146

પ્રવેશ

।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।

શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત

શ્રી મહાભારત

આદિ પર્વ

બકવધ પર્વ

અધ્યાય 146

સાર

બ્રાહ્મણિયુ તાને સાયુવુદુ લેસॆંદુ હેળુવુદુ (1-36).

01146001 બ્રાહ્મણ્યુવાચ।
01146001a ન સંતાપસ્ત્વયા કાર્યઃ પ્રાકૃતેનેવ કર્હિ ચિત્।
01146001c ન હિ સંતાપકાલોઽયં વૈદ્યસ્ય તવ વિદ્યતે।।

બ્રાહ્મણિયુ હેળિદળુ: “ऒબ્બ સામાન્યનંતॆ સંતાપિસુવુદુ નિનગॆ સરિયલ્લ. નિન્નંથહ વિદ્વાંસનિગॆ સંતાપ માડુવ કાલવુ ઇદલ્લ.

01146002a અવશ્યં નિધનં સર્વૈર્ગંતવ્યમિહ માનવૈઃ।
01146002c અવશ્યભાવિન્યર્થે વૈ સંતાપો નેહ વિદ્યતે।।

માનવરॆલ્લરૂ અવશ્યવાગિ નિધન હॊંદલે બેકુ. અવશ્યવાગિરુવુદક્કॆ સંતાપપડુવુદુ સરિયલ્લ.

01146003a ભાર્યા પુત્રોઽથ દુહિતા સર્વમાત્માર્થમિષ્યતે।
01146003c વ્યથાં જહિ સુબુદ્ધ્યા ત્વં સ્વયં યાસ્યામિ તત્ર વૈ।।

ભાર્યॆ, પુત્ર મત્તુ પુત્રિ ऎલ્લરન્નૂ મનુષ્યનુ તનગાગિયે બયસુત્તાનॆ. સુબુદ્ધિયિંદ વ્યથॆપડુવુદન્નુ બિડુ. અલ્લિગॆ સ્વયં નાને હોગુત્તેનॆ.

01146004a એતદ્ધિ પરમં નાર્યાઃ કાર્યં લોકે સનાતનં।
01146004c પ્રાણાનપિ પરિત્યજ્ય યદ્ભર્તૃહિતમાચરેત્।।

તન્ન પ્રાણવન્નાદરૂ પરિત્યજિસિ ભર્તૃવિગॆ હિતવન્નુ માડુવુદુ ઈ લોકદ નારિયર સનાતન પરમ કર્તવ્ય.

01146005a તચ્ચ તત્ર કૃતં કર્મ તવાપીહ સુખાવહં।
01146005c ભવત્યમુત્ર ચાક્ષય્યં લોકેઽસ્મિંશ્ચ યશસ્કરં।।

નાનુ હીગॆ માડુવુદુ નિનગॆ ઇલ્લિ સુખવન્નુ તરુત્તદॆ મત્તુ નનગॆ ઇલ્લિ મત્તુ અલ્લિ ऎરડૂ કડॆ અક્ષય યશસ્સન્નુ તરુત્તદॆ.

01146006a એષ ચૈવ ગુરુર્ધર્મો યં પ્રવક્ષામ્યહં તવ।
01146006c અર્થશ્ચ તવ ધર્મશ્ચ ભૂયાનત્ર પ્રદૃશ્યતે।।

નાનુ નિનગॆ હેળિદ્દુદે શ્રેષ્ઠ ધર્મ. ઇદરિંદ નિન્ન અર્થ મત્તુ ધર્મ ઇવॆરડૂ વૃદ્ધિયાગુત્તવॆ.

01146007a યદર્થમિષ્યતે ભાર્યા પ્રાપ્તઃ સોઽર્થસ્ત્વયા મયિ।
01146007c કન્યા ચૈવ કુમારશ્ચ કૃતાહમનૃણા ત્વયા।।

યાવુદુ બેકॆંદુ ભાર્યॆયન્નુ બયસુત્તારો અદુ નિનગॆ ઈગાગલે નન્નિંદ દॊરકિદॆ. કન્યॆ મત્તુ કુમારરન્નિત્તુ નીનુ નન્નન્નુ ઋણમુક્તળન્નાગિ માડિદ્દીયॆ.

01146008a સમર્થઃ પોષણે ચાસિ સુતયો રક્ષણે તથા।
01146008c ન ત્વહં સુતયોઃ શક્તા તથા રક્ષણપોષણે।।

નીનુ ઈ ઇબ્બરુ મક્કળન્નૂ પોષિસિ રક્ષિસલુ સમર્થનાગિરુવॆ. આદરॆ નિન્નહાગॆ નાનુ ઇવર પોષણॆ-રક્ષણॆગॆ સમર્થળિલ્લ.

01146009a મમ હિ ત્વદ્વિહીનાયાઃ સર્વકામા ન આપદઃ।
01146009c કથં સ્યાતાં સુતૌ બાલૌ ભવેયં ચ કથં ત્વહં।।

નિન્નન્નુ કળॆદુકॊંડ નનગॆ ऎલ્લ અવશ્યકતॆગળૂ આપત્તુગળાગુવવુ. નીનિલ્લદે ઇન્નૂ બાલ્યદલ્લિરુવ ઈ મક્કળિબ્બરુ મત્તુ નાનુ હેગॆ ઇરબલ્લॆવુ?

01146010a કથં હિ વિધવાનાથા બાલપુત્રા વિના ત્વયા।
01146010c મિથુનં જીવયિષ્યામિ સ્થિતા સાધુગતે પથિ।।

નીનિલ્લદે અનાથળાગિ વિધવॆયાદ નાનુ ઈ ઇબ્બરુ સણ્ણ મક્કળન્નુ સન્માર્ગદલ્લિદ્દુકॊંડુ હેગॆ તાને સાકબલ્લॆ?

01146011a અહંકૃતાવલિપ્તૈશ્ચ પ્રાર્થ્યમાનામિમાં સુતાં।
01146011c અયુક્તૈસ્તવ સંબંધે કથં શક્ષ્યામિ રક્ષિતું।।

નિન્નॊડનॆ સંબંધવન્નુ બॆળॆસલુ અયોગ્યરાગિ, અહંકારદિંદ સॊક્કિરુવવરિંદ ઈ મગળન્નુ હેગॆ તાનॆ રક્ષિસબલ્લॆ?

01146012a ઉત્સૃષ્ટમામિષં ભૂમૌ પ્રાર્થયંતિ યથા ખગાઃ।
01146012c પ્રાર્થયંતિ જનાઃ સર્વે વીરહીનાં તથા સ્ત્રિયં।।

નॆલદ મેલॆ ऎસॆદ માંસદ તુંડન્નુ પક્ષિગળॆલ્લવૂ હેગॆ અપેક્ષિસુત્તવॆયો હાગॆ વીર પતિયિલ્લદ સ્ત્રીયન્નુ ऎલ્લરૂ બયસુત્તારॆ.

01146013a સાહં વિચાલ્યમાના વૈ પ્રાર્થ્યમાના દુરાત્મભિઃ।
01146013c સ્થાતું પથિ ન શક્ષ્યામિ સજ્જનેષ્ટે દ્વિજોત્તમ।।

દ્વિજોત્તમ! દુરાત્મરુ નન્નન્નુ વિચલિતળન્નાગિ માડિ કોરુત્તિરુવાગ સજ્જનર માર્ગદલ્લિયે ઇરલુ શક્તળાગુવુદિલ્લ.

01146014a કથં તવ કુલસ્યૈકામિમાં બાલામસંસ્કૃતાં।
01146014c પિતૃપૈતામહે માર્ગે નિયોક્તુમહમુત્સહે।।

નિન્ન કુલદ ઈ એકૈક અવિવાહિત બાલॆયન્નુ પિતૃપિતામહર માર્ગદલ્લિ નડॆયુવંતॆ હેગॆ નિર્વહિસબલ્લॆ?

01146015a કથં શક્ષ્યામિ બાલેઽસ્મિન્ગુણાનાધાતુમીપ્ષિતાન્।
01146015c અનાથે સર્વતો લુપ્તે યથા ત્વં ધર્મદર્શિવાન્।।

ધર્મદર્શિ નીનિલ્લદે સર્વદિંદલૂ વંચિતનાગુવ ઈ અનાથ બાલકનલ્લિ અપેક્ષિત ગુણગળન્નુ બॆળॆસલુ નનગॆ હેગॆ તાનॆ સાધ્ય?

01146016a ઇમામપિ ચ તે બાલામનાથાં પરિભૂય માં।
01146016c અનર્હાઃ પ્રાર્થયિષ્યંતિ શૂદ્રા વેદશ્રુતિં યથા।।

શૂદ્રરુ વેદશૃતિગાગિ હેગો હાગॆ અનર્હરુ નિન્ન ઈ અનાથ બાલॆયન્નુ કેળુત્તા નન્નન્નુ પીડિસુત્તારॆ.

01146017a તાં ચેદહં ન દિત્સેયં ત્વદ્ગુણૈરુપબૃંહિતાં।
01146017c પ્રમથ્યૈનાં હરેયુસ્તે હવિર્ધ્વાંક્ષા ઇવાધ્વરાત્।

નિન્ન સદ્ગુણગળિંદ સંવર્ધિતળાદ અવળન્નુ નાનુ કॊડલુ ઇષ્ટપડદિદ્દરॆ અવરુ કાગॆગળુ યજ્ઞદિંદ હવિસ્સન્નુ અપહરિસુવંતॆ ઇવળન્નુ બલાત્કારવાગિ અપહરિસિકॊંડુ હોગબહુદુ.

01146018a સંપ્રેક્ષમાણા પુત્રં તે નાનુરૂપમિવાત્મનઃ।
01146018c અનર્હવશમાપન્નામિમાં ચાપિ સુતાં તવ।।

નિનગॆ અનુરૂપનાગિ બॆળॆયદિદ્દ નિન્ન ઈ મગનન્નુ મત્તુ અનર્હર વશળાગુવ નિન્ન ઈ મગળન્નુ નોડિદ જનરુ નન્નન્નુ દૂરુત્તારॆ.

01146019a અવજ્ઞાતા ચ લોકસ્ય તથાત્માનમજાનતી।
01146019c અવલિપ્તૈર્નરૈર્બ્રહ્મન્મરિષ્યામિ ન સંશયઃ।।

અવલિપ્ત જનર મધ્યॆ ઈ લોકદલ્લિ નન્નન્નુ નાને ગુરુતિસલારદંતાગિ નિસ્સંશયવાગિયૂ સાયુત્તેનॆ.

01146020a તૌ વિહીનૌ મયા બાલૌ ત્વયા ચૈવ મમાત્મજૌ।
01146020c વિનશ્યેતાં ન સંદેહો મત્સ્યાવિવ જલક્ષયે।।

નિન્ન મત્તુ નન્નિંદ વિહીનરાદ, નિન્નિંદ નન્નલ્લિ હુટ્ટિદ ઈ ઇબ્બરુ મક્કળૂ નીરુ બત્તિહોદાગ સાયુવ મીનુગળંતॆ વિનાશરાગુત્તારॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંદેહવે ઇલ્લ.

01146021a ત્રિતયં સર્વથાપ્યેવં વિનશિષ્યત્યસંશયં।
01146021c ત્વયા વિહીનં તસ્માત્ત્વં માં પરિત્યક્તુમર્હસિ।।

ઈ રીતિ નિન્નિંદ વિહીનરાદ નાવુ મૂવરૂ સર્વથા વિનાશહॊંદુત્તેવॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંશયવે ઇલ્લ. આદુદરિંદ નીનુ નન્નન્નુ પરિત્યજિસુવુદુ ऒળ્ળॆયદુ.

01146022a વ્યુષ્ટિરેષા પરા સ્ત્રીણાં પૂર્વં ભર્તુઃ પરા ગતિઃ।
01146022c ન તુ બ્રાહ્મણ પુત્રાણાં વિષયે પરિવર્તિતું।।

બ્રાહ્મણ! ભર્તુવિન મॊદલે પરાગતિયન્નુ હॊંદુવુદુ સ્ત્રીયરિગॆ અત્યંત શ્રેષ્ઠ. પુત્રર આશ્રયદલ્લિ જીવિસુવુદુ સરિયલ્લ.

01146023a પરિત્યક્તઃ સુતશ્ચાયં દુહિતેયં તથા મયા।
01146023c બાંધવાશ્ચ પરિત્યક્તાસ્ત્વદર્થં જીવિતં ચ મે।।

નિનગાગિ નાનુ નન્ન મગ, મગળુ, બાંધવરુ મત્તુ નન્ન ઈ જીવવન્નૂ પરિત્યજિસલુ સિદ્ધળિદ્દેનॆ.

01146024a યજ્ઞૈસ્તપોભિર્નિયમૈર્દાનૈશ્ચ વિવિધૈસ્તથા।
01146024c વિશિષ્યતે સ્ત્રિયા ભર્તુર્નિત્યં પ્રિયહિતે સ્થિતિઃ।।

યજ્ઞ, તપસ્સુ, નિયમ, મત્તુ દાન ઈ ऎલ્લવુદક્કિંતલૂ નિત્યવૂ ભર્તૃવિન પ્રિયહિત નિરતળાગિરુવુદુ સ્ત્રીય વિશેષતॆ.

01146025a તદિદં યચ્ચિકીર્ષામિ ધર્મ્યં પરમસમ્મતં।
01146025c ઇષ્ટં ચૈવ હિતં ચૈવ તવ ચૈવ કુલસ્ય ચ।।

આદુદરિંદ નાનુ નિનગॆ હેળુત્તિરુવુદુ નિન્ન ઇષ્ટ, હિત મત્તુ કુલક્કॆ પરમ સમ્મત ધર્મ.

01146026a ઇષ્ટાનિ ચાપ્યપત્યાનિ દ્રવ્યાણિ સુહૃદઃ પ્રિયાઃ।
01146026c આપદ્ધર્મવિમોક્ષાય ભાર્યા ચાપિ સતાં મતં।।

આપદ્ધર્મદિંદ મોક્ષવન્નુ પડॆયલુ મક્કળુ, હણ, સુહૃદય પ્રિયરુ મત્તુ ભાર્યॆ બેકॆંદુ તિળિદિરુવવરુ અભિપ્રાય પડુત્તારॆ.

01146027a એકતો વા કુલં કૃત્સ્નમાત્મા વા કુલવર્ધન।
01146027c ન સમં સર્વમેવેતિ બુધાનામેષ નિશ્ચયઃ।।

કુલવર્ધન! ऒંદુ કડॆ સંપૂર્ણ કુલવન્નુ મત્તુ ઇન્નॊંદુ કડॆ તન્નન્નુ ઇરિસિ તુલનॆ માડિદરॆ અવॆલ્લવૂ સેરિ અવનન્નુ હોલુવુદિલ્લ ऎંદુ તિળિદવરુ હેળુત્તારॆ.

01146028a સ કુરુષ્વ મયા કાર્યં તારયાત્માનમાત્મના।
01146028c અનુજાનીહિ મામાર્ય સુતૌ મે પરિરક્ષ ચ।।

ઈ કॆલસવુ નન્નિંદલે નડॆયલિ. નીનુ નિન્નન્નુ ઉળિસિકો. નનગॆ હોગલિક્કॆ અનુમતિયન્નુ નીડુ. આર્ય! નન્ન ઈ મક્કળન્નુ પરિરક્ષિસુ.

01146029a અવધ્યાઃ સ્ત્રિયૈત્યાહુર્ધર્મજ્ઞા ધર્મનિશ્ચયે।
01146029c ધર્મજ્ઞાન્રાક્ષસાનાહુર્ન હન્યાત્સ ચ મામપિ।।

સ્ત્રીયન્નુ વધિસબારદॆંદુ ધર્મજ્ઞરુ ધર્મનિશ્ચયગળલ્લિ હેળુત્તારॆ. રાક્ષસરૂ ધર્મજ્ઞરિરુત્તારॆ. હાગાગિ અવનુ નન્નન્નુ કॊલ્લદॆયૂ ઇરબહુદુ.

01146030a નિઃસંશયો વધઃ પુંસાં સ્ત્રીણાં સંશયિતો વધઃ।
01146030c અતો મામેવ ધર્મજ્ઞ પ્રસ્થાપયિતુમર્હસિ।।

પુરુષનન્નુ કॊલ્લુત્તાનॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ સંશયવે ઇલ્લ. આદરॆ સ્ત્રીયન્નુ કॊલ્લુત્તાનॆ ऎન્નુવુદરલ્લિ અનુમાનવિદॆ. આદુદરિંદ ધર્મજ્ઞનાદ નીનુ નનગॆ હॊરડલુ અનુમતિયન્નુ નીડુ.

01146031a ભુક્તં પ્રિયાણ્યવાપ્તાનિ ધર્મશ્ચ ચરિતો મયા।
01146031c ત્વત્પ્રસૂતિઃ પ્રિયા પ્રાપ્તા ન માં તપ્સ્યત્યજીવિતં।।

નાનુ સાકષ્ટુ ભોગિસિદ્દેનॆ. સંતોષપટ્ટિદ્દેનॆ. ધર્મદલ્લિ નડॆદુકॊંડિદ્દેનॆ. મત્તુ નિન્નિંદ ઈ મુદ્દુ મક્કળન્નુ પડॆદિદ્દેનॆ. સાયલુ નનગॆ દુઃખવેનૂ આગુત્તિલ્લ.

01146032a જાતપુત્રા ચ વૃદ્ધા ચ પ્રિયકામા ચ તે સદા।
01146032c સમીક્ષ્યૈતદહં સર્વં વ્યવસાયં કરોમ્યતઃ।।

મક્કળ તાયિયાગિદ્દેનॆ. મુદિયાગુત્તિદ્દેનॆ. નિનગॆ પ્રિયવાદુદન્નુ માડબેકॆંદુ સદા યોચિસુત્તિદ્દॆ. હીગાગિ ઇવॆલ્લવન્નુ નોડિયે નાનુ ઈ નિર્ધારક્કॆ બંદિદ્દેનॆ.

01146033a ઉત્સૃજ્યાપિ ચ મામાર્ય વેત્સ્યસ્યન્યામપિ સ્ત્રિયં।
01146033c તતઃ પ્રતિષ્ઠિતો ધર્મો ભવિષ્યતિ પુનસ્તવ।।

આર્ય! નન્નન્નુ કળॆદુકॊંડરૂ કૂડ નિનગॆ અન્ય સ્ત્રીયરુ દॊરકુત્તારॆ. નિન્ન ધર્મવુ પુનઃ ચ્યુતિયાગુવુદિલ્લ.

01146034a ન ચાપ્યધર્મઃ કલ્યાણ બહુપત્નીકતા નૃણાં।
01146034c સ્ત્રીણામધર્મઃ સુમહાન્ભર્તુઃ પૂર્વસ્ય લંઘને।।

બહુપત્નિયરન્નુ વિવાહવાગુવુદુ પુરુષરિગॆ અધર્મવॆંદॆનિસિકॊળ્ળુવુદિલ્લ. આદરॆ મॊદલ ગંડનન્નુ બિટ્ટુ મદુવॆયાગુવુદુ સ્ત્રિયરિગॆ મહા અધર્મવॆનિસુત્તદॆ.

01146035a એતત્સર્વં સમીક્ષ્ય ત્વમાત્મત્યાગં ચ ગર્હિતં।
01146035c આત્માનં તારય મયા કુલં ચેમૌ ચ દારકૌ।।

ઇવॆલ્લવન્નૂ નોડિ મત્તુ નિનગॆ આત્મત્યાગવુ સરિયલ્લ ऎંદુ તિળિદુ નીનુ નિન્નન્નુ, કુલવન્નુ મત્તુ મક્કળન્નુ નન્ન મૂલકવે ઉળિસિકॊળ્ળબેકુ.””

01146036 વૈશંપાયન ઉવાચ।
01146036a એવમુક્તસ્તયા ભર્તા તાં સમાલિંગ્ય ભારત।
01146036c મુમોચ બાષ્પં શનકૈઃ સભાર્યો ભૃશદુઃખિતઃ।।

વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “ભારત! હીગॆ હેળિદ અવળન્નુ પતિયુ આલિંગિસિદનુ. પત્નિયૂ સેરિ ઇબ્બરૂ દુઃખ પીડિતરાગિ ऒંદે સમનॆ કણ્ણીરિટ્ટરુ.”

સમાપ્તિ

ઇતિ શ્રી મહાભારતે આદિપર્વણિ બકવધપર્વણિ ચતુશડ્વારિંશદધિકશતતમોઽધ્યાય:।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ આદિપર્વદલ્લિ બકવધપર્વદલ્લિ નૂરાનલ્વત્તારનॆય અધ્યાયવુ.