ప్రవేశ
।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।
శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత
శ్రీ మహాభారత
ఆది పర్వ
సంభవ పర్వ
అధ్యాయ 111
సార
పాండువిన తపస్సు (1-10). మక్కళిల్లదే పరితపిసుత్తిద్ద పాండువిగె ఋషిగళు అవను దేవోపమ మక్కళన్ను పడెయుత్తానె ఎందు తమ్మ దివ్యదృష్టియింద కండు హేళువుదు (11-20). పాండువు అత్యుత్తమ బ్రాహ్మణనింద మక్కళన్ను పడెయువంతె కుంతిగె హేళువుదు (21-36).
01111001 వైశంపాయన ఉవాచ।
01111001a తత్రాపి తపసి శ్రేష్ఠే వర్తమానః స వీర్యవాన్।
01111001c సిద్ధచారణసంఘానాం బభూవ ప్రియదర్శనః।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “అల్లియూ కూడ శ్రేష్ఠ తపోనిరత ఆ వీరను అల్లిరువ సిద్ధ చారణగణగళ ప్రియదర్శననాదను.
01111002a శుశ్రూషురనహంవాదీ సంయతాత్మా జితేంద్రియః।
01111002c స్వర్గం గంతుం పరాక్రాంతః స్వేన వీర్యేణ భారత।।
విధేయ, అహంవాదియల్లద, సంయతాత్మ, జితేంద్రియ భారతను తన్నదే వీర్యదింద స్వర్గద దారియన్ను గళిసిదను.
01111003a కేషాం చిదభవద్భ్రాతా కేషాం చిదభవత్సఖా।
01111003c ఋషయస్త్వపరే చైనం పుత్రవత్పర్యపాలయన్।।
కెలవరిగె సహోదరనాగిద్దను; ఇన్ను కెలవరిగె సఖనాగిద్దను. ఇన్ను కెలవు ఋషిగళు అవనన్ను పుత్రనంతె పరిపాలిసుత్తిద్దరు.
01111004a స తు కాలేన మహతా ప్రాప్య నిష్కల్మషం తపః।
01111004c బ్రహ్మర్షిసదృశః పాండుర్బభూవ భరతర్షభ।।
ఆ భరతర్షభ పాండువు బహళ కాలద నంతర తన్న నిష్కల్మశ తపస్సినింద బ్రహ్మర్షి సదృశ్యతెయన్ను హొందిదను.
01111005a స్వర్గపారం తితీర్షన్స శతశృంగాదుదమ్ముఖః।
01111005c ప్రతస్థే సహ పత్నీభ్యామబ్రువంస్తత్ర తాపసాః।
01111005e ఉపర్యుపరి గచ్ఛంతః శైలరాజముదఙ్ముఖాః।।
01111006a దృష్టవంతో గిరేరస్య దుర్గాన్దేశాన్బహూన్వయం।
01111006c ఆక్రీడభూతాన్దేవానాం గంధర్వాప్సరసాం తథా।।
01111007a ఉద్యానాని కుబేరస్య సమాని విషమాణి చ।
01111007c మహానదీనితంబాంశ్చ దుర్గాంశ్చ గిరిగహ్వరాన్।।
స్వర్గద తీరవన్ను సేరలిచ్ఛిసిద అవను పత్నియరన్నొడగొండు శతశృంగవన్ను మేలేరి ఉత్తరాభిముఖనాగి హొరటను. ఆగ అల్లిద్ద తాపసిగళు అవనిగె హేళిదరు: “ఈ పర్వత రాజన మేలె హత్తి హోగుత్తిద్దంతె నావు దేవతెగళు, గంధర్వరు మత్తు అప్సరెయరు క్రీడిసువ అసాద్య గిరి-తప్పలుగళన్నూ, ఏరు పేరుగళ కుబేరన ఉద్యానగళన్ను, ధుముకుత్తిరువ మహానదిగళు, దుర్గ-గిరిగళు మత్తు గుహెగళన్ను నోడిద్దేవె.
01111008a సంతి నిత్యహిమా దేశా నిర్వృక్షమృగపక్షిణః।
01111008c సంతి కే చిన్మహావర్షా దుర్గాః కే చిద్దురాసదాః।।
అల్లి మర, మృగ-పక్షిగళ్యావువూ వాసిసదంథహ నిత్యవూ హిమదింద కూడిద ప్రదేశగళివె. మత్తు అల్లి కష్టకర మార్గగళన్ను హొందిద విశాల ప్రదేశగళూ ఇవె.
01111009a అతిక్రామేన్న పక్షీ యాన్కుత ఏవేతరే మృగాః।
01111009c వాయురేకోఽతిగాద్యత్ర సిద్ధాశ్చ పరమర్షయః।।
01111010a గచ్ఛంత్యౌ శైలరాజేఽస్మిన్రాజపుత్ర్యౌ కథం త్విమే।
01111010c న సీదేతామదుఃఖార్హే మా గమో భరతర్షభ।।
పక్షిగళు కూడ అదన్ను దాటి హారలు శక్యవిల్ల, ఇన్ను ప్రాణిగళాదరూ హేగె? వాయు మాత్ర హోగబల్ల అల్లిగె సిద్ధరు మత్తు పరమ ఋషిగళు హోగబల్లరు. హాగిరువాగ, ఈ ఈర్వరు రాజపుత్రియరు హేగె తానె ఈ పర్వతవన్ను పారు మాడియారు? అవరు ఈ కష్టగళిగె అర్హరల్ల. హోగబేడ, భరతర్షభ!”
01111011 పాండురువాచ।
01111011a అప్రజస్య మహాభాగా న ద్వారం పరిచక్షతే।
01111011c స్వర్గే తేనాభితప్తోఽహమప్రజస్తద్బ్రవీమి వః।।
పాండువు హేళిదను: “మహాభాగరే! మక్కళిల్లదవనిగె స్వర్గద బాగిలు తెరెయువుదిల్లవెందు హేళుత్తారె. ఆదుదరింద మక్కళిల్లద నాను తుంబా చింతెగొళగాగిద్దేనె. నిమగె హేళుత్తిద్దేనె.
01111012a ఋణైశ్చతుర్భిః సంయుక్తా జాయంతే మనుజా భువి।
01111012c పితృదేవర్షిమనుజదేయైః శతసహస్రశః।।
భూమియల్లి పితృ, దేవ, ఋషి మత్తు మనుష్య ఈ నాల్వర నూరారు సహస్రారు ఋణగళన్ను తీరిసలు మనుష్యనిగె మక్కళు హుట్టుత్తారె.
01111013a ఏతాని తు యథాకాలం యో న బుధ్యతి మానవః।
01111013c న తస్య లోకాః సంతీతి ధర్మవిద్భిః ప్రతిష్ఠితం।।
ఇవుగళన్ను యథాకాలదల్లి యారు నడెసికొళ్ళువుదిల్లవో అవనిగె లోకగళు దొరెయువుదిల్ల ఎందు ధర్మవన్ను తిళిదవరు నిరూపిసిద్దారె.
01111014a యజ్ఞైశ్చ దేవాన్ప్రీణాతి స్వాధ్యాయతపసా మునీన్।
01111014c పుత్రైః శ్రాద్ధైః పితౄంశ్చాపి ఆనృశంస్యేన మానవాన్।।
యజ్ఞగళింద దేవతెగళు, స్వాధ్యాయ మత్తు తపస్సుగళింద మునిగళు, పుత్రరు మత్తు శ్రాద్ధగళింద పితృగళు, మత్తు అనుకంపదింద మానవరు సంతుష్టగొళ్ళుత్తారె.
01111015a ఋషిదేవమనుష్యాణాం పరిముక్తోఽస్మి ధర్మతః।
01111015c పిత్ర్యాదృణాదనిర్ముక్తస్తేన తప్యే తపోధనాః।।
ధర్మద ప్రకార నాను ఋషి, దేవ మత్తు మనుష్యర ఋణగళింద పరిముక్తనాగిద్దేనె. తపోధనరే! నానిన్నూ పితృగళ ఋణదింద ముక్తనాగిల్ల ఎందు బేయుత్తిద్దేనె.
01111016a దేహనాశే ధ్రువో నాశః పితౄణామేష నిశ్చయః।
01111016c ఇహ తస్మాత్ప్రజాహేతోః ప్రజాయంతే నరోత్తమాః।।
నన్న దేహనాశదింద పితృగళూ కూడ నాశహొందుత్తారె ఎందు నిశ్చయ. మక్కళన్ను పడెయలోసుగవే నరోత్తమరు జన్మతాళుత్తారె.
01111017a యథైవాహం పితుః క్షేత్రే సృష్టస్తేన మహాత్మనా।
01111017c తథైవాస్మిన్మమ క్షేత్రే కథం వై సంభవేత్ప్రజా।।
నన్న తందెయ క్షేత్రదల్లి నాను హేగె మహాత్మనింద హుట్టిదెనో అదే రీతి నన్న క్షేత్రదల్లియూ మక్కళన్ను హేగె పడెయబహుదు?”
01111018 తాపసా ఊచుః।
01111018a అస్తి వై తవ ధర్మాత్మన్విద్మ దేవోపమం శుభం।
01111018c అపత్యమనఘం రాజన్వయం దివ్యేన చక్షుషా।।
తాపసరు హేళిదరు: “ధర్మాత్మ! అనఘ! నినగె దేవోపమ సుందర మక్కళాగుత్తారెందు నమ్మ దివ్య దృష్టియింద తిళిదిద్దేవె.
01111019a దైవదిష్టం నరవ్యాఘ్ర కర్మణేహోపపాదయ।
01111019c అక్లిష్టం ఫలమవ్యగ్రో విందతే బుద్ధిమాన్నరః।।
నరవ్యాఘ్ర! తన్న కర్మగళింద తందుకొండ దైవాదిష్ట కష్టదల్లియూ బుద్ధివంత మనుష్యను ఉత్తమ ఫలవన్ను హుడుకుత్తానె.
01111020a తస్మిన్దృష్టే ఫలే తాత ప్రయత్నం కర్తుమర్హసి।
01111020c అపత్యం గుణసంపన్నం లబ్ధ్వా ప్రీతిమవాప్స్యసి।।
మగూ! కాణుత్తిరువ ఆ ఫలక్కాగి నీను ప్రయత్న మాడలే బేకు. గుణసంపన్న మక్కళన్ను పడెదు నీను సంతోషవన్ను హొందుత్తీయె.””
01111021 వైశంపాయన ఉవాచ।
01111021a తత్ శ్రుత్వా తాపసవచః పాండుశ్చింతాపరోఽభవత్।
01111021c ఆత్మనో మృగశాపేన జానన్నుపహతాం క్రియాం।।
వైశంపాయనను హేళిదను: “తపస్విగళ ఆ మాతుగళన్ను కేళి, జింకెయ శాపదింద తాను ఆ కెలసవన్ను మాడలిక్కాగువుదిల్ల ఎందు తిళిదిద్ద పాండువు చింతాపరనాదను.
01111022a సోఽబ్రవీద్విజనే కుంతీం ధర్మపత్నీం యశస్వినీం।
01111022c అపత్యోత్పాదనే యోగమాపది ప్రసమర్థయన్।।
01111023a అపత్యం నామ లోకేషు ప్రతిష్ఠా ధర్మసంహితా।
01111023c ఇతి కుంతి విదుర్ధీరాః శాశ్వతం ధర్మమాదితః।।
అవను ఏకాంతదల్లి తన్న ధర్మపత్ని, యశస్వినీ కుంతియల్లి హేళిదను: “మక్కళన్ను పడెయువ హలవారు రీతిగళన్ను హేళలాగిదె. అపత్య ఎంబ హెసరే ధర్మసంహితగళల్లి లోకగళల్లి నడెదుకొండు బరుత్తిదె. కుంతి! హీగె మొదలినిందరూ శాశ్వత ధర్మవన్ను తిళిద ధీరరు తిళిదిద్దారె.
01111024a ఇష్టం దత్తం తపస్తప్తం నియమశ్చ స్వనుష్తితః।
01111024c సర్వమేవానపత్యస్య న పావనమిహోచ్యతే।।
తానాగియే దానవాగి కొట్టిద్దుదు, తపిసిద తపస్సు, తానాగియే అనుష్ఠానగొళిసికొండ నియమగళు, ఇవెల్లవూ మక్కళిల్లదవనన్ను పావనగొళిసువుదిల్ల.
01111025a సోఽహమేవం విదిత్వైతత్ప్రపశ్యామి శుచిస్మితే।
01111025c అనపత్యః శుభాఽల్లోకాన్నావాప్స్యామీతి చింతయన్।।
ఇవెల్లవన్నూ తిళిద నాను ముందినదన్ను యోచిసుత్తిద్దేనె. శుచిస్మితే! మక్కళిల్లదవను శుభ లోకగళన్ను హొందువుదిల్ల ఎందు చింతిసుత్తిద్దేనె.
01111026a మృగాభిశాపాన్నష్టం మే ప్రజనం హ్యకృతాత్మనః।
01111026c నృశంసకారిణో భీరు యథైవోపహతం తథా।।
నానే మాడిద కర్మదింద జింకెయ శాపక్కొళగాగి మక్కళన్ను పడెయువ శక్తియన్ను కళెదుకొండిద్దేనె. భీరు! ఈ రీతి క్రూర కర్మదింద నాను హతనాగిద్దేనె.
01111027a ఇమే వై బంధుదాయాదాః షట్పుత్రా ధర్మదర్శనే।
01111027c షడేవాబంధుదాయాదాః పుత్రాస్తాంశృణు మే పృథే।।
ధర్మదర్శనద ప్రకార ఒట్టు ఆరు ప్రకారద పుత్రరు బంధు-దాయాదిగళు ఆగబల్లరు మత్తు ఇన్ను ఆరు ప్రకారద పుత్రరు బంధు దయాదిగళు ఎన్నిసికొళ్ళలారరు. పృథే! అవుగళ కురితు హేళుత్తేనె కేళు.
01111028a స్వయంజాతః ప్రణీతశ్చ పరిక్రీతశ్చ యః సుతః।
01111028c పౌనర్భవశ్చ కానీనః స్వైరిణ్యాం యశ్చ జాయతే।।
తనగే హుట్టిద, బేరెయవరు కొట్ట, క్రయక్కె ఖరీదిసిద, తన్న విధవెయల్లి హుట్టిద, వివాహక్కె మొదలే పత్నియల్లి హుట్టిద మత్తు వేశ్యెయల్లి హుట్టిద మగను బంధు దాయాదియాగబల్లను.
01111029a దత్తః క్రీతః కృత్రిమశ్చ ఉపగచ్ఛేత్స్వయం చ యః।
01111029c సహోదో జాతరేతాశ్చ హీనయోనిధృతశ్చ యః।।
బేరెయవరిగె కొట్ట, మారిద, కృత్రిమవాగి హుట్టిద, తానాగియే హుట్టిద, గొత్తిల్లదవనిగె హుట్టిద, హీనయోనియల్లి హుట్టిద మగను బంధు దాయాది ఎన్నిసికొళ్ళలార.
01111030a పూర్వపూర్వతమాభావే మత్వా లిప్సేత వై సుతం।
01111030c ఉత్తమాదవరాః పుంసః కాంక్షంతే పుత్రమాపది।।
మొదలినింద ప్రారంభిసి కొనెయవరెగె మక్కళన్ను పడెయలు ప్రయత్నిసబేకు. పుత్రరన్ను పడెయలు బయసిదవరు ఉత్తమ మత్తు శ్రేష్ఠరింద పుత్రరన్ను పడెయబేకు.
01111031a అపత్యం ధర్మఫలదం శ్రేష్ఠం విందంతి సాధవః।
01111031c ఆత్మశుక్రాదపి పృథే మనుః స్వాయంభువోఽబ్రవీత్।।
పృథా! స్వాయంభు మనువు హేళిదంతె సాధుగళు తమ్మ వీర్యదింద హుట్టదిద్దరూ మక్కళన్ను ధర్మఫలదాయకరెందూ శ్రేష్ఠరెందూ తిళియుత్తారె.
01111032a తస్మాత్ప్రహేష్యాంయద్య త్వాం హీనః ప్రజననాత్స్వయం।
01111032c సదృశాచ్శ్రేయసో వా త్వం విద్ధ్యపత్యం యశస్విని।।
ఆదుదరింద స్వయం మక్కళన్ను పడెయలు అశక్యనాద నాను నన్న యశస్విని పత్నియాద నిన్నన్ను ఇందు కళుహిసుత్తిద్దేనె. నన్న సరిసమనాద అథవా ననగింథలూ శ్రేష్ఠనాద యారిందలాదరూ ననగె ఒందు మగువన్ను పడెదుకొండు బా.
01111033a శృణు కుంతి కథాం చేమాం శారదండాయనీం ప్రతి।
01111033c యా వీరపత్నీ గురుభిర్నియుక్తాపత్యజన్మని।।
కుంతి! హిరియరింద మక్కళన్ను పడెయలు నియుక్తగొండ ఆ వీరపత్ని శారదండాయనియ కథెయన్ను కేళు.
01111034a పుష్పేణ ప్రయతా స్నాతా నిశి కుంతి చతుష్పథే।
01111034c వరయిత్వా ద్విజం సిద్ధం హుత్వా పుంసవనేఽనలం।।
01111035a కర్మణ్యవసితే తస్మిన్సా తేనైవ సహావసత్।
01111035c తత్ర త్రీంజనయామాస దుర్జయాదీన్మహారథాన్।।
కుంతి! అవళు స్నాతళాగి రాత్రియల్లి నాల్కు రస్తెగళు కూడువల్లి ఒందు హూవన్నిత్తు ఓర్వ సిద్ధ ద్విజనన్ను వరిసిదళు. మగనిగాగి అగ్నియల్లి ఆహుతి కర్మగళన్ను పూరైసి అవళు అవన జొతె వాసిసిదళు. అవను అవళల్లి దుర్జయనే మొదలాద మూరు మహారథిగళన్ను పడెదను.
01111036a తథా త్వమపి కల్యాణి బ్రాహ్మణాత్తపసాధికాత్।
01111036c మన్నియోగాద్యత క్షిప్రమపత్యోత్పాదనం ప్రతి।।
కల్యాణి! నీనూ కూడ హాగె నన్న అప్పణెయంతె తపస్సినల్లి అత్యుత్తమ బ్రాహ్మణనింద ఇందు బేగనే మగనన్ను పడెయబేకు.””
సమాప్తి
ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆదిపర్వణి సంభవపర్వణి పాండుపృథాసంవాదే ఏకాదశాధికశతతమోఽధ్యాయః।।
ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి ఆదిపర్వదల్లి సంభవ పర్వదల్లి పాండుపృథాసంవాద ఎన్నువ నూరాహన్నొందనెయ అధ్యాయవు.