praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
āraṇyaka parva
kairāta parva
adhyāya 33
sāra
jīvigal̤u karmadiṃdale èllavannū paḍèyuttavè ènnuvudannū (1-11), adṛṣṭa mattu daivaniścayada pātravannū (12-22), puruṣa prayatnada prabhāvavannū (23-30) draupadiyu pratipādisuvudu. ādarè karmavanne māḍadiddarè phalave dòrèyuvudillavènnuvudu (31-58).
03033001 draupadyuvāca|
03033001a nāvamanye na garhe ca dharmaṃ pārtha kathaṃ cana|
03033001c īśvaraṃ kuta evāhamavamaṃsye prajāpatiṃ||
draupadiyu hel̤idal̤u: “pārtha! nānu yāvude rītiyalli dharmada avahel̤ana māḍuvudilla mattu tiraskarisuvudilla. prajāpati īśvaranannu (carācara prāṇigal̤igū svāmiyāda paramātmanannu) nānekè niṃdisali?
03033002a ārtāhaṃ pralapāmīdamiti māṃ viddhi bhārata|
03033002c bhūyaśca vilapiṣyāmi sumanāstannibodha me||
bhārata! duḥkhital̤āgi pralāpamāḍuttiddenè èṃdu nannannu arthamāḍiko. ī rīti hiṃdèyū vilapisiddè. īgalū vilapisuttiddenè. nannannu arthamāḍiko.
03033003a karma khalviha kartavyaṃ jātenāmitrakarśana|
03033003c akarmāṇo hi jīvaṃti sthāvarā netare janāḥ||
amitrakarśana! huṭṭiruva èllavakkū karmamāḍuvudu kartavya tānè? sthāvaragal̤u (jīvavilladavugal̤u) mātra karmamāḍuvudilla. itara èllarū karmagal̤annu māḍuttārè.
03033004a ā mātṛstanapānācca yāvacśayyopasarpaṇaṃ|
03033004c jaṃgamāḥ karmaṇā vṛttimāpnuvaṃti yudhiṣṭhira||
03033005a jaṃgameṣu viśeṣeṇa manuṣyā bharatarṣabha|
03033005c iccaṃti karmaṇā vṛttimavāptuṃ pretya ceha ca||
yudhiṣṭhira! bharatarṣabha! tāyiya mòlèya hālannuṇṇuvudariṃda hiḍidu sāvina hāsigèhiḍiyuvavarègè calisuva èllavū, avarallū mukhyavāgi manuṣyanu, karmamāḍiye jīvavetanavannu gal̤isuttavè. karmagal̤a mūlakave illiya mattu muṃdina jīvagal̤annu gal̤isuttārè (karmagal̤a mūlakave berè berè janmagal̤annu paḍèyuttārè)1.
03033006a utthānamabhijānaṃti sarvabhūtāni bhārata|
03033006c pratyakṣaṃ phalamaśnaṃti karmaṇāṃ lokasākṣikaṃ||
bhārata! sarvajīvigal̤ū utthānavannu (vikāsavannu) cènnāgi til̤idukòṃḍivè. èlla lokagal̤igū kāṇisuvaṃtè pratyakṣavāgi tamma tamma karmagal̤a phalavannu anubhavisuttavè.
03033007a paśyāmi svaṃ samutthānamupajīvaṃti jaṃtavaḥ|
03033007c api dhātā vidhātā ca yathāyamudake bakaḥ||
nanagè kāṇuvaṃtè huṭṭidavèllavū, dhātā (phalavannu kòḍuvavanu), vidhāta (karmagal̤annu naḍèsuvavanu) rannū, nīranalliruva bakapakṣiyū seri, tamma tamma vikāsavannu mattè mattè badukuttiddārè2.
03033008a svakarma kuru mā glāsīḥ karmaṇā bhava daṃśitaḥ|
03033008c kṛtyaṃ hi yo'bhijānāti sahasre nāsti so'sti vā||
ādudariṃda ninnakarmavannu māḍu! anumānapaḍabeḍa (hiṃjariyabeḍa)! karmadiṃda gaṭṭiyāgu (karmada kavacavannu kaṭṭiko)! yākèṃdarè tānu ide karmavannu māḍabeku èṃdu til̤idavanu sāviraralli òbbanādarū iruvano illavo3!
03033009a tasya cāpi bhavetkāryaṃ vivṛddhau rakṣaṇe tathā|
03033009c bhakṣyamāṇo hyanāvāpaḥ kṣīyate himavānapi||
tanna abhivṛddhigoskara mattu rakṣaṇègoskara kèlasavannu māḍale bekāguttadè. innū gal̤isade gal̤isidudèllavannū tiṃdarè himālayaparvatadaṣṭiddarū sākāguvudilla.
03033010a utsīderanprajāḥ sarvā na kuryuḥ karma cedyadi|
03033010c api cāpyaphalaṃ karma paśyāmaḥ kurvato janān|
03033010e nānyathā hyabhijānaṃti vṛttiṃ loke kathaṃ cana||
tamma tamma kèlasagal̤annu māḍade iddarè prāṇigal̤èllavū nāśahòṃduttiddavu! karmagal̤annu māḍiyū phalavannu paḍèyade iruva prāṇigal̤annu noḍiddevèye? vṛttiyannu māḍade iruvavarannu lokagal̤alli yārannū til̤idilla4!
03033011a yaśca diṣṭaparo loke yaścāyaṃ haṭhavādakaḥ|
03033011c ubhāvapasadāvetau karmabuddhiḥ praśasyate||
lokadalli èllavū mòdale niścitavāgiruttadè èṃdu hel̤uvavaru mattu lokadalli èllavū adṛṣṭa (yāvudū niścitavāgilla! èllavū tanagiṣṭabaṃdaṃtè naḍèyuttavè) ènnuvavaru ibbarū haṭhavādigal̤u (paraspararannu virodhisuvavaru). ivèraḍu vādagal̤igiṃtalū, lokadalli èllavū karmavannu māḍuvavana buddhiya melè avalaṃbisidè ènnuva vādavanne praśaṃsisabeku[^5].
03033012a yo hi diṣṭamupāsīno nirviceṣṭaḥ sukhaṃ svapet|
03033012c avasīdetsudurbuddhirāmo ghaṭa ivāṃbhasi||
daivavannu (lokadalli naḍèyuvudèllavū mòdale nirdharitakòṃḍidè èṃdu) naṃbi, enannū māḍade sukhada niddèyannu māḍuva sudurbuddhiyu nīrinalli tuṃbida kòḍapānadaṃtè mul̤ugi hoguttānè5.
03033013a tathaiva haṭhabuddhiryaḥ śaktaḥ karmaṇyakarmakṛt|
03033013c āsīta na ciraṃ jīvedanātha iva durbalaḥ||
hāgèye adṛṣṭavanne naṃbiruvavanu, karmavannèsagalu śaktaniddarū karmamāḍade kul̤itukòl̤l̤uvavanu, rakṣaṇèye illada durbalanaṃtè hèccu kāla badukuvudilla6.
03033014a akasmādapi yaḥ kaścidarthaṃ prāpnoti pūruṣaḥ|
03033014c taṃ haṭheneti manyaṃte sa hi yatno na kasya cit||
akasmāttāgi òbba puruṣanu saṃpattannu paḍèdarè avanigè adu adṛṣṭavaśāt dòrèyitèṃdu hel̤uttārèye hòratu adu avana prayatnadiṃda dòrèyitu èṃdu yārū hel̤uvudilla.
03033015a yaccāpi kiṃ citpuruṣo diṣṭaṃ nāma labhatyuta|
03033015c daivena vidhinā pārtha taddaivamiti niścitaṃ||
enannu paḍèdarū adannu avaru daivavèṃdu (idu mòdale niścayisalpaṭṭittu èṃdu) karèyuttārè èṃdu mòdale daivadiṃda niścitagòṃḍiruttadè7.
03033016a yatsvayaṃ karmaṇā kiṃ citphalamāpnoti pūruṣaḥ|
03033016c pratyakṣaṃ cakṣuṣā dṛṣṭaṃ tatpauruṣamiti smṛtaṃ||
ādarè tannade karmadiṃda òbba puruṣanu kaṇṇugal̤igè kāṇuvaṃtaha pratyakṣa enādarū phalavannu paḍèdanèṃdarè adu puruṣaprayatnadiṃda āyitu ènnuttārè.
03033017a svabhāvataḥ pravṛtto'nyaḥ prāpnotyarthānakāraṇāt|
03033017c tatsvabhāvātmakaṃ viddhi phalaṃ puruṣasattama||
puruṣasattama! svabhāvataḥ karmagal̤annèsaguvaṃthiruvavanu tanna prayatnadiṃda hòratāgi berè yāva kāraṇadiṃdalū saṃpattannu hòṃduvudilla. adu (prayatnakkè pratiyāgi) svābhāvikavāgi tānāgiye baṃda phala èṃdu til̤i8.
03033018a evaṃ haṭhācca daivācca svabhāvātkarmaṇastathā|
03033018c yāni prāpnoti puruṣastatphalaṃ pūrvakarmaṇaḥ||
hīgè adṛṣṭadiṃda mattu daivaniścayadiṃda, svābhāvikavāgi athavā tanna prayatnadiṃda enannu hòṃduttāno ade avana pūrvakarmada phala9.
03033019a dhātāpi hi svakarmaiva taistairhetubhirīśvaraḥ|
03033019c vidadhāti vibhajyeha phalaṃ pūrvakṛtaṃ nṛṇāṃ||
īśvara dhātanū kūḍa ide kāraṇagal̤iṃdāgi tanna karmavannu māḍuttānè mattu manuṣyaralli avara pūrvajanmada karmagal̤iganuguṇavāgi phalavannu haṃcuttānè.
03033020a yaddhyayaṃ puruṣaḥ kiṃ citkurute vai śubhāśubhaṃ|
03033020c taddhātṛvihitaṃ viddhi pūrvakarmaphalodayaṃ||
manuṣyanu śubhāśubhavāda enannu māḍidarū adu avana pūrvakarmada phalada ādhārada melè dhātuvu niścayisidudu èṃdu til̤i.
03033021a kāraṇaṃ tasya deho'yaṃ dhātuḥ karmaṇi karmaṇi|
03033021c sa yathā prerayatyenaṃ tathāyaṃ kurute'vaśaḥ||
ī dehavu karmavannu māḍisalu dhātuvu bal̤asuva òṃdu sādhana mātra. avane manuṣyanannu pracodisuvudu; mattu manuṣyanu avana pracodanègè sikki, asahāyakanāgi, karmagal̤annu māḍuttiruttānè10.
03033022a teṣu teṣu hi kṛtyeṣu viniyoktā maheśvaraḥ|
03033022c sarvabhūtāni kauṃteya kārayatyavaśānyapi||
kauṃteya! maheśvaranu òṃdèllā òṃdu kāryadalli sarvabhūtagal̤annū tòḍagisuttānè mattu adakkè iṣṭaviddarū illadiddarū kāryamāḍuvudannu anivāryavannāgisuttānè.
03033023a manasārthānviniścitya paścātprāpnoti karmaṇā|
03033023c buddhipūrvaṃ svayaṃ dhīraḥ puruṣastatra kāraṇaṃ||
manassinalli guriyannu niścayisi naṃtara adannu karmadiṃda paḍèyuttānè. buddhivaṃta puruṣanu paḍèyuvudèllakkū kāraṇa tānu mòdalu manassumāḍiruvudu11.
03033024a saṃkhyātuṃ naiva śakyāni karmāṇi puruṣarṣabha|
03033024c agāranagarāṇāṃ hi siddhiḥ puruṣahaitukī||
puruṣarṣabha! karmagal̤annu èṇisuvudu śakyavilla tāne? mahāsaudhagal̤u mattu nagaragal̤u puruṣaprayatnadiṃda sādhisiruvaṃthavugal̤allave?
03033025a tile tailaṃ gavi kṣīraṃ kāṣṭhe pāvakamaṃtataḥ|
03033025c dhiyā dhīro vijānīyādupāyaṃ cāsya siddhaye||
03033026a tataḥ pravartate paścātkaraṇeṣvasya siddhaye|
03033026c tāṃ siddhimupajīvaṃti karmaṇāmiha jaṃtavaḥ||
èl̤l̤inalli èṇṇèyidè, hasuvinalli hālidè mattu kaṭṭigèyalli bèṃkiyidè ènnuvudannu tannade buddhiyiṃda til̤idukòl̤l̤abeku mattu avugal̤annu tanna buddhi oḍisiye paḍèyabekāguttadè. ī karmasidḍhigal̤a ādhārada melèye (karma māḍuvudaralli phalavidè ènnuvudara ādhārada melèye) illi jīvigal̤u badukuttārè12.
03033027a kuśalena kṛtaṃ karma kartrā sādhu viniścitaṃ|
03033027c idaṃ tvakuśaleneti viśeṣādupalabhyate||
cènnāgi viniścitagòṃḍa, kuśalatèyiṃda māḍida kèlasavannu innòṃdu kèlasadòṃdigè holisi idu òbba kuśalanu māḍida kèlasa èṃdu vyatyāsagal̤annu til̤iyabahudu13.
03033028a iṣṭāpūrtaphalaṃ na syānna śiṣyo na gururbhavet|
03033028c puruṣaḥ karmasādhyeṣu syāccedayamakāraṇaṃ||
puruṣana kāryasādhanèyu ivakkèllla kāraṇavalla èṃdiddarè yāgagal̤igāgalī dānagal̤igāgalī phalavu dòrèyuttiralilla mattu guru-śiṣyarū iruttiralilla14.
03033029a kartṛtvādeva puruṣaḥ karmasiddhau praśasyate|
03033029c asiddhau niṃdyate cāpi karmanāśaḥ kathaṃ tviha||
puruṣane kartṛ èṃdu til̤idiruvudariṃdale karmasiddhiyannu praśaṃsisuttārè, mattu sādhisade iruvavanannu niṃdisuttārè. hāgiruvāga, karmavu nāśavāguttadè èṃdu hegè hel̤abahudu15?
03033030a sarvameva haṭhenaike diṣṭenaike vadaṃtyuta|
03033030c puruṣaprayatnajaṃ ke cittraidhametannirucyate||
naḍèyuvudèllavū ākasmika ènnuvavariddārè. naḍèyuvudèllavū daivaniścita ènnuvavariddārè mattu naḍèyuvudèllavū puruṣana prayatnadiṃda huṭṭidavu èṃdu hel̤uvavariddārè. ī rīti mūru bagèyalli hel̤uvavariddārè.
03033031a na caivaitāvatā kāryaṃ manyaṃta iti cāpare|
03033031c asti sarvamadṛśyaṃ tu diṣṭaṃ caiva tathā haṭhaḥ|
03033031e dṛśyate hi haṭhāccaiva diṣṭāccārthasya saṃtatiḥ||
innu kèlavaru naḍèyuvudèllavannū til̤idukòl̤l̤alu ī mūru viṣayagal̤u mātra sāladu èṃdu hel̤uttārè. èllavannū daivavu taṃdidèyo athavā adṛṣṭavu taṃdidèyo èṃdu kāṇade iddarū, pratiyòṃdakkū daivadiṃdalū huṭṭirabahudu athavā adṛṣṭadiṃdalū huṭṭirabahudu - òṃdakkòṃdu poṇisikòṃḍiruva ghaṭanègal̤a sarapal̤iyidè.
03033032a kiṃ ciddaivāddhaṭhātkiṃ citkiṃ cideva svakarmataḥ|
03033032c puruṣaḥ phalamāpnoti caturthaṃ nātra kāraṇaṃ|
03033032e kuśalāḥ pratijānaṃti ye tattvaviduṣo janāḥ||
kèlavu ākasmikavāgi baruttavè, kèlavu daivadattavāgi baruttavè, kèlavu svakarmadiṃda baruttavè. ī rītiyalli manuṣyanu phalavannu hòṃduttānè. berè yāva nālkanèya kāraṇagal̤iṃdalū alla èṃdu kuśalaru, tatvagal̤annu til̤idavaru hel̤uttārè.
03033033a tathaiva dhātā bhūtānāmiṣṭāniṣṭaphalapradaḥ|
03033033c yadi na syānna bhūtānāṃ kṛpaṇo nāma kaścana||
ādarū dhātanu jīvigal̤igè iṣṭa mattu aniṣṭa phalagal̤annu kòḍuttānè. hāgillade iddarè (kòḍuvavanu avanalla èṃdiddarè) jīvigal̤u èṃdū baḍatanadalliruttiralilla16.
03033034a yaṃ yamarthamabhiprepsuḥ kurute karma pūruṣaḥ|
03033034c tattatsaphalameva syādyadi na syātpurākṛtaṃ||
avanigè bekādudèllavannū karmamāḍi paḍèdukòl̤l̤uttidda. karmavannu mòdalu māḍidarè tānè phala dòrèyuvudu? muṃdè māḍuva kāryakkè iṃde phalavu dòrèyuvudillavalla?
03033035a tridvārāmarthasiddhiṃ tu nānupaśyaṃti ye narāḥ|
03033035c tathaivānarthasiddhiṃ ca yathā lokāstathaiva te||
ī mūru rītiya arthasiddhigal̤annu yāru kāṇuvudillavo aṃthaha manuṣyaru lokadalli arthasiddhiyu hegè baruttadèyo hāgèye tègèdukòl̤l̤uttārè.
03033036a kartavyaṃ tveva karmeti manoreṣa viniścayaḥ|
03033036c ekāṃtena hyanīho'yaṃ parābhavati pūruṣaḥ||
mānavanu karmavannu māḍale beku èṃdu manuvu tanna niścayavannu nīḍiddānè. prayatnapaḍade iruva manuṣyanu saṃpūrṇavāgi solannu hòṃduttānè.
03033037a kurvato hi bhavatyeva prāyeṇeha yudhiṣṭhira|
03033037c ekāṃtaphalasiddhiṃ tu na viṃdatyalasaḥ kva cit||
yudhiṣṭhira! karmagal̤annu māḍidarè tāne prayatnavu saphalavāguvudu! ālasyadiṃda enannū māḍade kul̤itiruvavanu èṃdū phalasiddhiyannu hòṃduvudilla.
03033038a asaṃbhave tvasya hetuḥ prāyaścittaṃ tu lakṣyate|
03033038c kṛte karmaṇi rājeṃdra tathānṛṇyamavāpyate||
òṃduvel̤è sariyāda kāraṇadiṃdale māḍida karmakkè takkudāda phalavu dòrèyadiddarè adakkè prāyaścittavu idè. rājeṃdra! karmavannu māḍuvudariṃda manuṣyanu tanna ṛṇadiṃda muktanāguttānè.
03033039a alakṣmīrāviśatyenaṃ śayānamalasaṃ naraṃ|
03033039c niḥssaṃśayaṃ phalaṃ labdhvā dakṣo bhūtimupāśnute||
ālasyadiṃda malagiruva manuṣyanigè daridrave uṃṭāguvudu. ādarè dakṣanādavanu phalavannu hòṃdi saṃpattannu paḍèyuttānè ènnuvudaralli saṃśayavilla.
03033040a anarthaṃ saṃśayāvasthaṃ vṛṇvate muktasaṃśayāḥ|
03033040c dhīrā narāḥ karmaratā na tu niḥssaṃśayaṃ kva cit||
saṃśayadalliruvavarigè phalavu dòrèyade irabahudu. nissaṃśayanāgi karmamāḍuva dhīranāda karmarata manuṣyanu nissaṃśayavāgiyū phalavannu paḍèyuttānè.
03033041a ekāṃtena hyanartho'yaṃ vartate'smāsu sāṃprataṃ|
03033041c na tu niḥssaṃśayaṃ na syāttvayi karmaṇyavasthite||
ī samayadalli nāvu mattu nāvu naḍèdukòṃḍa rīti èllavū anarthavāgivè (phalavannu kòḍuttilla). ādarè nīnu karmadalli niratanāgiddarè yāvudū saṃśayāspadavāgi ul̤iyuvudilla.
03033042a atha vā siddhireva syānmahimā tu tathaiva te|
03033042c vṛkodarasya bībhatsorbhrātrośca yamayorapi||
òṃduvel̤è ninagè yaśassu dòrèyade iddarū kūḍa adu ninna mattu ninna bhrātarāda vṛkodara, bībhatsu mattu yamal̤arigè kīrtiyannu taruttadè.
03033043a anyeṣāṃ karma saphalamasmākamapi vā punaḥ|
03033043c viprakarṣeṇa budhyeta kṛtakarmā yathā phalaṃ||
avara karmagal̤u itararigè saphalavāgidè èṃdādarè namma karmagal̤ū punaḥ phalavannīyuvavu. ādarè karmavannu māḍidavanigè mātra ā karmada phalavenèṃdu mòdalu til̤iyuvudu.
03033044a pṛthivīṃ lāṃgalenaiva bhittvā bījaṃ vapatyuta|
03033044c āste'tha karṣakastūṣṇīṃ parjanyastatra kāraṇaṃ||
raitanu bhūmiyannu negiliniṃda hūl̤i, bījavannu bitti summane kul̤itukòl̤l̤uttānè mattu mal̤èyu alli kèlasamāḍuttadè.
03033045a vṛṣṭiścennānugṛhṇīyādanenāstatra karṣakaḥ|
03033045c yadanyaḥ puruṣaḥ kuryātkṛtaṃ tatsakalaṃ mayā||
òṃduvel̤è mal̤èyu baṃdu avanigè anugrahisade iddarū, raitanannu alli dūralikkāguvudilla. yākèṃdarè avanu innòbbanu māḍuva sakala karmagal̤annū māḍiddānè.
03033046a taccedaphalamasmākaṃ nāparādho'sti naḥ kva cit|
03033046c iti dhīro'nvavekṣyaiva nātmānaṃ tatra garhayet||
òṃduvel̤è nāvu asaphalarādarè adaralli namma aparādha svalvavū iruvudilla. ī rītiyalli buddhivaṃtanu kāṇuttānè, asaphalanādarè tannannu tānu niṃdisikòl̤l̤uvudilla.
03033047a kurvato nārthasiddhirme bhavatīti ha bhārata|
03033047c nirvedo nātra gaṃtavyo dvāvetau hyasya karmaṇaḥ|
03033047e siddhirvāpyatha vāsiddhirapravṛttirato'nyathā||
bhārata! kāryamāḍidarū siddhiyu dòrèyalillavèṃdādarè adaralli nirāsèhòṃdalu kāraṇavilla. yākèṃdarè yāvude karmakkū èraḍu phalagal̤iruttavè: siddhiyāguvudu athavā siddhiyāgade iruvudu. ādarè karmavanne māḍadiruvudu innòṃdu viṣaya.
03033048a bahūnāṃ samavāye hi bhāvānāṃ karma sidhyati|
03033048c guṇābhāve phalaṃ nyūnaṃ bhavatyaphalameva vā|
03033048e anāraṃbhe tu na phalaṃ na guṇo dṛśyate'cyuta||
òṃdu karmavu siddhiyāgabekādarè adakkè halavāru aṃśagal̤u òṃdugūḍi barabekāguttadè. kāryaguṇada abhāvadalli phalavu kèṭṭadāgabahudu athavā phalavu dòrèyade irabahudu. acyuta! āraṃbhavanne māḍirada kāryada guṇavannāgalī phalavannāgalī kāṇalikkāguvudillavalla!
03033049a deśakālāvupāyāṃśca maṃgalaṃ svasti vṛddhaye|
03033049c yunakti medhayā dhīro yathāśakti yathābalaṃ||
til̤idavanu yathāśaktiyāgi yathābalavāgi deśa, kāla, upāyagal̤annu buddhiyiṃda òṭṭuserisi tanna maṃgal̤a-òl̤itigāgi manassumāḍuttānè.
03033050a apramattena tatkāryamupadeṣṭā parākramaḥ|
03033050c bhūyiṣṭhaṃ karmayogeṣu sarva eva parākramaḥ||
parākramavu torisidaṃtè apramattanu kāryamukhanāgabeku. karmayogagal̤alli parākramave èllakkiṃta mukhya aṃśa.
03033051a yaṃ tu dhīro'nvavekṣeta śreyāṃsaṃ bahubhirguṇaiḥ|
03033051c sāmnaivārthaṃ tato lipsetkarma cāsmai prayojayet||
bahal̤aṣṭu guṇagal̤alli tanagiṃta śreṣṭhanāgiruvavanannu kaṃḍāga manuṣyanu avanòṃdigè saumya upāyagal̤iṃda tanna kāryasādhanèyannu māḍikòl̤l̤abeku.
03033052a vyasanaṃ vāsya kāṃkṣeta vināśaṃ vā yudhiṣṭhira|
03033052c api siṃdhorgirervāpi kiṃ punarmartyadharmiṇaḥ||
yudhiṣṭhira! samayavaritu aṃthavana vināśakkè yatnisuttale irabeku. avanu siṃdhunadiyaṃtirabahudu athavā parvatadaṃtirabahudu. manuṣyadharmakkòl̤agādavanu tāne?
03033053a utthānayuktaḥ satataṃ pareṣāmaṃtaraiṣaṇe|
03033053c ānṛṇyamāpnoti naraḥ parasyātmana eva ca||
prayatnaśīlanādavanu śatruvinalluṃṭāgabahudāda nyūnatèyannu huḍuki avana vināśakkè yatnisi tānū nirdoṣiyāguttānè mattu tanna salahègārarannū nirdoṣigal̤annāgi māḍuttānè.
03033054a na caivātmāvamaṃtavyaḥ puruṣeṇa kadā cana|
03033054c na hyātmaparibhūtasya bhūtirbhavati bhārata||
manuṣyanu èṃdū tannannu tānu kīl̤āgi kāṇabāradu. bhārata! tannannu kīl̤āgi kāṇuvavanigè yaśassu dòrèyalāradu.
03033055a evaṃ saṃsthitikā siddhiriyaṃ lokasya bhārata|
03033055c citrā siddhigatiḥ proktā kālāvasthāvibhāgataḥ||
bhārata! ide loka siddhiya aḍipāya. siddhigè, kāla mattu avasthègal̤a ādhārada melè bahal̤aṣṭu dārigal̤ivè èṃdu hel̤uttārè.
03033056a brāhmaṇaṃ me pitā pūrvaṃ vāsayāmāsa paṃḍitaṃ|
03033056c so'smā arthamimaṃ prāha pitre me bharatarṣabha||
nanna taṃdèyu hiṃdè namma manèyalli orva paṃḍitanannu irisikòṃḍiddanu. bharatarṣabha! avane nanna taṃdègè ī viṣayagal̤annu hel̤idanu.
03033057a nītiṃ bṛhaspatiproktāṃ bhrātṝnme'grāhayatpurā|
03033057c teṣāṃ sāṃkathyamaśrauṣamahametattadā gṛhe||
avanu hiṃdè bṛhaspatiyiṃda hel̤alpaṭṭa ide siddhāṃtavannu nanna sahodararigè kòṭṭiddanu mattu avara saṃbhāṣaṇèyannu nānu nanna manèyalli āga kel̤ikòṃḍiddè.
03033058a sa māṃ rājankarmavatīmāgatāmāha sāṃtvayan|
03033058c śuśrūṣamāṇāmāsīnāṃ pituraṃke yudhiṣṭhira||
rājan! yudhiṣṭhira! yāvudo kèlasakkèṃdu alligè hogidda nannannu avanu saṃtavisidāga, taṃdèya tòḍèyamelè kul̤itukòṃḍu kel̤iddènu.””
samāpti
iti śrī mahābhārate āraṇyakaparvaṇi kairātaparvaṇi draupadīparitāpavākye trayastriṃśo'dhyāyaḥ|
idu śrī mahābhāratadalli āraṇyakaparvadalli kairātaparvadalli draupadīparitāpavākyadalli mūvattmūranèya adhyāyavu.
[^5] bhāratadarśana saṃpuṭa: prapaṃcadalli daivamātravanne naṃbi sakalavannū sādhisa bayasuvavanu matṭu adṛṣṭaparīkṣakanu -ī ibbarannū nānu puruṣādhamarèṃde bhāvisuttenè. yāvanu yāvāgalū kāryonmukhanāgiruvavo avane praśaṃsārhanu.
-
bhāratadarśanada saṃpuṭadalli ī ślokagal̤a arthavannu ī rīti nīḍalāgidè: yāva rītiyalli huṭṭidòḍanèye karuvu yāriṃdalū nirdeśisalpaḍadiddarū tanna tāyiya kèccalannu huḍukikòṃḍu hoguvudo mattu yāva rītiyalli nèral̤iruva kaḍè viśramisikòl̤l̤uvudo -ade rītiyalli samasta prāṇigal̤ū karmadiṃdale jīvanirvahaṇèyannu māḍuttavè. ādarè prāṇikoṭiyalli manuṣyanannul̤idu itara prāṇigal̤u svabhāvajanyavāda kārya māḍuttavèye hòratu āmuṣmika sukhagal̤annu anubhavisuva karmagal̤annu māḍalāravu. manuṣyanu mātra iha-paragal̤alli tanna ucchrāyakkāgalī, adhogatigāgalī sādhakavāda kārya māḍalu samarthanāgiruttānè. ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭadalli ī ślokada arthavu ī rītiyidè: sakalaprāṇigal̤u abhivṛddhi hòṃduva udyogavannu āśrayisi jīvisuttavè. sarovarada samīpadalli (mīnannu hiḍiyalu) bakavu kaṇṇumuccikòṃḍu dhyānamāḍuttiruvaṃtè niṃtiruttadè. hīgè māḍabekèṃdu yārādarū adakkè hel̤ikòṭṭiruvare? idu bakada svabhāvajanyavāda karma. ade rītiyalli sakalaprāṇigal̤ū tamma svābhāvikavāda karmagal̤iṃda jīvananirvahaṇèyannu māḍikòl̤l̤uttavè. brahmanū hiṃdè sṛṣṭisidaṃtèye ī jagattannu punaḥ sṛṣṭisiddānè dhātā yathāpūrvapakalpayat èṃba śrutipramāṇadaṃtè prapaṃcavannu punaḥ punaḥ sṛṣṭisuttiruvude brahmana svabhāvajanyavāda karma. ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: tānu hiṃdè māḍida karmada phalave iṃdu tānu anubhavisuttiruva kaṣṭa athavā sukha èṃdu nènapigè taṃdukòl̤l̤aballavanu sahasra janaralli òbbanādarū iruvano illavo! ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: phalavillada kāryavannu māḍuttiruva janarannu kèlavu vel̤è noḍuttevè. ādarè karmamāḍadèye janaru jīvana vṛttiyannu hegū hòṃdalāraru. ādudariṃda karmavannu biḍalu sādhyavilla. ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: yāvanu yāvāgalū manuṣyayatnavanne māḍade daivada prabhāvavanne naṃbi malagiruvano avanu hasimaḍakèyu nīrinalli karagihoguvaṃtè vināśahòṃduttānè. ↩︎
-
kāryamāḍalu śarīradārḍhyaviddarū adṛṣṭavanne naṃbi (jūju mòdalādavugal̤alli) aiśvaryavu baruttadèṃdu kul̤itukòl̤l̤uvavanū durbalanāda anāthanòbbanu vināśahòṃduvaṃtè bahal̤a śīghravāgi vināśahòṃduttānè. (durbalanāda anāthanèṃdu adṛṣṭākāṃkṣigè upamānakòṭṭiruvudu hṛdayaṃgamavāgidè. hegèṃdarè: daivavannādarū naṃbi kul̤itavanu durbalane hòratu anāthanalla. daivavanne nāthanèṃdādarū naṃbiruttānè. òṃdu vel̤è kaṭṭakaḍègè daivavādarū svalpa karuṇèyannu torabahudu. ādarè kevala adṛṣṭavāne naṃbiruvavanigè daivabalavū illade anāthanaṃtāguttānè. mòdale durbalanāgiddu hel̤uva-kel̤uvavarū illada anāthanū ādarè avana pāḍu niścayavāgiyū atidāruṇavallave? ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: maṃtrajapa-homādigal̤annu māḍi aiśvaryavannu paḍèdalli adannu daivāyattavāda aiśvaryavènnuttārè. ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: manuṣyanu kāryonmukhanāgiruvāga èṃdarè -bhūmiyannu kāraṇāṃtaradiṃda agèyuva kāladalli nidhiyu sikkuvaṃtè -aiśvaryavu prāptiyādarè adannu svabhāvajanyavāda aiśvaryavèṃde bhāvisabeku. ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: ī rītiyalli ākasmikavāgi prāptavāguva aiśvarya, daivikavāgi prāptiyāguva aiśvarya, maṃtrajapa-homagal̤iṃda prāptavāguva aiśvarya mattu svabhujabala-parākramagal̤iṃda saṃpādisuva aiśvarya ivèllavū hiṃdina janmagal̤a karmagal̤anne anusarisi labhyavāguttavè. ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa (4, 2066): karmapravartakavāgiruva ī śarīravu brahmaniṃda niyojitavāgi kāryamāḍalu kevala sādhanabhūtavāgiruttadè. ādudariṃdale, brahmapreraṇèyaṃtè śarīriyu asvataṃtranādarū tānu svataṃtranèṃde bhāvisi svecchāprārabdhaphalānubhavakkāgi kārya māḍuttiruttānè. ↩︎
-
bhāratadarśana: manuṣyanu mòdalu tanna pūrvajanmada anubaṃdhadiṃda yāvudādarū kāryavāḍalu saṃkalpisuttānè. anaṃtaradalli buddhiya cāturyadiṃda saṃkalpisida kāryavannu pūraisuttānè. ādudariṃda daiva preraṇèyiṃdāgi saṃkalpisida kāryavannu pūrṇamāḍalu puruṣanu kāraṇanāguttānè. (draupadiyu hel̤iruvudannu ī rītiyāgiyū tarkisabahudāgidè. mānuvanu māḍida karmānusāravāgi daivavu phalakòḍalu samarthavāguvude hòratu mānavanu ī janmadalli karmamāḍadiddarè muṃdina janmadalli daivavu phalakòḍalāradu. mānavanu māḍida karmaphalavannu paramātmanu kòḍuvane hòratu karmamāḍade phalavannu paramātmanu kòḍalāranu. ādudariṃda manuṣyanu tānu māḍuva karmakkè tāne pūrṇa svataṃtranu. saṃkalpisidudannu buddhiya sahāyadiṃda pūrṇamāḍuva sāmarthyavu mānavanigallade berārigū iruvudilla.) ↩︎
-
bhāratadarśana saṃpuṭa: manuṣyanu buddhiśaktiyiṃdale èllīniṃda èṇṇèyannu tègèyalu til̤īdukòṃḍanu. hasuvinalliruva hālannu karèdu ā hālannu mòsarumāḍalu til̤īdukòṃḍanu. kaṭṭigèyalliruva bèṃkiyannu hòttisi āhāravannu beyisi tinnalū manuṣyanu tanna buddhiśaktiyiṃdale aritanu. padārthagal̤annu siddhapaḍisuva rītiyannu til̤idanaṃtara manuṣyanu adakkè bekāguva sāmagrigal̤annū òdagisikòl̤l̤uttānè. tāvu māḍida kāryagal̤igè òḍanèye phalavu sikkuva kāraṇadiṃdale mānavanu pṛthviyalli jīvisalu sādhyavāgidè. ↩︎
-
ādarè sāmagrigal̤u siddhavādāgalū akuśalanādavanu athavā viniyogavannu sariyāgi til̤iyadiruvavanu uttamaphalavannu paḍèyalāranu. viniyogavannu pūrṇavāgi til̤idavanu uttamaphalavannu paḍèyuttānè. òbbanu siddhapaḍisida vastuvannu noḍiye nāvu adannu māḍidavanu kuśalane athavā akuśalane èṃbudannu til̤īdukòl̤l̤abahudāgidè. ↩︎
-
puruṣasādhyavāda karmagal̤alliyū puruṣanu kāraṇanalla, daivave kāraṇa ènnuvudādarè yajña-yāgādigal̤ū, vāpī-kūpa-taṭākādi dhārmikakriyègal̤èllavū niṣphalagal̤e āguttavè. prapaṃcadalli guru-śiṣya mòdalāda tāratamyakke avakāśaviruvudilla. ↩︎
-
ādudariṃda mānavanu tanna kāryakkè tāne kartanāguttānè. avanu tanna kartavyadalli vijayiyādarè èllariṃdalū ślāghīsalpaḍuttānè. òṃdu vel̤è vijayiyāgadiddarè apayaśassigè guriyāguttānè. mānavanu tanna kāryagal̤igè tāne kartanèṃdu siddhāṃtavāgadiddarè kāryadalli vijayiyādāga ślāghisuvudekè? kāryadalli parājitanādāga avanannu niṃdè māḍuvudekè? ādudariṃda mānavana sukha-duḥkhagal̤igè, jayāpajayagal̤igè, yaśassu-apayaśassugal̤igè avanu māḍuva karma athavā kriyèye kāraṇavèṃdu siddhāṃtamāḍabahudāgidè. ↩︎
-
òṃduvel̤è pūrvajanmadalli māḍiruva pāpa-puṇyakāryagal̤a phalavannu daivavu yathākramavāgi kòḍadiddarè - ī prapaṃcadalli huṭṭida prāṇiyu kaṣṭa-sukhagal̤annekè anubhavisabekāgidditu? pūrvajanmada karmaphalaviradiddarè huṭṭidavarèllarū sukhavāgiye irabekāgittallave? ↩︎