162 తపత్యుపాఖ్యానః

ప్రవేశ

।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।

శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత

శ్రీ మహాభారత

ఆది పర్వ

చైత్రరథ పర్వ

అధ్యాయ 162

సార

సంవరణను సూర్యన కురితు తపస్సన్నాచరిసిద్దుదు (1-11). అవన ప్రార్థనెయంతె ఋషి వసిష్ఠను సూర్యనల్లిగె తపతియన్ను సంవరణనిగాగి కేళలు హోదుదు (12-18).

01162001 గంధర్వ ఉవాచ।
01162001a ఏవముక్త్వా తతస్తూర్ణం జగామోర్ధ్వమనిందితా।
01162001c స తు రాజా పునర్భూమౌ తత్రైవ నిపపాత హ।।

గంధర్వను హేళిదను: “హీగె హేళిద తక్షణవే ఆ అనిందితెయు మేలె హోదళు మత్తు రాజను పునః అల్లియే భూమియ మేలె బిద్దను.

01162002a అమాత్యః సానుయాత్రస్తు తం దదర్శ మహావనే।
01162002c క్షితౌ నిపతితం కాలే శక్రధ్వజమివోచ్ఛ్రితం।।

అవన అమాత్య మత్తు అనుయాయిగళు ఆ మహావనదల్లి కాలదల్లి శక్రధ్వజవు బిద్దంతె భూమియ మేలె మూర్ఛితనాగి బిద్దిద్ద అవనన్ను కండరు.

01162003a తం హి దృష్ట్వా మహేష్వాసం నిరశ్వం పతితం క్షితౌ।
01162003c బభూవ సోఽస్య సచివః సంప్రదీప్త ఇవాగ్నినా।।

బెళగుత్తిరువ అగ్నియంతె నిరశ్వనాగి క్షితియల్లి బిద్దిరువ మహేష్వాసనన్ను నోడిద అవనన్ను అవన సచివను నోడిదను.

01162004a త్వరయా చోపసంగమ్య స్నేహాదాగతసంభ్రమః।
01162004c తం సముత్థాపయామాస నృపతిం కామమోహితం।।
01162005a భూతలాద్భూమిపాలేశం పితేవ పతితం సుతం।
01162005c ప్రజ్ఞయా వయసా చైవ వృద్ధః కీర్త్యా దమేన చ।।

త్వరెమాడి అవన బళి హోగి స్నేహభావదింద సంభ్రమగొండు ప్రజ్ఞె, వయస్సు, కీర్తి మత్తు దమదల్లి వృద్ధనాగిద్ద అవను కామమోహిత నృపతియన్ను భూమియ మేలె బిద్దిరువ సుతనన్ను తందెయు హేగో హాగె భూమియింద మేలెత్తిదను.

01162006a అమాత్యస్తం సముత్థాప్య బభూవ విగతజ్వరః।
01162006c ఉవాచ చైనం కల్యాణ్యా వాచా మధురయోత్థితం।
01162006e మా భైర్మనుజశార్దూల భద్రం చాస్తు తవానఘ।।

అవనన్ను మేలక్కెత్తిద అమాత్యను ఉద్వేగవు హొరటుహోగి ఎద్దునింతిరువ కల్యాణకరనిగె ఈ రీతియ మధుర మాతుగళన్నాడిదను: “మనుజశార్దూల! అనఘ! భయపడబేడ! ఎల్లవూ మంగళకరవాగుత్తదె.”

01162007a క్షుత్పిపాసాపరిశ్రాంతం తర్కయామాస తం నృపం।
01162007c పతితం పాతనం సంఖ్యే శాత్రవాణాం మహీతలే।।

హలవారు శత్రుగళన్ను రణరంగదల్లి బీళిసువ నృపను హసివు బాయారికెగళింద బళలి మహీతలదల్లి బిద్దిద్దానె ఎందు అవను యోచిసిదను.

01162008a వారిణాథ సుశీతేన శిరస్తస్యాభ్యషేచయత్।
01162008c అస్పృశన్ముకుటం రాజ్ఞః పుండరీకసుగంధినా।।

రాజన ముకుటవన్ను ముట్టదెయే అవను పుండరీకసుగంధిత తణ్ణనెయ నీరన్ను అవన తలెయ మేలె సించిసిదను.

01162009a తతః ప్రత్యాగతప్రాణస్తద్బలం బలవాన్నృపః।
01162009c సర్వం విసర్జయామాస తమేకం సచివం వినా।।

పునః చేతరిసికొండ బలవాన్ నృపను తన్న సచివ మాత్రనన్ను బిట్టు ఉళిద ఎల్ల బలవన్నూ విసర్జిసిదను.

01162010a తతస్తస్యాజ్ఞయా రాజ్ఞో విప్రతస్థే మహద్బలం।
01162010c స తు రాజా గిరిప్రస్థే తస్మిన్పునరుపావిశత్।।

రాజన ఆజ్ఞెయంతె ఆ మహాబలవు హొరటుహోద నంతర రాజను పునః గిరిప్రస్థదల్లి కుళితుకొండను.

01162011a తతస్తస్మిన్గిరివరే శుచిర్భూత్వా కృతాంజలిః।
01162011c ఆరిరాధయిషుః సూర్యం తస్థావూర్ధ్వభుజః క్షితౌ।।

ఆగ ఆ గిరివరదల్లి అవను శుచిర్భూతనాగి అంజలీబద్ధనాగి భుజగళన్ను మేలక్కెత్తి సూర్యనన్ను ఆరాధిసుత్తా నింతుకొండను.

01162012a జగామ మనసా చైవ వసిష్ఠం ఋషిసత్తమం।
01162012c పురోహితమమిత్రఘ్నస్తదా సంవరణో నృపః।।

ఆగ ఆ అమిత్రఘ్న నృప సంవరణను తన్న పురోహిత ఋషిసత్తమ వసిష్ఠనన్ను మనస్సినల్లియే నెనెసికొండను.

01162013a నక్తందినమథైకస్థే స్థితే తస్మింజనాధిపే।
01162013c అథాజగామ విప్రర్షిస్తదా ద్వాదశమేఽహని।।

హన్నెరడు దినగళ పర్యంత ఆ జనాధిపను అదే స్థళదల్లి నింతుకొండిద్దను. హన్నెరడనెయ దిన ఆ విప్రర్షియు అల్లిగె బందను.

01162014a స విదిత్వైవ నృపతిం తపత్యా హృతమానసం।
01162014c దివ్యేన విధినా జ్ఞాత్వా భావితాత్మా మహానృషిః।।
01162015a తథా తు నియతాత్మానం స తం నృపతిసత్తమం।
01162015c ఆబభాషే స ధర్మాత్మా తస్యైవార్థచికీర్షయా।।

నృపతియు తపతియల్లి మనస్సన్ను కళెదుకొండిద్దానె ఎందు దివ్య విధియింద ఆ భావితాత్మ మహానృషియు తిళిదుకొండను. ఆగ అవనిగె ఒళ్ళెయదన్నే మాడబేకెందు బయసిద ఆ ధర్మాత్మను నియతాత్మ నృపతిసత్తమనల్లి మాతనాడిదను.

01162016a స తస్య మనుజేంద్రస్య పశ్యతో భగవానృషిః।
01162016c ఊర్ధ్వమాచక్రమే ద్రష్టుం భాస్కరం భాస్కరద్యుతిః।।

ఆ మనుజేంద్రను నోడుత్తిద్దంతెయే భగవానృషియు భాస్కరద్యుతి భాస్కరనన్ను నోడలు మేలె హోదను.

01162017a సహస్రాంశుం తతో విప్రః కృతాంజలిరుపస్థితః।
01162017c వసిష్ఠోఽహమితి ప్రీత్యా స చాత్మానం న్యవేదయత్।।

ఆగ సహస్రాంశువల్లి కృతాంజలియాగి నింతు విప్రను “నాను వసిష్ఠ!” ఎందు తన్నన్ను తానే నివేదిసికొండను.

01162018a తమువాచ మహాతేజా వివస్వాన్మునిసత్తమం।
01162018c మహర్షే స్వాగతం తేఽస్తు కథయస్వ యథేచ్ఛసి।।

ఆగ మహాతేజస్వి వివస్వతను ఆ మునిసత్తమనిగె “మహర్షే! నినగె స్వాగతవు! ఏనన్ను ఇచ్ఛిసి బందె హేళు.”

సమాప్తి

ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆదిపర్వణి చైత్రరథపర్వణి తపత్యుపాఖ్యానే ద్విషష్ట్యధికశతతమోఽధ్యాయ:।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి ఆదిపర్వదల్లి చైత్రపర్వదల్లి తపత్యుపాఖ్యానదల్లి నూరాఅరవత్తెరడనెయ అధ్యాయవు.