પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
આદિ પર્વ
સ્વયંવર પર્વ
અધ્યાય 181
સાર
અર્જુનનુ કર્ણનન્નૂ ભીમસેનનુ શલ્યનન્નૂ ऎદુરિસિ હોરાડિદુદુ (1-14). કર્ણ-અર્જુનર સંવાદ (15-21). કર્ણ-શલ્યરુ હિંજરિદાગ, કૃષ્ણનુ ક્ષત્રિયરન્નુ તડॆહિડિદુદુ (22-31). ભીમાર્જુનરુ દ્રૌપદિયॊડનॆ મનॆગॆ તॆરળિદુદુ (32-40).
01181001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
01181001a અજિનાનિ વિધુન્વંતઃ કરકાંશ્ચ દ્વિજર્ષભાઃ।
01181001c ઊચુસ્તં ભીર્ન કર્તવ્યા વયં યોત્સ્યામહે પરાન્।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “આ ઈર્વરુ દ્વિજર્ષભરુ તમ્મ જિન-કરકગળન્નુ બિસુટુ “ભયપડુવુદુ બેડ! નાવુ ઈ શત્રુગળન્નુ ऎદુરિસુત્તેવॆ!” ऎંદુ દ્રુપદનિગॆ હેળિદરુ.
01181002a તાનેવં વદતો વિપ્રાનર્જુનઃ પ્રહસન્નિવ।
01181002c ઉવાચ પ્રેક્ષકા ભૂત્વા યૂયં તિષ્ઠત પાર્શ્વતઃ।।
અર્જુનનુ નસુનગુત્તા “નીવુ પક્કદલ્લિ નિંતુ નોડિ!” ऎંદુ બ્રાહ્મણરિગॆ હેળિદનુ.
01181003a અહમેનાનજિહ્માગ્રૈઃ શતશો વિકિરંશરૈઃ।
01181003c વારયિષ્યામિ સંક્રુદ્ધાન્મંત્રૈરાશીવિષાનિવ।।
“મંત્રોચ્છારણॆયિંદ વિષસર્પગળન્નુ તડॆગટ્ટુવંતॆ નાનુ ઈ નૂરારુ નેર મॊનચાદ બાણગળન્નુ સુરિસિ ઈ કુપિત ક્ષત્રિયરન્નુ તડॆયુત્તેનॆ.”
01181004a ઇતિ તદ્ધનુરાદાય શુલ્કાવાપ્તં મહારથઃ।
01181004c ભ્રાત્રા ભીમેન સહિતસ્તસ્થૌ ગિરિરિવાચલઃ।।
હીગॆન્નુત્તા આ મહારથિયુ અલ્લે બિદ્દિદ્દ ધનુસ્સન્નુ ऎત્તિ હિડિદુ અચલ પર્વતદંતॆ ભ્રાતા ભીમન હત્તિર ભિરુસાગિ નિંતુકॊંડનુ.
01181005a તતઃ કર્ણમુખાન્ક્રુદ્ધાન્ ક્ષત્રિયાંસ્તાન્રુષોત્થિતાન્।
01181005c સંપેતતુરભીતૌ તૌ ગજૌ પ્રતિગજાનિવ।।
નંતર ઇબ્બરૂ કુપિતરાગિ કર્ણન નાયકત્વદલ્લિ દંગॆયॆદ્દ ક્ષત્રિયર મેલॆ તમ્મ પ્રતિકામિગળ મેલॆ ऎરગુવ ऎરડુ આનॆગળંતॆ ऎરગિદરુ.
01181006a ઊચુશ્ચ વાચઃ પરુષાસ્તે રાજાનો જિઘાંસવઃ।
01181006c આહવે હિ દ્વિજસ્યાપિ વધો દૃષ્ટો યુયુત્સતઃ।।
કટુકરંતિદ્દ રાજરુ રોષદિંદ “યુદ્ધદલ્લિ હોરાડલુ બયસુત્તિદ્દ બ્રાહ્મણનન્નૂ કॊલ્લબહુદુ” ऎંદુ અંદુકॊંડરુ.
01181007a તતો વૈકર્તનઃ કર્ણો જગામાર્જુનમોજસા।
01181007c યુદ્ધાર્થી વાશિતાહેતોર્ગજઃ પ્રતિગજં યથા।।
ऒંદુ આનॆયુ ઇન્નॊંદુ પ્રતિસ્પર્દિ આનॆય મેલॆરગુવંતॆ વૈકર્તન કર્ણનુ યુદ્ધદ ઉત્સુકતॆયિંદ અર્જુનન મેલॆ ધાળિ માડિદનુ.
01181008a ભીમસેનં યયૌ શલ્યો મદ્રાણામીશ્વરો બલી।
01181008c દુર્યોધનાદયસ્ત્વન્યે બ્રાહ્મણૈઃ સહ સંગતાઃ।
01181008e મૃદુપૂર્વમયત્નેન પ્રત્યયુધ્યંસ્તદાહવે।।
મદ્રાધીશ્વર મહાબલિ શલ્યનુ ભીમસેનનન્નુ ऎદુરિસિદનુ. દુર્યોધન મત્તિતરરુ બ્રાહ્મણર મેલॆ મૃદુવાગિ હॆચ્ચુ કષ્ટગળન્નુ તॆગॆદુકॊળ્ળદॆ ધાળિ માડિદરુ.
01181009a તતોઽર્જુનઃ પ્રત્યવિધ્યદાપતંતં ત્રિભિઃ શરૈઃ।
01181009c કર્ણં વૈકર્તનં ધીમાન્વિકૃષ્ય બલવદ્ધનુઃ।।
વૈકર્તન કર્ણનુ તન્ન મેલॆ બીસિ બરુત્તિદ્દંતॆ ધીમંત અર્જુનનુ તન્ન બલવાદ ધનસ્સન્નુ ऎળॆદુ અવન મેલॆ મૂરુ બાણગળન્નુ બિટ્ટનુ.
01181010a તેષાં શરાણાં વેગેન શિતાનાં તિગ્મતેજસાં।
01181010c વિમુહ્યમાનો રાધેયો યત્નાત્તમનુધાવતિ।।
વેગવાગિ બંદ મॊનચાદ આ બાણગળુ રાધેયનન્નુ તત્તરિસિદવુ. અવનુ જાગ્રતॆયિંદ મુંદુવરॆદનુ.
01181011a તાવુભાવપ્યનિર્દેશ્યૌ લાઘવાજ્જયતાં વરૌ।
01181011c અયુધ્યેતાં સુસંરબ્ધાવન્યોન્યવિજયૈષિણૌ।।
ઇબ્બર ચલનॆય વેગદિંદાગિ ऒબ્બરિગॊબ્બરુ સરિયાગિ કાણુત્તિરલિલ્લ મત્તુ શ્રેષ્ઠરાદ આ ઇબ્બરૂ વિજયોદ્ધરુ પરસ્પરરન્નુ સોલિસલુ ભીષણ યુદ્ધદલ્લિ તॊડગિદરુ.
01181012a કૃતે પ્રતિકૃતં પશ્ય પશ્ય બાહુબલં ચ મે।
01181012c ઇતિ શૂરાર્થવચનૈરાભાષેતાં પરસ્પરં।।
“નાનુ અદન્નુ હેગॆ તડॆહિડિદॆ નોડુ! ઈગ નન્ન બાહુબલવન્નુ નોડુ!” હીગॆ વીરર ભાષॆયલ્લિ પરસ્પર છેડિસિદરુ.
01181013a તતોઽર્જુનસ્ય ભુજયોર્વીર્યમપ્રતિમં ભુવિ।
01181013c જ્ઞાત્વા વૈકર્તનઃ કર્ણઃ સંરબ્ધઃ સમયોધયત્।।
ભુવિયલ્લિયે અપ્રતિમ અર્જુનન ભુજબલવન્નુ કંડ વૈકર્તન કર્ણનુ ઇન્નૂ રોષદિંદ હોરાડિદનુ.
01181014a અર્જુનેન પ્રયુક્તાંસ્તાન્બાણાન્વેગવતસ્તદા।
01181014c પ્રતિહત્ય નનાદોચ્ચૈઃ સૈન્યાસ્તમભિપૂજયન્।।
અર્જુનનિંદ વેગવાગિ બરુત્તિદ્દ બાણગળન્નુ તડॆહિડિદુ જોરાગિ નિનાદિસુત્તિરુવ અવનન્નુ અલ્લિરુવ સૈનિકરॆલ્લ મॆચ્ચિકॊંડરુ.
01181015 કર્ણ ઉવાચ।
01181015a તુષ્યામિ તે વિપ્રમુખ્ય ભુજવીર્યસ્ય સંયુગે।
01181015c અવિષાદસ્ય ચૈવાસ્ય શસ્ત્રાસ્ત્રવિનયસ્ય ચ।।
કર્ણનુ હેળિદનુ: “વિપ્રમુખ્ય! નિન્ન ભુજવીર્ય, ऎડॆબિડદ યુદ્ધ મત્તુ શસ્ત્રાસ્ત્ર વિનયવુ નન્નન્નુ સંતુષ્ટગॊળિસિદવુ.
01181016a કિં ત્વં સાક્ષાદ્ધનુર્વેદો રામો વા વિપ્રસત્તમ।
01181016c અથ સાક્ષાદ્ધરિહયઃ સાક્ષાદ્વા વિષ્ણુરચ્યુતઃ।।
01181017a આત્મપ્રચ્છાદનાર્થં વૈ બાહુવીર્યમુપાશ્રિતઃ।
01181017c વિપ્રરૂપં વિધાયેદં તતો માં પ્રતિયુધ્યસે।।
આત્મરક્ષણॆગॆંદુ વિપ્રરૂપવન્નુ તળॆદુ બાહુવીર્યદિંદ નન્નॊડનॆ ઘોરવાગિ હોરાડુત્તિરુવ વિપ્રસત્તમ! નીનુ સાક્ષાત્ દેવદેવનો અથવા રામનો અથવા સાક્ષાત્ હરિહયનો અથવા સાક્ષાત્ અચ્યુત વિષ્ણુવો?
01181018a ન હિ મામાહવે ક્રુદ્ધમન્યઃ સાક્ષાચ્શચીપતેઃ।
01181018c પુમાન્યોધયિતું શક્તઃ પાંડવાદ્વા કિરીટિનઃ।।
યાકॆંદરॆ સાક્ષાત્ શચીપતિ મત્તુ પાંડવ કિરીટિય હॊરતુ ઇન્ન્યારૂ કૃદ્ધનાદ નન્નॊડનॆ યુદ્ધમાડલુ શક્તરલ્લ.””
01181019 વૈશંપાયન ઉવાચ।
01181019a તમેવંવાદિનં તત્ર ફલ્ગુનઃ પ્રત્યભાષત।
01181019c નાસ્મિ કર્ણ ધનુર્વેદો નાસ્મિ રામઃ પ્રતાપવાન્।
01181019e બ્રાહ્મણોઽસ્મિ યુધાં શ્રેષ્ઠઃ સર્વશસ્ત્રભૃતાં વરઃ।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “અવન ઈ માતુગળિગॆ ફલ્ગુણનુ ઉત્તરિસિદનુ: “ઇલ્લ કર્ણ! ધનુર્દેવનલ્લ, પ્રતાપિ રામનૂ અલ્લ. યુદ્ધશ્રેષ્ઠ! સર્વ શસ્ત્રગળન્નુ હિડિયુવવરલ્લિ શ્રેષ્ઠનાદ નાનુ ઓર્વ બ્રાહ્મણ.
01181020a બ્રાહ્મે પૌરંદરે ચાસ્ત્રે નિષ્ઠિતો ગુરુશાસનાત્।
01181020c સ્થિતોઽસ્મ્યદ્ય રણે જેતું ત્વાં વીરાવિચલો ભવ।।
ગુરુશાસનદંતॆ નાનુ બ્રહ્મ મત્તુ પૌરંદર અસ્ત્રગળલ્લિ નિપુણનાગિદ્દેનॆ. ઇંદુ રણદલ્લિ નિનન્નુ ગॆલ્લલુ સિદ્ધનાગિદ્દેનॆ. વીર! વિચલનાગુ!”
01181021a એવમુક્તસ્તુ રાધેયો યુદ્ધાત્કર્ણો ન્યવર્તત।
01181021c બ્રહ્મં તેજસ્તદાજય્યં મન્યમાનો મહારથઃ।।
ઈ માતુગળન્નુ કેળિદ રાધેય કર્ણનુ યુદ્ધદિંદ હિંદॆ સરિદનુ. આ મહારથિયુ બ્રહ્મ તેજસ્સુ અજેયવાદદ્દુ ऎંદુ તિળિદિદ્દનુ.
01181022a યુદ્ધં તૂપેયતુસ્તત્ર રાજંશલ્યવૃકોદરૌ।
01181022c બલિનૌ યુગપન્મત્તૌ સ્પર્ધયા ચ બલેન ચ।।
રાજન્! અદે સ્થળદલ્લિ શલ્ય મત્તુ વૃકોદરર નડુવॆ યુદ્ધવુ નડॆયિતુ, ઇબ્બરૂ બલશાલિગળાગિદ્દુ ऒંદે રીતિય મદ, સ્પર્ધાભાવ મત્તુ બલગળન્નુ હॊંદિદ્દરુ.
01181023a અન્યોન્યમાહ્વયંતૌ તૌ મત્તાવિવ મહાગજૌ।
01181023c મુષ્ટિભિર્જાનુભિશ્ચૈવ નિઘ્નંતાવિતરેતરં।
01181023e મુહૂર્તં તૌ તથાન્યોન્યં સમરે પર્યકર્ષતાં।।
01181024a તતો ભીમઃ સમુત્ક્ષિપ્ય બાહુભ્યાં શલ્યમાહવે।
01181024c ન્યવધીદ્બલિનાં શ્રેષ્ઠો જહસુર્બ્રાહ્મણાસ્તતઃ।।
મદિસિદ મહાગજગળંતॆ અન્યોન્યરન્નુ કૂગિ કરॆયુત્તિદ્દરુ, મત્તુ પરસ્પરરન્નુ મુષ્ઠિ મત્તુ તॊડॆગળિંદ હॊડॆયુત્તિદ્દરુ. સ્વલ્પ સમય અવરીર્વરૂ પરસ્પરરન્નુ હિડિદુ રણરંગદ સુત્ત હિડિદુ ऎળॆદાડિદરુ. આગ બલશાલિગળલ્લિ શ્રેષ્ઠ ભીમનુ તન્ન બાહુગળિંદ શલ્યનન્નુ મેલક્કॆ ऎત્તિ નॆલદ મેલॆ હॊત્તુ હાકિદનુ. બ્રાહ્મણરુ નક્કરુ.
01181025a તત્રાશ્ચર્યં ભીમસેનશ્ચકાર પુરુષર્ષભઃ।
01181025c યચ્શલ્યં પતિતં ભૂમૌ નાહનદ્બલિનં બલી।।
આગ પુરુષર્ષભ બલશાલિગળલ્લિયે બલશાલિ ભીમસેનનુ નॆલદ મેલॆ બિદ્દિદ્દ શલ્યનન્નુ કॊલ્લદે ऒંદુ પવાડવન્ને માડિદનુ.
01181026a પાતિતે ભીમસેનેન શલ્યે કર્ણે ચ શંકિતે।
01181026c શંકિતાઃ સર્વરાજાનઃ પરિવવ્રુર્વૃકોદરં।।
ભીમસેનનુ શલ્યનન્નુ કॆળગુરુળિસિદાગ મત્તુ કર્ણનુ હિંજરિદાગ, અલ્લિદ્દ ऎલ્લ રાજરુગળૂ હિંજરિયુત્તા વૃકોદરનન્નુ સુત્તુવરॆદરુ.
01181027a ઊચુશ્ચ સહિતાસ્તત્ર સાધ્વિમે બ્રાહ્મણર્ષભાઃ।
01181027c વિજ્ઞાયંતાં ક્વજન્માનઃ ક્વનિવાસાસ્તથૈવ ચ।।
“સાધુ બ્રાહ્મણર્ષભરે! અવરુ ऎલ્લિ હુટ્ટિદ્દરુ મત્તુ ऎલ્લિ વાસિસુત્તિદ્દારॆ ऎન્નુવુદન્નુ કેળિ તિળિયોણ!” ऎંદુ અવરॆલ્લરૂ હેળુત્તિદ્દરુ.
01181028a કો હિ રાધાસુતં કર્મં શક્તો યોધયિતું રણે।
01181028c અન્યત્ર રામાદ્દ્રોણાદ્વા કૃપાદ્વાપિ શરદ્વતઃ।।
01181029a કૃષ્ણાદ્વા દેવકીપુત્રાત્ફલ્ગુનાદ્વા પરંતપાત્।
01181029c કો વા દુર્યોધનં શક્તઃ પ્રતિયોધયિતું રણે।।
01181030a તથૈવ મદ્રરાજાનં શલ્યં બલવતાં વરં।
01181030c બલદેવાદૃતે વીરાત્પાંડવાદ્વા વૃકોદરાત્।।
“રામ અથવા દ્રॊણ અથવા શારદ્વત કૃપ અથવા દેવકીપુત્ર કૃષ્ણ અથવા પરંતપ ફલ્ગુણનન્નુ બિટ્ટુ બેરॆ યારુતાનॆ રણરંગદલ્લિ રાધાસુત કર્ણનॊંદિગॆ યુદ્ધમાડલુ શક્તરુ? અદેરીતિ દુર્યોધન અથવા વીર બલદેવ અથવા પાંડવ વૃકોદરન હॊરતાગિ બેરॆ યારુ રણરંગદલ્લિ બલવંતરલ્લિયે શ્રેષ્ઠ મદ્રરાજ શલ્યનન્નુ ऎદુરિસલુ શક્તરુ?
01181031a ક્રિયતામવહારોઽસ્માદ્યુયુદ્ધાદ્બ્રાહ્મણસંયુતાત્।
01181031c અથૈનાનુપલભ્યેહ પુનર્યોત્સ્યામહે વયં।।
“બ્રાહ્મણરૂ સેરિરુવ ઈ યુદ્ધવન્નુ નાવુ નિલ્લિસોણ મત્તુ અવરુ યારॆંદુ તિળિદુ કॊંડ નંતર પુનઃ યુદ્ધ માડોણ.”
01181032a તત્કર્મ ભીમસ્ય સમીક્ષ્ય કૃષ્ણઃ કુંતીસુતૌ તૌ પરિશંકમાનઃ।
01181032c નિવારયામાસ મહીપતીંસ્તાન્ ધર્મેણ લબ્ધેત્યનુનીય સર્વાન્।।
ભીમન આ કૃત્યવન્નુ નોડિદ કૃષ્ણનુ અવરુ કુંતીપુત્રરે ઇરબેકॆંદુ શંકિસિ અવળન્નુ ધર્મપૂર્વક પડॆદિદ્દારॆ ऎંદુ સૂક્ષ્મવાગિ ऎલ્લ મહીપતિગળન્નુ તડॆહિડિદનુ.
01181033a ત એવં સંનિવૃત્તાસ્તુ યુદ્ધાદ્યુદ્ધવિશારદાઃ।
01181033c યથાવાસં યયુઃ સર્વે વિસ્મિતા રાજસત્તમાઃ।।
આગ યુદ્ધવિશારદ રાજસત્તમરુ યુદ્ધદિંદ હિંજરિદુ ऎલ્લરૂ વિસ્મિતરાગિ તમ્મ તમ્મ પ્રદેશગળિગॆ હિંદિરુગિદરુ.
01181034a વૃત્તો બ્રહ્મોત્તરો રંગઃ પાંચાલી બ્રાહ્મણૈર્વૃતા।
01181034c ઇતિ બ્રુવંતઃ પ્રયયુર્યે તત્રાસન્સમાગતાઃ।।
ઈ રંગવુ બ્રાહ્મણરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટિદॆ, પાંચાલિયુ બ્રાહ્મણરિંદ આવૃતળાગિદ્દાળॆ ऎંદુ હેળુત્તા અલ્લિ સેરિદવરॆલ્લરૂ હિંદિરુગિદરુ.
01181035a બ્રાહ્મણૈસ્તુ પ્રતિચ્છન્નૌ રૌરવાજિનવાસિભિઃ।
01181035c કૃચ્છ્રેણ જગ્મતુસ્તત્ર ભીમસેનધનંજયૌ।।
રુરુ મત્તુ જિનવસ્ત્રગળન્નુ ધરિસિદ્દ બ્રાહ્મણરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટ ભીમસેન-ધનંજયરિગॆ અલ્લિંદ હॊરબરુવુદુ કષ્ટવે આયિતુ.
01181036a વિમુક્તૌ જનસંબાધાચ્શત્રુભિઃ પરિવિક્ષતૌ।
01181036c કૃષ્ણયાનુગતૌ તત્ર નૃવીરૌ તૌ વિરેજતુઃ।।
જનર મત્તુ શત્રુગળ ભીડિનિંદ તપ્પિસિકॊંડ આ વીરરુ હિંબાલિસુત્તિરુવ કૃષ્ણॆયॊડગૂડિ વિરાજિસિદરુ.
01181037a તેષાં માતા બહુવિધં વિનાશં પર્યચિંતયત્।
01181037c અનાગચ્છત્સુ પુત્રેષુ ભૈક્ષકાલેઽતિગચ્છતિ।।
ભિક્ષાસમયવુ મુગિદુ હોગિ તુંબા હॊત્તાગિદ્દરૂ તન્ન પુત્રરુ બારદે ઇદ્દુદન્નુ નોડિ અવર તાયિયુ બહુવિધ આપત્તુગળ કુરિતુ ચિંતિસુત્તિદ્દળુ.
01181038a ધાર્તરાષ્ટ્રૈર્હતા ન સ્યુર્વિજ્ઞાય કુરુપુંગવાઃ।
01181038c માયાન્વિતૈર્વા રક્ષોભિઃ સુઘોરૈર્દૃઢવૈરિભિઃ।।
“આ કુરુપુંગવરન્નુ ગુરિતિસિદ ધાર્તરાષ્ટ્રરુ અવરન્નુ સંહરિસિરબહુદે? અથવા દૃઢવૈરિ ઘોર માયાવિ રાક્ષસરિંદ કॊલ્લલ્પટ્ટરે?
01181039a વિપરીતં મતં જાતં વ્યાસસ્યાપિ મહાત્મનઃ।
01181039c ઇત્યેવં ચિંતયામાસ સુતસ્નેહાન્વિતા પૃથા।।
આદરૂ મહાત્મ વ્યાસન અભિપ્રાયક્કિંત વિપરીતવાગલુ સાધ્યવિદॆયે?” ઈ રીતિયાગિ પુત્રર મેલિન પ્રીતિયિંદ પૃથॆયુ ચિંતિસતॊડગિદળુ.
01181040a મહત્યથાપરાઃણે તુ ઘનૈઃ સૂર્ય ઇવાવૃતઃ।
01181040c બ્રાહ્મણૈઃ પ્રાવિશત્તત્ર જિષ્ણુર્બ્રહ્મપુરસ્કૃતઃ।।
આગ અપરાહ્ણક્કિંત તુંબા સમયદ નંતર મોડગળિંદ આવૃત સૂર્યનુ હેગો હાગॆ બ્રાહ્મણરિંદ સુત્તુવરॆયલ્પટ્ટ જિષ્ણુવુ બ્રહ્મપુરસ્કૃતનાગિ હॊરબંદનુ.”
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે આદિપર્વણિ સ્વયંવરપર્વણિ પાંડવપ્રત્યાગમને એકશીત્યધિકશતતમોઽધ્યાય:।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ આદિપર્વદલ્લિ સ્વયંવરપર્વદલ્લિ પાંડવપ્રત્યાગમનદલ્લિ નૂરાऎંભત્તॊંદનॆય અધ્યાયવુ.