054 กถานุพํธห์

ปฺรวเศ

ฯฯ โอํ โอํ นมโ นารายณายฯฯ ศฺรี วเทวฺยาสาย นมห์ ฯฯ

ศฺรี กฺฤษฺณทฺวไปายน วเทวฺยาส วิรจิต

ศฺรี มหาภารต

อาทิ ปรฺว

อาทิวํศาวตรณ ปรฺว

อธฺยาย 54

สาร

ชนมเชยน สรฺปสตฺรทลฺลิ วฺยาสน อาคมน (1-10). กุรุ-ปาํฑวร กุริตุ ปฺรศฺนิสลุ วฺยาสนุ วไศํปายนนิคเะ มหาภารต กถเะยนฺนุ หเฬลุ อนุมติยนฺนุ นีฑิทุทุ (11-24).

01054001 สูต อุวาจฯ
01054001a ศฺรุตฺวา ตุ สรฺปสตฺราย ทีกฺษิตํ ชนมเชยํฯ
01054001c อภฺยาคจฺฉทฺฤษิรฺวิทฺวานฺ กฺฤษฺณทฺวไปายนสฺตทาฯฯ

สูตนุ หเฬิทนุ: “สรฺปสตฺรกฺกเะ ชนมเชยนุ ทีกฺษิตนาคิทฺทานเะํทุ กเฬิท ฤษิวิทฺวาํส กฺฤษฺณทฺวไปายนนุ อลฺลิคเะ พํทนุ.

01054002a ชนยามาส ยํ กาลี ศกฺตเห์ ปุตฺราตฺปราศราตฺฯ
01054002c กนฺยไว ยมุนาทฺวีปเ ปาํฑวานาํ ปิตามหํฯฯ

ปาํฑว ปิตามหนุ ยมุนานทิย โอะํทุ ทฺวีปทลฺลิ คุปฺตวาคิ ศกฺติย ปุตฺร ปราศรนิคเะ กนฺยเะ กาลิ (สตฺยวติ) ยลฺลิ ชนิสิทฺทนุ.

01054003a ชาตมาตฺรศฺจ ยห์ สทฺย อิษฺฏฺยา ทเหมวีวฺฤธตฺฯ
01054003c วเทาํศฺจาธิชคเ สาํคานฺสเติหาสานฺมหายศาห์ฯฯ

หุฏฺฏิท ตกฺษณวเ ตนฺน อิษฺฏมาตฺรทิํท ทเหวนฺนุ พเะฬเะยิสิกโะํฑ อา มหายศนุ วเท-วเทาํคคฬนฺนุ มตฺตุ อิติหาสคฬนฺนุ คเะทฺทิทฺทนุ.

01054004a ยํ นาติตปสา กศฺจินฺน วเทาธฺยยนเน จฯ
01054004c น วฺรตไรฺนโปวาสไศฺจ น ปฺรสูตฺยา น มนฺยุนาฯฯ

ตปสฺสินลฺลิ, วเทาธฺยยนทลฺลิ, วฺรตโปวาสคฬลฺลิ, สํตานทลฺลิ อถวา สิฏฺฏินลฺลิ อวนนฺนุ มีริทวรฺยารู อิรลิลฺล.

01054005a วิวฺยาสไกํ จตุรฺธา ยโ วเทํ วเทวิทาํ วรห์ฯ
01054005c ปราวรชฺญโ พฺรหฺมรฺษิห์ กวิห์ สตฺยวฺรตห์ ศุจิห์ฯฯ

ศุจิยู, สตฺยวฺรตนู, กวิยู, พฺรหฺมรฺษิยู, ปราวรชฺญนู, วเทวิทรลฺลิ ศฺรเษฺฐนู อาท อวนุ วเทวนฺนุ นาลฺกุ ภาคคฬนฺนาคิ วิํคฑิสิทนุ.

01054006a ยห์ ปาํฑุํ ธฺฤตราษฺฏฺรํ จ วิทุรํ จาปฺยชีชนตฺฯ
01054006c ศํตนโห์ สํตติํ ตนฺวนฺปุณฺยกีรฺติรฺมหายศาห์ฯฯ

ปาํฑุ, ธฺฤตราษฺฏฺร, มตฺตุ วิทุรริคเะ ชนฺมวิตฺตุ อวนุ มหายศสฺวิ ปุณฺยกีรฺติมย ศํตนุ สํตติยนฺนุ มุํทุวริสิทนุ.

01054007a ชนมเชยสฺย ราชรฺษเห์ ส ตทฺยชฺญสทสฺตทาฯ
01054007c วิวเศ ศิษฺยไห์ สหิตโ วเทวเทาํคปารคไห์ฯฯ

ตนฺน วเทวเทาํคปารํคต ศิษฺยรโะํทิคเะ อวนุ ราชรฺษิ ชนมเชยน ยชฺญศาลเะยนฺนุ ปฺรวเศิสิทนุ.

01054008a ตตฺร ราชานมาสีนํ ททรฺศ ชนมเชยํฯ
01054008c วฺฤตํ สทสฺยไรฺพหุภิรฺทเวไริว ปุรํทรํฯฯ
01054009a ตถา มูรฺธาวสิกฺตไศฺจ นานาชนปทเศฺวรไห์ฯ
01054009c ฤตฺวิคฺภิรฺทเวกลฺปไศฺจ กุศลไรฺยชฺญสํสฺตรเฯฯ

อลฺลิ อวนุ ทเวตเะคฬิํท สุตฺตุวรเะท ปุรํทรนํตเะ อนเก สทสฺยริํท, มูรฺธาวสิกฺต นานา ชนปทเศฺวรริํท, มตฺตุ ยชฺญการฺย กุศล ทเวกลฺป ฤตฺวิชริํท อาวฺฤตนาคิ กุฬิติทฺท ราช ชนมเชยนนฺนุ กํฑนุ.

01054010a ชนมเชยสฺตุ ราชรฺษิรฺทฺฤษฺฏฺวา ตมฺฤษิมาคตํฯ
01054010c สคณโ'พฺยุทฺยยเา ตูรฺณํ ปฺรีตฺยา ภรตสตฺตมห์ฯฯ

ภรตสตฺตม ราชรฺษิ ชนมเชยนุ อาคมิสุตฺติทฺท ฤษิยนฺนุ กํฑุ อตฺยํต หรฺษิตนาคิ ตนฺน สํคาติคฬโะํทิคเะ มุํทเะพํทุ พรมาฑิกโะํฑนุ.

01054011a กาํจนํ วิษฺฏรํ ตสฺมไ สทสฺยานุมตเ ปฺรภุห์ฯ
01054011c อาสนํ กลฺปยามาส ยถา ศกฺรโ พฺฤหสฺปตเห์ฯฯ

สทสฺยร อนุมติยํตเะ ศกฺรนุ พฺฤหสฺปติคเะ นีฑุว หาคเะ ปฺรภุ ชนมเชยนุ อวนิคเะ กาํจน อาสนวนฺนิตฺตนุ.

01054012a ตตฺรโปวิษฺฏํ วรทํ ทเวรฺษิคณปูชิตํฯ
01054012c ปูชยามาส ราชเํทฺรห์ ศาสฺตฺรทฺฤษฺฏเน กรฺมณาฯฯ

อลฺลิ กุฬิตุกโะํฑ ทเวรฺษิคณปูชิต วรทนนฺนุ ราชเํทฺรนุ ศาสฺตฺรโกฺต กรฺมคฬิํท ปูชิสิทนุ.

01054013a ปาทฺยมาจมนียํ จ อรฺฆฺยํ คาํ จ วิธานตห์ฯ
01054013c ปิตามหาย กฺฤษฺณาย ตทรฺหาย นฺยวเทยตฺฯฯ

ปิตามห กฺฤษฺณนิคเะ วิธิวตฺตาคิ ปาทฺย, อาจมนีย, อรฺฆฺย มตฺตุ คโวุคฬนฺนุ นิวเทิสิทนุ.

01054014a ปฺรติคฺฤหฺย จ ตาํ ปูชาํ ปาํฑวาชฺชนมเชยาตฺฯ
01054014c คาํ จไว สมนุชฺญาย วฺยาสห์ ปฺรีตโ'ภวตฺตทาฯฯ

สุปฺรีต วฺยาสนุ ปาํฑวฺย ชนมเชยน ปูชเะ-คโวุคฬนฺนุ ปฺรติคฺรหิสิทนุ.

01054015a ตถา สํปูชยิตฺวา ตํ ยตฺนเน ปฺรปิตามหํฯ
01054015c อุปโปวิศฺย ปฺรีตาตฺมา ปรฺยปฺฤจฺฉทนามยํฯฯ

ปฺรปิตามหนนฺนุ อี รีติ ปูชิสิ, อวน กเะฬคิน สฺถานทลฺลิ กุฬิตุกโะํฑุ อนามยน กุศลวนฺนุ วิจาริสิทนุ.

01054016a ภควานปิ ตํ ทฺฤษฺฏฺวา กุศลํ ปฺรติวเทฺย จฯ
01054016c สทสฺยไห์ ปูชิตห์ สรฺวไห์ สทสฺยานภฺยปูชยตฺฯฯ

อา ภควานนู กูฑ อวนนฺนุ นโฑิ กุศลวนฺนุ วิจาริสิ, ตนฺนนฺนุ ปูชิสิท สรฺว สทสฺยริคเะ วํทิสิทนุ.

01054017a ตตสฺตํ สตฺกฺฤตํ1 สรฺวไห์ สทสฺยไรฺชนมเชยห์ฯ
01054017c อิทํ ปศฺจาทฺทฺวิชศฺรเษฺฐํ ปรฺยปฺฤจฺฉตฺกฺฤตาํชลิห์ฯฯ

เอะลฺล สทสฺยรุ ทฺวิชศฺรเษฺฐนนฺนุ สตฺกริสิท นํตร ชนมเชยนุ อํชลีพทฺธนาคิ กเฬิกโะํฑนุ:

01054018a กุรูณาํ ปาํฑวานาํ จ ภวานฺปฺรตฺยกฺษทรฺศิวานฺฯ
01054018c ตเษาํ จริตมิจฺฉามิ กถฺยมานํ ตฺวยา ทฺวิชฯฯ

“กุรุคฬนฺนู ปาํฑวรนฺนู นีนุ ปฺรตฺยกฺษวาคิ นโฑิทฺทียเะ. ทฺวิช! นินฺนิํท อวร จริตฺรเะยนฺนุ กเฬลุ พยสุตฺตเนเะ.

01054019a กถํ สมภวทฺภเทสฺตเษามกฺลิษฺฏกรฺมณาํฯ
01054019c ตจฺจ ยุทฺธํ กถํ วฺฤตฺตํ ภูตาํตกรณํ มหตฺฯฯ
01054020a ปิตามหานาํ สรฺวเษาํ ทไวเนาวิษฺฏจเตสาํฯ
01054020c การฺตฺสฺนฺยเะนไตตฺสมาจกฺษฺว ภควนฺกุศลโ หฺยสิฯฯ

อา อกฺลิษฺฏกรฺมิคฬลฺลิ ภเทวุ หเคเะ อุํฏายิตุ? ทไวปฺรเริต อา สรฺว ภูตาํตการก อา มหายุทฺธวุ นนฺน ปิตามห จเตนร มธฺยเะ หเคเะ นฑเะยุวํตายิตุ? ภควนฺ! อวเะลฺลวนฺนู นนคเะ หเฬุ. ยากเะํทรเะ นินคโะพฺพนิคเ อิวเะลฺล จเะนฺนาคิ ติฬิทิวเะ.”

01054021a ตสฺย ตทฺวจนํ ศฺรุตฺวา กฺฤษฺณทฺวไปายนสฺตทาฯ
01054021c ศศาส ศิษฺยมาสีนํ วไศํปายนมํติกเฯฯ ฯ

อวน อา มาตุคฬนฺนุ กเฬิท กฺฤษฺณทฺวไปายนนุ อลฺลิยเ กุฬิติทฺท ศิษฺย วไศํปายนนิคเะ อาทเศวนฺนิตฺตนุ:

01054022a กุรูณาํ ปาํฑวานาํ จ ยถา ภเทโ'ภวตฺปุราฯ
01054022c ตทสฺมไ สรฺวมาจกฺษฺว ยนฺมตฺตห์ ศฺรุตวานสิฯฯ

“หิํทเะ กุรุ-ปาํฑวรลฺลิ หเคเะ ภเทวุํฏายิตุ เอะนฺนุวุทเะลฺลวนฺนู นนฺนิํท กเฬิทฺท หาคเะ หเฬุ.”

01054023a คุรโรฺวจนมาชฺญาย ส ตุ วิปฺรรฺษภสฺตทาฯ
01054023c อาจจกฺษเ ตตห์ สรฺวมิติหาสํ ปุราตนํฯฯ
01054024a ตสฺมไ ราชฺญเ สทสฺยเภฺยห์ กฺษตฺริยเภฺยศฺจ สรฺวศห์ฯ
01054024c ภเทํ ราชฺยวินาศํ จ กุรุปาํฑวยโสฺตทาฯฯ

คุรุวิน วจนวนฺนุ สฺวีกริสิท อา วิปฺรรฺษภนุ กุรุ-ปาํฑวรลฺลาท ภเท มตฺตุ นํตรท ราชฺยวินาศท สหิต อา ปุราตน อิติหาส สรฺววนฺนู อลฺลิ นเะรเะทิทฺท สทสฺยรุ มตฺตุ กฺษตฺริย ราชรเะลฺลริคเะ หเฬตโะฑคิทนุ.

สมาปฺติ

อิติ ศฺรี มหาภารตเ อาทิปรฺวณิ อาทิวํศาวตรณิ กถานุพํธเ จตุษฺปํจาศตฺตมโ'ธฺยายห์ฯฯ
อิทุ ศฺรี มหาภารตทลฺลิ อาทิปรฺวทลฺลิ อาทิวํศาวตรณ ปรฺวทลฺลิ กถานุพํธ เอะนฺนุว ไอวตฺนาลฺกนเะย อธฺยายวุ.


  1. สหิตห์ เอะํพ ปาฐาํตรวิทเะ (นีลกํฐ). ↩︎