ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆది పర్వ
చైత్రరథ పర్వ
అధ్యాయ 173
సార
కల్మాషపాదను వసిష్ఠనింద పుత్రనన్ను పడెదుదక్కె అర్జునను కారణవన్ను కేళలు, చిత్రరథను కల్మాషపాదనిగె బ్రాహ్మణ పత్నియోర్వళింద దొరకిద శాపద కురితు హేళిదుదు (1-24).
01173001 అర్జున ఉవాచ।
01173001a రాజ్ఞా కల్మాషపాదేన గురౌ బ్రహ్మవిదాం వరే।
01173001c కారణం కిం పురస్కృత్య భార్యా వై సంనియోజితా।।
01173002a జానతా చ పరం ధర్మం లోక్యం తేన మహాత్మనా।
01173002c అగమ్యాగమనం కస్మాద్వసిష్ఠేన మహాత్మనా।
01173002e కృతం తేన పురా సర్వం వక్తుమర్హసి పృచ్ఛతః।।
అర్జునను హేళిదను: “యావ కారణక్కాగి రాజ కల్మాషపాదను తన్న భార్యెయన్ను ఒప్పిసి బ్రహ్మవిదరల్లియే శ్రేష్ఠ తన్న గురువు కూడువ హాగె మాడిదను? లోకద పరమ ధర్మవన్ను అరితిద్ద మహాత్మ వసిష్ఠను యావ కారణక్కాగి అవళన్ను సేరిదను? హిందె నడెద సర్వవన్నూ హేళు.”
01173003 గంధర్వ ఉవాచ।
01173003a ధనంజయ నిబోధేదం యన్మాం త్వం పరిపృచ్ఛసి।
01173003c వసిష్ఠం ప్రతి దుర్ధర్షం తథామిత్రసహం నృపం।।
గంధర్వను హేళిదను: “ధనంజయ! దుర్ధర్ష వసిష్ఠ మత్తు అమిత్రసహ నృపన కురితు నీను కేళిదుదన్ను నన్నింద తిళిదుకో.
01173004a కథితం తే మయా పూర్వం యథా శప్తః స పార్థివః।
01173004c శక్తినా భరతశ్రేష్ఠ వాసిష్ఠేన మహాత్మనా।।
భారతశ్రేష్ఠ! మహాత్మ వాసిష్ఠ శక్తియింద ఆ పార్థివను శపితనాద కురితు నాను నినగె ఈగాగలే హేళిద్దేనె.
01173005a స తు శాపవశం ప్రాప్తః క్రోధపర్యాకులేక్షణః।
01173005c నిర్జగామ పురాద్రాజా సహదారః పరంతపః।।
శాపవశ ఆ పరంతప రాజను క్రోధదింద తన్న కణ్ణుగళన్ను తిరుగిసుత్తా పత్నియొడగూడి పురవన్ను తొరెదు హొరటను.
01173006a అరణ్యం నిర్జనం గత్వా సదారః పరిచక్రమే।
01173006c నానామృగగణాకీర్ణం నానాసత్త్వసమాకులం।।
అవళొందిగె అవను నిర్జన అరణ్యవన్ను సేరి నానామృగగణ సంకీర్ణగళన్నూ నానా సత్వసమాకులవన్ను అరసుత్తా తిరుగుత్తిద్దను.
01173007a నానాగుల్మలతాచ్ఛన్నం నానాద్రుమసమావృతం।
01173007c అరణ్యం ఘోరసంనాదం శాపగ్రస్తః పరిభ్రమన్।।
01173008a స కదా చిత్ క్షుధావిష్టో మృగయన్భక్షమాత్మనః।
01173008c దదర్శ సుపరిక్లిష్టః కస్మింశ్చిద్వననిర్ఝరే।
01173008e బ్రాహ్మణీం బ్రాహ్మణం చైవ మైథునాయోపసంగతౌ।।
నానా తరహద హూ బళ్ళిగళింద ముచ్చల్పట్ట, నానా తరహద మరగళింద కూడిద, ఘోర కూగుగళు కేళిబరుత్తిరువ అరణ్యదల్లి శాపగ్రస్తను పరిభ్రమిసుత్తిద్దను. ఒమ్మె హసివెయింద బళలి తనగె ఆహారక్కాగి బేటెయాడుత్తిరువాగ ఒందు దట్ట వనదల్లి బ్రాహ్మణ మత్తు బ్రాహ్మణియరు సంభోగదల్లి నిరతరాగిద్దుదన్ను కండను.
01173009a తౌ సమీక్ష్య తు విత్రస్తావకృతార్థౌ ప్రధావితౌ।
01173009c తయోశ్చ ద్రవతోర్విప్రం జగృహే నృపతిర్బలాత్।।
ఇన్నూ తృప్తిహొందదే ఇద్ద అవరు అవనన్ను నోడి భయభీతరాగి ఓడలు తొడగిదరు. ఆగ ఆ నృపతియు బ్రాహ్మణనన్ను బలవంతవాగి హిడిదను.
01173010a దృష్ట్వా గృహీతం భర్తారమథ బ్రాహ్మణ్యభాషత।
01173010c శృణు రాజన్వచో మహ్యం యత్త్వాం వక్ష్యామి సువ్రత।।
తన్న పతియు సిక్కికొండిద్దన్ను నోడిద బ్రాహ్మణియు హేళిదళు: “సువ్రత రాజన్! నాను ఈగ హేళువ మాతుగళన్ను కేళు.
01173011a ఆదిత్యవంశప్రభవస్త్వం హి లోకపరిశ్రుతః।
01173011c అప్రమత్తః స్థితో ధర్మే గురుశుశ్రూషణే రతః।।
ఆదిత్యవంశజనాద నీను లోకపరిశృతనాగిద్దీయె. నీను అప్రమత్తనాగిద్దు, ధర్మనిరతనాగిద్దు గురుశుశ్రూషణెయల్లే నిరతనాగిద్దీ.
01173012a శాపం ప్రాప్తోఽసి దుర్ధర్ష న పాపం కర్తుమర్హసి।
01173012c ఋతుకాలే తు సంప్రాప్తే భర్త్రాస్మ్యద్య సమాగతా।।
దుర్ధర్శ శాపవన్ను హొందిద్దీయె. పాపకర్మవన్ను మాడబేడ. నన్న ఋతుకాలవు బందొదగిద్దుదరింద ఇందు నన్న పతియన్ను సేరుత్తిద్దె.
01173013a అకృతార్థా హ్యహం భర్త్రా ప్రసవార్థశ్చ మే మహాన్।
01173013c ప్రసీద నృపతిశ్రేష్ఠ భర్తా మేఽయం విసృజ్యతాం।।
నావు ఇన్నూ అకృతార్థరాగిద్దేవె. ననగె మగువిన మహా అవశ్యకతెయిదె. నృపతిశ్రేష్ఠ! కరుణెతోరు. నన్న పతియన్ను బిట్టుబిడు.”
01173014a ఏవం విక్రోశమానాయాస్తస్యాః స సునృశంసకృత్।
01173014c భర్తారం భక్షయామాస వ్యాఘ్రో మృగమివేప్సితం।।
ఈ రీతి అవళు రోదిసుత్తిరలు అవళు నోడుత్తిద్దంతెయే రాజను వ్యాఘ్రవు తనగిష్ట ప్రాణియన్ను తిన్నువంతె అవళ గండనన్ను భక్షిసిదను.
01173015a తస్యాః క్రోధాభిభూతాయా యదశ్రు న్యపతద్భువి।
01173015c సోఽగ్నిః సమభవద్దీప్తస్తం చ దేశం వ్యదీపయత్।।
క్రోధాభిభూతళాద అవళింద నెలద మేలె బిద్ద కణ్ణీరు బెంకియాగి ఉరిదు ఆ ప్రదేశవన్ను సుడతొడగితు.
01173016a తతః సా శోకసంతప్తా భర్తృవ్యసనదుఃఖితా।
01173016c కల్మాషపాదం రాజర్షిమశపద్బ్రాహ్మణీ రుషా।।
తన్న పతియన్ను కళెదుకొండు దుఃఖితళాద శోకసంతప్త బ్రాహ్మణియు రోషదింద రాజర్షి కల్మాషపాదనిగె శాపవన్నిత్తళు.
01173017a యస్మాన్మమాకృతార్థాయాస్త్వయా క్షుద్ర నృశంసవత్।
01173017c ప్రేక్షంత్యా భక్షితో మేఽద్య ప్రభుర్భర్తా మహాయశాః।।
01173018a తస్మాత్త్వమపి దుర్బుద్ధే మచ్ఛాపపరివిక్షతః।
01173018c పత్నీమృతావనుప్రాప్య సద్యస్త్యక్ష్యసి జీవితం।।
“ఇందు అకృతార్థ మహాయశస్వి నన్న పతి ప్రభువన్ను క్షుద్రనాగి నన్న ముందెయే భక్షిసిదుదక్కాగి దుర్బుద్ధియే! నీనూ కూడ నన్న శాపదిందాగి నిన్న పత్నియన్ను కూడిదాగ నిన్న జీవవన్ను తొరెయుత్తీయె!
01173019a యస్య చర్షేర్వసిష్ఠస్య త్వయా పుత్రా వినాశితాః।
01173019c తేన సంగమ్య తే భార్యా తనయం జనయిష్యతి।
01173019e స తే వంశకరః పుత్రో భవిష్యతి నృపాధమ।।
యార నూరు పుత్రరన్నూ నీను నాశమాడిదెయో ఆ వసిష్ఠను నిన్న భార్యెయన్ను సేరి తనయనన్ను హుట్టిసుత్తానె. నృపాధమ! ఆ పుత్రనే నిన్న వంశకరనాగుత్తానె.”
01173020a ఏవం శప్త్వా తు రాజానం సా తమాంగిరసీ శుభా।
01173020c తస్యైవ సంనిధౌ దీప్తం ప్రవివేశ హుతాశనం।।
రాజనన్ను ఈ రీతి శపిసి ఆ శుభె ఆంగిరసియు హత్తిరదల్లియే ఉరియుత్తిద్ద హుతాశననన్ను ప్రవేశిసిదళు.
01173021a వసిష్ఠశ్చ మహాభాగః సర్వమేతదపశ్యత।
01173021c జ్ఞానయోగేన మహతా తపసా చ పరంతప।।
పరంతప! ఇవెల్లవన్నూ మహాభాగ వసిష్ఠను తన్న మహా తపస్సిన జ్ఞానయోగదింద నోడిదను.
01173022a ముక్తశాపశ్చ రాజర్షిః కాలేన మహతా తతః।
01173022c ఋతుకాలేఽభిపతితో మదయంత్యా నివారితః।।
01173023a న హి సస్మార నృపతిస్తం శాపం శాపమోహితః।
01173023c దేవ్యాః సోఽథ వచః శ్రుత్వా స తస్యా నృపసత్తమః।
01173023e తం చ శాపమనుస్మృత్య పర్యతప్యద్భృశం తదా।।
బహళ సమయద నంతర ఆ రాజర్షియు శాపదింద విముక్తనాదాగ ఋతుకాలవన్ను పడెద మదయంతియ బళి హోదను. శాపమోహితనాద నృపతియు తనగిద్ద శాపవన్ను మరెతుబిట్టిద్దను. ఆగ దేవియ వచనగళన్ను కేళిద ఆ నృపసత్తమను తనగిద్ద శాపవన్ను నెనపిసికొండు తుంబా దుఃఖక్కొళగాదను.
01173024a ఏతస్మాత్కారణాద్రాజా వసిష్ఠం సంన్యయోజయత్।
01173024c స్వదారే భరతశ్రేష్ఠ శాపదోషసమన్వితః।।
భరతశ్రేష్ఠ! ఈ కారణదిందలే శాపదోషసమన్విత రాజను వసిష్ఠను తన్న పత్నియొడనె కూడువంతె సంయోజిసిదను.”
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆదిపర్వణి చైత్రరథపర్వణి వసిష్ఠోపాఖ్యానే త్రిసప్తత్యధికశతతమోఽధ్యాయ:।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి ఆదిపర్వదల్లి చైత్రపర్వదల్లి వసిష్ఠోపాఖ్యానదల్లి నూరాఎప్పత్త్మూరనెయ అధ్యాయవు.
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆదిపర్వణి చైత్రరథపర్వ:।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి ఆదిపర్వదల్లి చైత్రపర్వవు.
ఇదూవరెగిన ఒట్టు మహాపర్వగళు-0/18, ఉపపర్వగళు-11/100, అధ్యాయగళు-174/1995, శ్లోకగళు-5788/73784.