ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆరణ్యక పర్వ
ఇంద్రలోకాభిగమన పర్వ
అధ్యాయ 45
సార
పాండవను అస్త్రగళన్నూ, గంధర్వ చిత్రసేననింద సంగీత వాద్యగళన్నూ కలితుకొండిదుదు (1-8). మహర్షి లోమశను ఇంద్రనొందిగె సింహాసనదల్లి కుళితిద్ద అర్జుననన్ను నోడి విస్మితనాదుదు (9-14). అర్జునను యారెందు ఇంద్రను లోమశనిగె పరిచయిసిదుదు (15-32). లోమశను భూమిగె హోగి యుధిష్ఠిరనన్ను తీర్థయాత్రెగె కరెదుకొండు హోగబేకెందు ఇంద్రను హేళిదుదు (33-38).
03045001 వైశంపాయన ఉవాచ।
03045001a తతో దేవాః సగంధర్వాః సమాదాయార్ఘ్యముత్తమం।
03045001c శక్రస్య మతమాజ్ఞాయ పార్థమానర్చురంజసా।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “శక్రన ఇంగితవన్ను తిళిద గంధర్వరూ కూడి దేవతెగళు ఉత్తమ అర్ఘ్యవన్ను సిద్ధపడిసి పార్థనన్ను యథావత్తాగి అర్చిసిదరు.
03045002a పాద్యమాచమనీయం చ ప్రతిగ్రాహ్య నృపాత్మజం।
03045002c ప్రవేశయామాసురథో పురందరనివేశనం।।
నృపతాత్మజనిగె పాద్య ఆచమనీయగళన్ను నీడి పురందరన అరమనెయన్ను ప్రవేశిసలు సహాయమాడిదరు.
03045003a ఏవం సంపూజితో జిష్ణురువాస భవనే పితుః।
03045003c ఉపశిక్షన్మహాస్త్రాణి ససంహారాణి పాండవః।।
ఈ రీతి సంపూజితనాగి తన్న తందెయ అరమనెయల్లి ఎల్ల మహాస్త్రగళన్నూ అవుగళన్ను హింతెగెదుకొళ్ళువ విధానగళ జొతెగె కలియుత్తా జిష్ణువు వాసిసిదను.
03045004a శక్రస్య హస్తాద్దయితం వజ్రమస్త్రం దురుత్సహం।
03045004c అశనీశ్చ మహానాదా మేఘబర్హిణలక్షణాః।।
శక్రన కైయింద అవనిగె ప్రియవాద దురుత్సహ వజ్రాస్త్రవన్నూ, అకాలదల్లియూ మహానాదవన్నుంటుమాడువ సిడిలుగళన్నూ, నవిలు నృత్యవాడలు ప్రచోదిసువ మేఘగళ నిర్మాణ మత్తు నివారణ విద్యెగళన్నూ కలితుకొండను.
03045005a గృహీతాస్త్రస్తు కౌంతేయో భ్రాతౄన్సస్మార పాండవః।
03045005c పురందరనియోగాచ్చ పంచాబ్దమవసత్సుఖీ।।
ఆ అస్త్రగళన్ను కలితుకొండ నంతర కౌంతేయ పాండవను తన్న సహోదరరన్ను నెనపిసికొందను. ఆదరూ పురందరన నియోగదంతె అల్లి అవను సుఖియాగి ఐదు వర్షగళు వాసిసిదను.
03045006a తతః శక్రోఽబ్రవీత్పార్థం కృతాస్త్రం కాల ఆగతే।
03045006c నృత్తం గీతం చ కౌంతేయ చిత్రసేనాదవాప్నుహి।।
03045007a వాదిత్రం దేవవిహితం నృలోకే యన్న విద్యతే।
03045007c తదర్జయస్వ కౌంతేయ శ్రేయో వై తే భవిష్యతి।।
పార్థను అస్త్రగళన్ను కలితుకొండ నంతర, సమయ బందాగ, శక్రను హేళిదను: “కౌంతేయ! చిత్రసేననింద నృత్య గీతగళన్ను మత్తు మర్త్యలోకదల్లి తిళియదే ఇద్ద దేవతెగళ వాద్యసంగీతగళన్ను కలితుకో. కౌంతేయ! ఇదన్ను పడెదరె నినగె ముందె శ్రేయస్సుంటాగుత్తదె.”
03045008a సఖాయం ప్రదదౌ చాస్య చిత్రసేనం పురందరః।
03045008c స తేన సహ సంగమ్య రేమే పార్థో నిరామయః1।।
పురందరను చిత్రసేననన్ను అవనిగె సఖనాగి కొట్టను మత్తు పార్థను అవనన్ను భేటియాగి నిరామయనాగి రమిసిదను.
03045009a కదా చిదటమానస్తు మహర్షిరుత లోమశః।
03045009c జగామ శక్రభవనం పురందరదిదృక్షయా।।
ఒమ్మె మహర్షి లోమశను తిరుగాడుత్తా పురందరనన్ను నోడలోసుగ శక్రభవనక్కె బందను.
03045010a స సమేత్య నమస్కృత్య దేవరాజం మహామునిః।
03045010c దదర్శార్ధాసనగతం పాండవం వాసవస్య హ।।
ఆ మహామునియు దేవరాజనన్ను భేటియాగి నమస్కరిసలు అల్లి వాసవనొందిగె ఆసనద అర్ధభాగదల్లి కుళితిద్ద పాండవనన్ను కండను.
03045011a తతః శక్రాభ్యనుజ్ఞాత ఆసనే విష్టరోత్తరే।
03045011c నిషసాద ద్విజశ్రేష్ఠః పూజ్యమానో మహర్షిభిః।।
ఆగ శక్రన అనుజ్ఞెయంతె పూజిసల్పట్ట ఆ ద్విజశ్రేష్ఠ మహా‌ఋషియు దర్బాసనయుక్త ఆసనద మేలె కుళితుకొండను.
03045012a తస్య దృష్ట్వాభవద్బుద్ధిః పార్థమింద్రాసనే స్థితం।
03045012c కథం ను క్షత్రియః పార్థః శక్రాసనమవాప్తవాన్।।
ఇంద్రాసనదల్లి కుళితిద్ద పార్థనన్ను నోడి అవన మనస్సినల్లి ఒందు విచారవు బందితు: “క్షత్రియ పార్థను హేగె ఇంద్రన ఆసనవన్ను పడెదను?
03045013a కిం త్వస్య సుకృతం కర్మ లోకా వా కే వినిర్జితాః।
03045013c య ఏవముపసంప్రాప్తః స్థానం దేవనమస్కృతం।।
అవన యావ సుకృత కర్మదిందాగి ఈ లోకగళన్ను గెద్దిరువను మత్తు ఈ దేవనమస్కృత స్థానవన్ను పడెదిద్దానె?”
03045014a తస్య విజ్ఞాయ సంకల్పం శక్రో వృత్రనిషూదనః।
03045014c లోమశం ప్రహసన్వాక్యమిదమాహ శచీపతిః।।
03045015a బ్రహ్మర్షే శ్రూయతాం యత్తే మనసైతద్వివక్షితం।
03045015c నాయం కేవలమర్త్యో వై క్షత్రియత్వముపాగతః।।
వృత్రనిషూదన శచీపతి శక్రను అవన విచారవన్ను తిళిదు ముగుళ్నగుత్తా లోమశనిగె ఈ మాతన్నాడిదను: “బ్రహ్మర్షే! నిన్న మనస్సినల్లిరువుదక్కె ఉత్తరవన్ను కేళు. ఇవను క్షత్రియనిగె హుట్టిద కేవల మనుష్యనల్ల.
03045016a మహర్షే మమ పుత్రోఽయం కుంత్యాం జాతో మహాభుజః।
03045016c అస్త్రహేతోరిహ ప్రాప్తః కస్మాచ్చిత్కారణాంతరాత్।।
మహర్షే! ఈ మహాభుజను నన్న పుత్రనాగి కుంతియల్లి జనిసిదను మత్తు కారణాంతరదింద అస్త్రగళన్ను పడెయలు ఇల్లిగె బందిద్దానె.
03045017a అహో నైనం భవాన్వేత్తి పురాణమృషిసత్తమం।
03045017c శృణు మే వదతో బ్రహ్మన్యోఽయం యచ్చాస్య కారణం।।
ఈ పురాణ ఋషిసత్తమననన్ను నీను తిళిదిల్లవే? హాగాదరె బ్రహ్మన్! ఇవను యారు మత్తు ఇవన ఉద్దేశవేను ఎన్నువుదన్ను నాను హేళుత్తేనె. కేళు.
03045018a నరనారాయణౌ యౌ తౌ పురాణావృషిసత్తమౌ।
03045018c తావిమావభిజానీహి హృషీకేశధనంజయౌ।।
పురాణ ఋషిసత్తమరాద నర మత్తు నారాయణరీర్వరు ఈగ ధనంజయ మత్తు హృషీకేశరాగిద్దారె ఎందు తిళి.
03045019a యన్న శక్యం సురైర్ద్రష్టుమృషిభిర్వా మహాత్మభిః।
03045019c తదాశ్రమపదం పుణ్యం బదరీ నామ విశ్రుతం।।
03045020a స నివాసోఽభవద్విప్ర విష్ణోర్జిష్ణోస్తథైవ చ।
03045020c యతః ప్రవవృతే గంగా సిద్ధచారణసేవితా।।
మహాత్మరు మత్తు సురరిగూ నోడలు దుర్లభవాద పుణ్య బదరీ ఎంబ హెసరినింద విశ్రుత ఆ ఆశ్రమపదదల్లి విప్ర విష్ణు మత్తు జిష్ణు ఇబ్బరూ వాసిసుత్తిద్దరు. అల్లిందలే సిద్ధచారణసేవిత గంగెయు హరియుత్తదె.
03045021a తౌ మన్నియోగాద్బ్రహ్మర్షే క్షితౌ జాతౌ మహాద్యుతీ।
03045021c భూమేర్భారావతరణం మహావీర్యౌ కరిష్యతః।।
బ్రహ్మర్షే! నన్న నియోగదింద ఈ మహాద్యుతి మహావీరరిబ్బరూ భూమిగె హోగి భూమియ భారవన్ను కడిమెమాడలిద్దారె.
03045022a ఉద్వృత్తా హ్యసురాః కే చిన్నివాతకవచా ఇతి।
03045022c విప్రియేషు స్థితాస్మాకం వరదానేన మోహితాః।।
నివాతకవచరెన్నువ కెలవు అసురరు వరదానదింద మోహితరాగి నమ్మ విరుద్ధవాగి నడెదుకొళ్ళుత్తిద్దారె.
03045023a తర్కయంతే సురాన్ హంతుం బలదర్పసమన్వితాః।
03045023c దేవాన్న గణయంతే చ తథా దత్తవరా హి తే।।
03045024a పాతాలవాసినో రౌద్రా దనోః పుత్రా మహాబలాః।
03045024c సర్వే దేవనికాయా హి నాలం యోధయితుం స్మ తాన్।।
బలదర్పదింద కూడిద అవరు సురరన్ను సంహరిసలు యోచిసుత్తిద్దారె. మత్తు కొట్ట వరదిందాగి అవరు దేవతెగళన్నూ గణనెగె తెగెదుకొళ్ళుత్తిల్ల. దనువిన పుత్రరాద ఆ మహాబలశాలి రౌద్రరు పాతాలదల్లి వాసిసుత్తిద్దు దేవతెగళ ఎల్ల సేనెయూ అవరొందిగె హోరాడలు అసమర్థవాగివె.
03045025a యోఽసౌ భూమిగతః శ్రీమాన్విష్ణుర్మధునిషూదనః।
03045025c కపిలో నామ దేవోఽసౌ భగవానజితో హరిః।।
03045026a యేన పూర్వం మహాత్మానః ఖనమానా రసాతలం।
03045026c దర్శనాదేవ నిహతాః సగరస్యాత్మజా విభో।।
03045027a తేన కార్యం మహత్కార్యమస్మాకం ద్విజసత్తమ।
03045027c పార్థేన చ మహాయుద్ధే సమేతాభ్యామసంశయం।।
ద్విజసత్తమ! భూమిగె హోగిరువ, మధునిషూదన, శ్రీమాన్, విష్ణు, హిందె రసాతలవన్ను అగెయుత్తిద్ద సగరన మక్కళన్ను నోటమాత్రదింద భస్మమాడిద కపిలనామదింద ఇద్ద భగవాన్ దేవ అజిత హరియు పార్థనొందిగె మహాయుద్ధదల్లి నమ్మ ఈ మహాకార్యవన్ను మాడికొడుత్తానె ఎన్నువుదరల్లి సంశయవే ఇల్ల.
03045028a అయం తేషాం సమస్తానాం శక్తః ప్రతిసమాసనే।
03045028c తాన్నిహత్య రణే శూరః పునర్యాస్యతి మానుషాన్।।
అవరిగె సరిసమాననాద ఇవను అవరెల్లరన్నూ సంహరిసబల్ల, మత్తు రణదల్లి అవరన్ను సంహరిసి ఈ శూరను పునః మనుష్యరల్లిగె హోగుత్తానె.
03045029a భవాంశ్చాస్మన్నియోగేన యాతు తావన్మహీతలం।
03045029c కామ్యకే ద్రక్ష్యసే వీరం నివసంతం యుధిష్ఠిరం।।
నన్న నియోగదింద నీను మహీతలక్కె హోగి కామ్యకవనదల్లి వాసిసుత్తిరువ వీర యుధిష్ఠిరనన్ను కాణబేకు.
03045030a స వాచ్యో మమ సందేశాద్ధర్మాత్మా సత్యసంగరః।
03045030c నోత్కంఠా ఫల్గునే కార్యా కృతాస్త్రః శీఘ్రమేష్యతి।।
ఆ సత్యసంగర ధర్మాత్మనిగె నన్న ఈ మాతుగళన్ను తిళిసబేకు: “ఫాల్గుననిల్లవెందు బేసరిసబేడ! అవను అస్త్రగళన్ను పడెదు తన్న కెలసవన్ను పూరైసి శీఘ్రదల్లియే హిందిరుగుత్తానె.
03045031a నాశుద్ధబాహువీర్యేణ నాకృతాస్త్రేణ వా రణే।
03045031c భీష్మద్రోణాదయో యుద్ధే శక్యాః ప్రతిసమాసితుం।।
తన్న బాహువీర్యవన్ను శుద్ధపడిసికొళ్ళదే మత్తు అస్త్రగళ ప్రవీణతెయన్ను పడెయదే అవను రణదల్లి భీష్మ ద్రోణాదిగళన్ను ఎదురిసి యుద్ధమాడలు శక్యనిల్ల.
03045032a గృహీతాస్త్రో గుడాకేశో మహాబాహుర్మహామనాః।
03045032c నృత్తవాదిత్రగీతానాం దివ్యానాం పారమేయివాన్।।
మహాబాహు మహాత్మ గుడాకేశను అస్త్రగళన్ను కలితుకొండిద్దానె మత్తు దివ్య నృత్య వాద్య గీతగళల్లియూ పరిణతియన్ను పడెదుకొళ్ళుత్తిద్దానె.
03045033a భవానపి వివిక్తాని తీర్థాని మనుజేశ్వర।
03045033c భ్రాతృభిః సహితః సర్వైర్ద్రష్టుమర్హత్యరిందమ।।
అరిందమ! మనుజేశ్చర! నీనాదరూ నిన్న భ్రాతృగళొందిగె ఎల్ల వివిధ తీర్థగళన్నూ భేటిమాడబేకు.
03045034a తీర్థేష్వాప్లుత్య పుణ్యేషు విపాప్మా విగతజ్వరః।
03045034c రాజ్యం భోక్ష్యసి రాజేంద్ర సుఖీ విగతకల్మషః।।
తీర్థగళల్లి స్నానమాడి నీను పుణ్యగళన్ను పడెదు నిన్న చింతెయన్నూ కళెదుకొళ్ళువె. రాజేంద్ర! నిన్న పాపగళన్ను తొళెదుకొండు రాజ్యవన్ను సుఖవాగి భోగిసుత్తీయె.”
03045035a భవాంశ్చైనం ద్విజశ్రేష్ఠ పర్యటంతం మహీతలే।
03045035c త్రాతుమర్హతి విప్రాగ్ర్య తపోబలసమన్వితః।।
ద్విజశ్రేష్ఠ! విప్రాగ్ర్య! నీనూ కూడ మహీతలదల్లి తిరుగాడుత్తిరువాగ అవనన్ను నిన్న తపోబలదింద కాయబేకాగుత్తదె.
03045036a గిరిదుర్గేషు హి సదా దేశేషు విషమేషు చ।
03045036c వసంతి రాక్షసా రౌద్రాస్తేభ్యో రక్షేత్సదా భవాన్।।
గిరిదుర్గగళల్లి మత్తు విషమ ప్రదేశగళల్లి సదా రౌద్ర రాక్షసరు వాసిసుత్తిరుత్తారె, నీను సదా అవరన్ను అవరింద రక్షిసబేకు.”
03045037a స తథేతి ప్రతిజ్ఞాయ లోమశః సుమహాతపాః।
03045037c కామ్యకం వనముద్దిశ్య సముపాయాన్మహీతలం।।
03045038a దదర్శ తత్ర కౌంతేయం ధర్మరాజమరిందమం।
03045038c తాపసైర్భ్రాతృభిశ్చైవ సర్వతః పరివారితం।।
హాగెయే ఆగలెందు వచనవన్నిత్తు సుమహాతప లోమశను మహీతలవన్ను సేరి కామ్యక వనక్కె బందు అల్లి తాపసరిందలూ భ్రాతృగళిందలూ ఎల్లకడెయిందలూ సుత్తువరెయల్పట్ట అరిందమ కౌంతేయ ధర్మరాజనన్ను కండను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆరణ్యకపర్వణి ఇంద్రలోకాభిగమనపర్వణి లోమశగమనే పంచచత్వారింశోఽధ్యాయః।
ఇదు శ్రీ మహాభారతద ఆరణ్యకపర్వదల్లి ఇంద్రలోకాభిగమనపర్వదల్లి లోమశగమనవెంబ నల్వత్తైదనెయ అధ్యాయవు.
-
గోరఖపుర సంపుటదల్లి ఈ శ్లోకద నంతర ఒట్టు 82 శ్లోకగళల్లి అర్జుననిగె ఊర్వశియిందాద శాపద వర్ణనెయిదె. పుణెయ సంపుటదల్లిరద ఈ శ్లోకగళన్ను అనుబంధదల్లి నీడలాగిదె. ↩︎