pravēśa
।। ōṁ ōṁ namō nārāyaṇāya।। śrī vēdavyāsāya namaḥ ।।
śrī kr̥ṣṇadvaipāyana vēdavyāsa viracita
śrī mahābhārata
āraṇyaka parva
iṁdralōkābhigamana parva
adhyāya 67
sāra
nalanannu huḍukalu brāhmaṇarannu kaḷuhisiddudu (1-7). horaḍuvāga damayaṁtiyu brāhmaṇarige kelavu praśnegaḷannittu ī praśnegaḷige uttarisuvavana vivaragaḷannu tiḷidu banni eṁdu hēḷi kaḷuhisuvudu (8-22).
03067001 damayaṁtyuvāca।
03067001a māṁ cēdiccasi jīvaṁtīṁ mātaḥ satyaṁ bravīmi tē।
03067001c naravīrasya vai tasya nalasyānayanē yata।।
damayaṁtiyu hēḷidaḷu: “mātā! nānu satyavannu hēḷuttiddēne. nannannu jīvaṁta nōḍabēkeṁdu ninna icce iddare ā naravīra nalanannu illige karetaresu.””
03067002 br̥hadaśva uvāca।
03067002a damayaṁtyā tathōktā tu sā dēvī bhr̥śaduḥkhitā।
03067002c bāṣpēṇa pihitā rājannōttaraṁ kiṁ cidabravīt।।
br̥hadaśvanu hēḷidanu: “damayaṁtiya ī mātugaḷannu kēḷi bahuduḥkhitaḷāgi kaṇṇīriḍuttidda ā dēvige yāvudē rītiya uttaravannu koḍalū āgalilla.
03067003a tadavasthāṁ tu tāṁ dr̥ṣṭvā sarvamaṁtaḥpuraṁ tadā।
03067003c hāhābhūtamatīvāsīdbhr̥śaṁ ca prarurōda ha।।
ī avastheyannu nōḍi aṁtaḥpuradalliddavarellarū “hā! hā!” eṁdu atīva duḥkhadiṁda rōdisidaru.
03067004a tatō bhīmaṁ mahārāja bhāryā vacanamabravīt।
03067004c damayaṁtī tava sutā bhartāramanuśōcati।।
03067005a apakr̥ṣya ca lajjāṁ māṁ svayamuktavatī nr̥pa।
03067005c prayataṁtu tava prēṣyāḥ puṇyaślōkasya darśanē।।
āga mahārāṇiyu bhīmanige hēḷidaḷu: “ninna sute damayaṁtiyu tanna patiyannu kuritu śōkisuttiddāḷe. rāja! svalpavū lajjisadē avaḷu svataḥ nannalli ī mātannu hēḷikoṁḍiddāḷe. puṇyaślōkanannu huḍukalu ninna janarannu kaḷuhisikoḍu.”
03067006a tayā pracōditō rājā brāhmaṇānvaśavartinaḥ।
03067006c prāsthāpayaddiśaḥ sarvā yatadhvaṁ naladarśanē।।
avaḷiṁda pracōditanāda rājanu nalanannu huḍukalu tanna keḷage kelasa māḍuttidda brāhmaṇarannu ella dikkugaḷigū kaḷuhisidanu.
03067007a tatō vidarbhādhipatērniyōgādbrāhmaṇarṣabhāḥ।
03067007c damayaṁtīmathō dr̥ṣṭvā prasthitāḥ smētyathābruvan।।
vidarbhādhipatiya ādēśadaṁte ā brāhmaṇarṣabharu damayaṁtiyannu kaṁḍu “nāvu horaḍuttiddēve!” eṁdaru.
03067008a atha tānabravīdbhaimī sarvarāṣṭrēṣvidaṁ vacaḥ।
03067008c bruvadhvaṁ janasaṁsatsu tatra tatra punaḥ punaḥ।।
bhaimiyu avarannuddēśisi hēḷidaḷu: “ellā rāṣṭragaḷalli mattu ellelli janasamūhagaḷiruttaveyō allalli ī praśneyannu punaḥ punaḥ vācisi:
03067009a kva nu tvaṁ kitava cittvā vastrārdhaṁ prasthitō mama।
03067009c utsr̥jya vipinē suptāmanuraktāṁ priyāṁ priya।।
“priya! vipinadalli anuraktaḷāgi malagidda ninna ī priyeya ardha vastravannu kattarisi biṭṭu horaṭu hōda nīnu elliddīye?
03067010a sā vai yathā samādiṣṭā tatrāstē tvatpratīkṣiṇī।
03067010c dahyamānā bhr̥śaṁ bālā vastrārdhēnābhisaṁvr̥tā।।
nīnu avaḷige ellige hōgalu tōrisiddeyō alliyē mugdhaḷāda avaḷu ardhavastravannē dharisi śōkasaṁtaptaḷāgi ninnannu pratīkṣisuttiddāḷe.
03067011a tasyā rudaṁtyāḥ satataṁ tēna śōkēna pārthiva।
03067011c prasādaṁ kuru vai vīra prativākyaṁ dadasva ca।।
pārthiva! vīra! ninna śōkadiṁda satatavāgi rōdisuttiruva avaḷige prītiyuta mātugaḷannittu anugrahisu.”
03067012a ētadanyacca vaktavyaṁ kr̥pāṁ kuryādyathā mayi।
03067012c vāyunā dhūyamānō hi vanaṁ dahati pāvakaḥ।।
vāyuviniṁda habbisida pāvakanu hēge vanavanniḍī dahisuvanō hāge elleḍeyū ī vākhyavannu idērīti vācisi nanna mēle kr̥pe māḍi.
03067013a bhartavyā rakṣaṇīyā ca patnī hi patinā sadā।
03067013c tannaṣṭamubhayaṁ kasmāddharmajñasya satastava।।
“patiyu yāvāgalū patniya sahāya mattu rakṣaṇe māḍabēkallavē? ādare dharmajñanāda nīnu ēke ī eraḍannū tiraskariside?
03067014a khyātaḥ prājñaḥ kulīnaśca sānukrōśaśca tvaṁ sadā।
03067014c saṁvr̥ttō niranukrōśaḥ śaṁkē madbhāgyasaṁkṣayāt।।
nanna bhāgya kaḷedu hōdudariṁdalē sadā khyātanū. prājñanū, kulīnanū, anukaṁpitanū āgidda nīnu īga niranukrōṣanāgiddīye eṁdu śaṁkisuttēne.
03067015a sa kuruṣva mahēṣvāsa dayāṁ mayi nararṣabha।
03067015c ānr̥śaṁsyaṁ parō dharmastvatta ēva hi mē śrutaṁ।।
nararṣabha! mahēṣvāsa! nanna mēle dayetōru! dayeyē parama dharmaveṁdu nānu ninniṁdalē kēḷiddēne.”
03067016a ēvaṁ bruvāṇānyadi vaḥ pratibrūyāddhi kaścana।
03067016c sa naraḥ sarvathā jñēyaḥ kaścāsau kva ca vartatē।।
nimma ī mātugaḷige yārādarū pratiyāgi mātanāḍidare, ā manuṣyana kuritu ellavannū - yāru, elli ēnu māḍuttāne - tiḷiyiri.
03067017a yacca vō vacanaṁ śrutvā brūyātprativacō naraḥ।
03067017c tadādāya vacaḥ kṣipraṁ mamāvēdyaṁ dvijōttamāḥ।।
dvijōttamarē! ī mātugaḷannu kēḷi pratiyāgi yārādarū hēḷidare takṣaṇavē avaru hēḷiddudannu nanage baṁdu tiḷisi.
03067018a yathā ca vō na jānīyāccaratō bhīmaśāsanāt।
03067018c punarāgamanaṁ caiva tathā kāryamataṁdritaiḥ।।
hiṁdiruguvāga taḍamāḍabāradu. mattu nīvu bhīmana hēḷikeyaṁte horage tiruguttiddīri eṁdu avanige tiḷiyabāradu.
03067019a yadi vāsau samr̥ddhaḥ syādyadi vāpyadhanō bhavēt।
03067019c yadi vāpyarthakāmaḥ syājjñēyamasya cikīrṣitaṁ।।
avanu śrīmaṁtanirali athavā baḍavanirali athavā aiśvaryada hasiveyiṁdirali, avana uddēśagaḷannu tiḷiyiri.”
03067020a ēvamuktāstvagaccaṁstē brāhmaṇāḥ sarvatōdiśaṁ।
03067020c nalaṁ mr̥gayituṁ rājaṁstathā vyasaninaṁ tadā।।
idannu kēḷi horaṭa brāhmaṇaru vyasani rāja nalanannu arasuttā sarvadikkugaḷalli horaṭaru.
03067021a tē purāṇi sarāṣṭrāṇi grāmānghōṣāṁstathāśramān।
03067021c anvēṣaṁtō nalaṁ rājannādhijagmurdvijātayaḥ।।
nalanannu anvēśisuttā ā dvijaru pura, rāṣṭra, grāma, gōśāle, āśrama, ellā kaḍe hōdaru.
03067022a tacca vākyaṁ tathā sarvē tatra tatra viśāṁ patē।
03067022c śrāvayāṁ cakrirē viprā damayaṁtyā yathēritaṁ।।
viśāṁpatē! vipraru hōdallellā damayaṁtiyu koṭṭidda vākhyavannu ellarigū kēḷuvaṁte hēḷidaru.”
samāpti
iti śrī mahābhāratē āraṇyakaparvaṇi iṁdralōkābhigamanaparvaṇi nalōpākhyānē nalānvēṣaṇē saptaṣaṣṭitamō'dhyāyaḥ।
idu mahābhāratada āraṇyakaparvadalli iṁdralōkābhigamanaparvadalli nalōpākhyānadalli nalānvēṣaṇa ennuva aravattēḷaneya adhyāyavu.