പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
ആരണ്യക പര്വ
കൈരാത പര്വ
അധ്യായ 19
സാര
രഥദല്ലി മൂര്ഛെഗൊംഡ പ്രദ്യുമ്നനു സാരഥി ദാരുകനു രണദിംദ ആചെ കരെദുകൊംഡു ഹോഗലു, എച്ചെദ്ദ പ്രദ്യുമ്നനു സാരഥിയന്നു നിംദിസുവുദു (1-6). ദാരുക-പ്രദ്യുമ്നര സംവാദ (7-33).
03019001 വാസുദേവ ഉവാച।
03019001a ശാല്വബാണാര്ദിതേ തസ്മിന്പ്രദ്യുമ്നേ ബലിനാം വരേ।
03019001c വൃഷ്ണയോ ഭഗ്നസംകല്പാ വിവ്യഥുഃ പൃതനാഗതാഃ।।
വാസുദേവനു ഹേളിദനു: “ബലിശ്രേഷ്ഠ പ്രദ്യുമ്നനന്നു ശാല്വന ബാണഗളു ചുച്ചലു, ഹോരാഡലു ബംദിദ്ദ വൃഷ്ണിഗളു ഗുരിതപ്പി ബുദ്ധിയന്നു കളെദുകൊംഡരു.
03019002a ഹാഹാകൃതമഭൂത്സാര്വം വൃഷ്ണ്യംധകബലം തദാ।
03019002c പ്രദ്യുമ്നേ പതിതേ രാജന്പരേ ച മുദിതാഭവന്।।
രാജന്! പ്രദ്യുമ്നനു കെളഗുരുളലു വൃഷ്ണി മത്തു അംധകര സേനെയു ഹാഹാകാരവന്നുംടുമാഡിതു മത്തു ശത്രുസേനെയു സംതസഗൊംഡിതു.
03019003a തം തഥാ മോഹിതം ദൃഷ്ട്വാ സാരഥിര്ജവനൈര്ഹയൈഃ।
03019003c രണാദപാഹരത്തൂര്ണം ശിക്ഷിതോ ദാരുകിസ്തതഃ।।
അവനു മൂര്ഛെഗൊംഡിദുദന്നു നോഡി, അവന കുശല സാരഥി ദാരുകനു അവനന്നു തക്ഷണവേ അതിവേഗദ കുദുരെഗളൊംദിഗെ രണരംഗദിംദ ആചെ കരെദുകൊംഡു ഹോദനു.
03019004a നാതിദൂരാപയാതേ തു രഥേ രഥവരപ്രണുത്।
03019004c ധനുര്ഗൃഹീത്വാ യംതാരം ലബ്ധസംജ്ഞോഽബ്രവീദിദം।।
രഥവു ഹോഗുത്തിരലു സ്വല്പ ദൂരദല്ലിയേ ശത്രുഗള രഥഗളന്നു തഡെഹിഡിയുവുദരല്ലി പ്രവീണനു എച്ചെദ്ദു ധനുസ്സന്നു എത്തി ഹിഡിദു സാരഥിഗെ ഹേളിദനു:
03019005a സൌതേ കിം തേ വ്യവസിതം കസ്മാദ്യാസി പരാങ്മുഖഃ।
03019005c നൈഷ വൃഷ്ണിപ്രവീരാണാമാഹവേ ധര്മ ഉച്യതേ।।
“സൌതി! ഏനെംദു യോചിസി ഈ രഥവന്നു ഹിംദെ തെഗെദുകൊംഡു ഹോഗുത്തിദ്ദീയെ? ഇദു വൃഷ്ണിപ്രവീരരു രണരംഗദല്ലി അനുസരിസുവ ധര്മ എംദു ഹേളുവുദില്ലവേ?
03019006a കച്ചിത്സൌതേ ന തേ മോഹഃ ശാല്വം ദൃഷ്ട്വാ മഹാഹവേ।
03019006c വിഷാദോ വാ രണം ദൃഷ്ട്വാ ബ്രൂഹി മേ ത്വം യഥാതഥം।।
സൌതി! ഈ മഹായുദ്ധദല്ലി ശാല്വനന്നു നോഡി നിന്ന ബുദ്ധിയന്നു കളെദുകൊംഡില്ല താനേ? അഥവാ രണവന്നു നോഡി വിഷാദഗൊംഡെയേ? യഥാവത്താഗി നീനു നനഗെ ഹേളു!”
03019007 സൂത ഉവാച।
03019007a ജാനാര്ദനേ ന മേ മോഹോ നാപി മേ ഭയമാവിശത്।
03019007c അതിഭാരം തു തേ മന്യേ ശാല്വം കേശവനംദന।।
സൂതനു ഹേളിദനു: “ജനാര്ദന! നനഗെ ബുദ്ധിനാശവൂ ആഗലില്ല അഥവാ ഭയവൂ ആവരിസലില്ല. കേശവനംദന! ആദരെ ശാല്വനു നിനഗെ അതി ഭാരദവനു എംദു നനഗന്നിസുത്തദെ.
03019008a സോഽപയാമി ശനൈര്വീര ബലവാനേഷ പാപകൃത്।
03019008c മോഹിതശ്ച രണേ ശൂരോ രക്ഷ്യഃ സാരഥിനാ രഥീ।।
വീര! ആ പാപിയു ഹെച്ചു ബലശാലിയാദുദരിംദ നാനു നിധാനവാഗി ഹിംദെ സരിദെനു. രണരംഗദല്ലി മൂര്ഛെതപ്പി ബിദ്ദ ശൂരനന്നു രഥദ സാരഥിയു രക്ഷിസബേകു.
03019009a ആയുഷ്മംസ്ത്വം മയാ നിത്യം രക്ഷിതവ്യസ്ത്വയാപ്യഹം।
03019009c രക്ഷിതവ്യോ രഥീ നിത്യമിതി കൃത്വാപയാമ്യഹം।।
നീനു ഹേഗെ നന്നന്നു രക്ഷിസുത്തീയോ ഹാഗെ നാനൂ കൂഡ സദാ നിന്നന്നു രക്ഷിസബേകു. രഥിയന്നു യാവാഗലൂ രക്ഷിസബേകു എംദു നാനു ഹിംദെ സരിദെനു.
03019010a ഏകശ്ചാസി മഹാബാഹോ ബഹവശ്ചാപി ദാനവാഃ।
03019010c നസമം രൌക്മിണേയാഹം രണം മത്വാപയാമ്യഹം।।
മഹാബാഹോ! നീനാദരോ ഒബ്ബനേ ഇദ്ദീയെ. ദാനവരു ബഹുസംഖ്യെയല്ലി ഇദ്ദാരെ. രൌക്മിണേയ! യുദ്ധവു അസമവാഗിദെ എംദു തിളിദു നാനു ഹിംദെ സരിദെ.””
03019011 വാസുദേവ ഉവാച।
03019011a ഏവം ബ്രുവതി സൂതേ തു തദാ മകരകേതുമാന്।
03019011c ഉവാച സൂതം കൌരവ്യ നിവര്തയ രഥം പുനഃ।।
വാസുദേവനു ഹേളിദനു: “കൌരവ്യ! സൂതനു ഈ രീതി മാതനാഡുത്തിരലു ആ മകരകേതുവു സൂതനിഗെ “രഥവന്നു പുനഃ ഹിംദെ തെഗെദുകൊംഡു ഹോഗു!” എംദു ആജ്ഞെയന്നിത്തനു.
03019012a ദാരുകാത്മജ മൈവം ത്വം പുനഃ കാര്ഷീഃ കഥം ചന।
03019012c വ്യപയാനം രണാത്സൌതേ ജീവതോ മമ കര്ഹി ചിത്।।
“ദാരുകാത്മജ! ഇന്നു മുംദെ എംദൂ ഈ രീതി നാനു ജീവംതവിരുവാഗലേ രണദിംദ ഹിംദെസരിയുവ കെലസവന്നു പുനഃ മാഡബേഡ!
03019013a ന സ വൃഷ്ണികുലേ ജാതോ യോ വൈ ത്യജതി സംഗരം।
03019013c യോ വാ നിപതിതം ഹംതി തവാസ്മീതി ച വാദിനം।।
വൃഷ്ണികുലദല്ലി ഹുട്ടിദ യാരൂ സംഗരവന്നു ബിട്ടുബരുവുദില്ല അഥവാ ബിദ്ദവനന്നു കൊല്ലുവുദില്ല മത്തു ശരണു ബംദവനന്നു കൊല്ലുവുദില്ല.
03019014a തഥാ സ്ത്രിയം വൈ യോ ഹംതി വൃദ്ധം ബാലം തഥൈവ ച।
03019014c വിരഥം വിപ്രകീര്ണം ച ഭഗ്നശസ്ത്രായുധം തഥാ।।
ഹാഗെയേ യാരൂ സ്ത്രീ, വൃദ്ധ, അഥവാ ബാലകനന്നു, രഥദിംദ ബിദ്ദവനന്നു, ഗുംപിനിംദ ബേരെയാദവനന്നു, ശസ്ത്ര-ആയുധഗളു തുംഡാഗിരുവവനന്നു കൊല്ലുവുദില്ല.
03019015a ത്വം ച സൂതകുലേ ജാതോ വിനീതഃ സൂതകര്മണി।
03019015c ധര്മജ്ഞശ്ചാസി വൃഷ്ണീനാമാഹവേഷ്വപി ദാരുകേ।।
നീനാദരോ സൂതകര്മദല്ലി പളഗിദ സൂതകുലദല്ലി ജനിസിദ്ദീയെ മത്തു ദാരുക! നീനു മഹേഷ്വാസ വൃഷ്ണിയര ധര്മവന്നു തിളിദിദ്ദീയെ.
03019016a സ ജാനംശ്ചരിതം കൃത്സ്നം വൃഷ്ണീനാം പൃതനാമുഖേ।
03019016c അപയാനം പുനഃ സൌതേ മൈവം കാര്ഷീഃ കഥം ചന।।
സൌതി! യുദ്ധദ എദുരിനല്ലി വൃഷ്ണിഗള നഡതെയ കുരിതു ചെന്നാഗി തിളിദുകൊംഡിദ്ദ നീനു പുനഃ എംദൂ യാവുദേ സംദര്ഭദല്ലിയൂ ഈ രീതി ഹിംദെ സരിയകൂഡദു!
03019017a അപയാതം ഹതം പൃഷ്ഠേ ഭീതം രണപലായിനം।
03019017c ഗദാഗ്രജോ ദുരാധര്ഷഃ കിം മാം വക്ഷ്യതി മാധവഃ।।
ഹിംജരിദരെ, ഹിംദിനിംദ ഹൊഡെദരെ അഥവാ ഭയദിംദ രണപലായന മാഡിദരെ ഗദാഗ്രജ, ദുരാധര്ഷ മാധവനു നന്ന കുരിതു ഏനെംദു യോചിസുവുദില്ല?
03019018a കേശവസ്യാഗ്രജോ വാപി നീലവാസാ മദോത്കടഃ।
03019018c കിം വക്ഷ്യതി മഹാബാഹുര്ബലദേവഃ സമാഗതഃ।।
മത്തു കേശവന അണ്ണ ആ നീലവസ്ത്രധാരി, മദോത്കട, മഹാബാഹു, ബലദേവനു ഹിംദിരുഗി ബംദു ഏനു ഹേളിയാനു?
03019019a കിം വക്ഷ്യതി ശിനേര്നപ്താ നരസിംഹോ മഹാധനുഃ।
03019019c അപയാതം രണാത്സൌതേ സാംബശ്ച സമിതിംജയഃ।।
03019020a ചാരുദേഷ്ണശ്ച ദുര്ധര്ഷസ്തഥൈവ ഗദസാരണൌ।
03019020c അക്രൂരശ്ച മഹാബാഹുഃ കിം മാം വക്ഷ്യതി സാരഥേ।।
03019021a ശൂരം സംഭാവിതം സംതം നിത്യം പുരുഷമാനിനം।
03019021c സ്ത്രിയശ്ച വൃഷ്ണീവീരാണാം കിം മാം വക്ഷ്യംതി സംഗതാഃ।।
സൌതി! സാരഥി! നാനു രണദിംദ പലായനമാഡിദെനെംദരെ ശിനിയ മൊമ്മഗ, നരസിംഹ, മഹാധനു സമിതിംജയ, സാംബ, ദുര്ധര്ഷ ചാരുദേഷ്ണ, ഗദ മത്തു സാരണരു, മഹാബാഹു അക്രൂരനൂ ഏനു ഹേളിയാരു? വൃഷ്ണിവീരരു ശൂരരൂ സംഭാവിതരൂ, സംതരൂ മത്തു നിത്യവൂ പുരുഷരെംദു അഭിപ്രായ പട്ടിരുവ സ്ത്രീയരു ഒട്ടിഗേ നന്ന കുരിതു ഏനു മാതനാഡികൊംഡാരു?
03019022a പ്രദ്യുമ്നോഽയമുപായാതി ഭീതസ്ത്യക്ത്വാ മഹാഹവം।
03019022c ധിഗേനമിതി വക്ഷ്യംതി ന തു വക്ഷ്യംതി സാധ്വിതി।।
പ്രദ്യുമ്നനു ഭയപട്ടുകൊംഡിദ്ദാനെ! മഹായുദ്ധവന്നു ത്യജിസി ഓഡിഹോഗുത്താനെ! അവനിഗെ ധിക്കാര! എംദു ഹേളുത്താരെ. അവനു സാധു എംദു ഹേളുവുദില്ല!
03019023a ധിഗ്വാചാ പരിഹാസോഽപി മമ വാ മദ്വിധസ്യ വാ।
03019023c മൃത്യുനാഭ്യധികഃ സൌതേ സ ത്വം മാ വ്യപയാഃ പുനഃ।।
സൌതി! നനഗെ ധിക്കാരവന്നു ഹേളി പരിഹാസമാഡുവുദക്കിംത നന്ന സാവേ നനഗെ ഒള്ളെയദു. നന്നന്നു പുനഃ ഹിംദെ കരെദുകൊംഡു ബരബേഡ.
03019024a ഭാരം ഹി മയി സംന്യസ്യ യാതോ മധുനിഹാ ഹരിഃ।
03019024c യജ്ഞം ഭരതസിംഹസ്യ പാര്ഥസ്യാമിതതേജസഃ।।
03019025a കൃതവര്മാ മയാ വീരോ നിര്യാസ്യന്നേവ വാരിതഃ।
03019025c ശാല്വം നിവാരയിഷ്യേഽഹം തിഷ്ഠ ത്വമിതി സൂതജ।।
03019026a സ ച സംഭാവയന്മാം വൈ നിവൃത്തോ ഹൃദികാത്മജഃ।
03019026c തം സമേത്യ രണം ത്യക്ത്വാ കിം വക്ഷ്യാമി മഹാരഥം।।
മധുസംഹാരക ഹരിയു നന്ന മേലെ ഭാരവന്നു ഒപ്പിസി അമിതതേജസ ഭരതസിംഹ പാര്ഥന യജ്ഞക്കെ ഹോദനു. സൂതജ! വീര കൃതവര്മനു ശാല്വനന്നു നാനു തഡെയുത്തേനെ, നീനു നില്ലു എംദു ഹേളി നന്നന്നു തഡെഗട്ടിദ്ദ. ആ ഹൃദികാത്മജനിഗെ ഹിംദിരുഗി ബരബേഡ എംദു ഹേളിദ്ദ. ഈഗ നാനു രണവന്നു ത്യജിസി ഹിംദിരുഗി ബംദു ആ മഹാരഥിഗെ ഏനു ഹേളലി?
03019027a ഉപയാതം ദുരാധര്ഷം ശംഖചക്രഗദാധരം।
03019027c പുരുഷം പുംഡരീകാക്ഷം കിം വക്ഷ്യാമി മഹാഭുജം।।
ദുരാദര്ഷ, ശംഖചക്രഗദാധര, പുരുഷ, പുംഡരീകാക്ഷ, മഹാഭുജനു മരളി ബംദാഗ അവനിഗെ നാനു ഏനു ഹേളലി?
03019028a സാത്യകിം ബലദേവം ച യേ ചാന്യേഽംധകവൃഷ്ണയഃ।
03019028c മയാ സ്പര്ധംതി സതതം കിം നു വക്ഷ്യാമി താനഹം।।
സാത്യകി, ബലദേവ മത്തു നന്നൊംദിഗെ സതതവൂ സ്പര്ധിസുത്തിരുവ ഇതര അംധകവൃഷ്ണിഗളിഗെ നാനു ഏനു ഹേളലി?
03019029a ത്യക്ത്വാ രണമിമം സൌതേ പൃഷ്ഠതോഽഭ്യാഹതഃ ശരൈഃ।
03019029c ത്വയാപനീതോ വിവശോ ന ജീവേയം കഥം ചന।।
സൌതി! വിവശനാഗിരുവാഗ ഈ രണവന്നു ത്യജിസി നിന്നിംദ ഹിംദെ കരെതരല്പട്ട നന്ന ഹിംദിനിംദ ബിദ്ദ ബാണഗളിംദ നാനു ഹേഗെ താനേ ജീവിസലി?
03019030a സ നിവര്ത രഥേനാശു പുനര്ദാരുകനംദന।
03019030c ന ചൈതദേവം കര്തവ്യമഥാപത്സു കഥം ചന।।
ദാരുകനംദന! തക്ഷണവേ ഈ രഥവന്നു ഹിംദിരുഗിസു മത്തു ഇംഥഹ കെലസവന്നു എംദൂ യാവുദേ സംദര്ഭദല്ലിയൂ മാഡബേഡ!
03019031a ന ജീവിതമഹം സൌതേ ബഹു മന്യേ കദാ ചന।
03019031c അപയാതോ രണാദ്ഭീതഃ പൃഷ്ഠതോഽഭ്യാഹതഃ ശരൈഃ।।
സൌതി! ഭീതനാഗി രണദിംദ ഓഡിഹോഗുത്തിരുവാഗ ഹിംദിനിംദ ശരഗള പെട്ടുതിംദ നാനു നന്ന ജീവദ കുരിതു എംദൂ ആലോചിസുവുദില്ല!
03019032a കദാ വാ സൂതപുത്ര ത്വം ജാനീഷേ മാം ഭയാര്ദിതം।
03019032c അപയാതം രണം ഹിത്വാ യഥാ കാപുരുഷം തഥാ।।
സൂതപുത്ര! കാപുരുഷനംതെ (ഹേഡിയംതെ) നാനു ഭയാര്ദിതനാഗി രണവന്നു തൊരെദു ഓഡിഹോഗിദ്ദുദന്നു നീനു എംദാദരൂ നോഡിദ്ദീയാ?
03019033a ന യുക്തം ഭവതാ ത്യക്തും സംഗ്രാമം ദാരുകാത്മജ।
03019033c മയി യുദ്ധാര്ഥിനി ഭൃശം സ ത്വം യാഹി യതോ രണം।।
ദാരുകാത്മജ! യുദ്ധദല്ലി നനഗെ ഇന്നൂ ആസെയിരുവാഗ സംഗ്രാമവന്നു ബിട്ടു ബംദിദ്ദുദു നിനഗെ യുക്തവല്ല. രണരംഗക്കെ ഹിംദിരുഗു!””
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ ആരണ്യകപര്വണി കൈരാതപര്വണി സൌഭവധോപാഖ്യാനേ ഏകോനവിംശോഽധ്യായഃ।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദല്ലി ആരണ്യകപര്വദല്ലി കൈരാതപര്വദല്ലി സൌഭവധോപാഖ്യാനദല്ലി ഹത്തൊംഭത്തനെയ അധ്യായവു.