പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ആരണ്യക പര്വ
ഇംദ്രലോകാഭിഗമന പര്വ
അധ്യായ 491
സാര
അര്ജുനനന്നു അഗലി ദുഃഖിതരാഗി പാംഡവരു കുളിതുകൊംഡിരുവാഗ ഭീമനു ദുര്യോധനനന്നു ആക്രമണ മാഡി രാജ്യവന്നു ഹിംദെ തെഗെദു കൊള്ളലു ഇദേ സമയവെംദു പുനഃ യുധിഷ്ഠിരനിഗെ ഹേളുവുദു (1-24). യുധിഷ്ഠിരനു ഹദിമൂരു വര്ഷഗളു കളെദനംതര അദന്നു മാഡബഹുദു എംദു ഹേളുവുദു (25-28). അഷ്ടരല്ലി അല്ലിഗെ മഹര്ഷി ബൃഹദശ്വന ആഗമന, സ്വാഗത സത്കാര (29-31). തനഗിംതലൂ ഹെച്ചു ദുഃഖവന്നു അനുഭവിസിദ ബേരെ യാരാദരൂ ഇദ്ദാരെയേ എംദു യുധിഷ്ഠിരനു കേളലു (32-34), ബൃഹദശ്വനു നലന ചരിത്രവന്നു പ്രാരംഭിസിദുദു (35-43).
03049001 ജനമേജയ ഉവാച।
03049001a അസ്ത്രഹേതോര്ഗതേ പാര്ഥേ ശക്രലോകം മഹാത്മനി।
03049001c യുധിഷ്ഠിരപ്രഭൃതയഃ കിമകുര്വംത പാംഡവാഃ।।
ജനമേജയനു ഹേളിദനു: “മഹാത്മ പാര്ഥനു ആസ്ത്രഗളിഗോസ്കര ശക്രലോകക്കെ ഹോദ ബളിക യുധിഷ്ഠിരനേ മൊദലാദ പാംഡവരു ഏനു മാഡിദരു?”
03049002 വൈശംപായന ഉവാച।
03049002a അസ്ത്രഹേതോര്ഗതേ പാര്ഥേ ശക്രലോകം മഹാത്മനി।
03049002c ന്യവസന്കൃഷ്ണയാ സാര്ധം കാമ്യകേ പുരുഷര്ഷഭാഃ।।
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “മഹാത്മ പാര്ഥനു അസ്ത്രഗളിഗോസ്കര ശക്രലോകക്കെ ഹോദ ബളിക ആ പുരുഷര്ഷഭരു കൃഷ്ണെയിംദൊഡഗൂഡി കാമ്യക വനദല്ലി വാസിസിദരു.
03049003a തതഃ കദാ ചിദേകാംതേ വിവിക്ത ഇവ ശാദ്വലേ।
03049003c ദുഃഖാര്താ ഭരതശ്രേഷ്ഠാ നിഷേദുഃ സഹ കൃഷ്ണയാ।।
03049003e ധനംജയം ശോചമാനാഃ സാശ്രുകംഠാഃ സുദുഃഖിതാഃ।
03049004a തദ്വിയോഗാദ്ധി താന്സര്വാം ശോകഃ സമഭിപുപ്ലുവേ।।
03049004c ധനംജയവിയോഗാച്ച രാജ്യനാശാച്ച ദുഃഖിതാഃ।
ഒംദു ദിന ആ ഭരതശ്രേഷ്ഠരു കൃഷ്ണെയൊംദിഗെ നിര്ജന ഹുല്ലുഗാവലിനല്ലി ദുഖാര്തരാഗി കുളിതിദ്ദരു. അവരെല്ലരൂ ധനംജയന കുരിതു ശോകിസുത്താ, ധനംജയന അഗലികെ മത്തു തമ്മ രാജ്യനാശദ കുരിതു യോജിസുത്താ അശ്രുകംഠരാഗി ശോകസാഗരദല്ലി മുളുഗിദ്ദരു.
03049005a അഥ ഭീമോ മഹാബാഹുര്യുധിഷ്ഠിരമഭാഷത।।
03049005c നിദേശാത്തേ മഹാരാജ ഗതോഽസൌ പുരുഷര്ഷഭഃ।
03049005e അര്ജുനഃ പാംഡുപുത്രാണാം യസ്മിന്പ്രാണാഃ പ്രതിഷ്ഠിതാഃ।।
ആഗ മഹാബാഹു ഭീമനു യുധിഷ്ഠിരനിഗെ ഹേളിദനു: “മഹാരാജ! പാംഡുപുത്രര പ്രാണവു യാര മേലെ അവലംബിസിദെയോ ആ പുരുഷര്ഷഭ അര്ജുനനു നിന്ന ആദേശദ മേലെയേ ഹോഗിദ്ദാനെ.
03049006a യസ്മിന്വിനഷ്ടേ പാംചാലാഃ സഹ പുത്രൈസ്തഥാ വയം।
03049006c സാത്യകിര്വാസുദേവശ്ച വിനശ്യേയുരസംശയം।।
ഒംദുവേളെ അവനിഗേനാദരൂ വിനഷ്ടവാദരെ, പുത്രസമേതരാഗി നാവു, പാംചാലരു, സാത്യകി-വാസുദേവ എല്ലരൂ വിനാശഹൊംദുത്തേവെ എന്നുവുദരല്ലി സംശയവേ ഇല്ല.
03049007a യോഽസൌ ഗച്ചതി തേജസ്വീ ബഹൂന്ക്ലേശാനചിംതയന്।
03049007c ഭവന്നിയോഗാദ്ബീഭത്സുസ്തതോ ദുഃഖതരം നു കിം।।
നിന്ന ആദേശദ മേരെഗെ തേജസ്വി ബീഭത്സുവു മുംദിന ഹലവാരു ക്ലേശഗള കുരിതു ചിംതിസദെയേ ഹൊരടുഹോദ എന്നുവുദക്കിംത ദുഃഖതരവാദദ്ദു ഇന്നേനിദെ?
03049008a യസ്യ ബാഹൂ സമാശ്രിത്യ വയം സര്വേ മഹാത്മനഃ।
03049008c മന്യാമഹേ ജിതാനാജൌ പരാന്പ്രാപ്താം ച മേദിനീം।।
നമ്മ ശത്രുഗളന്നു യുദ്ധദല്ലി സോലിസി ഈ മേദിനിയന്നു പഡെയബഹുദെന്നുവ യോചനെയിംദ നാവെല്ലരൂ ആ മഹാത്മന ബാഹുഗള ആശ്രയ ഹൊംദിദ്ദെവു.
03049009a യസ്യ പ്രഭാവാന്ന മയാ സഭാമധ്യേ ധനുഷ്മതഃ।
03049009c നീതാ ലോകമമും സര്വേ ധാര്തരാഷ്ട്രാഃ സസൌബലാഃ।।
ധാര്തരാഷ്ട്രരു മത്തു സൌബലനന്നു സഭാമദ്യദല്ലി നാനു കൊല്ലുവുദന്നു തഡെഹിഡിദിദ്ദുദേ ആ ധനുഷ്മതന പ്രഭാവദിംദ.
03049010a തേ വയം ബാഹുബലിനഃ ക്രോധമുത്ഥിതമാത്മനഃ।
03049010c സഹാമഹേ ഭവന്മൂലം വാസുദേവേന പാലിതാഃ।।
വാസുദേവനിംദ പാലിതരാദ മത്തു ബാഹുബലിഗളാദ നാവു, നമ്മ ക്രോധവന്നു നിന്നിംദ ഹുട്ടിദ സഹനാശക്തിയിംദ സഹിസികൊള്ളുത്തിദ്ദേവെ.
03049011a വയം ഹി സഹ കൃഷ്ണേന ഹത്വാ കര്ണമുഖാന്പരാന്।
03049011c സ്വബാഹുവിജിതാം കൃത്സ്നാം പ്രശാസേമ വസുംധരാം।।
യാകെംദരെ, ഒംദു വേളെ കൃഷ്ണന സഹിത നാവു കര്ണന മുഖംഡത്വദല്ലിരുവ ശത്രുഗളന്നു കൊംദിദ്ദരെ, സ്വ-ബാഹുഗളിംദ ഗെദ്ദ ഈ എല്ല ഭൂമിയന്നു ആളബഹുദാഗിത്തു!
03049012a ഭവതോ ദ്യൂതദോഷേണ സര്വേ വയമുപപ്ലുതാഃ।
03049012c അഹീനപൌരുഷാ രാജന്ബലിഭിര്ബലവത്തമാഃ।।
പൌരുഷത്വദ യാവുദൂ കൊരതെയില്ലദ, ബലിഗളിഗിംഥ ബലവത്തരാദ നാവെല്ലാ ഈ ദുഃസ്തിഥിഗെ ബരലു നിന്ന ദ്യൂത ദോഷവേ കാരണ!
03049013a ക്ഷാത്രം ധര്മം മഹാരാജ സമവേക്ഷിതുമര്ഹസി।
03049013c ന ഹി ധര്മോ മഹാരാജ ക്ഷത്രിയസ്യ വനാശ്രയഃ।।
03049013e രാജ്യമേവ പരം ധര്മം ക്ഷത്രിയസ്യ വിദുര്ബുധാഃ।
മഹാരാജ! ക്ഷാത്രധര്മവന്നു സമവേക്ഷിസു. മഹാരാജ! വനാശ്രയവു ക്ഷത്രിയന ധര്മവല്ല. രാജ്യവേ ക്ഷത്രിയന പരമ ധര്മ എംദു തിളിദവരു തിളിദിരുത്താരെ.
03049014a സ ക്ഷത്രധര്മവിദ്രാജന്മാ ധര്മ്യാന്നീനശഃ പഥഃ।।
03049014c പ്രാംഗ്ദ്വാദശ സമാ രാജന്ധാര്തരാഷ്ട്രാന്നിഹന്മഹി।
ക്ഷത്രധര്മവന്നു തിളിദംതഹ രാജ! ധര്മപഥവന്നു നാശമാഡബേഡ. രാജ! ഹന്നെരഡു വരുഷഗളു മുഗിയുവുദരൊളഗേ ധാര്തരാഷ്ട്രരന്നു കൊംദു ബിഡോണ.
03049015a നിവര്ത്യ ച വനാത്പാര്ഥമാനായ്യ ച ജനാര്ദനം।।
03049015c വ്യൂഢാനീകാന്മഹാരാജ ജവേനൈവ മഹാഹവേ।
03049015e ധാര്തരാഷ്ട്രാനമും ലോകം ഗമയാമി വിശാം പതേ।।
വനദിംദ ഹിംദിരുഗി, പാര്ഥ-ജനാര്ദനരന്നു കരെദുകൊംഡു, മഹാ യുദ്ധദല്ലി അവരെല്ല പഡെഗളന്നൂ ബഹുബേഗ നാശമാഡിബിഡോണ. വിശാംപതേ! നാനു ധാര്തരാഷ്ട്രരെല്ലരന്നൂ ബേരെ ലോകക്കെ കളുഹിസിബിഡുത്തേനെ.
03049016a സര്വാനഹം ഹനിഷ്യാമി ധാര്തരാഷ്ട്രാന്സസൌബലാന്।
03049016c ദുര്യോധനം ച കര്ണം ച യോ വാന്യഃ പ്രതിയോത്സ്യതേ।।
നാനു സൌബല സഹിതരാദ ആ എല്ല ധാര്തരാഷ്ട്രരന്നു ദുര്യോധന, കര്ണ, മത്തു പ്രതിസ്പര്ധിസുവ എല്ലരന്നൂ സംഹാര മാഡുത്തേനെ.
03049017a മയാ പ്രശമിതേ പശ്ചാത്ത്വമേഷ്യസി വനാത്പുനഃ।
03049017c ഏവം കൃതേ ന തേ ദോഷോ ഭവിഷ്യതി വിശാം പതേ।।
നാനു അവരെല്ലരന്നൂ മുഗിസിദ ബളിക നീനു വനദിംദ മരളബഹുദു. വിശാംപതേ! ഹീഗെ മാഡുവുദരിംദ നിനഗെ യാവുദേ ദോഷവൂ ബരുവുദില്ല.
03049018a യജ്ഞൈശ്ച വിവിധൈസ്താത കൃതം പാപമരിംദമ।
03049018c അവധൂയ മഹാരാജ ഗച്ചേമ സ്വര്ഗമുത്തമം।।
ഭ്രാതാ അരിംദമ! മഹാരാജ! ഇദരിംദ യാവുദേ പാപവന്നു മാഡിദ്ദേവെംദാദരെ, അവെല്ലവന്നൂ ഒംദല്ല ഒംദു യജ്ഞദിംദ തൊളെദു ഉത്തമ സ്വര്ഗക്കെ ഹോഗോണ.
03049019a ഏവമേതദ്ഭവേദ്രാജന്യദി രാജാ ന ബാലിശഃ।
03049019c അസ്മാകം ദീര്ഘസൂത്രഃ സ്യാദ്ഭവാന്ധര്മപരായണഃ।।
നമ്മ രാജനു ബാലിശനാഗിരദിദ്ദരെ അഥവാ ദീര്ഘസൂത്രനാഗിരദിദ്ദരെ, ഇദു ഹീഗെയേ ആഗബേകാഗിത്തു. ആദരെ നീനു ധര്മപരായണനാഗിദ്ദീയെ.
03049020a നികൃത്യാ നികൃതിപ്രജ്ഞാ ഹംതവ്യാ ഇതി നിശ്ചയഃ।
03049020c ന ഹി നൈകൃതികം ഹത്വാ നികൃത്യാ പാപമുച്യതേ।।
മോസഗൊളിസുവവരന്നു മോസദിംദലേ കൊല്ലബേകെംദു നിശ്ചയവാഗിദെ. കൃത്രിമരന്നു കൃത്രിമദിംദ കൊംദരെ പാപവില്ല എംദു ഹേളുത്താരെ.
03049021a തഥാ ഭാരത ധര്മേഷു ധര്മജ്ഞൈരിഹ ദൃശ്യതേ।
03049021c അഹോരാത്രം മഹാരാജ തുല്യം സംവത്സരേണ ഹി।।
ഭാരത! മഹാരാജ! ഇദൂ അല്ലദേ ധര്മജ്ഞരു ഒംദു അഹോരാത്രിയു ഒംദു വര്ഷക്കെ സമ എംദു ധര്മഗളല്ലി കംഡുകൊംഡിദ്ദാരെ.
03049022a തഥൈവ വേദവചനം ശ്രൂയതേ നിത്യദാ വിഭോ।
03049022c സംവത്സരോ മഹാരാജ പൂര്ണോ ഭവതി കൃച്ച്രതഃ।।
സ്വാമീ! മഹാരാജ! ഈ തരഹ കഷ്ടകാലദല്ലി വര്ഷഗളു പൂര്ണവാഗുത്തവെ എംദു നിത്യവൂ വേദവചനവന്നു കേളുത്തേവെ.
03049023a യദി വേദാഃ പ്രമാണം തേ ദിവസാദൂര്ധ്വമച്യുത।
03049023c ത്രയോദശ സമാഃ കാലോ ജ്ഞായതാം പരിനിഷ്ഠിതഃ।।
അച്യുത! വേദഗളേ നിന്ന പ്രമാണഗളാഗിദ്ദരെ, ഒംദേ ദിനദ നംതര ഹദിമൂരു വര്ഷഗള അവധിയൂ മുഗിയിതു എംദു തിളി.
03049024a കാലോ ദുര്യോധനം ഹംതും സാനുബംധമരിംദമ।
03049024c ഏകാഗ്രാം പൃഥിവീം സര്വാം പുരാ രാജന്കരോതി സഃ।।
അരിംദമ! ദുര്യോധനനു ഇഡീ പൃഥ്വിയന്നു തന്നഡിയല്ലി മാഡികൊള്ളുവ മൊദലേ അവനു മത്തു അവന സംബംധിഗളെല്ലരന്നൂ സംഹാര മാഡലു ഇദേ സമയ.”
03049025a ഏവം ബ്രുവാണം ഭീമം തു ധര്മരാജോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
03049025c ഉവാച സാംത്വയന്രാജാ മൂര്ധ്ന്യുപാഘ്രായ പാംഡവം।।
രാജന്! ഈ രീതി മാതനാഡുത്തിദ്ദ പാംഡവ ഭീമന ശിരവന്നു ആഘ്രാണിസി, സംതയിസുത്താ ധര്മരാജ യുധിഷ്ഠിരനു ഹേളിദനു:
03049026a അസംശയം മഹാബാഹോ ഹനിഷ്യസി സുയോധനം।
03049026c വര്ഷാത്ത്രയോദശാദൂര്ധ്വം സഹ ഗാംഡീവധന്വനാ।।
“മഹാബാഹു! നിസ്സംശയവാഗി ഗാംഡീവ ധനുര്ധാരിയ ജൊതെഗൂഡി നീനു സുയോധനനന്നു കൊല്ലുത്തീയെ. ആദരെ ഹദിമൂരു വര്ഷഗള നംതര.
03049027a യച്ച മാ ഭാഷസേ പാര്ഥ പ്രാപ്തഃ കാല ഇതി പ്രഭോ।
03049027c അനൃതം നോത്സഹേ വക്തും ന ഹ്യേതന്മയി വിദ്യതേ।।
03049028a അംതരേണാപി കൌംതേയ നികൃതിം പാപനിശ്ചയം।
03049028c ഹംതാ ത്വമസി ദുര്ധര്ഷ സാനുബംധം സുയോധനം।।
പാര്ഥ! നീനേനു ഹേളുത്തിദ്ദീയെ - പ്രഭു! കാല പ്രാപ്തിയാഗിദെ - എംദു? അനൃതവന്നു ഹേളലു നനഗെ ഇഷ്ടവില്ല. യാകെംദരെ നനഗെ അദു ഗൊത്തില്ല. കൌംതേയ! മോസവന്നു പാപിഗളേ നിശ്ചയിസുത്താരെ. ആദരൂ നീനു ബംധുസമേത സുയോധനനന്നു കൊല്ലുത്തീയെ.”
03049029a ഏവം ബ്രുവതി ഭീമം തു ധര്മരാജേ യുധിഷ്ഠിരേ।
03049029c ആജഗാമ മഹാഭാഗോ ബൃഹദശ്വോ മഹാനൃഷിഃ।।
ധര്മരാജ യുധിഷ്ഠിരനു ഈ രീതി ഭീമനിഗെ ഹേളുത്തിരലു, മഹാഭാഗ, മഹാനൃഷി ബൃഹദശ്വനു അല്ലിഗെ ആഗമിസിദനു.
03049030a തമഭിപ്രേക്ഷ്യ ധര്മാത്മാ സംപ്രാപ്തം ധര്മചാരിണം।
03049030c ശാസ്ത്രവന്മധുപര്കേണ പൂജയാമാസ ധര്മരാട്।।
ആ ധര്മചാരിയു ആഗമിസിദ്ദുദന്നു നോഡി ധര്മാത്മ ധര്മരാജനു ശാസ്ത്രോക്തവാഗി മധുപര്കദിംദ പൂജിസിദനു.
03049031a ആശ്വസ്തം ചൈനമാസീനമുപാസീനോ യുധിഷ്ഠിരഃ।
03049031c അഭിപ്രേക്ഷ്യ മഹാബാഹുഃ കൃപണം ബഃവഭാഷത।।
അതിഥിയു കുളിതുകൊംഡു വിശ്രാംതിസിദ നംതര മഹാബാഹു യുധിഷ്ഠിരനു അവന എദുരിനല്ലി ശോകതപ്തനാഗി ഹേളിദനു:
03049032a അക്ഷദ്യൂതേന ഭഗവന്ധനം രാജ്യം ച മേ ഹൃതം।
03049032c ആഹൂയ നികൃതിപ്രജ്ഞൈഃ കിതവൈരക്ഷകോവിദൈഃ।।
“ഭഗവന്! ധന മത്തു രാജ്യവന്നു ദ്യൂതദല്ലി പണവിഡിസികൊംഡു മോസ മത്തു ദ്യൂത എരഡരല്ലൂ പ്രവീണരാദ മോസകോരരു അപഹരിസിദരു.
03049033a അനക്ഷജ്ഞസ്യ ഹി സതോ നികൃത്യാ പാപനിശ്ചയൈഃ।
03049033c ഭാര്യാ ച മേ സഭാം നീതാ പ്രാണേഭ്യോഽപി ഗരീയസീ।।
നനഗെ ജൂജാഡുവുദു ഗൊത്തിരലില്ല. ആദരൂ ആ പാപനിശ്ചയിഗളു നന്നന്നു മോസഗൊളിസി, നന്ന പ്രാണക്കിംതലൂ ഹെച്ചാഗിദ്ദ നന്ന ഭാര്യെയന്നു സഭെഗെ എളെദു തംദരു.
03049034a അസ്തി രാജാ മയാ കശ്ചിദല്പഭാഗ്യതരോ ഭുവി।
03049034c ഭവതാ ദൃഷ്ടപൂര്വോ വാ ശ്രുതപൂര്വോഽപി വാ ഭവേത്।
03049034e ന മത്തോ ദുഃഖിതതരഃ പുമാനസ്തീതി മേ മതിഃ।।
നനഗിംഥലൂ ഹെച്ചു ഭാഗ്യഹീനനാദ രാജനു ബേരെ യാരാദരൂ - നീനു നോഡിദ ഹാഗെ അഥവാ കേളിദ ഹാഗെ - ഇദ്ദനേ ഈ ഭുവിയല്ലി? നന്ന അഭിപ്രായദംതെ നനഗിംഥ ഹെച്ചിന ദുഃഖവന്നു അനുഭവിസിദ മനുഷ്യനു ഇല്ലവേ ഇല്ല.”
03049035 ബൃഹദശ്വ ഉവാച।
03049035a യദ്ബ്രവീഷി മഹാരാജ ന മത്തോ വിദ്യതേ ക്വ ചിത്।
03049035c അല്പഭാഗ്യതരഃ കശ്ചിത്പുമാനസ്തീതി പാംഡവ।।
ബൃഹദശ്വനു ഹേളിദനു: “മഹാരാജ! പാംഡവ! നിനഗിംഥലൂ അല്പഭാഗ്യശാലി ബഹുഷഃ ഇല്ല എംദു ഹേളുത്തിദ്ദീയാ?
03049036a അത്ര തേ കഥയിഷ്യാമി യദി ശുശ്രൂഷസേഽനഘ।
03049036c യസ്ത്വത്തോ ദുഃഖിതതരോ രാജാസീത്പൃഥിവീപതേ।।
അനഘ! പൃഥിവീപതേ! നിനഗെ ഇഷ്ടവാദരെ, ഇദക്കെ ഒംദു കഥെയന്നു ഹേളുത്തേനെ. നിനഗിംഥലൂ ഹെച്ചു ദുഃഖിതനാദ രാജനൊബ്ബനിദ്ദ.”
03049037 യുധിഷ്ഠിര ഉവാച।
03049037a അഥൈനമബ്രവീദ്രാജാ ബ്രവീതു ഭഗവാനിതി।
03049037c ഇമാമവസ്ഥാം സംപ്രാപ്തം ശ്രോതുമിച്ചാമി പാര്ഥിവം।।
യുധിഷ്ഠിരനു ഹേളിദനു: “ഭഗവാന്! ഹേളു. നന്ന ഈ അവസ്ഥെയന്നേ ഹൊംദിദ്ദ പാര്ഥിവന കുരിതു കേളലു ബയസുത്തേനെ.”
03049038 ബൃഹദശ്വ ഉവാച।
03049038a ശൃണു രാജന്നവഹിതഃ സഹ ഭ്രാതൃഭിരച്യുത।
03049038c യസ്ത്വത്തോ ദുഃഖിതതരോ രാജാസീത്പൃഥിവീപതേ।।
ബൃഹദശ്വനു ഹേളിദനു: “രാജന്! അച്യുത! ഭ്രാതൃഗള സഹിത നിനഗിംഥ ഹെച്ചു ദുഃഖവന്നനുഭവിസിദ രാജ പൃഥിവീപതിയ കുരിതു ഗമനവിട്ടു കേളു.
03049039a നിഷധേഷു മഹീപാലോ വീരസേന ഇതി സ്മ ഹ।
03049039c തസ്യ പുത്രോഽഭവന്നാമ്നാ നലോ ധര്മാര്ഥദര്ശിവാന്।।
വീരസേന എന്നുവ നിഷധദ മഹീപാലനിദ്ദനു. അവനിഗെ ധര്മാര്ഥദര്ശിയാദ നല എംബ ഹെസരിന പുത്രനിദ്ദനു.
03049040a സ നികൃത്യാ ജിതോ രാജാ പുഷ്കരേണേതി നഃ ശ്രുതം।
03049040c വനവാസമദുഃഖാര്ഹോ ഭാര്യയാ ന്യവസത്സഹ।।
രാജന്! പുഷ്കരനു മോസദിംദ അവനന്നു ഗെദ്ദനു മത്തു ദുഃഖക്കെ അനര്ഹനാദ അവനു ഭാര്യെയ സഹിത വനവാസവന്നു അനുഭവിസിദനു എംദു കേളിദ്ദേവെ.
03049041a ന തസ്യാശ്വോ ന ച രഥോ ന ഭ്രാതാ ന ച ബാംധവാഃ।
03049041c വനേ നിവസതോ രാജം ശിഷ്യംതേ സ്മ കദാ ചന।।
വനദല്ലി വാസിസുത്തിദ്ദ ആ രാജനിഗെ യാവുദേരീതിയ സഹായഗളിരലില്ല: അശ്വഗളിരലില്ല, രഥവിരലില്ല, സഹോദരരിരലില്ല, ബാംധവരിരലില്ല.
03049042a ഭവാന് ഹി സംവൃതോ വീരൈര്ഭ്രാതൃഭിര്ദേവസമ്മിതൈഃ।
03049042c ബ്രഹ്മകല്പൈര്ദ്വിജാഗ്ര്യൈശ്ച തസ്മാന്നാര്ഹസി ശോചിതും।।
നീനാദരൂ ദേവസമ്മിത വീര ഭ്രാതൃഗളിംദ മത്തു ബ്രഹ്മകല്പരാദ ദ്വിജാഗ്രരിംദ സുത്തുവരെദിദ്ദീയെ. നീനു ശോകിസുവുദു സരിയല്ല.”
03049043 യുധിഷ്ഠിര ഉവാച।
03049043a വിസ്തരേണാഹമിച്ചാമി നലസ്യ സുമഹാത്മനഃ।
03049043c ചരിതം വദതാം ശ്രേഷ്ഠ തന്മമാഖ്യാതുമര്ഹസി।।
യുധിഷ്ഠിരനു ഹേളിദനു: “സുമഹാത്മ നലന ചരിതവന്നു വിസ്താരവാഗി കേളലു ബയസുത്തേനെ. ശ്രേഷ്ഠനാദ നീനു നനഗെ ആ കഥെയന്നു ഹേളുവംഥവനാഗു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ആരണ്യകപര്വണി ഇംദ്രലോകാഭിഗമനപര്വണി ഏകോനപംചാശത്തമോഽധ്യായഃ।
ഇദു മഹാഭാരതദ ആരണ്യകപര്വദല്ലി ഇംദ്രലോകാഭിഗമനപര്വദല്ലി നലവത്തൊംഭത്തനെയ അധ്യായവു.
-
പുണെയ സംപുടദ പ്രകാര ഈ അധ്യായവു ഇംദ്രലോകാഭിഗമന പര്വദല്ലി ബരുത്തദെ. ആദരെ ഗോരഖപുരദ സംപുടദല്ലി ഈ അധ്യായവന്നു നലോപാഖ്യാനപര്വദല്ലി സേരിസലാഗിദെ. ↩︎