเฬิ, วารฺษฺณเยนโะํทิคเะ หโะรฏิทฺทุทุ (1-16). พาหุกน อศฺวกุศลตเะยนฺนุ นโฑิ อวนุ นลนิรพหุทเ เอะํทุ วารฺษฺณเยนุ ศํกิสุวุทุ (17-34).
03069001 พฺฤหทศฺว อุวาจฯ
03069001a ศฺรุตฺวา วจห์ สุทเวสฺย ฤตุปรฺณโ นราธิปห์ฯ
03069001c สาํตฺวยํ ศฺลกฺษฺณยา วาจา พาหุกํ ปฺรตฺยภาษตฯฯ
พฺฤหทศฺวนุ หเฬิทนุ: “สุทเวน มาตุคฬนฺนุ กเฬิท นราธิป ฤตุปรฺณนุ สาํตฺวน มตฺตุ ศฺลาฆนีย มาตุคฬิํท พาหุกนิคเะ หเฬิทนุ:
03069002a วิทรฺภานฺยาตุมิจฺจามิ ทมทํตฺยาห์ สฺวยํวรํฯ
03069002c เอกาหฺนา หยตตฺตฺวชฺญ มนฺยสเ ยทิ พาหุกฯฯ
“พาหุก! ทมยํติย สฺวยํวรกฺกเะ วิทรฺภกฺกเะ หโคลุ อิจฺจิสุตฺตเนเะ. นีนุ อศฺว ตตฺวชฺญ. โอะํทเ ทินทลฺลิ อลฺลิคเะ หโคลิกฺกาคุวุทาทรเะ หเฬุ.”
03069003a เอวมุกฺตสฺย กเาํตเย ตเน ราชฺญา นลสฺย หฯ
03069003c วฺยทีรฺยต มนโ ทุห์ขาตฺปฺรทธฺยเา จ มหามนาห์ฯฯ
กเาํตเย! ราชน อี มาตุคฬนฺนุ กเฬิท นลน มนสฺสุ ทุห์ขทิํท มุทุฑิกโะํฑิตุ มตฺตุ อา มหามนสฺกนุ จิํติสตโะฑคิทนุ:
03069004a ทมยํตี ภวเทเตตฺกุรฺยาทฺทุห์ขเน มโหิตาฯ
03069004c อสฺมทรฺถเ ภวเทฺวายมุปายศฺจิํติตโ มหานฺฯฯ
“ทมยํติยุ อี รีติ มาฑุตฺติทฺทาฬเะ เอะํทรเะ อวฬุ ทุห์ขทิํท มโหิตฬาคิรพหุทุ อถวา อิทุ นนคาคิยเ อวฬุ ยโจิสิรุว โอะํทุ มหา อุปายวิรพหุทุ.
03069005a นฺฤศํสํ พต วไทรฺภี กรฺตุกามา ตปสฺวินีฯ
03069005c มยา กฺษุทฺรเณ นิกฺฤตา ปาปเนากฺฤตพุทฺธินาฯฯ
กฺษุทฺร ปาปิ พุทฺธิยิลฺลท นานุ อวฬิคเะ มโส มาฑิทฺทเนเะ. อาทุทริํทลเ อา ตปสฺวินิ วไทรฺภิยุ อี กฺรูร กฺฤตฺยวนฺนุ มาฑลุ พยสิรพหุทุ.
03069006a สฺตฺรีสฺวภาวศฺจลโ ลโกเ มม ทโษศฺจ ทารุณห์ฯ
03069006c สฺยาทเวมปิ กุรฺยาตฺสา วิวศา คตสเาหฺฤทาฯ
03069006 มม ศโกเน สํวิคฺนา นไราศฺยาตฺตนุมธฺยมาฯฯ
อี ลโกทลฺลิ สฺตฺรี สฺวภาววุ อจล; อาทรเะ นนฺน ทโษวู ทารุณวาคิทเะ. อิทเะลฺลวู อิรลิ. อาทรู อี ตนุมทฺยมฬุ, สเาหารฺทตเะยนฺนุ มรเะตุ, นนฺน มเลิน ศโกทิํท นิราศฬาคิ, อิํตห กเะลสวนฺนุ มาฑพหุทเ?
03069007a น จไวํ กรฺหิ จิตฺกุรฺยาตฺสาปตฺยา จ วิศเษตห์ฯ
03069007c ยทตฺร ตถฺยํ ปถฺยํ จ คตฺวา วเตฺสฺยามิ นิศฺจยํฯ
03069007 ฤตุปรฺณสฺย วไ กามมาตฺมารฺถํ จ กรโมฺยหํฯฯ
อิลฺล อวฬุ อี รีติ มาฑุววฬลฺล. อทรลฺลู วิศเษวาคิ อวฬ มกฺกฬิทฺทารเะ. อาทฺทริํท นานเ อลฺลิคเะ หโคิ นิศฺจยวาคิ ติฬิทุกโะฬฺฬุตฺตเนเะ. นนคโสฺกร ฤตุปรฺณน อิจฺฉเะยํตเะ มาฑุตฺตเนเะ.”
03069008a อิติ นิศฺจิตฺย มนสา พาหุกโ ทีนมานสห์ฯ
03069008c กฺฤตาํชลิรุวาจเทํ ฤตุปรฺณํ นราธิปํฯฯ
อี รีติ มนสฺสินลฺลิ นิศฺจยิสิ, ทีนมนสฺก พาหุกนุ อํชลีพทฺธนาคิ นราธิป ฤตุปรฺณนนฺนุทฺทเศิสิ หเฬิทนุ:
03069009a ปฺรติชานามิ ตเ สตฺยํ คมิษฺยสิ นราธิปฯ
03069009c เอกาหฺนา ปุรุษวฺยาฆฺร วิทรฺภนครีํ นฺฤปฯฯ
“นราธิป! ปุรุษวฺยาฆฺร! นฺฤป! นินคเะ นนฺน นิชวาท มาตุคฬนฺนุ หเฬุวุทาทรเะ โอะํทเ ทินทลฺลิ วิทรฺภนคริยนฺนุ ตลุปพหุทุ.”
03069010a ตตห์ ปรีกฺษาํ อศฺวานาํ จกฺรเ ราชนฺส พาหุกห์ฯ
03069010c อศฺวศาลามุปาคมฺย ภาํคสฺวรินฺฤปาชฺญยาฯฯ
ราชนฺ! นฺฤป ภาํคสฺวริย อาชฺญเะยํตเะ พาหุกนุ อศฺวศาลเะคเะ หโคิ อศฺวคฬนฺนุ ปรีกฺษิสิทนุ.
03069011a ส ตฺวรฺยมาณโ พหุศ ฤตุปรฺณเน พาหุกห์ฯ
03069011c อธฺยคจฺจตฺกฺฤศานศฺวานฺสมรฺถานธฺวนิ กฺษมานฺฯฯ
03069012a ตเชโพลสมายุกฺตานฺกุลศีลสมนฺวิตานฺฯ
03069012c วรฺชิตา'ลฺลกฺษณไรฺหีนไห์ ปฺฤถุปฺรโถานฺมหาหนูนฺฯ
03069012 ศุทฺธานฺทศภิราวรฺตไห์ สิํธุชานฺวาตรํหสห์ฯฯ
ฤตุปรฺณนุ พหฬษฺฏุ อวสรมาฑลุ, พาหุกนุ นาลฺกุ ตเะฬฺฬคิน, มารฺคทลฺลิ สมรฺถ, ตเชโพลสมายุกฺต, กุลศีลสมนฺวิต วายุวเคิ สิํธุช อศฺวคฬนฺนุ อาริสิทนุ. วิศาล หโะรฬเะ มตฺตุ พายิคฬนฺนุ หโะํทิทฺท อา อศฺวคฬุ หีน ลกฺษณคฬิํท วรฺชิตวาคิทฺทวุ. หตฺตุ กุรุฬุคฬิํท ศุทฺธวาคิทฺทวุ.
03069013a ทฺฤษฺฏฺวา ตานพฺรวีทฺราชา กิํ จิตฺกโปสมนฺวิตห์ฯ
03069013c กิมิทํ ปฺรารฺถิตํ กรฺตุํ ปฺรลพฺธวฺยา หิ ตเ วยํฯฯ
อวุคฬนฺนุ นโฑิท ราชนุ สฺวลฺป สิฏฺฏิคเะทฺทุ หเฬิทนุ: “อิทเนุ นีนุ มาฑุตฺติรุวเะ? นนฺนนฺนุ มโสคโะฬิสลิกฺกเะํทเ นีนุ อี รีติ มาฑุตฺติรพหุทุ.
03069014a กถมลฺปพลปฺราณา วกฺษฺยํตีมเ หยา มมฯ
03069014c มหานธฺวา จ ตุรคไรฺคํตวฺยห์ กถมีทฺฤศไห์ฯฯ
อี อลฺปพลปฺราณ หยคฬุ นนฺน รถวนฺนุ เอะฬเะยพลฺลวเ? หีคเะ กาณุตฺติรุว อี ตุรํคคฬุ หเคเะ อ มหา ทูรวนฺนุ คมิสพลฺลวุ?”
03069015 พาหุก อุวาจฯ
03069015a เอตเ หยา คมิษฺยํติ วิทรฺภานฺนาตฺร สํศยห์ฯ
03069015c อถานฺยานฺมนฺยสเ ราชนฺพฺรูหิ กานฺยโชยามิ ตเฯฯ
พาหุกนุ หเฬิทนุ: “อี หยคฬุ วิทรฺภกฺกเะ หโคุววุ เอะนฺนุวุทรลฺลิ สํศยวเ อิลฺล. อาทรเะ ราชนฺ! พเกเะํทรเะ นินคิษฺฏวาท ยาว กุทุรเะคฬนฺนุ กฏฺฏพเกเะํทุ หเฬุ. อวุคฬนฺนเ กฏฺฏุตฺตเนเะ.”
03069016 ฤตุปรฺณ อุวาจฯ
03069016a ตฺวมเว หยตตฺตฺวชฺญห์ กุศลศฺจาสิ พาหุกฯ
03069016c ยานฺมนฺยสเ สมรฺถาํสฺตฺวํ กฺษิปฺรํ ตานเว ยโชยฯฯ
ฤตุปรฺณนุ หเฬิทนุ: “พาหุก! นีนเ หย ตตฺวชฺญ มตฺตุ กุศล. อิวุคฬุ อาคุตฺตวเะ เอะํทุ นีนเะํทรเะ พเค อวุคฬนฺนุ กฏฺฏุ.””
03069017 พฺฤหทศฺว อุวาจฯ
03069017a ตตห์ สทศฺวาํศฺจตุรห์ กุลศีลสมนฺวิตานฺฯ
03069017c ยโชยามาส กุศลโ ชวยุกฺตานฺรถเ นรห์ฯฯ
03069018a ตตโ ยุกฺตํ รถํ ราชา สมารโหตฺตฺวรานฺวิตห์ฯ
03069018c อถ ปรฺยปตนฺภูมเา ชานุภิสฺตเ หยโตฺตมาห์ฯฯ
พฺฤหทศฺวนุ หเฬิทนุ: “นํตร นลนุ กุศลตเะยิํท อา นาลฺกุ กุลศีลสมนฺวิต อศฺวคฬนฺนุ รถกฺกเะ กฏฺฏิทนุ. ราชนุ ตยาริทฺท รถวนฺนุ พเคนเ เอริทนุ มตฺตุ อา อุตฺตม หยคฬุ ภูมิยมเลเะ กาลุคฬนฺนูริทวุ.
03069019a ตตโ นรวรห์ ศฺรีมานฺนลโ ราชา วิศาํ ปตเฯ
03069019c สาํตฺวยามาส ตานศฺวาํสฺตเชโพลสมนฺวิตานฺฯฯ
03069020a รศฺมิภิศฺจ สมุทฺยมฺย นลโ ยาตุมิยเษ สห์ฯ
03069020c สูตมารโปฺย วารฺษฺณเยํ ชวมาสฺถาย วไ ปรํฯฯ
วิศาํปตเ! นรวร ศฺรีมานฺ นลราชนุ สูต วารฺษฺณเยนนฺนุ รถทลฺลิ กูริสิกโะํฑุ ตเชโพลสมนฺวิต อา อศฺวคฬนฺนุ สํตวิสิ, หคฺคคฬิํท อวุคฬนฺนุ นิยํตฺริสุตฺตา หโะรฏนุ.
03069021a ตเ จโทฺยมานา วิธินา พาหุกเน หยโตฺตมาห์ฯ
03069021c สมุตฺปเตุริวากาศํ รถินํ มโหยนฺนิวฯฯ
พาหุกนิํท วิธิวตฺตาคิ จโทิตคโะํฑ อา อุตฺตม หยคฬุ รถทลฺลิ กุฬิตวรนฺนุ มูรฺฉเะคโะฬิสุวํตเะ อากาศทลฺลิ หาริทวุ.
03069022a ตถา ตุ ทฺฤษฺฏฺวา ตานศฺวานฺวหตโ วาตรํหสห์ฯ
03069022c อยโธฺยาธิปติรฺธีมานฺวิสฺมยํ ปรมํ ยยเาฯฯ
วายุวเคทลฺลิ โอฑุตฺติทฺท อา อศฺวคฬนฺนุ นโฑิท อยโธฺยาธิปติ ธีมํตนุ ปรม วิสฺมิตนาทนุ.
03069023a รถฆโษํ ตุ ตํ ศฺรุตฺวา หยสํคฺรหณํ จ ตตฺฯ
03069023c วารฺษฺณเยศฺจิํตยามาส พาหุกสฺย หยชฺญตาํฯฯ
รถฆโษวนฺนุ กเฬิ มตฺตุ หยคฬ นิยํตฺรณวนฺนุ นโฑิ วารฺษฺณเยนุ พาหุกน หยวิทฺยเะย กุริตุ ยโจิสตโะฑคิทนุ.
03069024a กิํ นุ สฺยานฺมาตลิรยํ ทเวราชสฺย สารถิห์ฯ
03069024c ตถา หิ ลกฺษณํ วีรเ พาหุกเ ทฺฤศฺยตเ มหตฺฯฯ
“อิวนุ ทเวราชน สารถิ มาตลิยิรพหุทเ? ยากเะํทรเะ อี วีร พาหุกนลฺลิ อทเ มาหา ลกฺษณคฬุ กาณุตฺติวเะ.
03069025a ศาลิหโตฺรโ'ถ กิํ นุ สฺยาทฺธยานาํ กุลตตฺตฺววิตฺฯ
03069025c มานุษํ สมนุปฺราปฺตโ วปุห์ ปรมศโภนํฯฯ
อถวา อิวนุ อศฺวคฬ กุลตตฺววนฺนุ อริต, อีค อิษฺฏุ กุรูปิยาท มนุษฺยน ทเหวนฺนุ หโะํทิรุว ศาลิหโตฺรนเ?
03069026a อุตาหโ สฺวิทฺภวเทฺราชา นลห์ ปรปุรํชยห์ฯ
03069026c สโ'ยํ นฺฤปติรายาต อิตฺยเวํ สมจิํตยตฺฯฯ
อถวา อิวนุ ปรปุรํชย ราช นลนาคิรพหุทเ? อา นฺฤปติยุ อิลฺลิคเะ พํทิรพหุทเ?” เอะํทุ อวนุ ยโจิสิทนุ.
03069027a อถ วา ยาํ นลโ วเท วิทฺยาํ ตามเว พาหุกห์ฯ
03069027c ตุลฺยํ หิ ลกฺษยเ ชฺญานํ พาหุกสฺย นลสฺย จฯฯ
03069028a อปิ จเทํ วยสฺตุลฺยมสฺย มนฺยเ นลสฺย จฯ
03069028c นายํ นลโ มหาวีรฺยสฺตทฺวิทฺยสฺตุ ภวิษฺยติฯฯ
03069029a ปฺรจฺจนฺนา หิ มหาตฺมานศฺจรํติ ปฺฤถิวีมิมาํฯ
03069029c ทไวเน วิธินา ยุกฺตาห์ ศาสฺตฺรโกฺตไศฺจ วิรูปณไห์ฯฯ
03069030a ภวเตฺตุ มติภเทโ มเ คาตฺรวไรูปฺยตาํ ปฺรติฯ
03069030c ปฺรมาณาตฺปริหีนสฺตุ ภวเทิติ หิ มเ มติห์ฯฯ
“นลนิคเะ ติฬิทิทฺท วิทฺยเะ พาหุกนิคู ติฬิทํติทเะ. พาหุก มตฺตุ นลน ชฺญานวุ สริสมนาคิ ตโรุตฺติทเะ. อิวน มตฺตุ นลน วยสฺสุ กูฑ โอะํทเ อิรพหุทุ เอะํทุ นนคนฺนิสุตฺตทเะ. อิวนุ มหาวีร นลนลฺล; อาทรู อิวนลฺลิ อา วิทฺวตฺตุ อิทเะ. ศาสฺตฺรคฬลฺลิ หเฬิรุวํตเะ มหาตฺมรุ ทไว วิธิคฬเะรฑริํทลู กูฑิ อี ปฺฤถิวิยนฺนุ ติรุคิสุตฺติรุตฺตารเะ เอะํทุ กเฬิทฺทเนเะ. อาทรู อี อการ วิรูปคฬ กุริตุ สํทิคฺธนาคิทฺทเนเะ. นนฺน มตกฺกเะ ปฺรมาณคฬิลฺล เอะํทนฺนิสุตฺตทเะ.
03069031a วยห์ปฺรมาณํ ตตฺตุลฺยํ รูปเณ ตุ วิปรฺยยห์ฯ
03069031c นลํ สรฺวคุณไรฺยุกฺตํ มนฺยเ พาหุกมํตตห์ฯฯ
วยสฺสินลฺลิ อวน สริสมานนาคิทฺทานเะ อาทรเะ รูปทลฺลิ วิปรฺยนาคิทฺทานเะ. อาทรู กโะนเะยลฺลิ พาหุกนเ สรฺวคุณยุกฺต นลนเะํทุ ตีรฺมานิสุตฺตเนเะ.”
03069032a เอวํ วิจารฺย พหุศโ วารฺษฺณเยห์ ปรฺยจิํตยตฺฯ
03069032c หฺฤทยเน มหาราช ปุณฺยศฺลโกสฺย สารถิห์ฯฯ
อี รีติ มหาราช ปุณฺยศฺลโกน สารถิ วารฺษฺณเยนุ พหฬษฺฏุ วิจาริสิ ตนฺน หฺฤทยทลฺลิ จิํติสตโะฑคิทนุ.
03069033a ฤตุปรฺณสฺตุ ราชเํทฺร พาหุกสฺย หยชฺญตาํฯ
03069033c จิํตยนฺมุมุทเ ราชา สหวารฺษฺณเยสารถิห์ฯฯ
อาทรเะ ราชเํทฺร ฤตุปรฺณนุ พาหุกน หยชฺญานท กุริตุ ยโจิสิ สารถิ วารฺษฺณเยนโะํทิคเะ หรฺษิตนาทนุ.
03069034a พลํ วีรฺยํ ตถโตฺสาหํ หยสํคฺรหณํ จ ตตฺฯ
03069034c ปรํ ยตฺนํ จ สํปฺรเกฺษฺย ปราํ มุทมวาป หฯฯ
อวน พล, วีรฺย, อุตฺสาห, หยคฬ มเลิทฺท นิยํตฺรณ มตฺตุ ปรม ยตฺนวนฺนุ นโฑิ อวนุ อตีว สํตสคโะํฑนุ.”
สมาปฺติ
อิติ ศฺรี มหาภารตเ อารณฺยกปรฺวณิ อิํทฺรลโกาภิคมนปรฺวณิ นลโปาขฺยานเ ฤตุปรฺณวิทรฺภคมนเ เอกโนสปฺตติตมโ'ธฺยายห์ฯ
อิทุ มหาภารตท อารณฺยกปรฺวทลฺลิ อิํทฺรลโกาภิคมนปรฺวทลฺลิ นลโปาขฺยานทลฺลิ ฤตุปรฺณน วิทรฺภคมน เอะนฺนุว อรวตฺตโะํภตฺตนเะย อธฺยายวุ.