praveśa
|| oṃ oṃ namo nārāyaṇāya|| śrī vedavyāsāya namaḥ ||
śrī kṛṣṇadvaipāyana vedavyāsa viracita
śrī mahābhārata
ādi parva
khāṃḍavadāha parva
adhyāya 216
sāra
agniyu varuṇaniṃda uttama rathavannū, arjunanigè gāṃḍīva dhanussu mattu èraḍu akṣaya battal̤ikègal̤annū, kṛṣṇanigè sudarśana cakravannū, kaumodakī ènnuva gadèyannū kòḍisidudu; kṛṣṇārjunaru siddharādudu (1-30). agniyu khāṃḍavavannu suḍalu prāraṃbhisidudu (31-34).
01216001 vaiśaṃpāyana uvāca|
01216001a evamuktastu bhagavāndhūmaketurhutāśanaḥ|
01216001c ciṃtayāmāsa varuṇaṃ lokapālaṃ didṛkṣayā|
01216001e ādityamudake devaṃ nivasaṃtaṃ jaleśvaraṃ||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “idannu kel̤ida dhūmaketu bhagavān hutāśananu lokapāla varuṇanannu noḍabekèṃdu ā udakavāsi jaleśvara ādityanannu nènèdanu.
01216002a sa ca tacciṃtitaṃ jñātvā darśayāmāsa pāvakaṃ|
01216002c tamabravīddhūmaketuḥ pratipūjya jaleśvaraṃ|
01216002e caturthaṃ lokapālānāṃ rakṣitāraṃ maheśvaraṃ||
avana yocanèyannu til̤ida avanu pāvakanigè kāṇisikòṃḍanu. dhūmaketuvu lokapālakaralli nālkanèyavanāda rakṣaka maheśvara jaleśvaranannu pūjisi hel̤idanu:
01216003a somena rājñā yaddattaṃ dhanuścaiveṣudhī ca te|
01216003c tatprayacchobhayaṃ śīghraṃ rathaṃ ca kapilakṣaṇaṃ||
“rāja somanu ninagè òmmè nīḍidda dhanussu, èraḍu battal̤ikègal̤u mattu kapilakṣaṇada rathavannu śīghradalliye ivarīrvarigè kòḍu.
01216004a kāryaṃ hi sumahatpārtho gāṃḍīvena kariṣyati|
01216004c cakreṇa vāsudevaśca tanmadarthe pradīyatāṃ|
01216004e dadānītyeva varuṇaḥ pāvakaṃ pratyabhāṣata||
ā gāṃḍīvadiṃda pārthanu òṃdu sumahattara kāryavannu nèraverisuttānè. nanagoskaravāgi vāsudevanigè cakravannu nīḍu. “ivugal̤annu kòḍuttenè” èṃdu varuṇanu pāvakanigè uttarisidanu.
01216005a tato'dbhutaṃ mahāvīryaṃ yaśaḥkīrtivivardhanaṃ|
01216005c sarvaśastrairanādhṛṣyaṃ sarvaśastrapramāthi ca|
01216005e sarvāyudhamahāmātraṃ parasenāpradharṣaṇaṃ||
01216006a ekaṃ śatasahasreṇa sammitaṃ rāṣṭravardhanaṃ|
01216006c citramuccāvacairvarṇaiḥ śobhitaṃ ślakṣṇamavraṇaṃ||
01216007a devadānavagaṃdharvaiḥ pūjitaṃ śāśvatīḥ samāḥ|
01216007c prādādvai dhanuratnaṃ tadakṣayyau ca maheṣudhī||
01216008a rathaṃ ca divyāśvayujaṃ kapipravaraketanaṃ|
01216008c upetaṃ rājatairaśvairgāṃdharvairhemamālibhiḥ|
01216008e pāṃḍurābhrapratīkāśairmanovāyusamairjave||
āga ā adbhuta, mahāvīrya, yaśassu mattu kīrtigal̤annu hèccisuva, èlla śastragal̤igū anādṛṣa, sarvaśastra pramathi, sarvāyudha mahāmātravāda, parasenèyannu tattarisuva, òṃde òṃdu lakṣakkè samanāda, rāṣṭravivardhaka, ratnagal̤iṃda alaṃkṛta, suṃdara baṇṇada, nuṇupāda, yāvuderītiya gāyagal̤u illada, anādikāladiṃdalū deva-dānava-gaṃdharvariṃda pūjita, ā dhanuratnavannū, hāgèye akṣaya battal̤ikèyannū, divyāśvagal̤iṃda kūḍida, gaṃdharvara bèl̤l̤iya baṇṇada kudurègal̤iṃda èl̤èyalpaḍuva, kapipravara ketanavannu hòṃdidda, hema mālègal̤iṃda alaṃkṛta, ākāśadalli moḍagal̤aṃtè kāṇuva, vāyu athavā manovegavannu hòṃdida rathavannu nīḍidanu.
01216009a sarvopakaraṇairyuktamajayyaṃ devadānavaiḥ|
01216009c bhānumaṃtaṃ mahāghoṣaṃ sarvabhūtamanoharaṃ||
adu sarvopakaraṇagal̤iṃda yuktavāgittu, devadānavariṃda ajeyavāgittu, hòl̤èyuttittu mattu sarvabhūtamanohara mahāghoṣavannu nīḍuttittu.
01216010a sasarja yatsvatapasā bhauvano bhuvanaprabhuḥ|
01216010c prajāpatiranirdeśyaṃ yasya rūpaṃ raveriva||
raviyaṃtè rūpavannū varṇisalasādhyavāda ā rathavannu bhuvanaprabhu prajāpati viśvakarmanu tanna tapassiniṃda sṛṣṭisiddanu.
01216011a yaṃ sma somaḥ samāruhya dānavānajayatprabhuḥ|
01216011c nagameghapratīkāśaṃ jvalaṃtamiva ca śriyā||
prabhu somanu adannu eri dānavarannu jayisiddanu. ānè athavā meghavannu holuttidda adu tanna sauṃdaryadiṃda jvalisuttittu.
01216012a āśritā taṃ rathaśreṣṭhaṃ śakrāyudhasamā śubhā|
01216012c tāpanīyā surucirā dhvajayaṣṭiranuttamā||
ā śreṣṭha rathadalli śakrana āyudhadaṃtidda baṃgāradiṃda māḍalpaṭṭa, suṃdara uttama śubha dhvajavòṃdu niṃtittu.
01216013a tasyāṃ tu vānaro divyaḥ siṃhaśārdūlalakṣaṇaḥ|
01216013c vinardanniva tatrasthaḥ saṃsthito mūrdhnyaśobhata||
adara melè siṃhaśārdūla lakṣaṇagal̤iṃda kūḍida, innenu gharjisuttāno ènnuvaṃtiruva divya vānaranu śobhisuttiddanu.
01216014a dhvaje bhūtāni tatrāsanvividhāni mahāṃti ca|
01216014c nādena ripusainyānāṃ yeṣāṃ saṃjñā praṇaśyati||
dhvajada melè vividha mahā bhūtagal̤u vāsisuttiddu tamma nādadiṃda ripusainyagal̤annu mūrchitagòl̤isuttiddavu.
01216015a sa taṃ nānāpatākābhiḥ śobhitaṃ rathamuttamaṃ|
01216015c pradakṣiṇamupāvṛtya daivatebhyaḥ praṇamya ca||
01216016a sannaddhaḥ kavacī khaḍgī baddhagodhāṃgulitravān|
01216016c āruroha rathaṃ pārtho vimānaṃ sukṛtī yathā||
anaṃtara ā pārthanu nānāpatākagal̤iṃda śobhita uttama rathavannu pradakṣiṇèmāḍi devatègal̤igè vaṃdisi, kavaca-khaḍgagal̤annu dharisi, bèral̤u-kaigal̤igè kaṭṭi sannaddhanāgi, puṇyavaṃtanu vimānavannu eruvaṃtè, rathavannu eridanu.
01216017a tacca divyaṃ dhanuḥśreṣṭhaṃ brahmaṇā nirmitaṃ purā|
01216017c gāṃḍīvamupasaṃgṛhya babhūva mudito'rjunaḥ||
hiṃdè brahmaniṃda nirmita divya śreṣṭha dhanu gāṃḍīvavannu kaigètti hiḍida arjunanu muditanādanu.
01216018a hutāśanaṃ namaskṛtya tatastadapi vīryavān|
01216018c jagrāha balamāsthāya jyayā ca yuyuje dhanuḥ||
hutāśananannu namaskarisi vīryavānanu dhanussigè śiṃjaniyannu balavāgi bigidanu.
01216019a maurvyāṃ tu yujyamānāyāṃ balinā pāṃḍavena ha|
01216019c ye'śṛṇvankūjitaṃ tatra teṣāṃ vai vyathitaṃ manaḥ||
balaśāli pāṃḍavanu tanna dhanussigè nīḍida ṭheṃkāravannu kel̤idavara manassu tattarisitu.
01216020a labdhvā rathaṃ dhanuścaiva tathākṣayyau maheṣudhī|
01216020c babhūva kalyaḥ kauṃteyaḥ prahṛṣṭaḥ sāhyakarmaṇi||
rathavannū, dhanuvannū mattu èraḍu akṣaya battal̤ikègal̤annū paḍèda kauṃteyanu saṃtoṣagòṃḍu muṃdiruva kāryakkè utsukanādanu.
01216021a vajranābhaṃ tataścakraṃ dadau kṛṣṇāya pāvakaḥ|
01216021c āgneyamastraṃ dayitaṃ sa ca kalyo'bhavattadā||
anaṃtara pāvakanu kṛṣṇanigè vajranābha cakravannu nīḍidanu. avanū kūḍa tanagè atyaṃta priyavāda ā bhīṣaṇa astravannu paḍèdu śaktisamanvitanāgi tayārādanu.
01216022a abravītpāvakaścainametena madhusūdana|
01216022c amānuṣānapi raṇe vijeṣyasi na saṃśayaḥ||
01216023a anena tvaṃ manuṣyāṇāṃ devānāmapi cāhave|
01216023c rakṣaḥpiśācadaityānāṃ nāgānāṃ cādhikaḥ sadā|
01216023e bhaviṣyasi na saṃdehaḥ pravarārinibarhaṇe||
pāvakanu hel̤idanu: “madhusūdana! idariṃda nīnu amānuṣarannū raṇadalli gèlluttīyè ènnuvudaralli saṃśayavilla. idariṃda nīnu yāranne āgali - manuṣya, deva, rākṣasa, piśāci, daitya, nāga mattu itararannū sadā solisuttīyè ènnuvudaralli saṃśayavilla.
01216024a kṣiptaṃ kṣiptaṃ raṇe caitattvayā mādhava śatruṣu|
01216024c hatvāpratihataṃ saṃkhye pāṇimeṣyati te punaḥ||
mādhava! raṇadalli nīnu èṣṭu bāri idannu biṭṭarū adu vairigal̤annu saṃharisi punaḥ ninna kai baṃdu seruttadè.”
01216025a varuṇaśca dadau tasmai gadāmaśaniniḥsvanāṃ|
01216025c daityāṃtakaraṇīṃ ghorāṃ nāmnā kaumodakīṃ hareḥ||
varuṇanu harigè guḍuginaṃtè garjisaballa, ghora daityara aṃtakāriṇiyāgidda, kaumodakī èṃba hèsarina gadèyannū nīḍidanu.
01216026a tataḥ pāvakamabrūtāṃ prahṛṣṭau kṛṣṇapāṃḍavau|
01216026c kṛtāstrau śastrasaṃpannau rathinau dhvajināvapi||
01216027a kalyau svo bhagavanyoddhumapi sarvaiḥ surāsuraiḥ|
01216027c kiṃ punarvajriṇaikena pannagārthe yuyutsunā||
naṃtara prahṛṣṭa kṛṣṇa-pāṃḍavaru pāvakanigè hel̤idaru: “bhagavan! astragal̤annu paḍèdu śastrasaṃpannarāgi ratha mattu dhvajagal̤annū paḍèdu surāsurarèllaròḍanèyū yuddhamāḍalu utsukarāgiddevè. pannaganigāgi ekāṃgiyāgi yuddhamāḍalu siddhaniruva iṃdranenaṃtè!”
01216028 arjuna uvāca|
01216028a cakramastraṃ ca vārṣṇeyo visṛjanyudhi vīryavān|
01216028c triṣu lokeṣu tannāsti yanna jīyājjanārdanaḥ||
arjunanu hel̤idanu: “vīryavān vārṣṇeyanu yuddhadalli cakrāstravannu prayogisidanèṃdarè janārdananu gèllalikkāgade iruva enū ī mūru lokagal̤alli illadaṃtāguttadè.
01216029a gāṃḍīvaṃ dhanurādāya tathākṣayyau maheṣudhī|
01216029c ahamapyutsahe lokānvijetuṃ yudhi pāvaka||
nanna ī gāṃḍīva dhanussu mattu ī èraḍu akṣaya battal̤ikègal̤iṃda nānū kūḍa yuddhadalli lokagal̤annu gèllaballè èṃba utsāhavidè pāvaka!
01216030a sarvataḥ parivāryainaṃ dāvena mahatā prabho|
01216030c kāmaṃ saṃprajvalādyaiva kalyau svaḥ sāhyakarmaṇi||
prabhu! īga mahā prajvālègal̤iṃda ninagiṣṭa baṃdahāgè ī araṇyavannu suttuvarè. nāvu ī kāryadalli sahabhāgigal̤āgalu siddhariddevè.””
01216031 vaiśaṃpāyana uvāca|
01216031a evamuktaḥ sa bhagavāndāśārheṇārjunena ca|
01216031c taijasaṃ rūpamāsthāya dāvaṃ dagdhuṃ pracakrame||
vaiśaṃpāyananu hel̤idanu: “arjuna mattu dāśārhana ī mātugal̤annu kel̤ida bhagavānanu tanna tejasvi rūpa dhāraṇamāḍi araṇyavannu suḍalu prāraṃbhisidanu.
01216032a sarvataḥ parivāryātha saptārcirjvalanastadā|
01216032c dadāha khāṃḍavaṃ kruddho yugāṃtamiva darśayan||
èlla kaḍègal̤iṃdalū suttuvarèdu tanna el̤u jvālègal̤a mūlaka ā kṛddhanu khāṃḍavavannu suḍuttiralu yugave aṃtyavāguttidèyo ènnuvaṃtè toruttittu.
01216033a parigṛhya samāviṣṭastadvanaṃ bharatarṣabha|
01216033c meghastanitanirghoṣaṃ sarvabhūtāni nirdahan||
01216034a dahyatastasya vibabhau rūpaṃ dāvasya bhārata|
01216034c meroriva nageṃdrasya kāṃcanasya mahādyuteḥ||
bharatarṣabha! bhārata! ā vanavannu suttuvarèdu melèragi mal̤ègālada moḍagal̤a guḍuginaṃtè garjisuttā bhugilèddu sarvabhūtagal̤annū suḍuttiruva ā vanavu kāṃcana mahādyuti nageṃdra meruvinaṃtè toruttittu.”
samāpti
iti śrī mahābhārate ādiparvaṇi khāṃḍavadāhaparvaṇi gāṃḍīvādidāne ṣoḍaśādhikadviśatatamo'dhyāyaḥ||
idu śrī mahābhāratadalli ādiparvadalli khāṃḍavadāhaparvadalli gāṃḍīvapradāna ènnuva innūrā hadināranèya adhyāyavu.