praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
sabhā parva
dyūta parva
adhyāya 52
sāra
viduranu iṃdraprasthakkè hogi yudhiṣṭhiranigè dhṛtarāṣṭrana āhvānavannu nīḍuvudu (1-10). “nanagiṣṭavidè èṃdu nānu hogalu bayasuttilla. ādarè idu rāja dhṛtarāṣṭrana śāsanavèṃdu jūjāḍalu hoguttenè” èṃdu hel̤i yudhiṣṭhiranu tammaṃdiru mattu draupadiyòḍanè hastināpuravannu seriddudu (11-37).
02052001 vaiśaṃpāyana uvāca|
02052001a tataḥ prāyādviduro'śvairudārair mahājavairbalibhiḥ sādhudāṃtaiḥ|
02052001c balānniyukto dhṛtarāṣṭreṇa rājñā manīṣiṇāṃ pāṃḍavānāṃ sakāśaṃ||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “rāja dhṛtarāṣṭraniṃda balavaṃtavāgi niyuktanāda viduranu manīṣi pāṃḍavara vāsasthal̤akkè mahāvegavannul̤l̤a cènnāgi pal̤agida balaśāli udāra aśvagal̤òṃdigè hòraṭanu.
02052002a so'bhipatya tadadhvānamāsādya nṛpateḥ puraṃ|
02052002c praviveśa mahābuddhiḥ pūjyamāno dvijātibhiḥ||
dāriyannu jigidu dāṭi nṛpatiya puravannu talupi ā mahābuddhiyu dvijarannu gauravisuttā praveśisidanu.
02052003a sa rājagṛhamāsādya kuberabhavanopamaṃ|
02052003c abhyagacchata dharmātmā dharmaputraṃ yudhiṣṭhiraṃ||
kuberana bhavanadaṃtidda rājagṛhavannu seri ā dharmātmanu dharmaputra yudhiṣṭhirana bal̤isāridanu.
02052004a taṃ vai rājā satyadhṛtirmahātmā ajātaśatrurviduraṃ yathāvat|
02052004c pūjāpūrvaṃ pratigṛhyājamīḍhas tato'pṛcchaddhṛtarāṣṭraṃ saputraṃ||
satyadhṛti mahātma rāja ajātaśatruvu viduranannu yathāvattāgi pūjāpūrvakavāgi svāgatisidanu. naṃtara ājamīḍhanu putrasameta dhṛtarāṣṭrana kuritu praśnisidanu.
02052005 yudhiṣṭhira uvāca|
02052005a vijñāyate te manaso na praharṣaḥ kaccit kṣattaḥ kuśalenāgato'si|
02052005c kaccitputrāḥ sthavirasyānulomā vaśānugāścāpi viśo'pi kaccit||
yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “kṣatta! ninna manassinalli saṃtoṣavannu kāṇuttilla. nīnu kuśalavāgi baṃdiddīyā? makkal̤u tamma hiriyarannu anusarisuttiddārèye? prajègal̤u avana āḍal̤itavannu anusarisuttiddārèye?”
02052006 vidura uvāca|
02052006a rājā mahātmā kuśalī saputra āste vṛto jñātibhiriṃdrakalpaiḥ|
02052006c prīto rājanputragaṇairvinītair viśoka evātmaratirdṛḍhātmā||
viduranu hel̤idanu: “mahātma rājanu tanna putraròṃdigè kuśalanāgiddānè. tanna iṃdrasamāna kuṭuṃbadavariṃda suttuvarèyalpaṭṭiddānè. rājan! tanna vinīta putragaṇagal̤iṃda prītanāgi viśokanāgi dṛḍhātmanāgi saṃtoṣadiṃdiddānè.
02052007a idaṃ tu tvāṃ kururājo'bhyuvāca pūrvaṃ pṛṣṭvā kuśalaṃ cāvyayaṃ ca|
02052007c iyaṃ sabhā tvatsabhātulyarūpā bhrātṝṇāṃ te paśya tāmetya putra||
ādarè kururājanu ninna kuśala mattu abhivṛddhiyannu kel̤ida naṃtara ninagè ī rīti hel̤iddānè: “putra! ninnalliruvudara hāge toruttiruva ī sabhèyannu ninna sahodarara sahita baṃdu noḍu.
02052008a samāgamya bhrātṛbhiḥ pārtha tasyāṃ suhṛddyūtaṃ kriyatāṃ ramyatāṃ ca|
02052008c prīyāmahe bhavataḥ saṃgamena samāgatāḥ kuravaścaiva sarve||
pārtha! ninna bhrātṛgal̤a sahita illigè baṃdu seru. snehapara jūjāḍoṇa! ramisoṇa. sarva kurugal̤ū illigè baṃdu seriddārè. nīnū kūḍa baṃdu seridarè nanagè saṃtoṣavāguttadè.”
02052009a durodarā vihitā ye tu tatra mahātmanā dhṛtarāṣṭreṇa rājñā|
02052009c tāndrakṣyase kitavānsaṃniviṣṭān ityāgato'haṃ nṛpate tajjuṣasva||
mahātma rāja dhṛtarāṣṭranu āṭagārarannu nemisiddānè. āṭagārarèlla seriruvudannu nīnu alli noḍabahudu. nṛpate! ī saṃdeśavannu taṃdu baṃdiddenè. adannu svīkarisu.”
02052010 yudhiṣṭhira uvāca|
02052010a dyūte kṣattaḥ kalaho vidyate naḥ ko vai dyūtaṃ rocayedbudhyamānaḥ|
02052010c kiṃ vā bhavānmanyate yuktarūpaṃ bhavadvākye sarva eva sthitāḥ sma||
yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “kṣatta! dyūtadalli kalahavāguttadè ènnuvudu til̤idillave? idannu til̤ida yārutānè dyūtavannu iṣṭapaḍuttānè? nīnādarū sariyādudenèṃdu abhiprāyapaḍuttīyè? nāvèllarū ninna mātugal̤aṃtèye naḍèdukòl̤l̤uttevè.”
02052011 vidura uvāca|
02052011a jānāmyahaṃ dyūtamanarthamūlaṃ kṛtaśca yatno'sya mayā nivāraṇe|
02052011c rājā tu māṃ prāhiṇottvatsakāśaṃ śrutvā vidvaṃ śreya ihācarasva||
viduranu hel̤idanu: “dyūtavu anarthada mūla ènnuvudannu nānu til̤ididdenè. idannu taḍèyalu nānu prayatnavannū māḍiruttenè. ādarè rājanu nannannu ninna samakṣamadalli kal̤uhisiddānè. idannu kel̤i til̤ida nīnu śreyassu yāvudaralliyo adannu māḍu.”
02052012 yudhiṣṭhira uvāca|
02052012a ke tatrānye kitavā dīvyamānā vinā rājño dhṛtarāṣṭrasya putraiḥ|
02052012c pṛcchāmi tvāṃ vidura brūhi nastān yairdīvyāmaḥ śataśaḥ saṃnipatya||
yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “rāja dhṛtarāṣṭrana putrara hòratāgi innu yāru yāru alli jūjāḍuttārè? vidura! ninnalli kel̤uttiddenè hel̤u. alli seriruva nūraralli nāvu yāròṃdigè jūjāḍuttevè?”
02052013 vidura uvāca|
02052013a gāṃdhārarājaḥ śakunirviśāṃ pate rājātidevī kṛtahasto matākṣaḥ|
02052013c viviṃśatiścitrasenaśca rājā satyavrataḥ purumitro jayaśca||
viduranu hel̤idanu: “viśāṃpate! akṣavannu til̤ida kaikuśalatèyiruva atiyāgi jūjāḍuva gāṃdhārarāja śakuni, rāja viviṃśati, rāja citrasena, satyavrata, purumitra mattu jaya.”
02052014 yudhiṣṭhira uvāca|
02052014a mahābhayāḥ kitavāḥ sanniviṣṭā māyopadhā devitāro'tra saṃti|
02052014c dhātrā tu diṣṭasya vaśe kiledaṃ nādevanaṃ kitavairadya tairme||
yudhiṣṭhiranu hel̤idanu: “mahā bhayaṃkara āṭagāraru mattu māyèyannu bal̤asi dyūtavāḍuvavarèlla alli seriddārè. ādarè ivèllavū dātārana kalpanèya vaśadallivè. ādudariṃda nānu ī jūjukoraròṃdigè āḍuvudannu nirākarisuvudilla.
02052015a nāhaṃ rājño dhṛtarāṣṭrasya śāsanān na gaṃtumicchāmi kave durodaraṃ|
02052015c iṣṭo hi putrasya pitā sadaiva tadasmi kartā vidurāttha māṃ yathā||
kave! nanagiṣṭavidè èṃdu nānu hogalu bayasuttilla. ādarè idu rāja dhṛtarāṣṭrana śāsanavèṃdu jūjāḍalu hoguttenè. putranu sadā taṃdèya iṣṭadaṃtè naḍèdukòl̤l̤uttānè. ādudariṃda vidura! nīnu nanagè hel̤ida hāgè māḍuttenè.
02052016a na cākāmaḥ śakuninā devitāhaṃ na cenmāṃ dhṛṣṇurāhvayitā sabhāyāṃ|
02052016c āhūto'haṃ na nivarte kadā cit tadāhitaṃ śāśvataṃ vai vrataṃ me||
śakuniyòḍanè jūjāḍalū nānu tiraskarisuvudilla. illadiddarè avanu nannannu sabhèyalli krūravāgi dyūtakkè āhvānisuttānè. òmmè āhvānitanādarè nānu èṃdū hiṃjariyalārè. yākèṃdarè idu nanna śāśvata vratavāgidè.””
02052017 vaiśaṃpāyana uvāca|
02052017a evamuktvā viduraṃ dharmarājaḥ prāyātrikaṃ sarvamājñāpya tūrṇaṃ|
02052017c prāyācchvobhūte sagaṇaḥ sānuyātraḥ saha strībhirdraupadīmādikṛtvā||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “ī rīti viduranigè hel̤ida dharmarājanu sarvarigū beganè hòraḍuvaṃtè ājñāpisi, kudurègal̤anneri senè mattu anuyāyigal̤òṃdigè, draupadiya muṃdāl̤atvadalli strīyaròṃdigè hòraṭanu.
02052018a daivaṃ prajñāṃ tu muṣṇāti tejaścakṣurivāpatat|
02052018c dhātuśca vaśamanveti pāśairiva naraḥ sitaḥ||
“tīkṣṇa prakāśavu kaṇṇina dṛṣṭiyannu hego hāgè daivavu prajñèyannu kasidukòl̤l̤uttadè. dhātupāśagal̤a vaśadalli silukida naranu adaraṃtèye naḍèdukòl̤l̤uttānè.”
02052019a ityuktvā prayayau rājā saha kṣattrā yudhiṣṭhiraḥ|
02052019c amṛṣyamāṇastatpārthaḥ samāhvānamariṃdamaḥ||
hīgè hel̤uttā ahvānavannu sahisalārade kṣattana sahita ariṃdama pārtha rāja yudhiṣṭhiranu hòraṭanu.
02052020a bāhlikena rathaṃ dattamāsthāya paravīrahā|
02052020c paricchanno yayau pārtho bhrātṛbhiḥ saha pāṃḍavaḥ||
bāhlīkanu nīḍidda rathavannu eri paricārakariṃda suttuvarèyalpaṭṭu bhrātṛgal̤a sahita pāṃḍava pārthanu prayāṇisidanu.
02052021a rājaśriyā dīpyamāno yayau brahmapuraḥsaraḥ|
02052021c dhṛtarāṣṭreṇa cāhūtaḥ kālasya samayena ca||
brāhmaṇarannu muṃdirisikòṃḍu, rājaśrīyiṃda bèl̤aguttā dhṛtarāṣṭrana āmaṃtraṇa mattu kāla pracodanègè siluki prayāṇisidanu.
02052022a sa hāstinapuraṃ gatvā dhṛtarāṣṭragṛhaṃ yayau|
02052022c samiyāya ca dharmātmā dhṛtarāṣṭreṇa pāṃḍavaḥ||
avanu hastināpurakkè hogi dhṛtarāṣṭrana manèyannu talupidanu mattu dharmātma pāṃḍavanu dhṛtarāṣṭranannu bheṭi māḍidanu.
02052023a tathā droṇena bhīṣmeṇa karṇena ca kṛpeṇa ca|
02052023c samiyāya yathānyāyaṃ drauṇinā ca vibhuḥ saha||
hāgèye ā vibhuvu droṇa, bhīṣma, karṇa, kṛpa, mattu drauṇiyòṃdigè yathāvattāgi bheṭiyādanu.
02052024a sametya ca mahābāhuḥ somadattena caiva ha|
02052024c duryodhanena śalyena saubalena ca vīryavān||
02052025a ye cānye tatra rājānaḥ pūrvameva samāgatāḥ|
02052025c jayadrathena ca tathā kurubhiścāpi sarvaśaḥ||
vīryavaṃta ā mahābāhuvu somadattanannū, duryodhananannū, śalyanannū, saubalanannū mattu mòdale alligè baṃdu seridda itara rājarannū, jayadrathanannū, mattu sarva kurugal̤annū beṭiyādanu.
02052026a tataḥ sarvairmahābāhurbhrātṛbhiḥ parivāritaḥ|
02052026c praviveśa gṛhaṃ rājño dhṛtarāṣṭrasya dhīmataḥ||
sarva mahābāhu bhrātṛgal̤iṃda parivṛtanāgi avanu dhīmaṃta rāja dhṛtarāṣṭrana manèyannu praveśisidanu.
02052027a dadarśa tatra gāṃdhārīṃ devīṃ patimanuvratāṃ|
02052027c snuṣābhiḥ saṃvṛtāṃ śaśvattārābhiriva rohiṇīṃ||
alli avanu tārègal̤iṃda śāśvatavāgi suttuvarèyalpaṭṭa rohiṇiyaṃtè tanna attigèyavariṃda suttuvarèyalpaṭṭa patiya anuvratè devi gāṃdhāriyannu kaṃḍanu.
02052028a abhivādya sa gāṃdhārīṃ tayā ca pratinanditaḥ|
02052028c dadarśa pitaraṃ vṛddhaṃ prajñācakṣuṣamīśvaraṃ||
gāṃdhāriyannu abhivaṃdisi, aval̤iṃda pratinaṃditarāgi avaru prajñācakṣu īśvara vṛddha taṃdèyannu kaṃḍaru.
02052029a rājñā mūrdhanyupāghrātāste ca kauravanaṃdanāḥ|
02052029c catvāraḥ pāṃḍavā rājanbhīmasenapurogamāḥ||
rājan! rājanu bhīmasenanannu mòdalu māḍi ā nālku kauravanaṃdanara nèttiyannu āghrāṇisidanu.
02052030a tato harṣaḥ samabhavatkauravāṇāṃ viśāṃ pate|
02052030c tāndṛṣṭvā puruṣavyāghrānpāṃḍavānpriyadarśanān||
viśāṃpate! priyadarśana puruṣavyāghra pāṃḍavarannu noḍida kauravarannu harṣave āvarisitu.
02052031a viviśuste'bhyanujñātā ratnavaṃti gṛhāṇyatha|
02052031c dadṛśuścopayātāstāndraupadīpramukhāḥ striyaḥ||
avaniṃda anujñèyannu paḍèdu ratnagal̤iṃda alaṃkṛtavāda tamma manèyannu praveśisidāga pramukha strīyaru draupadiyannu kāṇalu baṃdaru.
02052032a yājñasenyāḥ parāṃ ṛddhiṃ dṛṣṭvā prajvalitāmiva|
02052032c snuṣāstā dhṛtarāṣṭrasya nātipramanaso'bhavan||
prajvalisuttiruva yājñasenèya saṃpattannu noḍi dhṛtarāṣṭrana sòsèyaru aṣṭòṃdu saṃtoṣa paḍalilla.
02052033a tataste puruṣavyāghrā gatvā strībhistu saṃvidaṃ|
02052033c kṛtvā vyāyāmapūrvāṇi kṛtyāni pratikarma ca||
02052034a tataḥ kṛtāhnikāḥ sarve divyacaṃdanarūṣitāḥ|
02052034c kalyāṇamanasaścaiva brāhmaṇānsvasti vācya ca||
02052035a manojñamaśanaṃ bhuktvā viviśuḥ śaraṇānyatha|
02052035c upagīyamānā nārībhirasvapankurunaṃdanāḥ||
anaṃtara ā puruṣavyāghra kurunaṃdanaru strīyaròṃdigè mātanāḍi vyāyāmave mòdalāda pratiyòṃdu dinakāryagal̤annū māḍi snānamāḍi, divyacaṃdanavannu èllèḍè lepisikòṃḍu, kalyāṇamanaskarāda brāhmaṇariṃda svastivācanagal̤annu kel̤i, manassu tṛptiyāguva bhojanavannu māḍi, tāvu ul̤iyuva sthal̤akkè hiṃdirugi, nāriyariṃda gītègal̤annu kel̤i, malagidaru.
02052036a jagāma teṣāṃ sā rātriḥ puṇyā rativihāriṇāṃ|
02052036c stūyamānāśca viśrāṃtāḥ kāle nidrāmathātyajan||
ratikrīḍègaidu rātriya niddèyannu māḍi viśrāṃtigòṃḍa avarannu stutigal̤iṃda èbbisalāyitu.
02052037a sukhoṣitāstāṃ rajanīṃ prātaḥ sarve kṛtāḥnikāḥ|
02052037c sabhāṃ ramyāṃ praviviśuḥ kitavairabhisaṃvṛtāṃ||
sukhavāgi rātriyannu kal̤èda avarèllarū āhnīkavannu mugisi jūjāḍuvavariṃda tuṃbidda ramya sabhèyannu praveśisidaru.
samāpti
iti śrī mahābhārate sabhāparvaṇi dyūtaparvaṇi yudhiṣṭhirasabhāgamane dvipaṃcaśattamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli sabhāparvadalli dyūtaparvadalli yudhiṣṭhirasabhāgamana ènnuva aivattèraḍanèya adhyāyavu.