ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
సభా పర్వ
అనుద్యూత పర్వ
అధ్యాయ 66
సార
ధృతరాష్ట్రను పాండవరిగె గెద్ద రాజ్యవన్ను హిందిరుగిసిదుదన్ను దుఃశాసనను అణ్ణనిగె హేళువుదు (1-4). దుర్యోధనను మిత్రరొందిగె సమాలోచిసి, ధృతరాష్ట్రనిగె పాండవరన్ను పునః ద్యూతక్కె కరెయిసలు హేళువుదు (5-23). ధృతరాష్ట్రను మరుద్యూతక్కె అప్పణెయన్ను నీడువుదు (24). సభాసదరు మరుద్యూతవు బేడవెన్నువుదు (25-27). గాంధారియు ధృతరాష్ట్రనిగె మరుద్యూతద విరుద్ధ సలహె నీడువుదు (28-35). ఎల్లర సలహెగళన్నూ తిరస్కరిసి రాజను మరుద్యూతక్కె ఆజ్ఞెయన్ను మాడువుదు (36-37).
02066001 జనమేజయ ఉవాచ।
02066001a అనుజ్ఞాతాంస్తాన్విదిత్వా సరత్నధనసంచయాన్।
02066001c పాండవాన్ధార్తరాష్ట్రాణాం కథమాసీన్మనస్తదా।।
జనమేజయను హేళిదను: “పాండవరిగె రత్నధనసంచయద జొతెగె హోగలు అప్పణె సిక్కితు ఎందు తిళిద నంతర ధార్తరాష్ట్రరిగె హేగన్నిసితు?”
02066002 వైశంపాయన ఉవాచ।
02066002a అనుజ్ఞాతాంస్తాన్విదిత్వా ధృతరాష్ట్రేణ ధీమతా।
02066002c రాజన్దుఃశాసనః క్షిప్రం జగామ భ్రాతరం ప్రతి।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “రాజన్! ధీమత ధృతరాష్ట్రను అవరిగె హోగలు అనుమతియన్ను కొట్ట ఎందు తిళిదాక్షణవే దుఃశాసనను అణ్ణన బళి హోదను.
02066003a దుర్యోధనం సమాసాద్య సామాత్యం భరతర్షభ।
02066003c దుఃఖార్తో భరతశ్రేష్ఠ ఇదం వచనమబ్రవీత్।।
భరతర్షభ! భరతశ్రేష్ఠ! అల్లి అమాత్యర జొతెగిద్ద దుర్యోధనన్ను భెట్టియాగి దుఃఖార్తనాగి హేళిదను:
02066004a దుఃఖేనైతత్సమానీతం స్థవిరో నాశయత్యసౌ।
02066004c శత్రుసాద్గమయద్ద్రవ్యం తద్బుధ్యధ్వం మహారథాః।।
“కష్టపట్టు గళిసిద ఎల్లవన్నూ ఆ ముదుకను నాశమాడిబిట్టనల్ల! ఎల్ల సంపత్తన్నూ శత్రుగళిగె హోగువ హాగె మాడిద్దానె. మహారథిగళే! ఇదన్ను యోచిసి.”
02066005a అథ దుర్యోధనః కర్ణః శకునిశ్చాపి సౌబలః।
02066005c మిథః సంగమ్య సహితాః పాండవాన్ప్రతి మానినః।।
02066006a వైచిత్రవీర్యం రాజానం ధృతరాష్ట్రం మనీషిణం।
02066006c అభిగమ్య త్వరాయుక్తాః శ్లక్ష్ణం వచనమబ్రువన్।।
ఆగ మానిన దుర్యోధనను కర్ణ మత్తు సౌబల శకునియరొడగూడి ఒట్టిగే పాండవర ప్రతి సంచు హూడిదను. అవరు అవసర మాడి వైచిత్రవీర్య మనీషిణి రాజ ధృతరాష్ట్రనల్లిగె హోగి మృదు మాతుగళింద హేళిదరు:
02066007 దుర్యోధన ఉవాచ।
02066007a న త్వయేదం శ్రుతం రాజన్యజ్జగాద బృహస్పతిః।
02066007c శక్రస్య నీతిం ప్రవదన్విద్వాన్దేవపురోహితః।।
దుర్యోధనను హేళిదను: “రాజన్! దేవపురోహిత విద్వాన్ బృహస్పతియు శక్ర నీతియన్ను ప్రతిపాదిసుత్తా ఏను హేళిదనెందు నీను కేళిల్లవే?
02066008a సర్వోపాయైర్నిహంతవ్యాః శత్రవః శత్రుకర్షణ।
02066008c పురా యుద్ధాద్బలాద్వాపి ప్రకుర్వంతి తవాహితం।।
శత్రుకర్షణ! శత్రుగళు యుద్ధ అథవా బలవన్నుపయోగిసి నినగె హానియన్నుంటుమాడువ మొదలే ఎల్ల ఉపాయగళన్నూ బళసి అవరన్ను బగ్గిసబేకు.
02066009a తే వయం పాండవధనైః సర్వాన్సంపూజ్య పార్థివాన్।
02066009c యది తాన్యోధయిష్యామః కిం వా నః పరిహాస్యతి।।
పాండవర ధనదింద నావు సర్వ పార్థివరన్నూ మెచ్చిసి నంతర నావు అవర మేలె ఆక్రమణ మాడిదరె నావు సోలువుదే ఇల్ల.
02066010a అహీనాశీవిషాన్క్రుద్ధాన్దంశాయ సముపస్థితాన్।
02066010c కృత్వా కంఠే చ పృష్ఠే చ కః సముత్స్రష్టుమర్హతి।।
ఆదరె సిట్టిగెద్దు కచ్చలు సిద్ధవాద విషభరిత సర్పవన్ను తన్న బెన్నమేలె హాకికొండు కుత్తిగెగె సుత్తికొండరె అదరింద బిడుగడె హొందువుదాదరూ హేగె?
02066011a ఆత్తశస్త్రా రథగతాః కుపితాస్తాత పాండవాః।
02066011c నిఃశేషం నః కరిష్యంతి క్రుద్ధా హ్యాశీవిషా యథా।।
తాత! కుపిత పాండవరు శస్త్రగళన్ను పడెదు రథవన్నేరిద్దారె. కృద్ధ విషసర్పదంతె అవరు నమ్మన్ను నిశ్యేష నాశపడిసుత్తారె.
02066012a సన్నద్ధో హ్యర్జునో యాతి వివృత్య పరమేషుధీ।
02066012c గాండీవం ముహురాదత్తే నిఃయ్వసంశ్చ నిరీక్షతే।।
అర్జునను తన్న ఎరడు బత్తళికెగళన్ను తెరెదు మత్తె మత్తె గాండీవవన్నెత్తికొండు నిట్టిసురు బిడుత్తా సుత్తలూ నోడుత్తిద్దానె.
02066013a గదాం గుర్వీం సముద్యమ్య త్వరితశ్చ వృకోదరః।
02066013c స్వరథం యోజయిత్వాశు నిర్యాత ఇతి నః శ్రుతం।।
వృకోదరను భారీ గదెయన్ను వేగవాగి మేలెత్తి కట్టిద స్వరథదల్లి హొరడుత్తిద్దానె ఎందు కేళిదెవు.
02066014a నకులః ఖడ్గమాదాయ చర్మ చాప్యష్టచంద్రకం।
02066014c సహదేవశ్చ రాజా చ చక్రురాకారమింగితైః।।
నకులను అష్టచంద్రక గురాణి మత్తు ఖడ్గవన్ను హిడిదిద్దానె. రాజ మత్తు సహదేవరు తమ్మ ఇంగితగళన్ను బహిరంగపడిసుత్తిద్దారె.
02066015a తే త్వాస్థాయ రథాన్సర్వే బహుశస్త్రపరిచ్ఛదాన్।
02066015c అభిఘ్నంతో రథవ్రాతాన్సేనాయోగాయ నిర్యయుః।।
బహళష్టు శస్త్రసమేతరాగి అవరెల్లరూ రథగళన్నేరి రథగళిగె కట్టిద కుదురెగళన్ను హొడెయుత్తా సేనెగళన్ను ఒట్టుగూడిసలు హొరటిద్దారె.
02066016a న క్షంస్యంతే తథాస్మాభిర్జాతు విప్రకృతా హి తే।
02066016c ద్రౌపద్యాశ్చ పరిక్లేశం కస్తేషాం క్షంతుమర్హతి।।
నావు అవరన్ను అవమానిసిద్దేవె. అవరు నమ్మన్ను ఎందూ క్షమిసువుదిల్ల. అవరల్లి యారుతానె ద్రౌపదియ అపమానవన్ను క్షమిసియారు?
02066017a పునర్దీవ్యామ భద్రం తే వనవాసాయ పాండవైః।
02066017c ఏవమేతాన్వశే కర్తుం శక్ష్యామో భరతర్షభ।।
భరతర్షభ! నినగె మంగళవాగలి! పాండవర వనవాసక్కాగి ఇన్నొమ్మె జూజాడబేకు. హీగె మాత్ర నావు అవరన్ను వశపడిసికొళ్ళలు సాధ్య.
02066018a తే వా ద్వాదశ వర్షాణి వయం వా ద్యూతనిర్జితాః।
02066018c ప్రవిశేమ మహారణ్యమజినైః ప్రతివాసితాః।।
అవరాగలీ నావాగలీ యారు ద్యూతదల్లి సోలుత్తారో అవరు హన్నెరడు వర్షగళు మహారణ్యవన్ను ప్రవేశిసి జినధారిగళాగి వాసిసబేకు.
02066019a త్రయోదశం చ సజనే అజ్ఞాతాః పరివత్సరం।
02066019c జ్ఞాతాశ్చ పునరన్యాని వనే వర్షాణి ద్వాదశ।।
హదిమూరనెయ వర్ష జనమద్యదల్లి అజ్ఞాతరాగి ఇరబేకు. ఒందువేళె కండుహిడియల్పట్టరె, వనదల్లి పునః హన్నెరడు వర్షగళన్ను కళెయబేకు.
02066020a నివసేమ వయం తే వా తథా ద్యూతం ప్రవర్తతాం।
02066020c అక్షానుప్త్వా పునర్ద్యూతమిదం దీవ్యంతు పాండవాః।।
నావు అథవా అవరు ఉళిదుకొళ్ళబేకు. హాగె ద్యూతవు నడెయలి. ఇదన్ను పణవాగిట్టు పాండవరు దాళగళన్ను ఎసెదు జూజాడలి.
02066021a ఏతత్కృత్యతమం రాజన్నస్మాకం భరతర్షభ।
02066021c అయం హి శకునిర్వేద సవిద్యామక్షసంపదం।।
భరతర్షభ! రాజన్! ఇదు నావు ముఖ్యవాగి మాడబేకాగిరువ కెలస. అక్షవిద్యెయన్ను తిళిదిరువ ఈ శకునియు నమ్మ సంపన్మూల వ్యక్తి.
02066022a దృఢమూలా వయం రాజ్యే మిత్రాణి పరిగృహ్య చ।
02066022c సారవద్విపులం సైన్యం సత్కృత్య చ దురాసదం।।
మిత్రరన్ను సంపాదిసి, దురాసద, శక్తియుత సైన్యవన్ను బెళెసి నావు నమ్మ రాజ్యదల్లి దృఢ నెలెయన్ను సాధిసబల్లెవు.
02066023a తే చ త్రయోదశే వర్షే పారయిష్యంతి చేద్వ్రతం।
02066023c జేష్యామస్తాన్వయం రాజన్రోచతాం తే పరంతప।।
రాజన్! పరంతప! ఒందువేళె అవరు ఈ హదిమూరు వర్షగళ వ్రతవన్ను మాడి జీవంత ఉళిదరె అవరన్ను నావు జయిసబహుదు. ఇదక్కె అనుమతియన్ను నీడు.”
02066024 ధృతరాష్ట్ర ఉవాచ।
02066024a తూర్ణం ప్రత్యానయస్వైతాన్కామం వ్యధ్వగతానపి।
02066024c ఆగచ్ఛంతు పునర్ద్యూతమిదం కుర్వంతు పాండవాః।।
ధృతరాష్ట్రను హేళిదను: “అవరు తమ్మ దారియల్లి దూర హోగిద్దరూ కూడ అవరన్ను కూడలె హిందక్కె కరెయిరి. పాండవరు హిందురిగి బందు ఇన్నొమ్మె ద్యూతవన్ను ఆడబేకు!””
02066025 వైశంపాయన ఉవాచ।
02066025a తతో ద్రోణః సోమదత్తో బాహ్లీకశ్చ మహారథః।
02066025c విదురో ద్రోణపుత్రశ్చ వైశ్యాపుత్రశ్చ వీర్యవాన్।।
02066026a భూరిశ్రవాః శాంతనవో వికర్ణశ్చ మహారథః।
02066026c మా ద్యూతమిత్యభాషంత శమోఽస్త్వితి చ సర్వశః।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “ఆగ ద్రోణ, సోమదత్త, మహారథి బాహ్లీక, విదుర, ద్రోణపుత్ర, వైశ్యాపుత్ర, వీర్యవాన్ భూరిశ్రవ, శాంతనవ, మహారథి వికర్ణ ఎల్లరూ “ద్యూతవు బేడ! శాంతతెయన్ను కాపాడిరి!” ఎందు హేళిదరు.
02066027a అకామానాం చ సర్వేషాం సుహృదామర్థదర్శినాం।
02066027c అకరోత్పాండవాహ్వానం ధృతరాష్ట్రః సుతప్రియః।।
అదర పరిణామగళన్ను కండ సర్వ సుహృదయరూ ఇష్టపడదే ఇద్దరూ సుతప్రియ ధృతరాష్ట్రను పాండవరిగె ఆహ్వానవన్ను కళుహిసిదను.
02066028a అథాబ్రవీన్మహారాజ ధృతరాష్ట్రం జనేశ్వరం।
02066028c పుత్రహార్దాద్ధర్మయుక్తం గాంధారీ శోకకర్శితా।।
ఆగ పుత్రన మేలె ప్రీతియిద్దరూ ధర్మనిరతె గాంధారియు శోకార్తళాగి జనేశ్వర మహారాజ ధృతరాష్ట్రనిగె హేళిదళు:
02066029a జాతే దుర్యోధనే క్షత్తా మహామతిరభాషత।
02066029c నీయతాం పరలోకాయ సాధ్వయం కులపాంసనః।।
“దుర్యోధనను హుట్టిదాగ మహామతి క్షత్తను ఈ కులపాంసననన్ను పరలోకక్కె కళుహిసువుదే లేసు ఎందు హేళిద్దను.
02066030a వ్యనదజ్జాతమాత్రో హి గోమాయురివ భారత।
02066030c అంతో నూనం కులస్యాస్య కురవస్తన్నిబోధత।।
భారత! హుట్టుత్తిరువాగలే ఇవను నరియంతె కూగిదను. కురుగళే! నోడుత్తిరి! ఇవను ఈ కులద అంత్యక్కె కారణనాగుత్తానె.
02066031a మా బాలానామశిష్టానామభిమంస్థా మతిం ప్రభో।
02066031c మా కులస్య క్షయే ఘోరే కారణం త్వం భవిష్యసి।।
ప్రభో! శిష్టరల్లద బాలకర అభిప్రాయగళన్ను తెగెదుకొళ్ళబేడ. కులద ఘోర క్షయక్కె నీను కారణనాగబేడ.
02066032a బద్ధం సేతుం కో ను భింద్యాద్ధమేచ్చాంతం చ పావకం।
02066032c శమే ధృతాన్పునః పార్థాన్కోపయేత్కో ను భారత।।
కట్టిద సేతువెయన్ను యారు ఒడెయుత్తారె? ఆరిహోగుత్తిరువ బెంకియన్ను యారు గాళి హాకి ఉరిసుత్తారె? భారత! శాంతరాగిరువ పార్థరన్ను పునః యారుతానె సిట్టిగేళిసుత్తారె?
02066033a స్మరంతం త్వామాజమీఢ స్మారయిష్యామ్యహం పునః।
02066033c శాస్త్రం న శాస్తి దుర్బుద్ధిం శ్రేయసే వేతరాయ వా।।
ఆజమీడ! నినగె నెనపిరబహుదు. ఆదరూ నినగె పునః నెనపిసికొడుత్తేనె. శాస్త్రవు దుర్బుద్ధిగె ఒళ్ళెయదన్నల్లదే బేరెయదన్ను కలిసలారదు.
02066034a న వై వృద్ధో బాలమతిర్భవేద్రాజన్కథం చన।
02066034c త్వన్నేత్రాః సంతు తే పుత్రా మా త్వాం దీర్ణాః ప్రహాసిషుః।।
రాజన్! హాగెయే బాలమతియు ఎందూ వృద్ధనెనిసలార. నీనే నిన్న పుత్రరిగె దారితోరిసబేకు. ఇల్లవాదరె సోత అవరు నిన్నన్ను దూరమాడుత్తారె.
02066035a శమేన ధర్మేణ పరస్య బుద్ధ్యా జాతా బుద్ధిః సాస్తు తే మా ప్రతీపా।
02066035c ప్రధ్వంసినీ క్రూరసమాహితా శ్రీః మృదుప్రౌఢా గచ్ఛతి పుత్రపౌత్రాన్।।
ఇతరర బుద్ధియింద హుట్టిద నిన్న బుద్ధియు శమ-ధర్మగళిగె హొరతాగదిరలి. క్రూరకర్మగళింద సంపాదిసిద ఐశ్వర్యవు నాశవాగి హోగుత్తదె. ఆదరె సౌమ్యకర్మగళింద హెచ్చిసిద ధనవు పుత్రపౌత్రరిగూ సందుత్తదె.”
02066036a అథాబ్రవీన్మహారాజో గాంధారీం ధర్మదర్శినీం।
02066036c అంతః కామం కులస్యాస్తు న శక్ష్యామి నివారితుం।।
ఆగ మహారాజను ధర్మదర్శినీ గాంధారిగె హేళిదను: “నమ్మ కులవు అంత్యగొళ్ళువుదే ఆదరె అదన్ను తడెయలు నాను శక్యనిల్ల.
02066037a యథేచ్ఛంతి తథైవాస్తు ప్రత్యాగచ్ఛంతు పాండవాః।
02066037c పునర్ద్యూతం ప్రకుర్వంతు మామకాః పాండవైః సహ।।
అవరు ఏనన్ను బయసుత్తారో హాగెయే ఆగలి. పాండవరు హిందిరుగబేకు. నన్నవరు పాండవరొందిగె పునః ద్యూతవన్ను నడెసలి!””
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే సభాపర్వణి అనుద్యూతపర్వణి యుధిష్ఠిరప్రత్యానయనే షట్‌షష్టితమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి సభాపర్వదల్లి అనుద్యూతపర్వదల్లి యుధిష్ఠిరనన్ను పునః కరెయిసిద్దుదు ఎన్నువ అరవత్తారనెయ అధ్యాయవు.