praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
āraṇyaka parva
iṃdralokābhigamana parva
adhyāya 46
sāra
arjunanu iṃdralokakkè hogiddānèṃdu kel̤i dhṛtarāṣṭranu tanna duḥkhavannu saṃjayanalli hel̤ikòṃḍidudu (1-18). vīra pāṃḍavaru dhārtarāṣṭrarannu kònègòl̤isuttārèṃdu saṃjayanu hel̤uvudu (19-31). tanna mātannu maganu kel̤uttillavalla èṃdu dhṛtarāṣṭranu saṃtāpapaḍuvudu (32-41).
03046001 janamejaya uvāca|
03046001a atyadbhutamidaṃ karma pārthasyāmitatejasaḥ|
03046001c dhṛtarāṣṭro mahātejāḥ śrutvā vipra kimabravīt||
janamejayanu hel̤idanu: “vipra! amitatejasvi pārthana ī ati adbhutakarmada kuritu kel̤i mahātejasvi dhṛtarāṣṭranu enu hel̤idanu?”
03046002 vaiśaṃpāyana uvāca|
03046002a śakralokagataṃ pārthaṃ śrutvā rājāṃbikāsutaḥ|
03046002c dvaipāyanādṛṣiśreṣṭhātsaṃjayaṃ vākyamabravīt||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “rājan! pārthanu śakralokakkè hodudannu ṛṣiśreṣṭha dvaipāyananiṃda kel̤ida aṃbikāsutanu saṃjayanigè hel̤idanu:
03046003a śrutaṃ me sūta kārtsnyèna karma pārthasya dhīmataḥ|
03046003c kaccittavāpi viditaṃ yathātathyena sārathe||
“sūta! sārathi! dhīmaṃta pārthana sādhanègal̤a kuritu saṃpūrṇavāgi kel̤iddenè. nīnū kūḍa idara kuritu hegāyito hāgè til̤idukòṃḍiddīyā?
03046004a pramatto grāmyadharmeṣu maṃdātmā pāpaniścayaḥ|
03046004c mama putraḥ sudurbuddhiḥ pṛthivīṃ ghātayiṣyati||
grāmyadharmadalli pramattanāda nanna maga durbuddhi maṃdātma pāpaniścayanu bhūmiyalliruvavarèllarannū sāyisuttānè.
03046005a yasya nityamṛtā vācaḥ svaireṣvapi mahātmanaḥ|
03046005c trailokyamapi tasya syādyoddhā yasya dhanaṃjayaḥ||
dhanaṃjayanannu yoddhanāgi paḍèda, nityavū, hāsyadalliyū, satyavanne mātanāḍuva, mahātmanu trailokyavannū tannadāgisikòl̤l̤aballa!
03046006a asyataḥ karṇinārācāṃstīkṣṇāgrāṃśca śilāśitān|
03046006c ko'rjunasyāgratastiṣṭhedapi mṛtyurjarātigaḥ||
mṛtyu mattu vṛddhāpagal̤annu gèddiddavanāgiddarū, yāru tāne arjunana kallina melè masèdu haritāda kivigal̤annul̤l̤a kabbiṇada bāṇagal̤a èdiru nillabahudu?
03046007a mama putrā durātmānaḥ sarve mṛtyuvaśaṃ gatāḥ|
03046007c yeṣāṃ yuddhaṃ durādharṣaiḥ pāṃḍavaiḥ pratyupasthitaṃ||
durātmarāda nanna makkal̤èllarū mṛtyuvaśavāgiddārè. pāṃḍavaròṃdigè ivara durādharṣa yuddhavu naḍèyalikkidè!
03046008a tasyaiva ca na paśyāmi yudhi gāṃḍīvadhanvanaḥ|
03046008c aniśaṃ ciṃtayāno'pi ya enamudiyādrathī||
yuddhadalli ī gāṃḍīvadhanussannu hiḍidiruvanannu èdurisuva rathikanannu nānu kāṇuttillavalla! èṃdu dinarātriyū ciṃtisuttiddenè.
03046009a droṇakarṇau pratīyātāṃ yadi bhīṣmo'pi vā raṇe|
03046009c mahānsyātsaṃśayo loke na tu paśyāmi no jayaṃ||
droṇa mattu karṇaribbarū mattu bhīṣmane avana èdurādarū iḍī lokakke mahā apāyavannu kāṇuttenèye hòratu jayavannu kāṇuttilla1!
03046010a ghṛṇī karṇaḥ pramādī ca ācāryaḥ sthaviro guruḥ|
03046010c amarṣī balavānpārthaḥ saṃraṃbhī dṛḍhavikramaḥ||
karṇanu karuṇāmayi mattu marètuhoguva svabhāvavul̤l̤ava. avana guruvu bahal̤a vṛddha. pārthanu siṭṭèddiddānè, balaśāliyāgiddānè, mattu duḍukade dhṛḍhanāgi yuddhamāḍuvavanu.
03046011a bhavetsutumulaṃ yuddhaṃ sarvaśo'pyaparājitaṃ|
03046011c sarve hyastravidaḥ śūrāḥ sarve prāptā mahadyaśaḥ||
èllaròḍanèyū, yārannū gèllalāgada bhayaṃkara horāṭada mahāyuddhavu naḍèyalidè! èllarū astravidare, mattu èllarū mahāyaśassu gal̤isida śūrare!
03046012a api sarveśvaratvaṃ hi na vāṃceranparājitāḥ|
03046012c vadhe nūnaṃ bhavecchāṃtisteṣāṃ vā phalgunasya vā||
innòbbarannu gèddarū èlladara òḍètanavannu bayasuvudilla! aṃtyadalli ivara athavā phalgunana vadhèyāguttadè!
03046013a na tu haṃtārjunasyāsti jetā vāsya na vidyate|
03046013c manyustasya kathaṃ śāmyenmaṃdānprati samutthitaḥ||
ādarè arjunanannu kòlluvavaru athavā gèlluvavaru yāru èṃdu til̤iyuttilla. mūḍhara melè uṃṭāgiruva ī kopāgniyannu hegè taṇisabahudu?
03046014a tridaśeśasamo vīraḥ khāṃḍave'gnimatarpayat|
03046014c jigāya pārthivānsarvānrājasūye mahākratau||
tridaśagal̤a òḍèyana samanāgiruva ī vīranu khāṃḍavadalli agniyannu tṛptipaḍisida mattu rājasūya mahāyajñadalli sarva rājarannū gèdda.
03046015a śeṣaṃ kuryādgirervajraṃ nipatanmūrdhni saṃjaya|
03046015c na tu kuryuḥ śarāḥ śeṣamastāstāta kirīṭinā||
parvatada melè bidda vajrāyudhavādarū svalpavannu ul̤isabahudu ādarè saṃjaya! nanna maga kirīṭiyu2 biṭṭa śaragal̤u enannū ul̤isuvudilla.
03046016a yathā hi kiraṇā bhānostapaṃtīha carācaraṃ|
03046016c tathā pārthabhujotsṛṣṭāḥ śarāstapsyaṃti me sutān||
sūryana kiraṇagal̤u hegè carācaragal̤annū suḍuttavèyo hāgè pārthana bhujadiṃda biṭṭa bāṇagal̤u nanna makkal̤annu suḍuttavè.
03046017a api vā rathaghoṣeṇa bhayārtā savyasācinaḥ|
03046017c pratibhāti vidīrṇeva sarvato bhāratī camūḥ||
savyasāciya rathaghoṣadiṃda bhayārtarāgi bhāratīya senèyu èllèḍèyalliyū cadurihoguttiruvaṃtè kāṇuttidè.
03046018a yadudvapanpravapaṃścaiva bāṇān| sthātātatāyī samare kirīṭī||
03046018c sṛṣṭo'ṃtakaḥ sarvaharo vidhātrā| bhavedyathā tadvadapāraṇīyaḥ||
yuddhadalli òṃde samanè tanna battal̤ikègal̤iṃda bāṇagal̤annu muṃdè surisuttiruva dhanussannu èl̤èdu niṃtiruva, sṛṣṭimāḍuva mattu sṛṣṭiyādudèllavannū aṃtyagòl̤isuva vidhātranaṃtiruva kirīṭiyunnu kāṇuttiddenè. ādarè āgale bekāddudannu āgabāradu èṃdu taḍèyalikkāguvudillavalla!”
03046019 saṃjaya uvāca|
03046019a yadetatkathitaṃ rājaṃstvayā duryodhanaṃ prati|
03046019c sarvametadyathāttha tvaṃ naitanmithyā mahīpate||
saṃjayanu hel̤idanu: “rājan! mahīpate! duryodhanana kuritu nīnu hel̤idudèllavū iruva hāgèye idè. adaralli enū sul̤l̤illa.
03046020a manyunā hi samāviṣṭāḥ pāṃḍavāste'mitaujasaḥ|
03046020c dṛṣṭvā kṛṣṇāṃ sabhāṃ nītāṃ dharmapatnīṃ yaśasvinīṃ||
03046021a duḥśāsanasya tā vācaḥ śrutvā te dāruṇodayāḥ|
03046021c karṇasya ca mahārāja na svapsyaṃtīti me matiḥ||
amitaujasa pāṃḍavaru tamma dharmapatni yaśasvinī kṛṣṇèyannu sabhègè èl̤ètaṃdudannu noḍi, duḥśāsanana mattu karṇana ā dāruṇa pariṇāmavannu taruva mātugal̤annu kel̤i cènnāgi niddèmāḍuttārè èṃdu nanaganisuvudilla.
03046022a śrutaṃ hi te mahārāja yathā pārthena saṃyuge|
03046022c ekādaśatanuḥ sthāṇurdhanuṣā paritoṣitaḥ||
mahārāja! hegè ekādaśatanu sthāṇuvu horāṭadalli pārthana billugārikèyannu mèccikòṃḍa ènnuvudannu nānu kel̤iddenè.
03046023a kairātaṃ veṣamāsthāya yodhayāmāsa phalgunaṃ|
03046023c jijñāsuḥ sarvadeveśaḥ kapardī bhagavānsvayaṃ||
avanannu parīkṣisalu sarvadeveśa, kapardi bhagavānanu kirātana veṣavannu dharisi phalgunanòṃdigè svayaṃ yuddha māḍidanu.
03046024a tatrainaṃ lokapālāste darśayāmāsurarjunaṃ|
03046024c astrahetoḥ parākrāṃtaṃ tapasā kauravarṣabhaṃ||
ade samayadalli lokapālakarū kūḍa astrakkāgi atyaṃta kaṣṭakara tapassannu māḍuttidda kauravarṣabha arjunanigè kāṇisikòṃḍaru.
03046025a naitadutsahate'nyo hi labdhumanyatra phalgunāt|
03046025c sākṣāddarśanameteṣāmīśvarāṇāṃ naro bhuvi||
03046026a maheśvareṇa yo rājanna jīrṇo grastamūrtimān|
03046026c kastamutsahate vīraṃ yuddhe jarayituṃ pumān||
ī bhūmiyalli anya yāva naranigū paḍèyalu sādhyavāgada ā īśvarara sākṣāt darśanavannu phalgunanu paḍèdanu. rājan! maheśvarane solisalikkāgadavanannu yuddhadalli solisuva vīra puruṣaru yāriddārè?
03046027a āsāditamidaṃ ghoraṃ tumulaṃ lomaharṣaṇaṃ|
03046027c draupadīṃ parikarṣadbhiḥ kopayadbhiśca pāṃḍavān||
03046028a yatra visphuramāṇoṣṭho bhīmaḥ prāha vaco mahat|
03046028c dṛṣṭvā duryodhanenorū draupadyā darśitāvubhau||
avaru draupadiya mānabhaṃgamāḍi pāṃḍavara kopakkòl̤agāgi mainavirel̤isuva ghora yuddhavannu taṃdukòṃḍiddārè. alli draupadigè tanna tòḍèyannu torisida duryodhananigè bhīmanu kaṃpisuttiva tuṭigal̤iṃda mahā mātannu hel̤iddanu.
03046029a ūrū bhetsyāmi te pāpa gadayā vajrakalpayā|
03046029c trayodaśānāṃ varṣāṇāmaṃte durdyūtadevinaḥ||
“pāpi! mosadiṃda jūjāḍuvavane! hadimūru varṣagal̤a naṃtara vajradaṃtiruva nanna gadèyiṃda ninna tòḍèyannu muriyuttenè!”
03046030a sarve praharatāṃ śreṣṭhāḥ sarve cāmitatejasaḥ|
03046030c sarve sarvāstravidvāṃso devairapi sudurjayāḥ||
avarèllarū śreṣṭha horāṭagāraru. èllarū amita tejassul̤l̤avaru. èllarū devatègal̤iṃdalū gèllalikkāgada sarva astra vidvāṃsaru.
03046031a manye manyusamuddhūtāḥ putrāṇāṃ tava saṃyuge|
03046031c aṃtaṃ pārthāḥ kariṣyaṃti vīryāmarṣasamanvitāḥ||
vīrarū roṣa samanvitarū āda siṭṭigèdda pārtharu ninna putrarannu yuddhadalli kònègāṇisuttārè èṃdu nanagannisuttadè.”
03046032 dhṛtarāṣṭra uvāca|
03046032a kiṃ kṛtaṃ sūta karṇena vadatā paruṣaṃ vacaḥ|
03046032c paryāptaṃ vairametāvadyatkṛṣṇā sā sabhāṃ gatā||
dhṛtarāṣṭranu hel̤idanu: “sūta! karṇanu èṃthaha pauruṣada mātugal̤annāḍidda! kṛṣṇèyannu sabhègè èl̤èdu taṃdude ī vairakkè kāraṇavāyitu.
03046033a apīdānīṃ mama sutāstiṣṭheranmaṃdacetasaḥ|
03046033c yeṣāṃ bhrātā gururjyeṣṭho vinaye nāvatiṣṭhate||
avara bhrāta guru jyeṣṭhanu vinayadiṃda naḍèdukòl̤l̤uvudillavādarè nanna mūḍha makkal̤u hāgèye iruttārè.
03046034a mamāpi vacanaṃ sūta na śuśrūṣati maṃdabhāk|
03046034c dṛṣṭvā māṃ cakṣuṣā hīnaṃ nirviceṣṭamacetanaṃ||
sūta! nanagè kāṇisuvudilla èṃdu noḍi ī nirviceṣṭa acetanana mātugal̤annu ā durādṛṣṭanu kel̤uvudilla.
03046035a ye cāsya sacivā maṃdāḥ karṇasaubalakādayaḥ|
03046035c te'pyasya bhūyaso doṣānvardhayaṃti vicetasaḥ||
avana sacivarāda karṇa, saubala mòdalādavaru ā buddhiyilladavana doṣagal̤annu hèccisi tāvū mūḍharaṃtiddārè.
03046036a svairamuktā api śarāḥ pārthenāmitatejasā|
03046036c nirdaheyurmama sutānkiṃ punarmanyuneritāḥ||
amita tejasvi pārthanu mojigèṃdu bāṇavannu biṭṭarū nanna makkal̤annu adu suṭṭubhasmamāḍuttadè. innu siṭṭiniṃda horāḍidarè hegè?
03046037a pārthabāhubalotsṛṣṭā mahācāpaviniḥsṛtāḥ|
03046037c divyāstramaṃtramuditāḥ sādayeyuḥ surānapi||
pārthana bāhubaladiṃda biḍalpaṭṭa, mahācāpadiṃda biḍalpaṭṭa, divya astra maṃtragal̤iṃda huṭṭida bāṇagal̤u surarannu kūḍa sadèbaḍiyuttavè.
03046038a yasya maṃtrī ca goptā ca suhṛccaiva janārdanaḥ|
03046038c haristrailokyanāthaḥ sa kiṃ nu tasya na nirjitaṃ||
janārdana, hari trailokyanāthananne naṃbikèya snehitanannāgi paḍèda avanu enannu tāne gèllalilla?
03046039a idaṃ ca sumahaccitramarjunasyeha saṃjaya|
03046039c mahādevena bāhubhyāṃ yatsameta iti śrutiḥ||
saṃjaya! arjunanu mahādevanòṃdigè bāhugal̤òṃdigè èdurāda èṃdu kel̤iddudu mahā vicitravādudu.
03046040a pratyakṣaṃ sarvalokasya khāṃḍave yatkṛtaṃ purā|
03046040c phalgunena sahāyārthe vahnerdāmodareṇa ca||
hiṃdè khāṃḍavadalli agniya sahāyakkèṃdu phalguna dāmodararu enu sādhisidaru adu èlla lokakkū til̤ididè.
03046041a sarvathā nāsti me putraḥ sāmātyaḥ sahabāṃdhavaḥ|
03046041c kruddhe pārthe ca bhīme ca vāsudeve ca sātvate||
pārtha, bhīma mattu sātvata vāsudevaru kṛddharādarè amātyaròṃdigè, bāṃdhavaròṃdigè nanna makkal̤u sarvathā iruvudilla.””
samāpti
iti śrī mahābhārate āraṇyakaparvaṇi iṃdralokābhigamanaparvaṇi dhṛtarāṣṭrakhede ṣaṭcatvāriṃśo'dhyāyaḥ|
idu śrī mahābhāratada āraṇyakaparvadalli iṃdralokābhigamanaparvadalli dhṛtarāṣṭrakhedavèṃba nalvattāranèya adhyāyavu.
-
òṃdu vel̤è droṇa, karṇa, bhīṣmaru ī mūvarū òṭṭāgi arjunanannu èdurisidarū, arjunanigū lokavanne nāśapaḍisaballa, śivana brahmaśira pāśupata, iṃdrana vajrāyudha, yamana daṃḍa, varuṇana pāśa, mattu kuberana aṃtardhānāstragal̤u dòrètiruvudariṃda, brahmaśirāstravannu īgāgale paḍèdiruva droṇa, karṇa, mattu bhīṣmarū brahmaśirāstravannu upayogisidarè iḍī lokave nāśavāgabahudu. ↩︎
-
illi dhṛtarāṣṭranigè arjunanū tanna maga ènnuva bhāvanèyiddudu vyaktavāguttadè. ↩︎