പ്രവേശ
।। ഓം ഓം നമോ നാരായണായ।। ശ്രീ വേദവ്യാസായ നമഃ ।।
ശ്രീ കൃഷ്ണദ്വൈപായന വേദവ്യാസ വിരചിത
ശ്രീ മഹാഭാരത
സഭാ പര്വ
സഭാ പര്വ
അധ്യായ 4
സാര
സഭാപ്രവേശ (1-34).
02004001 വൈശംപായന ഉവാച1।
02004001a തതഃ പ്രവേശനം ചക്രേ തസ്യാം രാജാ യുധിഷ്ഠിരഃ।
02004001c അയുതം ഭോജയാമാസ ബ്രാഹ്മണാനാം നരാധിപഃ।।
02004002a ഘൃതപായസേന മധുനാ ഭക്ഷ്യൈര്മൂലഫലൈസ്തഥാ।
02004002c അഹതൈശ്ചൈവ വാസോഭിര്മാല്യൈരുച്ചാവചൈരപി।।
വൈശംപായനനു ഹേളിദനു: “അനംതര രാജ യുധിഷ്ഠിരനു അദന്നു പ്രവേശിസിദനു. ആ സമയദല്ലി നരാധിപനു ഹത്തു സാവിര ബ്രാഹ്മണരിഗെ ഘൃതപായസ, മധു, മത്തു മൂലഫലഗള ഭക്ഷഗള ഭോജനവന്നിത്തനു മത്തു അവരിഗെ വസ്ത്ര ഭൂഷണ-നാനാരീതിയ മാലെഗളന്നു കൊട്ടനു.
02004003a ദദൌ തേഭ്യഃ സഹസ്രാണി ഗവാം പ്രത്യേകശഃ പ്രഭുഃ।
02004003c പുണ്യാഹഘോഷസ്തത്രാസീദ്ദിവസ്പൃഗിവ ഭാരത।।
പ്രഭുവു പ്രതിയൊബ്ബനിഗെ സഹസ്ര ഗോവുഗളന്നിത്തനു. ഭാരത! അല്ലിയ പുണ്യാഹഘോഷവു സ്വര്ഗദവരെഗൂ കേളിബരുത്തിത്തു.
02004004a വാദിത്രൈര്വിവിധൈര്ഗീതൈര്ഗംധൈരുച്ചാവചൈരപി।
02004004c പൂജയിത്വാ കുരുശ്രേഷ്ഠോ ദൈവതാനി നിവേശ്യ ച।।
02004005a തത്ര മല്ലാ നടാ ഝല്ലാഃ സൂതാ വൈതാലികാസ്തഥാ।
02004005c ഉപതസ്ഥുര്മഹാത്മാനം സപ്തരാത്രം യുധിഷ്ഠിരം।।
ആ കുരുശ്രേഷ്ഠനു വാദ്യഗളു, വിവിധ ഗീതഗളു മത്തു നാനാവിധദ സുഗംധഗളിംദ ദേവതെഗളന്നു പൂജിസുത്തിരലു അല്ലി മല്ലരു, നടരു, ഝല്ലരു, സൂതരു, വൈതാലികരു മഹാത്മ യുധിഷ്ഠിരനന്നു ഏളു രാത്രിഗളവരെഗെ സേവിസിദരു.
02004006a തഥാ സ കൃത്വാ പൂജാം താം ഭ്രാതൃഭിഃ സഹ പാംഡവഃ।
02004006c തസ്യാം സഭായാം രമ്യായാം രേമേ ശക്രോ യഥാ ദിവി।।
ഭ്രാതൃഗള സഹിത ആ രമ്യ സഭെയന്നു പൂജിസിദ പാംഡവനു ദിവിയല്ലിയ ശക്രന ഹാഗെ രമിസിദനു.
02004007a സഭായാമൃഷയസ്തസ്യാം പാംഡവൈഃ സഹ ആസതേ।
02004007c ആസാം ചക്രുര്നരേംദ്രാശ്ച നാനാദേശസമാഗതാഃ।।
ആ സഭെയല്ലി പാംഡവര സഹിത ഋഷിഗളു കുളിതിദ്ദരു. മത്തു നാനാ ദേശഗളിംദ സമാഗത നരേംദ്രരൂ കുളിതിദ്ദരു.
02004008a അസിതോ ദേവലഃ സത്യഃ സര്പമാലീ മഹാശിരാഃ।
02004008c അര്വാവസുഃ സുമിത്രശ്ച മൈത്രേയഃ ശുനകോ ബലിഃ।।
02004009a ബകോ ദാല്ഭ്യഃ സ്ഥൂലശിരാഃ കൃഷ്ണദ്വൈപായനഃ ശുകഃ।
02004009c സുമംതുര്ജൈമിനിഃ പൈലോ വ്യാസശിഷ്യാസ്തഥാ വയം।।
02004010a തിത്തിരിര്യാജ്ഞവല്ക്യശ്ച സസുതോ ലോമഹര്ഷണഃ।
02004010c അപ്സുഹോമ്യശ്ച ധൌമ്യശ്ച ആണീമാംഡവ്യകൌശികൌ।।
02004011a ദാമോഷ്ണീഷസ്ത്രൈവണിശ്ച പര്ണാദോ ഘടജാനുകഃ।
02004011c മൌംജായനോ വായുഭക്ഷഃ പാരാശര്യശ്ച സാരികൌ।।
02004012a ബലവാകഃ ശിനീവാകഃ സുത്യപാലഃ കൃതശ്രമഃ।
02004012c ജാതൂകര്ണഃ ശിഖാവാംശ്ച സുബലഃ പാരിജാതകഃ।।
02004013a പര്വതശ്ച മഹാഭാഗോ മാര്കംഡേയസ്തഥാ മുനിഃ।
02004013c പവിത്രപാണിഃ സാവര്ണിര്ഭാലുകിര്ഗാലവസ്തഥാ।।
02004014a ജംഘാബംധുശ്ച രൈഭ്യശ്ച കോപവേഗശ്രവാ ഭൃഗുഃ।
02004014c ഹരിബഭ്രുശ്ച കൌംഡിന്യോ ബഭ്രുമാലീ സനാതനഃ।।
02004015a കക്ഷീവാനൌശിജശ്ചൈവ നാചികേതോഽഥ ഗൌതമഃ।
02004015c പൈംഗോ വരാഹഃ ശുനകഃ ശാംഡില്യശ്ച മഹാതപാഃ।
02004015e കര്കരോ വേണുജംഘശ്ച കലാപഃ കഠ ഏവ ച।।
02004016a മുനയോ ധര്മസഹിതാ ധൃതാത്മാനോ ജിതേംദ്രിയാഃ।
02004016c ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ വേദവേദാംഗപാരഗാഃ।।
02004017a ഉപാസതേ മഹാത്മാനം സഭായാമൃഷിസത്തമാഃ।
02004017c കഥയംതഃ കഥാഃ പുണ്യാ ധര്മജ്ഞാഃ ശുചയോഽമലാഃ।।
അസിത ദേവല, സത്യ, സര്പമാലീ, മഹാശിര, അര്വാവസു, സുമിത്ര, മൈത്രേയ, ശുലക, ബലി, വക, ദാല്ഭ്യ, സ്ഥൂലശിര, കൃഷ്ണദ്വൈപായന, വ്യാസശിഷ്യരാദ നാനു, ശുക, സുമംതു, ജൈമിനി, മത്തു പൈല2, തിത്തിരി, യാജ്ഞവല്ക്യ, മഗനൊംദിഗെ ലോമഹര്ഷണ, അപ്സുഹോമ, ധൌമ്യ, അണീമംഡവ്യ3, കൌശിക, ദാമോഷ്ണീഷ, ത്രൈവണി, പര്ണാദ, ഘടജാനുക, മൌംജായന, വായുഭക്ഷ, പാരാശര്യ, സാരിക, ബലവാക, ശിനീവാക, സുത്യപാല, കൃതശ്രമ, ജാതൂകര്ണ, ശിഖാവാ, സുബല, പാരിജാതക, പര്വത, മഹാഭാഗ മിനി മാര്കാംഡേയ, ജംഘാബംധു, രൈഭ്യ, കോപവേഗസ്രബ, ഭൃഗു, ഹരിബഭ്രു, കൌംഡിന്യ, ബഭൃമാലീ, സനാതന, കക്ഷീവാന, ഔഷിഷ, നാചികേത, ഗൌതമ, മഹാതപരാദ പൈംഗ, വരാഹ, ശുനക, ശാംഡില്യ, കര്കര, വേണുജംഘ, കലാപ, കഠ, മൊദലാദ ധരസംഹിത, ധൃതാത്മ, ജിതേംദ്രിയ മുനിഗളു മത്തു അന്യ ബഹളഷ്ടു വേദപാരംഗതരു ആ മഹാത്മന സഭെയല്ലി ഉപസ്ഥിതരിദ്ദരു. ആ പുണ്യ, ധര്മജ്ഞ, ശുചി മത്തു അമല ഋഷിസത്തമരു കഥെഗളന്നു ഹേളുത്തിദ്ദരു.
02004018a തഥൈവ ക്ഷത്രിയശ്രേഷ്ഠാ ധര്മരാജമുപാസതേ।
02004018c ശ്രീമാന്മഹാത്മാ ധര്മാത്മാ മുംജകേതുര്വിവര്ധനഃ।।
02004019a സംഗ്രാമജിദ്ദുര്മുഖശ്ച ഉഗ്രസേനശ്ച വീര്യവാന്।
02004019c കക്ഷസേനഃ ക്ഷിതിപതിഃ ക്ഷേമകശ്ചാപരാജിതഃ।
02004019e കാംബോജരാജഃ കമലഃ കംപനശ്ച മഹാബലഃ।।
02004020a സതതം കംപയാമാസ യവനാനേക ഏവ യഃ।
02004020c യഥാസുരാന്കാലകേയാന്ദേവോ വജ്രധരസ്തഥാ।।
ഹാഗെയേ, ശ്രീമംത മഹാത്മ ധര്മാത്മ ക്ഷത്രിയശ്രേഷ്ഠരു ധര്മരാജന ഉപസ്ഥിതിയല്ലിദ്ദരു: മുംജകേതു, വിവര്ധന, സംഗ്രാമജിത്, ദുര്മുഖ, വീര്യവാന ഉഗ്രസേന, കക്ഷസേന, ക്ഷിതിപതി ക്ഷേമകക്ഷ, അപരാജിത കാംബോജരാജ കമല, ദേവ വജ്രധരനു കാലകേയ അസുരരന്നു ഹേഗോ ഹാഗെ യവനരന്നു ഒബ്ബനേ സതതവൂ നഡുഗിസുത്തിദ്ദ മഹാബല കംപന.
02004021a ജടാസുരോ മദ്രകാംതശ്ച രാജാ। കുംതിഃ കുണിംദശ്ച കിരാതരാജഃ।
02004021c തഥാംഗവംഗൌ സഹ പുംഡ്രകേണ। പാംഡ്യോഡ്രരാജൌ സഹ ചാംധ്രകേണ।।
മദ്രകാംത ജടാസുര, കുംതി, കിരാതരാജ കുണിംദ, ഹാഗെയേ അംഗ-വംഗര സഹിത പുംഡ്രക, പാംഡ്യ, ഉദ്രജ മത്തു അംധക.
02004022a കിരാതരാജഃ സുമനാ യവനാധിപതിസ്തഥാ।
02004022c ചാണൂരോ ദേവരാതശ്ച ഭോജോ ഭീമരഥശ്ച യഃ।।
02004023a ശ്രുതായുധശ്ച കാലിംഗോ ജയത്സേനശ്ച മാഗധഃ।
02004023c സുശര്മാ ചേകിതാനശ്ച സുരഥോഽമിത്രകര്ഷണഃ।।
02004024a കേതുമാന്വസുദാനശ്ച വൈദേഹോഽഥ കൃതക്ഷണഃ।
02004024c സുധര്മാ ചാനിരുദ്ധശ്ച ശ്രുതായുശ്ച മഹാബലഃ।।
02004025a അനൂപരാജോ ദുര്ധര്ഷഃ ക്ഷേമജിച്ച സുദക്ഷിണഃ।
02004025c ശിശുപാലഃ സഹസുതഃ കരൂഷാധിപതിസ്തഥാ।।
02004026a വൃഷ്ണീനാം ചൈവ ദുര്ധര്ഷാഃ കുമാരാ ദേവരൂപിണഃ।
02004026c ആഹുകോ വിപൃഥുശ്ചൈവ ഗദഃ സാരണ ഏവ ച।।
02004027a അക്രൂരഃ കൃതവര്മാ ച സാത്യകിശ്ച ശിനേഃ സുതഃ।
02004027c ഭീഷ്മകോഽഥാഹൃതിശ്ചൈവ ദ്യുമത്സേനശ്ച വീര്യവാന്।
02004027e കേകയാശ്ച മഹേഷ്വാസാ യജ്ഞസേനശ്ച സൌമകിഃ।।
02004028a അര്ജുനം ചാപി സംശ്രിത്യ രാജപുത്രാ മഹാബലാഃ।
02004028c അശിക്ഷംത ധനുര്വേദം രൌരവാജിനവാസസഃ।।
02004029a തത്രൈവ ശിക്ഷിതാ രാജന്കുമാരാ വൃഷ്ണിനംദനാഃ।
02004029c രൌക്മിണേയശ്ച സാംബശ്ച യുയുധാനശ്ച സാത്യകിഃ।।
രാജന്! കിരാതരാജ സുമന, യവനാധിപതി ജാണൂര, ദേവരാത ഭോജ, ഭീമരഥ, ശ്രുതായുധ, കലിംഗ ജയത്സേന, മഗധ, സുശര്മ, ചേകിതാന, അമിത്രകര്ഷണ സുരഥ, കേതുമാന്, വസുദാന, വൈദേഹി കൃതക്ഷണ, സുധര്മാ, അനിരുദ്ധ, മഹാബല ശ്രുതായു, അനൂപരാജ, ദുര്ധര്ഷ, ക്ഷേമജി, സുദക്ഷിണ, മഗനൊംദിഗെ ശിശുപാല, കരൂഷാധിപതി, വൃഷ്ണിഗളല്ലി ദുര്ധര്ഷ, ദേവരൂപിണി കുമാര ആഹുക, വിപൃഥു, ഗദ, സാരണ, അക്രൂര, കൃതവര്മ, ശിനിയ സുത സാത്യകി, ഭീഷ്മക, അഥാഹൃതി, വീര്യവാന ദ്യുമത്സേന, കേകയ, മഹേഷ്വാസ സൌമകി യജ്ഞസേന, മത്തു അര്ജുനനു സ്വീകരിസിദ്ദ രൌരവജിനഗളന്നു ധരിസി ധനുര്വേദവന്നു കലിയുത്തിദ്ദ മഹാബലശാലി രാജപുത്രരു, അല്ലിയേ കലിയുത്തിദ്ദ വൃഷ്ണിനംദന കുമാര രൌക്മിണേയ, സാംബ, യുയുധാന മത്തു സാത്യകി.
02004030a ഏതേ ചാന്യേ ച ബഹവോ രാജാനഃ പൃഥിവീപതേ।
02004030c ധനംജയസഖാ ചാത്ര നിത്യമാസ്തേ സ്മ തുംബുരുഃ।।
02004031a ചിത്രസേനഃ സഹാമാത്യോ ഗംധര്വാപ്സരസസ്തഥാ।
02004031c ഗീതവാദിത്രകുശലാഃ ശമ്യാതാലവിശാരദാഃ।।
02004032a പ്രമാണേഽഥ ലയസ്ഥാനേ കിന്നരാഃ കൃതനിശ്രമാഃ।
02004032c സംചോദിതാസ്തുംബുരുണാ ഗംധര്വാഃ സഹിതാ ജഗുഃ।।
പൃഥിവീപതേ! ഇവരു മത്തു ഇന്നൂ അന്യ ബഹളഷ്ടു രാജരു, ധനംജയന നിത്യ സഖ തുംബുരു, ഗീതവാദ്യ കുശല, ശമ്യതാലവിശാരദ ഗംധര്വ, അപ്സരെയരു, താല ലയഗള വിശാരദ കിന്നരരു, മത്തു അമാത്യന സഹിത ചിത്രസേന, ഇവരെല്ല ഗംധര്വരൂ തുംബുരുവിന നിര്ദേശനദല്ലി ഒട്ടിഗേ സംഗീത ഹാഡിദരു.
02004033a ഗായംതി ദിവ്യതാനൈസ്തേ യഥാന്യായം മനസ്വിനഃ।
02004033c പാംഡുപുത്രാനൃഷീംശ്ചൈവ രമയംത ഉപാസതേ।।
02004034a തസ്യാം സഭായാമാസീനാഃ സുവ്രതാഃ സത്യസംഗരാഃ।
02004034c ദിവീവ ദേവാ ബ്രഹ്മാണം യുധിഷ്ഠിരമുപാസതേ।।
ദിവ്യതാനഗളിംദ ക്രമബദ്ധവാഗി ഹാഡുത്താ ആ മനോരംജകരു പാംഡുപുത്രരന്നു മത്തു ഋഷിഗളന്നു രമിസുത്താ ഉപാസിസുത്തിദ്ദരു. ആ സഭെയല്ലി ആസീനരാഗിദ്ദ സുവ്രത സത്യസംഗരവു ദിവിയല്ലി ബ്രഹ്മനന്നു ദേവതെഗളു ഹേഗോ ഹാഗെ യുധിഷ്ഠിരനന്നു ഉപാസിസുത്തിത്തു.”
സമാപ്തി
ഇതി ശ്രീ മഹാഭാരതേ സഭാപര്വണി സഭാപര്വണി സഭാപ്രവേശോ നാമ ചതുര്ഥോഽധ്യായഃ।।
ഇദു ശ്രീ മഹാഭാരതദ സഭാപര്വദല്ലി സഭാപര്വദല്ലി സഭാപ്രവേശവെന്നുവ നാല്കനെയ അധ്യായവു.
-
ഗോരഖപുര സംപുടദല്ലി ഈ ശ്ലോകദ മൊദലു മയനു അര്ജുനനിഗിത്ത ധ്വജദ കുരിത ഈ ശ്ലോകഗളിവെ: താം തു കൃത്വാ സഭാം ശ്രേഷ്ഠാം മയശ്ചാര്ജുനമബ്രവീത്। ഏഷാ സഭാ സവ്യസാചിന് ധ്വജോ ഹ്യാത്ര ഭവിഷ്യതി।। ഭൂതാനാം ച മഹാവീര്യോ ധ്വജാഗ്രേ കിംകരോ ഗണഃ। തവ വിസ്ഫാരഘോഷേണ മേഘവന്നിനദിഷ്യതി।। അയം ഹി സൂര്യസംകാശോ ജ്വലനസ്യ രഥോത്തമാഃ।। യാമയഃ കൃതോ ഹ്യേഷ ധ്വജോ വാനരലക്ഷണഃ। അസജ്ജമാനോ വൃക്ഷേഷു ധൂമകേതുരിവോച്ഛ്രിതഃ।। ബഹുവര്ണം ഹി ലക്ഷ്യേത ധ്വജം വാനരലക്ഷണം। ധ്വജോത്കടം ഹ്യനവമം യുദ്ധേ ദ്രക്ഷ്യസി വിഷ്ഠിതം।। ഇത്യുക്ത്വാഽഽലിംഗ്യ ബീഭത്സും വിസൃഷ്ടഃ പ്രയയൌ മയഃ।। ↩︎
-
വ്യാസര ഐവരു പ്രമുഖ ശിഷ്യരു. ↩︎
-
ഈ മുനിയിംദ ധര്മനിഗെ ശൂദ്രയോനിയല്ലി (വിദുരനാഗി) ജന്മ തളെയുവംതെ ശാപ ദൊരകിത്തു. ↩︎