प्रवेश
।। ओं ओं नमो नारायणाय।। श्री वेदव्यासाय नमः ।।
श्री कृष्णद्वैपायन वेदव्यास विरचित
श्री महाभारत
आदि पर्व
संभव पर्व
अध्याय 78
सार
देवयानियु अवळ मक्कळ तंदॆय कुरितु प्रश्निसलु शर्मिष्ठॆयु सुळ्ळुहेळुवुदु (1-10). देवयानियु सत्यवन्नु तिळिदु शर्मिष्ठॆयन्नु निंदिसुवुदु (11-20). ययातिगॆ शुक्रनिंद शाप मत्तु अदक्कॆ परिहारद सूचनॆ (21-41).
01078001 वैशंपायन उवाच।
01078001a श्रुत्वा कुमारं जातं तु देवयानी शुचिस्मिता।
01078001c चिंतयामास दुःखार्ता शर्मिष्ठां प्रति भारत।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “भारत! कुमारन जननद कुरितु केळिद शुचिस्मितॆ देवयानियु दुःखार्तळागि शर्मिष्ठॆय कुरितु चिंतिसतॊडगिदळु.
01078002a अभिगम्य च शर्मिष्ठां देवयान्यब्रवीदिदं।
01078002c किमिदं वृजिनं सुभ्रु कृतं ते कामलुब्धया।।
शर्मिष्ठॆय बळिहोगि देवयानियु केळिदळु: “सुंदर हुब्बिनवळे! कामलुब्धळागि इदेनु माडिबिट्टॆ?”
01078003 शर्मिष्ठोवाच।
01078003a ऋषिरभ्यागतः कश्चिद्धर्मात्मा वेदपारगः।
01078003c स मया वरदः कामं याचितो धर्मसंहितं।।
शर्मिष्ठॆयु हेळिदळु: “धर्मात्मनू वेदपारंगतनू आद ओर्व ऋषियु बंदाग धर्मसंहितवागि केळिकॊंडाग अवनु ननगॆ नन्न आसॆयन्नु नॆरवेरिसिकॊट्टनु.
01078004a नाहमन्यायतः काममाचरामि शुचिस्मिते।
01078004c तस्मादृषेर्ममापत्यमिति सत्यं ब्रवीमि ते।।
शुचिस्मिते! नानु अन्यायदिंद कामवन्नु आचरिसलिल्ल. सत्यवन्नु हेळुत्तिद्देनॆ. आ ऋषियिंदले नानु ई मगुवन्नु पडॆदॆ.”
01078005 देवयान्युवाच।
01078005a शोभनं भीरु सत्यं चेदथ स ज्ञायते द्विजः।
01078005c गोत्रनामाभिजनतो वेत्तुमिच्छामि तं द्विजं।।
देवयानियु हेळिदळु: “सुंदरि! इदु सत्यवॆंदादरॆ नानेनू हेळलारॆ. निनगॆ आ द्विजन कुरितु तिळिदिरबहुदु. आ द्विजन गोत्र मत्तु हॆसरन्नु तिळिय बयसुत्तेनॆ.”
01078006 शर्मिष्ठोवाच।
01078006a ओजसा तेजसा चैव दीप्यमानं रविं यथा।
01078006c तं दृष्ट्वा मम संप्रष्टुं शक्तिर्नासीच्शुचिस्मिते।।
शर्मिष्ठॆयु हेळिदळु: “शुचिस्मिते! ओजस्सु मत्तु तेजस्सिनल्लि रवियंतॆ बॆळगुत्तिद्द अवनन्नु नोडिद ननगॆ इदन्नॆल्ला केळि तिळियुव शक्तिये इरलिल्ल.”
01078007 देवयान्युवाच।
01078007a यद्येतदेवं शर्मिष्ठे न मन्युर्विद्यते मम।
01078007c अपत्यं यदि ते लब्धं ज्येष्ठात् श्रेष्टाच्च वै द्विजात्।।
देवयानियु हेळिदळु: “शर्मिष्ठे! सत्यवागि निन्न मगुवन्नु ज्येष्ठ मत्तु श्रेष्ठ द्विजनोर्वनिंद पडॆदिद्दीयॆ ऎंदादरॆ नानु सिट्टिगेळुव कारणवे इल्ल.””
01078008 वैशंपायन उवाच।
01078008a अन्योन्यमेवमुक्त्वा च संप्रहस्य च ते मिथः।
01078008c जगाम भार्गवी वेश्म तथ्यमित्येव जज्ञुषी।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “ई रीति अन्योन्यरल्लि मातनाडि, हास्यगेलियल्लि नक्करु. तानु केळिद सुळ्ळन्नु सत्यवॆंदे नंबि, भार्गवियु तन्न मनॆ सेरिदळु.
01078009a ययातिर्देवयान्यां तु पुत्रावजनयन्नृपः।
01078009c यदुं च तुर्वसुं चैव शक्रविष्णूइवापरौ।।
नृप ययातियु देवयानियल्लि इंद्र-विष्णुविनंतिरुव यदु मत्तु तुर्वसुवॆंब इन्नू ऎरडु पुत्ररन्नु पडॆदनु.
01078010a तस्मादेव तु राजर्षेः शर्मिष्ठा वार्षपर्वणी।
01078010c द्रुह्युं चानुं च पूरुं च त्रीन्कुमारानजीजनत्।।
अदे राजर्षियल्लि वार्षपर्वणी शर्मिष्ठॆयु द्रुह्यु, अनु मत्तु पूरु ऎन्नुव मूरु कुमाररिगॆ जन्मवित्तळु.
01078011a ततः काले तु कस्मिंश्चिद्देवयानी शुचिस्मिता।
01078011c ययातिसहिता राजन्निर्जगाम महावनं।।
ऒम्मॆ शुचिस्मितॆ देवयानियु राज ययातिय सहित आ महावनक्कॆ बंदळु.
01078012a ददर्श च तदा तत्र कुमारान्देवरूपिणः।
01078012c क्रीडमानान्सुविश्रब्धान्विस्मिता चेदमब्रवीत्।।
अल्लि स्वच्छंदवागि आडुत्तिरुव मूरु देवरूपि कुमाररन्नु कंडु अवळु केळिदळु:
01078013a कस्यैते दारका राजन्देवपुत्रोपमाः शुभाः।
01078013c वर्चसा रूपतश्चैव सदृशा मे मतास्तव।।
“राजन्! देवपुत्ररंतिरुव ई सुंदर मक्कळु यारद्दिरबहुदु? वर्चस्सु मत्तु रूपदल्लि निन्न हागॆये इद्दारॆंदु ननगन्निसुत्तिदॆ!”
01078014a एवं पृष्ट्वा तु राजानं कुमारान्पर्यपृच्छत।
01078014c किम्नामधेयगोत्रो वः पुत्रका ब्राह्मणः पिता।
01078014e विब्रूत मे यथातथ्यं श्रोतुमिच्छामि तं ह्यहं।।
ई रीति राजनन्नु प्रश्निसिद अवळु पुनः कुमाररन्ने केळिदळु: “मक्कळे! निम्म ब्राह्मण तंदॆय हॆसरु मत्तु गोत्रवेनु? तिळिय बयसुव ननगॆ निजवन्नु हेळि.”
01078015a तेऽदर्शयन्प्रदेशिन्या तमेव नृपसत्तमं।
01078015c शर्मिष्ठां मातरं चैव तस्याचख्युश्च दारकाः।।
आ मक्कळु तम्म कैबॆरळिनिंद अदे नृपसत्तमनन्नु तोरिसि, तायियु शर्मिष्ठॆयॆंदु हेळिदरु.
01078016a इत्युक्त्वा सहितास्ते तु राजानमुपचक्रमुः।
01078016c नाभ्यनंदत तान्राजा देवयान्यास्तदांतिके।
01078016e रुदंतस्तेऽथ शर्मिष्ठामभ्ययुर्बालकास्ततः।।
हीगॆ हेळि अवरॆल्लरू राजनॆडॆगॆ होदरु. आदरॆ राजनु हत्तिरदल्लिद्द देवयानियन्नु नोडि अवरन्नु अभिनंदिसलिल्ल. आग आ बालकरु अळुत्ता शर्मिष्ठॆयिद्दल्लिगॆ होदरु.
01078017a दृष्ट्वा तु तेषां बालानां प्रणयं पार्थिवं प्रति।
01078017c बुद्ध्वा च तत्त्वतो देवी शर्मिष्ठामिदमब्रवीत्।।
आ बालकरु राजनॊंदिगॆ ई रीति प्रीतियल्लि वर्तिसिद्दुदन्नु नोडिद आ देवियु सत्यवेनॆंदु ऊहिसि, शर्मिष्ठॆयन्नु उद्देशिसि हेळिदळु:
01078018a मदधीना सती कस्मादकार्षीर्विप्रियं मम।
01078018c तमेवासुरधर्मं त्वमास्थिता न बिभेषि किं।।
“नन्न अधीनळागिद्दुकॊंडु नन्नन्ने कडॆमाडुव साहसवन्नु हेगॆ माडिदॆ? ई रीति निन्न असुरधर्मक्के हिंदिरुगिद्दीयॆ. भयवे आगलिल्लवे निनगॆ?”
01078019 शर्मिष्ठोवाच।
01078019a यदुक्तं ऋषिरित्येव तत्सत्यं चारुहासिनि।
01078019c न्यायतो धर्मतश्चैव चरंती न बिभेमि ते।।
शर्मिष्ठॆयु हेळिदळु: “चारुहासिनी! अवनु ओर्व ऋषियॆंदु हेळिदाग नानु निनगॆ सत्यवन्ने हेळिदॆ. न्याय मत्तु धर्मक्कनुगुणवागिये नडॆदुकॊंडिद्देनॆ. आदुदरिंद ननगॆ निन्न मेलिन भयवादरू एकॆ?
01078020a यदा त्वया वृतो राजा वृत एव तदा मया।
01078020c सखीभर्ता हि धर्मेण भर्ता भवति शोभने।।
ऎंदु नीनु राजनन्नु वरिसिदॆयो अंदे नानू कूड अवनन्नु वरिसिदॆ. शोभने! धर्मद प्रकार, सखिय पतियु निन्न पतियू आगबल्ल.
01078021a पूज्यासि मम मान्या च ज्येष्ठा श्रेष्ठा च ब्राह्मणी।
01078021c त्वत्तोऽपि मे पूज्यतमो राजर्षिः किं न वेत्थ तत्।।
नन्न ज्येष्ठ मत्तु श्रेष्ठ ब्राह्मणि! नीनु नन्न पूजनीयळु. आदरॆ ननगॆ ई राजर्षियु निनगिंत हॆच्चु पूजनीय ऎंदु निनगनिसुवुदिल्लवे?””
01078022 वैशंपायन उवाच।
01078022a श्रुत्वा तस्यास्ततो वाक्यं देवयान्यब्रवीदिदं।
01078022c राजन्नाद्येह वत्स्यामि विप्रियं मे कृतं त्वया।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “ई मातुगळन्नु केळिद देवयानियु हेळिदळु: “राजन्! नीनु नन्न मेलॆ तप्पन्नॆसगिद्दीयॆ. इंदिनिंद नानु इल्लि इरलारॆ.”
01078023a सहसोत्पतितां श्यामां दृष्ट्वा तां साश्रुलोचनां।
01078023c त्वरितं सकाशं काव्यस्य प्रस्थितां व्यथितस्तदा।।
हीगॆ हेळि तक्षणवे कण्णिनल्लि नीरु तुंबिसिकॊंडु काव्यन बळि होगलु मेलॆद्द अवळन्नु नोडि राजनु दुःखितनादनु.
01078024a अनुवव्राज संभ्रांतः पृष्ठतः सांत्वयन्नृपः।
01078024c न्यवर्तत न चैव स्म क्रोधसंरक्तलोचना।।
संभ्रांत नृपनु अवळ हिंदॆये होगि अवळन्नु तडॆहिडिदु संतविसलु प्रयत्निसिदनु. आदरॆ क्रोधदिंद रक्तलोचनळाद अवळु हिंदिरुगलिल्ल.
01078025a अविब्रुवंती किं चित्तु राजानं चारुलोचना।
01078025c अचिरादिव संप्राप्ता काव्यस्योशनसोऽंतिकं।।
आ चारुलोचनळु राजनिगॆ एनन्नू हेळदे तक्षणवे काव्य उशनसन बळि तलुपिदळु.
01078026a सा तु दृष्ट्वैव पितरमभिवाद्याग्रतः स्थिता।
01078026c अनंतरं ययातिस्तु पूजयामास भार्गवं।।
तंदॆयन्नु नोडिदाक्षणवे अवळु अवनिगॆ नमस्करिसि ऎदिरु निंतुकॊंडळु. अनंतर ययातियू अल्लिगॆ बंदु भार्गवनिगॆ नमस्करिसिदनु.
01078027 देवयान्युवाच।
01078027a अधर्मेण जितो धर्मः प्रवृत्तमधरोत्तरं।
01078027c शर्मिष्ठयातिवृत्तास्मि दुहित्रा वृषपर्वणः।।
देवयानियु हेळिदळु: “धर्मद मेलॆ अधर्मद विजयवायितु. ऎल्लवू तलॆकॆळगादवु. वृषपर्वन मगळु शर्मिष्ठॆयु नन्नन्नु हिंदॆ हाकिदळु.
01078028a त्रयोऽस्यां जनिताः पुत्रा राज्ञानेन ययातिना।
01078028c दुर्भगाया मम द्वौ तु पुत्रौ तात ब्रवीमि ते।।
राज ययातियिंद दुर्भाग्यळाद अवळल्लि मूरु पुत्ररु जनिसिद्दारॆ. आदरॆ नन्नल्लि ऎरडे पुत्ररु जनिसिद्दारॆ.
01078029a धर्मज्ञ इति विख्यात एष राजा भृगूद्वह।
01078029c अतिक्रांतश्च मर्यादां काव्यैतत्कथयामि ते।।
काव्य! धर्मज्ञनॆंदु विख्यात ई राजनु ऎल्ल मर्यादॆगळन्नू अतिक्रमिसिद्दानॆ ऎंदु नानु हेळुत्तिद्देनॆ.”
01078030 शुक्र उवाच।
01078030a धर्मज्ञः सन्महाराज योऽधर्ममकृथाः प्रियं।
01078030c तस्माज्जरा त्वामचिराद्धर्षयिष्यति दुर्जया।।
शुक्रनु हेळिदनु: “महाराज! धर्मज्ञनागिद्दरू कामक्कागि अधर्मवन्नॆसगिदुदक्कागि जयिसलसाद्य वृद्धाप्यवु ई क्षणदल्लिये निन्नन्नु काडुत्तदॆ.”
01078031 ययातिरुवाच।
01078031a ऋतुं वै याचमानाया भगवन्नान्यचेतसा।
01078031c दुहितुर्दानवेंद्रस्य धर्म्यमेतत्कृतं मया।।
ययातियु हेळिदनु: “भगवन्! दानवेंद्रन ई अचेतस मगळु तन्न ऋतुविगोस्कर नन्नन्नु याचिसिदाग अदु धर्मवॆंदे तिळिदु नानु ई रीति माडिदॆ.
01078032a ऋतुं वै याचमानाया न ददाति पुमान्वृतः।
01078032c भ्रूणहेत्युच्यते ब्रह्मन्स इह ब्रह्मवादिभिः।।
ब्रह्मन्! ऋतुकालदल्लिद्दवळु वरिसि याचिसिदाग तन्नन्नु तानु अवळिगॆ समर्पिसदिद्दरॆ अंथवनन्नु भ्रूणहत्यॆ माडिदवनु ऎंदु ब्रह्मवादिगळु हेळुत्तारॆ.
01078033a अभिकामां स्त्रियं यस्तु गम्यां रहसि याचितः।
01078033c नोपैति स च धर्मेषु भ्रूणहेत्युच्यते बुधैः।।
अभिकामि स्त्रीयु रहस्यदल्लि अवनन्नु करॆदाग धर्मद प्रकार अवळॊडनॆ मलगदे इद्दवनन्नु भ्रूणहत्यॆ माडिदवनु ऎंदु तिळिदवरु करॆयुत्तारॆ.
01078034a इत्येतानि समीक्ष्याहं कारणानि भृगूद्वह।
01078034c अधर्मभयसंविग्नः शर्मिष्ठामुपजग्मिवान्।।
ई ऎल्ल कारणगळन्नू समीक्षिसि, अधर्मद भयसंविग्ननागि शर्मिष्ठॆयॊडनॆ कूडिदॆनु.”
01078035 शुक्र उवाच।
01078035a नन्वहं प्रत्यवेक्ष्यस्ते मदधीनोऽसि पार्थिव।
01078035c मिथ्याचारस्य धर्मेषु चौर्यं भवति नाहुष।।
शुक्रनु हेळिदनु: “पार्थिव! नीनु नन्न सलहॆयन्नु केळबहुदागित्तु. नाहुष! धर्मद हॆसरिनल्लि मिथ्याचारवन्नॆसगिद नीनु कळ्ळतनवन्नु माडिद्दीयॆ.””
01078036 वैशंपायन उवाच।
01078036a क्रुद्धेनोशनसा शप्तो ययातिर्नाहुषस्तदा।
01078036c पूर्वं वयः परित्यज्य जरां सद्योऽन्वपद्यत।।
वैशंपायननु हेळिदनु: “ई रीति नाहुष ययातियु कृद्ध उशननिंद शपिसल्पट्टु क्षणमात्रदल्लि तन्न हिंदिन यौवनवन्नु कळॆदुकॊंडु वृद्धाप्यवन्नु हॊंदिदनु.
01078037 ययातिरुवाच।
01078037a अतृप्तो यौवनस्याहं देवयान्यां भृगूद्वह।
01078037c प्रसादं कुरु मे ब्रह्मंजरेयं मा विशेत मां।।
ययातियु हेळिदनु: “भृगूद्वह! इन्नू कूड नानु देवयानियॊंदिगॆ यौवन सुखदल्लि अतृप्तनागिद्देनॆ. ब्राह्मण! ई वृद्धाप्यवु नन्नन्नु आवरिसदहागॆ करुणिसु.”
01078038 शुक्र उवाच।
01078038a नाहं मृषा ब्रवींयेतज्जरां प्राप्तोऽसि भूमिप।
01078038c जरां त्वेतां त्वमन्यस्मै संक्रामय यदीच्छसि।।
शुक्रनु हेळिदनु: “भूमिप! नानु ई मातुगळन्नु सुम्मने हेळिल्ल. वृद्धाप्यवु निन्नन्नु हिडिदिदॆ. आदरॆ नीनु इच्छिसिदरॆ निन्न ई वृद्धाप्यवन्नु इन्नॊब्बनिगॆ कॊडबहुदु.”
01078039 ययातिरुवाच।
01078039a राज्यभाक्स भवेद्ब्रह्मन्पुण्यभाक्कीर्तिभाक्तथा।
01078039c यो मे दद्याद्वयः पुत्रस्तद्भवाननुमन्यतां।।
ययातियु हेळिदनु: “ब्राह्मण! तन्न यौवनवन्नु ननगॆ कॊडुव मगनु नन्न राज्य, पुण्य मत्तु कीर्तिगळिगॆ पात्रनागलि ऎंदु अनुमतियन्नु नीडु.”
01078040 शुक्र उवाच।
01078040a संक्रामयिष्यसि जरां यथेष्टं नहुषात्मज।
01078040c मामनुध्याय भावेन न च पापमवाप्स्यसि।।
शुक्रनु हेळिदनु: “नहुषात्मज! नीनु नन्नन्नु मनस्सिनल्लि नॆनॆसिकॊंडु निनगिष्टविद्दवनिगॆ निन्न वृद्धाप्यवन्नु कॊडबल्लॆ. ई रीति नीनु याव पापवन्नू हॊंदुवुदिल्ल.
01078041a वयो दास्यति ते पुत्रो यः स राजा भविष्यति।
01078041c आयुष्मान्कीर्तिमांश्चैव बह्वपत्यस्तथैव च।।
तन्न यौवनवन्नु निनगित्त मगनु राजनागुत्तानॆ, आयुष्मंतनागुत्तानॆ. कीर्तिवंतनागुत्तानॆ मत्तु बहळ पुत्ररन्नु पडॆयुत्तानॆ.””
समाप्ति
इति श्री महाभारते आदिपर्वणि संभवपर्वणि ययात्युपाख्याने अष्टसप्ततितमोऽध्यायः।।
इदु श्री महाभारतदल्लि आदिपर्वदल्लि संभव पर्वदल्लि ययाति-उपाख्यानदल्लि ऎप्पत्तॆंटनॆय अध्यायवु.