প্ৰৱেশ
।। ওং ওং নমো নাৰাযণায।। শ্ৰী ৱেদৱ্যাসায নমঃ ।।
শ্ৰী কৃষ্ণদ্ৱৈপাযন ৱেদৱ্যাস ৱিৰচিত
শ্ৰী মহাভাৰত
আদি পৰ্ৱ
আস্তীক পৰ্ৱ
অধ্যায 53
সাৰ
আস্তীকনিগॆ ৱৰপ্ৰাপ্তি, অৱনু তক্ষকনন্নু তডॆযুৱুদু (1-5). সংতোষগॊংড সৰ্পগল়ু আস্তীকনিগॆ ৱৰগল়ন্নিত্তুদুদু (6-20). শৌনকনু সৰ্পযাগদ সমযদল্লি জনমেজযনিগॆ হেল়িদ ৱ্যাস ৰচিত মহাভাৰত কথॆযন্নু হেল়লু উগ্ৰশ্ৰৱনল্লি কেল়িকॊল়্ল়ুৱুদু (21-36).01053001 সূত উৱাচ।
01053001a ইদমত্যদ্ভুতং চান্যদাস্তীকস্যানুশুশ্ৰুমঃ।
01053001c তথা ৱৰৈশ্চংদ্যমানে ৰাজ্ঞা পাৰিক্ষিতেন হ।।
সূতনু হেল়িদনু: “ৰাজ পাৰিক্ষিতনু আস্তীকনিগॆ ৱৰৱন্নু কॊডুত্তানॆন্নুৱাগ আদ ঈ অত্যদ্ভুতদ কুৰিতু কেল়ু.
01053002a ইংদ্ৰহস্তাচ্চ্যুতো নাগঃ খ এৱ যদতিষ্টত।
01053002c ততশ্চিংতাপৰো ৰাজা বভূৱ জনমেজযঃ।।
ইংদ্ৰন কৈযিংদ জাৰিদ নাগ তক্ষকনু কॆল়গॆ বীল়দॆযে আকাশদল্লিযে নিংতাগ ৰাজ জনমেজযনু চিংতাপৰনাদনু.
01053003a হূযমানে ভৃশং দীপ্তে ৱিধিৱত্পাৱকে তদা।
01053003c ন স্ম স প্ৰাপতদ্ৱহ্নৌ তক্ষকো ভযপীঢিতঃ।।
উৰিযুত্তিৰুৱ অগ্নিযল্লি ৱিধিৱত্তাগি হৱিস্সুগল়ু বীল়ুত্তিদ্দৰূ ভযপীডিতনাগি মূৰ্ছিত তক্ষকনু ৱহ্নিযল্লি বীল়লিল্ল.”
01053004 শৌনক উৱাচ।
01053004a কিং সূত তেষাং ৱিপ্ৰাণাং মংত্ৰগ্ৰামো মনীষিণাং।
01053004c ন প্ৰত্যভাত্তদাগ্নৌ যন্ন পপাত স তক্ষকঃ।।
শৌনকনু হেল়িদনু: “সূত! অল্লিৰুৱ ৱিধ্ৱাংস ৱিপ্ৰৰ মংত্ৰগল়ু পৰিণামকাৰিযাগিৰলিল্লৱে? তক্ষকনু একॆ উৰিযুত্তিৰুৱ অগ্নিযল্লি বংদু বীল়লিল্ল?”
01053005 সূত উৱাচ।
01053005a তমিংদ্ৰহস্তাদ্ৱিস্ৰস্তং ৱিসংজ্ঞং পন্নগোত্তমং।
01053005c আস্তীকস্তিষ্ঠ তিষ্ঠেতি ৱাচস্তিস্ৰোঽভ্যুদৈৰযত্।।
সূতনু হেল়িদনু: “ইংদ্ৰন কৈযিংদ জাৰি মূৰ্ছিতনাগি বীল়ুত্তিদ্দ পন্নগোত্তমনিগॆ আস্তীকনু “নিল্লু! নিল্লু!” ऎংদু মূৰু বাৰি কূগি হেল়িদনু.
01053006a ৱিতস্থে সোঽংতৰিক্ষেঽথ হৃদযেন ৱিদূযতা।
01053006c যথা তিষ্ঠেঽত ৱৈ কশ্চিদ্গোচক্ৰস্যাংতৰা নৰঃ।।
হৃদযদল্লি নোৱন্নু অনুভৱিসুত্তিদ্দ অৱনু স্ৱৰ্গ মত্তু ভূমিয নডুৱॆ নেতাডুত্তিৰুৱ ৱ্যক্তিযংতॆ অল্লিযে অংতৰক্ষদল্লি নিংতুবিট্টনু.
01053007a ততো ৰাজাব্ৰৱীদ্ৱাক্যং সদস্যৈশ্চোদিতো ভৃশং।
01053007c কামমেতদ্ভৱত্ৱেৱং যথাঽঽস্তীকস্য ভাষিতং।।
মেলিংদ মেলॆ সদস্যৰিংদ ऒত্তডবংদাগ ৰাজনু “অস্তীকন বযকॆযল্লিদ্দুদু নডॆযলি” ऎংদনু.
01053008a সমাপ্যতামিদং কৰ্ম পন্নগাঃ সংত্ৱনামযাঃ।
01053008c প্ৰীযতামযমাস্তীকঃ সত্যং সূতৱচোঽস্তু তত্।।
“ঈ কাৰ্যৱু নিল্ললি. নাগগল়ু বদুকলি. আস্তীকনু বযসিদংতॆযে আগলি মত্তু সূতন মাতু সত্যৱাগলি.”
01053009a ততো হলহলাশব্দঃ প্ৰীতিজঃ সমৱৰ্তত।
01053009c আস্তীকস্য ৱৰে দত্তে তথৈৱোপৰৰাম চ।।
01053010a স যজ্ঞঃ পাংডৱেযস্য ৰাজ্ঞঃ পাৰিক্ষিতস্য হ।
01053010c প্ৰীতিমাংশ্চাভৱদ্ৰাজা ভাৰতো জনমেজযঃ।।
আস্তীকন ৱৰৱন্নিত্তাক্ষণ ऎল্লকডॆযিংদলূ সংতোষদ হলহল শব্ধৱু কেল়িবংদিতু. পাংডৱেয ৰাজ পাৰিক্ষিতন যজ্ঞৱু সমাপ্তিযাযিতু মত্তু ভাৰত ৰাজ জনমেজযনু তন্ন কুৰিতু সংতসগॊংডনু.
01053011a ঋত্ৱিগ্ভ্যঃ সসদস্যেভ্যো যে তত্ৰাসন্সমাগতাঃ।
01053011c তেভ্যশ্চ প্ৰদদৌ ৱিত্তং শতশোঽথ সহস্ৰশঃ।।
অল্লি সমাগত ঋত্ৱিজ মত্তু সদস্যৰিগॆ নূৰু নূৰু মত্তু সহস্ৰাৰু সংখ্যॆগল়ল্লি সংপত্তন্নু নীডিলাযিতু.
01053012a লোহিতাক্ষায সূতায তথা স্থপতযে ৱিভুঃ।
01053012c যেনোক্তং তত্ৰ সত্ৰাগ্ৰে যজ্ঞস্য ৱিনিৱৰ্তনং।।
01053013a নিমিত্তং ব্ৰাহ্মণ ইতি তস্মৈ ৱিত্তং দদৌ বহু।
01053013c 1ততশ্চকাৰাৱভৃথং ৱিধিদৃষ্টেন কৰ্মণা।।
ৱাস্তুশাস্ত্ৰৱন্নু তিল়িদিদ্দ মত্তু সত্ৰদ প্ৰাৰংভদল্লিযে ঈ যজ্ঞৱু ওৰ্ৱ ব্ৰাহ্মণন কাৰণদিংদ নিল্লুত্তদॆ ऎংদু হেল়িদ্দ সূত লোহিতাক্ষনিগূ বহল়ষ্টু সংপত্তন্নু দানৱাগি নীডলাযিতু. নংতৰ ৱিধিপূৰ্ৱক অৱভৃত কাৰ্যৱূ নডॆযিতু.
01053014a আস্তীকং প্ৰেষযামাস গৃহানেৱ সুসত্কৃতং।
01053014c ৰাজা প্ৰীতমনাঃ প্ৰীতং কৃতকৃত্যং মনীষিণং।।
ঈ ऒল়্ল়ॆয কাৰ্যৱু কৃতকৃত্যৱাযিতॆংদু সংতোষগॊংড ৰাজনু আস্তীকনন্নু সত্কৰিসি মনॆগॆ কল়ুহিসিকॊট্টনু.
01053015a পুনৰাগমনং কাৰ্যমিতি চৈনং ৱচোঽব্ৰৱীত্।
01053015c ভৱিষ্যসি সদস্যো মে ৱাজিমেধে মহাক্ৰতৌ।।
“পুনঃ বংদু নন্ন মুংদিন কাৰ্য মহাক্ৰতু অশ্ৱমেধদল্লি সদস্যনাগবেকু” ऎংদনু.
01053016a তথেত্যুক্ত্ৱা প্ৰদুদ্ৰাৱ স চাস্তীকো মুদা যুতঃ।
01053016c কৃত্ৱা স্ৱকাৰ্যমতুলং তোষযিত্ৱা চ পাৰ্থিৱং।।
“হাগॆযে আগলি” ऎংদু তন্ন কাৰ্যদিংদাগি মাতুল পাৰ্থিৱনিগॆ অতীৱ সংতোষৱাযিতল্ল ऎংদু সংতুষ্টগॊংডু আস্তীকনু মৰল়িদনু.
01053017a স গত্ৱা পৰমপ্ৰীতো মাতৰং মাতুলং চ তং।
01053017c অভিগম্যোপসংগৃহ্য যথাৱৃত্তং ন্যৱেদযত্।।
পৰম সংতসগॊংডু তন্ন তাযি মত্তু মাৱন বল়ি হোগি অৱৰিগॆ অভিনংদিসি নডॆদুদॆল্লৱন্নূ নিৱেদিসিদনু.
01053018a এতচ্ছ্ৰুত্ৱা প্ৰীযমাণাঃ সমেতা যে তত্ৰাসন্ পন্নগা ৱীতমোহাঃ।
01053018c তেঽআস্তীকে ৱৈ প্ৰীতিমংতো বভূৱুঃ ঊচুশ্চৈনং ৱৰমিষ্টং ৱৃণীষ্ৱ।।
ইদন্নॆল্লা কেল়ি অল্লি সেৰিদ্দ পন্নগগল়ॆল্লৰূ তম্ম তম্ম ভযৱন্নু কল়ॆদুকॊংদু সংতসগॊংডৰু. আস্তীকনিংদ বহল় সংতসগॊংড অৱৰু “নিনগিষ্টৱাদ ৱৰৱন্নু কেল়িকো!” ऎংদৰু.
01053019a ভূযো ভূযঃ সৰ্ৱশস্তেঽব্ৰুৱংস্তং কিং তে প্ৰিযং কৰৱামোঽদ্য ৱিদ্ৱন্।
01053019c প্ৰীতা ৱযং মোক্ষিতাশ্চৈৱ সৰ্ৱে কামং কিং তে কৰৱামোঽদ্য ৱত্স।।
অল্লিদ্দ ऎল্লৰূ মেলিংদ মেলॆ “ৱিদ্ৱন্! নিনগেনু ইষ্টৱিদॆ? নাৱেনু মাডবেকু? ৱত্স! নম্মॆল্লৰন্নু নীনু ৰক্ষিসিদুদক্কাগি নাৱু সংতসগॊংডিদ্দেৱॆ. ইংদু নাৱু নিনগাগি এনন্নু মাডবেকু ऎংদু হেল়ু.”
01053020 আস্তীক উৱাচ।
01053020a সাযং প্ৰাতঃ সুপ্ৰসন্নাত্মৰূপা লোকে ৱিপ্ৰা মানৱাশ্চেতৰেঽপি।
01053020c ধৰ্মাখ্যানং যে ৱদেযুৰ্মমেদং তেষাং যুষ্মদ্ভ্যো নৈৱ কিং চিদ্ভযং স্যাত্।।
আস্তীকনু হেল়িদনু: “ঈ লোকদল্লি যাৱ ৱিপ্ৰ অথৱা অন্য মানৱনু সুপ্ৰসন্ননাগি আত্মৰূপনাগি সাযংকাল অথৱা প্ৰাতঃকালদল্লি ঈ ধৰ্মাখ্যানৱন্নু কেল়ুত্তানো অৱনিগॆ নিম্মিংদ যাৱ ৰীতিয ভযৱূ বাৰদিৰলি.””
01053021 সূত উৱাচ।
01053021a তৈশ্চাপ্যুক্তো ভাগিনেযঃ প্ৰসন্নৈঃ এতত্সত্যং কামমেৱং চৰংতঃ।
01053021c প্ৰীত্যা যুক্তা ঈপ্সিতং সৰ্ৱশস্তে কৰ্তাৰঃ স্ম প্ৰৱণা ভাগিনেয।।
সূতনু হেল়িদনু: “অৱৰূ কূড সংতোষদিংদ হেল়িদৰু: “তংগিয মগনে! নীনু কেল়িকॊংড ঈ কॆলসৱন্নু সত্যৱাগিযূ নডॆসিকॊডুত্তেৱॆ. নিনগিষ্টৱাদ ऎল্লৱন্নূ নাৱু সংতসদিংদ মাডিকॊডুত্তেৱॆ.
01053022a জৰত্কাৰোৰ্জৰত্কাৰ্ৱাং সমুত্পন্নো মহাযশাঃ2।
01053022c আস্তীকঃ সত্যসংধো মাং পন্নগেভ্যোঽভিৰক্ষতু3।।
01053023a অসিতং চাৰ্তিমংতং চ সুনীথং চাপি যঃ স্মৰেত্4।
01053023c দিৱা ৱা যদি ৱা ৰাত্ৰৌ নাস্য সৰ্পভযং ভৱেত্5।।
জৰত্কাৰুৱিনিংদ জৰত্কাৰুৱিনল্লি হুট্টি নাগগল়ন্নু ৰক্ষিসিদ আ মহাযশ সত্যসংধ আস্তীকনন্নু যাৰু অসিত, আৰ্তিমংত মত্তু সুনীথনॆংদু হগলু অথৱা ৰাত্ৰিযল্লি স্মৰিসুত্তাৰো অৱৰিগॆ সৰ্পভযৱে ইৰুৱুদিল্ল.””
01053024 সূত উৱাচ।
01053024a মোক্ষযিত্ৱা স ভুজগান্সৰ্পসত্ৰাদ্দ্ৱিজোত্তমঃ।
01053024c জগাম কালে ধৰ্মাত্মাদিষ্টাংতং পুত্ৰপৌত্ৰৱান্।।
সূতনু হেল়িদনু: “দ্ৱিজোত্তম! নাগগল়ন্নু সৰ্পসত্ৰদিংদ ৰক্ষিসিদ আ ধৰ্মাত্মনু কালক্ৰমেণৱাগি তন্ন পুত্ৰপৌত্ৰৰন্নু তॊৰॆদু কালৱশনাদনু.
01053025a ইত্যাখ্যানং মযাস্তীকং যথাৱত্কীৰ্তিতং তৱ।
01053025c যত্কীৰ্তযিত্ৱা সৰ্পেভ্যো ন ভযং ৱিদ্যতে ক্ৱ চিত্।।
অস্তীকন ঈ আখ্যানৱন্নু যথাৱত্তাগি নিনগॆ হেল়িদ্দেনॆ. ইদন্নু পঠিসিদৱৰিগॆ সৰ্পগল়িংদ ভযৱে ইৰুৱুদিল্ল.
01053026a 6শ্ৰুত্ৱা ধৰ্মিষ্ঠমাখ্যানমাস্তীকং পুণ্যৱৰ্ধনং।
01053026c আস্তীকস্য কৱেৰ্ৱিপ্ৰ শ্ৰীমচ্চৰিতমাদিতঃ।।
ৱিপ্ৰ! আস্তীকন পুণ্যকৰ্মগল়ন্নॊল়গূডিদ ঈ ধৰ্মিষ্ঠ আস্তীকোপাখ্যানৱন্নু কেল়িদৱৰ পুণ্যৱু ৱৃদ্ধিযাগুত্তদॆ.”
01053027 শৌনক উৱাচ।
01053027a ভৃগুৱংশাত্প্ৰভৃত্যেৱ ত্ৱযা মে কথিতং মহত্।
01053027c আখ্যানমখিলং তাত সৌতে প্ৰীতোঽস্মি তেন তে।।
শৌনকনু হেল়িদনু: “মগু! সৌতি! নীনু পূৰ্তিযাগি হেল়িদ ভৃগুৱংশদিংদ প্ৰাৰংভগॊংড ঈ মহত্তৰ কথॆযিংদ নানু সংতসগॊংডিদ্দেনॆ.
01053028a প্ৰক্ষ্যামি চৈৱ ভূযস্ত্ৱাং যথাৱত্সূতনংদন।
01053028c যাং কথাং ৱ্যাসসংপন্নাং তাং চ ভূযঃ প্ৰচক্ষ্ৱ মে।।
01053029a তস্মিন্পৰমদুষ্প্ৰাপে সৰ্পসত্ৰে মহাত্মনাং।
01053029c কৰ্মাংতৰেষু ৱিধিৱত্সদস্যানাং মহাকৱে।।
সূতনংদন! নিন্নল্লি ইন্নॊম্মॆ কেল়িকॊল়্ল়ুত্তিদ্দেনॆ. আ সৰ্পসত্ৰদল্লি সেৰিদ্দ সদস্যৰিগॆ কৰ্মাংতৰগল়ল্লি ৱিধিৱত্তাগি হেল়িদ মহাকৱি ৱ্যাসনিংদ সংপাদিতগॊংড কথॆগল়ন্নু পুনঃ কেল়লু বযসুত্তেনॆ.
01053030a যা বভূৱুঃ কথাশ্চিত্ৰা যেষ্ৱৰ্থেষু যথাতথং।
01053030c ত্ৱত্ত ইচ্ছামহে শ্ৰোতুং সৌতে ত্ৱং ৱৈ ৱিচক্ষণঃ।।
সৌতি! নিন্নিংদ চিত্ৰৱিচিত্ৰ কথॆগল়ন্নু অৱুগল় অৰ্থ বদলাৱণॆযাগদ ৰীতিযল্লি কেল়লু বযসুত্তেৱॆ.”
01053031 সূত উৱাচ।
01053031a কৰ্মাংতৰেষ্ৱকথযন্দ্ৱিজা ৱেদাশ্ৰযাঃ কথাঃ।
01053031c ৱ্যাসস্ত্ৱকথযন্নিত্যমাখ্যানং ভাৰতং মহত্।।
সূতনু হেল়িদনু: “কৰ্মাংগগল়িংদ বিডুৱু দॊৰॆতাগ দ্ৱিজৰু ৱেদগল়ন্নু আধাৰিসিদ কথॆগল়ন্নু হেল়ুত্তিদ্দৰু. ৱ্যাসনু মহাভাৰতদ কথॆযন্নু নিত্যৱূ হেল়ুত্তিদ্দনু.”
01053032 শৌনক উৱাচ।
01053032a মহাভাৰতমাখ্যানং পাংডৱানাং যশস্কৰং।
01053032c জনমেজযেন যত্পৃষ্টঃ কৃষ্ণদ্ৱৈপাযনস্তদা।।
01053033a শ্ৰাৱযামাস ৱিধিৱত্তদা কৰ্মাংতৰেষু সঃ।
01053033c তামহং ৱিধিৱত্পুণ্যাং শ্ৰোতুমিচ্ছামি ৱৈ কথাং।।
শৌনকনু হেল়িদনু: “কৰ্মাংগগল় মধ্যদল্লি জনমেজযনু কেল়িদাগ কৃষ্ণদ্ৱৈপাযননিংদ ৱিধিৱত্তাগি হেল়ল্পট্ট পাংডৱৰ যশস্সন্নু ৱৰ্ণিসুৱ আ মহাভাৰত কথॆযন্নু ৱিধিৱত্তাগি কেল়বযসুত্তেনॆ.
01053034a মনঃসাগৰসংভূতাং মহৰ্ষেঃ পুণ্যকৰ্মণঃ।
01053034c কথযস্ৱ সতাং শ্ৰেষ্ঠ ন হি তৃপ্যামি সূতজ।।
সূতজ! নানু ইন্নূ তৃপ্তিগॊংডিল্ল. সত্যৱংতৰল্লি শ্ৰেষ্ঠ, পুণ্যকৰ্মি মহৰ্ষিয মনোসাগৰদল্লি উদ্ভৱৱাদ আ কথॆযন্নু হেল়ু.”
01053035 সূত উৱাচ।
01053035a হংত তে কথযিষ্যামি মহদাখ্যানমুত্তমং।
01053035c কৃষ্ণদ্ৱৈপাযনমতং মহাভাৰতমাদিতঃ।।
সূতনু হেল়িদনু: “ঈগ নানু কৃষ্ণদ্ৱৈপাযন ৱিৰচিত উত্তম মহদাখ্যান মহাভাৰতৱন্নু প্ৰাৰংভদিংদ হেল়ুত্তেনॆ.
01053036a তজ্জুষস্ৱোত্তমমতে কথ্যমানং মযা দ্ৱিজ।
01053036c শংসিতুং তন্মনোহৰ্ষো মমাপীহ প্ৰৱৰ্ততে।।
দ্ৱিজ! নানু হেল়ুত্তিৰুৱ ঈ উত্তম কথॆযন্নু স্ৱাদিসু. অদন্নু হেল়লু নন্ন মনস্সূ কূড হৰ্ষগॊংডিদॆ.”
সমাপ্তি
ইতি শ্ৰী মহাভাৰতে আদিপৰ্ৱণি আস্তীকপৰ্ৱণি কথানুবংধে ত্ৰিপংচাশত্তমোঽধ্যাযঃ।
ইদু শ্ৰী মহাভাৰতদল্লি আদিপৰ্ৱদল্লি আস্তীকপৰ্ৱদল্লি কথানুবংধদল্লি ঐৱত্মূৰনॆয অধ্যাযৱু.
ইতি শ্ৰী মহাভাৰতে আদিপৰ্ৱণি আস্তীকপৰ্ৱঃ।
ইদু শ্ৰী মহাভাৰতদল্লি আদিপৰ্ৱদল্লি আস্তীকপৰ্ৱৱু.
ইদূৱৰॆগিন ऒট্টু মহাপৰ্ৱগল়ু-0/18, উপপৰ্ৱগল়ু-5/100, অধ্যাযগল়ু-53, শ্লোকগল়ু-1823
-
নীলকংঠীযদল্লি ইদৰ মॊদলু ঈ অধিক শ্লোকৱিদॆ: দত্ৱা দ্ৰৱ্যং যথান্যাযং ভোজনাচ্ছাদনান্ৱিতম্। প্ৰীতস্তস্মৈ নৰপতিৰপ্ৰমেযপৰাক্ৰমঃ।। ↩︎
-
যো জৰত্কাৰুণা জাতো জৰত্কাৰৌ মহাযশাঃ। ऎংব পাঠাংতৰৱিদॆ (নীলকংঠ). ↩︎
-
আস্তীকঃ সৰ্পসত্ৰে ৱঃ পন্নগান্যোঽভ্যৰক্ষত। ऎংব পাঠাংতৰৱিদॆ (নীলকংঠ). ↩︎
-
তং স্মৰংতং মহাভাগা ন মাং হিংসিতুমৰ্হথ। ऎংব পাঠাংতৰৱিদॆ (নীলকংঠ). ↩︎
-
নীলকংঠীযদল্লি ইদক্কॆ বদলাগি ঈ অধিক শ্লোকগল়িৱॆ: সৰ্পাপসৰ্প ভদ্ৰং তে গচ্ছ সৰ্প মহাৱিষ। জনমেজযস্য যজ্ঞাংতে আস্তীকৱচনং স্মৰ।। আস্তীকস্য ৱচঃ শৃত্ৱা যঃ সৰ্পো ন নিৱৰ্ততে। শতধা ভিদ্যতে মূৰ্ধ্নি শিংশৱৃক্ষফলং যথা।। সৌতিৰুৱাচ। স এৱমুক্তস্তু তদা দ্ৱিজেংদ্ৰঃ সমাগতৈস্তৈৰ্ভুজগেংদ্ৰমুখ্যৈ। সংপ্ৰাপ্য প্ৰীতিং ৱিপুলাং মহাত্মা ততো মনো গমনাযাথ দধ্নে।। ↩︎
-
ইদক্কॆ মॊদলু নীলকংঠীযদল্লি ঈ অধিক শ্লোকগল়িৱॆ: যথা কথিতৱান্ ব্ৰহ্মন্ প্ৰমতিঃ পূৰ্ৱজস্তৱ। পুত্ৰায ৰুৰৱে প্ৰীতঃ পৃচ্ছতে ভাৰ্গৱোত্তম।। যদ্ৱাক্যং শৃতৱাংশ্চাহং তথা চ কথিতং মযা। ↩︎