પ્રવેશ
।। ઓં ઓં નમો નારાયણાય।। શ્રી વેદવ્યાસાય નમઃ ।।
શ્રી કૃષ્ણદ્વૈપાયન વેદવ્યાસ વિરચિત
શ્રી મહાભારત
આદિ પર્વ
જતુગૃહદાહ પર્વ
અધ્યાય 134
સાર
વારણાવતદલ્લિ પાંડવર સ્વાગત, સત્કાર; પુરોચનનિંદ ઉડુગॊરॆયાગિ પડॆદ અરગિન મનॆય પ્રવેશ (1-12). સંશયપટ્ટ યુધિષ્ઠિર-ભીમર સંવાદ (13-28).
01134001 વૈશંપાયન ઉવાચ।
01134001a તતઃ સર્વાઃ પ્રકૃતયો નગરાદ્વારણાવતાત્।
01134001c સર્વમંગલસંયુક્તા યથાશાસ્ત્રમતંદ્રિતાઃ।।
01134002a શ્રુત્વાગતાન્પાંડુપુત્રાન્નાનાયાનૈઃ સહસ્રશઃ।
01134002c અભિજગ્મુર્નરશ્રેષ્ઠાં શ્રુત્વૈવ પરયા મુદા।।
વૈશંપાયનનુ હેળિદનુ: “વારણાવતદ સર્વ પૌરજનરૂ નરશ્રેષ્ઠ પાંડુપુત્રરુ બંદિદ્દારॆંદુ કેળિદॊડનॆ અતિ સંતોષદિંદ નાના વાહનગળલ્લિ સહસ્રારુ સંખ્યॆગળલ્લિ શાસ્ત્રગળલ્લિ હેળિદ ऎલ્લ મંગલ વસ્તુગળન્નુ તॆગॆદુકॊંડુ નગરદિંદ હॊરબંદરુ.
01134003a તે સમાસાદ્ય કૌંતેયાન્વારણાવતકા જનાઃ।
01134003c કૃત્વા જયાશિષઃ સર્વે પરિવાર્યોપતસ્થિરે।।
વારણાવતક જનરુ કૌંતેયરન્નુ તલુપિ સર્વરૂ અવરન્નુ ગૌરવદિંદ સુત્તુવરॆદુ જયઘોષગૈદરુ.
01134004a તૈર્વૃતઃ પુરુષવ્યાઘ્રો ધર્મરાજો યુધિષ્ઠિરઃ।
01134004c વિબભૌ દેવસંકાશો વજ્રપાણિરિવામરૈઃ।।
અવરિંદ આવૃત પુરુષવ્યાઘ્ર ધર્મરાજ યુધિષ્ઠિરનુ અમરર મધ્યॆ દેવસંકાશ વજ્રપાણિયંતॆ કંગॊળિસિદનુ.
01134005a સત્કૃતાસ્તે તુ પૌરૈશ્ચ પૌરાન્સત્કૃત્ય ચાનઘાઃ।
01134005c અલંકૃતં જનાકીર્ણં વિવિશુર્વારણાવતં।।
પૌરરિંદ સત્કૃતરાદ મત્તુ પૌરરન્નુ સત્કરિસિદ આ અનઘરુ અલંકૃત જનસંકીર્ણ વારણાવતવન્નુ પ્રવેશિસિદરુ.
01134006a તે પ્રવિશ્ય પુરં વીરાસ્તૂર્ણં જગ્મુરથો ગૃહાન્।
01134006c બ્રાહ્મણાનાં મહીપાલ રતાનાં સ્વેષુ કર્મસુ।।
01134007a નગરાધિકૃતાનાં ચ ગૃહાણિ રથિનાં તથા।
01134007c ઉપતસ્થુર્નરશ્રેષ્ઠા વૈશ્યશૂદ્રગૃહાનપિ।।
મહીપાલ! પુરવન્નુ પ્રવેશિસિદ કૂડલે આ વીરરુ તમ્મ કર્મગળલ્લિ નિરત બ્રાહ્મણર મનॆગળિગॆ ભॆટ્ટિયિટ્ટરુ. હાગॆયે નગરદ અધિકારિગળ મત્તુ રથિગળ મનॆગળિગॆ હોદરુ. ઈ નરશ્રેષ્ઠરુ વૈશ્ય મત્તુ શૂદ્રર મનॆગળિગૂ ભॆટ્ટિયન્નિત્તરુ.
01134008a અર્ચિતાશ્ચ નરૈઃ પૌરૈઃ પાંડવા ભરતર્ષભાઃ।
01134008c જગ્મુરાવસથં પશ્ચાત્પુરોચનપુરસ્કૃતાઃ।।
પૌરજનરિંદ પૂજિસિલ્પટ્ટ નંતર ભરતર્ષભ પાંડવરુ તમ્મ વસતિગૃહક્કॆ તॆરળિ અલ્લિ પુરોચનનિંદ સ્વાગતિસલ્પટ્ટરુ.
01134009a તેભ્યો ભક્ષ્યાન્નપાનાનિ શયનાનિ શુભાનિ ચ।
01134009c આસનાનિ ચ મુખ્યાનિ પ્રદદૌ સ પુરોચનઃ।।
પુરોચનનુ અવરિગॆ ભક્ષ્યાન્નગળન્નૂ, પાનીયગળન્નૂ, સુંદર હાસિગॆગળન્નૂ મત્તુ મુખ્ય આસનગળન્નૂ ઇત્તનુ.
01134010a તત્ર તે સત્કૃતાસ્તેન સુમહાર્હપરિચ્છદાઃ।
01134010c ઉપાસ્યમાનાઃ પુરુષૈરૂષુઃ પુરનિવાસિભિઃ।।
અલ્લિ અવરુ તમ્મ રાજપરિચારકરॊંદિગॆ અવનિંદ સત્કૃતરાગિ પુરનિવાસિગળ સેવॆગળॊંદિગॆ વાસિસિદરુ.
01134011a દશરાત્રોષિતાનાં તુ તત્ર તેષાં પુરોચનઃ।
01134011c નિવેદયામાસ ગૃહં શિવાખ્યમશિવં તદા।।
અલ્લિ અવરુ હત્તુ દિનગળુ ઇરલાગિ પુરોચનનુ અશુભવાદરૂ શિવ ऎંદુ કરॆયલ્પટ્ટ ગૃહવન્નુ ઉડુગॊરॆયાગિત્તનુ.
01134012a તત્ર તે પુરુષવ્યાઘ્રા વિવિશુઃ સપરિચ્છદાઃ।
01134012c પુરોચનસ્ય વચનાત્કૈલાસમિવ ગુહ્યકાઃ।।
પુરોચનન વચનદંતॆ આ પુરુષવ્યાઘ્રરુ તમ્મ પરિચારકરॊંદિગॆ ગુહ્યકરુ કૈલાસવન્નુ પ્રવેશિસુવંતॆ આ મનॆયન્નુ પ્રવેશિસિદરુ.
01134013a તત્ત્વગારમભિપ્રેક્ષ્ય સર્વધર્મવિશારદઃ।
01134013c ઉવાચાગ્નેયમિત્યેવં ભીમસેનં યુધિષ્ઠિરઃ।
01134013e જિઘ્રન્સોમ્ય વસાગંધં સર્પિર્જતુવિમિશ્રિતં।।
આદરॆ સર્વધર્મવિશારદ યુધિષ્ઠિરનુ આ મનॆયન્નુ પરીક્ષિસિ ભીમસેનનિગॆ “બॆણ્ણॆ મત્તુ લાક્ષગળિંદ મિશ્રિત કॊબ્બિન વાસનॆ બરુત્તિરુવ ઇદુ ऒંદુ અગ્નિજાલ!” ऎંદુ હેળિદનુ.
01134014a કૃતં હિ વ્યક્તમાગ્નેયમિદં વેશ્મ પરંતપ।
01134014c શણસર્જરસં વ્યક્તમાનીતં ગૃહકર્મણિ।
01134014e મુંજબલ્વજવંશાદિ દ્રવ્યં સર્વં ઘૃતોક્ષિતં।।
“પરંતપ! બॆંકિયલ્લિ સુટ્ટુ ભસ્મમાડુવુદક્કાગિયે ઈ મનॆયન્નુ નિર્મિસિદ્દારॆ ऎન્નુવુદુ વ્યક્તવાગુત્તદॆ. મનॆયન્નુ કટ્ટુવુદક્કॆ બળસિદ શણ, સર્જ, ગન્નॆ, હુલ્લુ, તॊગટॆ મત્તુ બિદિરુ ऎલ્લવન્નૂ તુપ્પદલ્લિ તોયિસિદ્દારॆ ऎન્નુવુદૂ વ્યક્તવાગુત્તદॆ.
01134015a શિલ્પિભિઃ સુકૃતં હ્યાપ્તૈર્વિનીતૈર્વેશ્મકર્મણિ।
01134015c વિશ્વસ્તં મામયં પાપો દગ્ધુકામઃ પુરોચનઃ।।
અવર વૃત્તિયન્નુ ચॆન્નાગિ તિળિદિરુવ શિલ્પિગળે ઇદન્નુ નિર્મિસિદ્દારॆ ऎન્નુવુદુ સત્ય. નાનુ નિશ્ચિંતॆયિંદિરુવાગ પાપિ પુરોચનનુ નન્નન્નુ સુટ્ટુહાકલુ બયસિદ્દાનॆ.
01134016a ઇમાં તુ તાં મહાબુદ્ધિર્વિદુરો દૃષ્ટવાંસ્તદા।
01134016c આપદં તેન માં પાર્થ સ સંબોધિતવાન્પુરા।।
પાર્થ! ઇદન્ને આ મહાબુદ્ધિ વિદુરનુ મॊદલે વીક્ષિસિ ઇદર કુરિતુ ऎચ્ચરિકॆય માતુગળન્નાડિદ્દ.
01134017a તે વયં બોધિતાસ્તેન બુદ્ધવંતોઽશિવં ગૃહં।
01134017c આચાર્યૈઃ સુકૃતં ગૂઢૈર્દુર્યોધનવશાનુગૈઃ।।
અવનુ મॊદલે નમગॆ ऎચ્ચરિકॆ નીડિદ્દુદરિંદ ઈગ નમગॆ ઈ મનॆયુ અશુભવાદદ્દુ મત્તુ દુર્યોધનન વશદલ્લિદ્દુ અવનિગॆ વિધેયરાગિરુવ ગૂઢ કર્મિગળુ ઇદન્નુ નિર્મિસિદ્દારॆ ऎન્નુવુદુ તિળિદિદॆ.”
01134018 ભીમ ઉવાચ।
01134018a યદિદં ગૃહમાગ્નેયં વિહિતં મન્યતે ભવાન્।
01134018c તત્રૈવ સાધુ ગચ્છામો યત્ર પૂર્વોષિતા વયં।।
ભીમનુ હેળિદનુ: “ઈ મનॆયુ અગ્નિજાલવાગિ નિર્મિતવાગિદॆ ऎંદુ નિન્ન અભિપ્રાયવાદરॆ નાવુ મॊદલે વાસિસુત્તિદ્દ મનॆગॆ હોગુવુદુ ऒળ્ળॆયદુ.”
01134019 યુધિષ્ઠિર ઉવાચ।
01134019a ઇહ યત્તૈર્નિરાકારૈર્વસ્તવ્યમિતિ રોચયે।
01134019c નષ્ટૈરિવ વિચિન્વદ્ભિર્ગતિમિષ્ટાં ધ્રુવામિતઃ।।
યુધિષ્ઠિરનુ હેળિદનુ: “ઇલ્લ. નાવુ એનૂ તિળિયદવરંતॆ ઉત્સાહદિંદ, નાશવાગુત્તેવો ऎન્નુવ હાગॆ ઇલ્લિયે ઇદ્દુકॊંડુ ઇલ્લિંદ તપ્પિસિકॊળ્ળુવ નિર્દિષ્ઠ માર્ગવન્નુ હુડુકબેકુ ऎંદુ નનગન્નિસુત્તદॆ.
01134020a યદિ વિંદેત ચાકારમસ્માકં હિ પુરોચનઃ।
01134020c શીઘ્રકારી તતો ભૂત્વા પ્રસહ્યાપિ દહેત નઃ।।
એકॆંદરॆ પુરોચનનુ નમગॆ ઇદॆલ્લ તિળિદિદॆ ऎંદુ યોચિસિદરॆ શીઘ્રદલ્લિયે કાર્યવॆસગિ નમ્મન્નુ સુટ્ટુ સાયિસુત્તાનॆ.
01134021a નાયં બિભેત્યુપક્રોશાદધર્માદ્વા પુરોચનઃ।
01134021c તથા હિ વર્તતે મંદઃ સુયોધનમતે સ્થિતઃ।।
સુયોધનન અનુમતિયંતॆ નડॆયુત્તિરુવ મૂઢ પુરોચનનુ યાવુદે રીતિય અધર્મ મત્તુ ઉપક્રોશદિંદ હિંજરિયુવુદિલ્લ.
01134022a અપિ ચેહ પ્રદગ્ધેષુ ભીષ્મોઽસ્માસુ પિતામહઃ।
01134022c કોપં કુર્યાત્કિમર્થંવા કૌરવાન્કોપયેત સઃ।
01134022e ધર્મ ઇત્યેવ કુપ્યેત તથાન્યે કુરુપુંગવાઃ।।
નાવુ સુટ્ટુ ભસ્મવાદાગ પિતામહ ભીષ્મ અથવા ઇતર કૌરવરુ કુપિતરાગુત્તારો ઇલ્લવો ऎન્નુવુદુ પ્રશ્નॆ. ધર્મપૂરકવાગિ અવનુ મત્તુ અન્ય કુરુપુંગવરુ સિટ્ટિગેળલૂ બહુદુ.
01134023a વયં તુ યદિ દાહસ્ય બિભ્યતઃ પ્રદ્રવેમ હિ।
01134023c સ્પશૈર્નો ઘાતયેત્સાર્વાન્રાજ્યલુબ્ધઃ સુયોધનઃ।।
આદરॆ બॆંકિય ભયદિંદ નાવુ પલાયન માડિદરॆ રાજ્યલુબ્ધ સુયોધનનુ નમ્મॆલ્લરન્નૂ તન્ન ગૂઢાચારિગળ મૂલક સાયિસુત્તાનॆ.
01134024a અપદસ્થાન્પદે તિષ્ઠન્નપક્ષાન્પક્ષસંસ્થિતઃ।
01134024c હીનકોશાન્મહાકોશઃ પ્રયોગૈર્ઘાતયેદ્ધ્રુવં।।
અવનિગॆ સ્થાનમાનગળિવॆ, નમગॆ સ્થાનમાનગળિલ્લ. અવનિગॆ તન્ન પક્ષદવરુ ऎન્નુવુવરિદ્દારॆ, નમગॆ નમ્મવરુ યારૂ ઇલ્લ. અવનિગॆ મહાકોશવે ઇદॆ. નમગॆ કોશવે ઇલ્લ. નિર્દિષ્ઠવાગિયૂ અવનુ નમ્મન્નુ સંહરિસબલ્લ.
01134025a તદસ્માભિરિમં પાપં તં ચ પાપં સુયોધનં।
01134025c વંચયદ્ભિર્નિવસ્તવ્યં ચન્નવાસં ક્વ ચિત્ક્વ ચિત્।।
આદુદરિંદ ઈ પાપિયન્નૂ મત્તુ પાપિ સુયોધનન્નૂ વંચિસિ નાવુ ऎલ્લિયે વાસિસુત્તિરલિ ગૂઢવાગિ વાસિસબેકુ.
01134026a તે વયં મૃગયાશીલાશ્ચરામ વસુધામિમાં।
01134026c તથા નો વિદિતા માર્ગા ભવિષ્યંતિ પલાયતાં।।
નાવુ બેટॆગારરંતॆ ભૂમિયન્નॆલ્લા સુત્તોણ. ઇદરિંદ ભવિષ્યદલ્લિ પલાયનગૈયલુ ऎલ્લ માર્ગગળૂ નમગॆ તિળિયુત્તવॆ.
01134027a ભૌમં ચ બિલમદ્યૈવ કરવામ સુસંવૃતં।
01134027c ગૂઢોચ્છ્વસાન્ન નસ્તત્ર હુતાશઃ સંપ્રધક્ષ્યતિ।।
ચॆન્નાગિ મુચ્ચલ્પટ્ટ ऒંદુ બિલવન્નુ ભૂમિયલ્લિ અગॆયબેકુ; અલ્લિ અડગિ કॊંડરॆ બॆંકિયુ નમ્મન્નુ સુડુવુદિલ્લ.
01134028a વસતોઽત્ર યથા ચાસ્માન્ન બુધ્યેત પુરોચનઃ।
01134028c પૌરો વાપિ જનઃ કશ્ચિત્તથા કાર્યમતંદ્રિતૈઃ।।
નાવુ ઇલ્લિ વાસિસુત્તિરુવાગ પુરોચનનિગાગલી અથવા ઇતર પૌર જનરિગાગલી તિળિયદંતॆ ऎલ્લ જાગરૂકતॆયન્નૂ વહિસોણ.””
સમાપ્તિ
ઇતિ શ્રી મહાભારતે આદિપર્વણિ જતુગૃહદાહપર્વણિ ભીમસેનયુધિષ્ઠિરસંવાદે ચતુસ્ત્રિંશદધિકશતતમોઽધ્યાયઃ।।
ઇદુ શ્રી મહાભારતદલ્લિ આદિપર્વદલ્લિ જતુગૃહદાહ પર્વદલ્લિ ભીમસેનયુધિષ્ઠિરસંવાદ ऎન્નુવ નૂરામૂવત્ત્નાલ્કનॆય અધ્યાયવુ.