052 ಸರ್ಪನಾಮಕಥನಃ

ప్రవేశ

।। ఓం ఓం నమో నారాయణాయ।। శ్రీ వేదవ్యాసాయ నమః ।।

శ్రీ కృష్ణద్వైపాయన వేదవ్యాస విరచిత

శ్రీ మహాభారత

ఆది పర్వ

ఆస్తీక పర్వ

అధ్యాయ 52

సార

యాగదల్లి నాశవాద సర్పగళ హెసరుగళు (1-22).

01052001 శౌనక ఉవాచ।
01052001a యే సర్పాః సర్పసత్రేఽస్మిన్పతితా హవ్యవాహనే।
01052001c తేషాం నామాని సర్వేషాం శ్రోతుమిచ్ఛామి సూతజ।।

శౌనకను హేళిదను: “సూతజ! ఆ సర్పసత్రద హవ్యవాహననల్లి బిద్ద సర్పగళెల్లవుగళ హెసరుగళన్ను కేళలు బయసుత్తేనె.”

01052002 సూత ఉవాచ।
01052002a సహస్రాణి బహూన్యస్మిన్ప్రయుతాన్యర్బుదాని చ।
01052002c న శక్యం పరిసంఖ్యాతుం బహుత్వాద్వేదవిత్తమ।।

సూతను హేళిదను: “వేదవిత్తమ! అవు బహళ - సహస్ర లక్షగట్టలె. అవు ఎష్టిద్దవెందరె అవుగళన్ను లెక్కమాడలు సాధ్యవే ఇల్ల.

01052003a యథాస్మృతి తు నామాని పన్నగానాం నిబోధ మే।
01052003c ఉచ్యమానాని ముఖ్యానాం హుతానాం జాతవేదసి।।

ఆ జాతవేదసదల్లి సుట్టుహోద ముఖ్యవాద ఎష్టు పన్నగగళ హెసరుగళన్ను కేళిద్దిదు నెనపిదెయో అవుగళన్ను హేళుత్తేనె.

01052004a వాసుకేః కులజాంస్తావత్ప్రాధాన్యేన నిబోధ మే।
01052004c నీలరక్తాన్సితాన్ఘోరాన్మహాకాయాన్విషోల్బణాన్।।

ననగె తిళిదంతె వాసుకియ కులదల్లి జనిసిద ప్రధాన సర్పగళు నీలరక్తవన్ను హొంది ఘోరవూ, మహాకాయగళూ, అత్యంత విషకారిగళూ ఆగిద్దవు.

01052005a ¹కోటికో మానసః పూర్ణః సహః పైలో హలీసకః²।
01052005c పిచ్ఛిలః కోణపశ్చక్రః కోణవేగః³ ప్రకాలనః।।
01052006a హిరణ్యవాహః⁴ శరణః కక్షకః కాలదంతకః।
01052006c ఏతే వాసుకిజా నాగాః ప్రవిష్టా హవ్యవాహనం।।

కోటిక, మానస, పూర్ణ, పైల, హలీసక, పిచ్ఛిల, కోణపశ్చక, కోణవేగ, ప్రకాలన, హిరణ్యవాహ, శరణ, కక్షక, కాలదంతక ఇవరెల్లరూ హవ్యవాహననల్లి బిద్ద వాసుకియ మక్కళు.

01052007a ⁵తక్షకస్య కులే జాతాన్ప్రవక్ష్యామి నిబోధ తాన్।
01052007c పుచ్ఛాండకో మండలకః పిండభేత్తా⁶ రభేణకః।।
01052008a ఉచ్ఛిఖః సురసో ద్రంగో బలహేడో విరోహణః⁷।
01052008c శిలీశలకరో మూకః సుకుమారః ప్రవేపనః।।
01052009a ముద్గరః శశరోమా చ సుమనా వేగవాహనః⁸।
01052009c ఏతే తక్షకజా నాగాః ప్రవిష్టా హవ్యవాహనం।।

తక్షకన కులదల్లి హుట్టిదవర కురితు హేళుత్తేనె, కేళు. పుచ్ఛాండక, మండలక, పిండభేత్త, రభేణక, ఉచ్ఛిఖ, సురస, ద్రంగ, బలహేడ, విరోహణ, శిలీశలకర, మూక, సుకుమార, ప్రవేపన, ముద్గర, శశరోమ, సుమన, వేగవాహన, ఇవరెల్లరు హవ్యవాహననల్లి బెందుహోద తక్షకనల్లి జనిసిద నాగగళు.

01052010a పారావతః పారియాత్రః⁹ పాండరో హరిణః కృశః।
01052010c విహంగః శరభో మోదః¹⁰ ప్రమోదః సంహతాంగదః¹¹।।
01052011a ఐరావతకులాదేతే ప్రైవిష్టా హవ్యవాహనం।

పారావత, పారియాత్ర, పాండర, హరిణ, కృశ, విహంగ, శరభ, మోద, ప్రమోద, సంహతాంగద, ఇవరెల్లరూ హవ్యవాహననల్లి బిద్ద ఐరావత కులదవరు.

01052011c కౌరవ్యకులజాన్నాగాన్ శృణు మే ద్విజసత్తమ।।
01052012a ఐండ్ఢిలః¹² కుండలో ముండో¹³ వేణిస్కంధః కుమారకః।
01052012c బాహుకః శృంగవేగశ్చ ధూర్తకః పాతపాతరౌ।।

ద్విజసత్తమ! కౌరవ్యన కులదల్లి హుట్టిద నాగగళ హెసరుగళన్ను కేళు. ఐండ్ఢిల, కుండల, ముండ, వేణిస్కంధ, కుమారక, బాహుక, శృంగవేగ, ధూర్తక, మత్తు పాతపాతర.

01052013a ధృతరాష్ట్రకులే జాతాన్ శృణు నాగాన్యథాతథం।
01052013c కీర్త్యమానాన్మయా బ్రహ్మన్వాతవేగాన్విషోల్బణాన్।।
01052014a శంకుకర్ణః పింగలకః కుఠారముఖమేచకౌ¹⁴।
01052014c పూర్ణాంగదః పూర్ణముఖః ప్రహసః శకునిర్హరిః¹⁵।।
01052015a ఆమాహథః కోమథకః శ్వసనో మానవో వటః¹⁶।
01052015c భైరవో ముండవేదాంగః పిశంగశ్చోద్రపారగః।।
01052016a ఋషభో వేగవాన్నామ పిండారకమహాహనూ।
01052016c రక్తాంగః సర్వసారంగః సమృద్ధః పాటరాక్షసౌ¹⁷।।
01052017a వరాహకో వారణకః సుమిత్రశ్చిత్రవేదికః¹⁸।
01052017c పరాశరస్తరుణకో మణిస్కంధస్తథారుణిః।।

బ్రాహ్మణ! నాను ఈగ ధృతరాష్ట్రన కులదల్లి జనిసిద వాయువేగి విషోల్బణ నాగగళ కురితు హేళుత్తేనె, కేళు. శంకుకర్ణ, పింకలక, కుఠారముఖ, మేచక, పూర్ణాంగద, పూర్ణముఖ, ప్రహస, శకుని, హరి, ఆమహఠ, కోమఠక, శ్వసన, మానవ, వట, భైరవ, ముండవేదాంగ, పిశంగ, ఉద్రపారగ, వేగవంత ఋషభ, మహాహను పిండారక, రక్తాంగ, సర్వసారంగ, సమృద్ధ, పాటరాక్షస, వరాహక, వారణక, సుమిత్ర, చిత్రవేదిక, పరాశర, తరుణక, మణిస్కంధ మత్తు అరుణి.

01052018a ఇతి నాగా మయా బ్రహ్మన్కీర్తితాః కీర్తివర్ధనాః।
01052018c ప్రాధాన్యేన బహుత్వాత్తు న సర్వే పరికీర్తితాః।।

బ్రాహ్మణ! ప్రధాన ప్రసిద్ధ నాగగళ హెసరుగళన్ను హేళిద్దేనె. తుంబా ఇరువుదరింద ఎల్లర హెసరుగళన్నూ హేళలిల్ల.

01052019a ఏతేషాం పుత్రపౌత్రాస్తు ప్రసవస్య చ సంతతిః।
01052019c న శక్యాః పరిసంఖ్యాతుం యే దీప్తం పావకం గతాః।।

ఉరియుత్తిరువ బెంకియల్లి హోద ఇవుగళ పుత్ర పౌత్రరన్ను మత్తు అవర సంతతిగళన్ను ఎణిసలూ సాధ్యవిల్ల.

01052020a సప్తశీర్షా ద్విశీర్షాశ్చ పంచశీర్షాస్తథాపరే।।
01052020c కాలానలవిషా ఘోరా హుతాః శతసహస్రశః।।

ఏళు హెడెగళిద్ద, ఎరడు హెడెగళిద్ద, మత్తు ఇన్ను ఐదు హెడెగళన్ను హొందిద్ద కాలానలదంథ ఘోర విషవన్ను హొందిద్ద నూరారు సహస్రారు సర్పగళు హుతరాదరు.

01052021a మహాకాయా మహావీర్యాః శైలశృంగసముచ్ఛ్రయాః।
01052021c యోజనాయామవిస్తారా ద్వియోజనసమాయతాః।।

మహాకాయ, మహావీర్య, శైలశృంగదంతె తోరుత్తిద్ద అవుగళు విస్తారదల్లి ఒందు యోజన అగల మత్తు ఎరడు యోజన ఉద్దవిద్దవు.

01052022a కామరూపాః కామగమా దీప్తానలవిషోల్బణాః।
01052022c దగ్ధాస్తత్ర మహాసత్రే బ్రహ్మదండనిపీడితాః।।

కామరూపిగళూ, బేకాద్దల్లి హోగువంథహవూ, ఉరియుత్తిరువ బెంకియంతె విషవన్ను హొందిరువవూ ఆద హలవారు నాగగళు బ్రహ్మదండపీడితరాగి ఆ మహాసత్రదల్లి భస్మవాదవు.”

సమాప్తి

ఇతి శ్రీ మహాభారతే ఆదిపర్వణి ఆస్తీకపర్వణి సర్పనామకథనే ద్విపంచాశత్తమోఽధ్యాయః। ఇదు శ్రీ మహాభారతదల్లి ఆదిపర్వదల్లి ఆస్తీకపర్వదల్లి సర్పనామకథనదల్లి ఐవత్తెరడనెయ అధ్యాయవు.

ఇదక్కె మొదలు నీలకంఠీయదల్లి అవశాన్మాతృవాగ్దండపీడితాన్ కృపణాన్ హుతాన్| ఎంబ శ్లోకార్ధవిదె. ↩︎
కోటిశో మానసః పూర్ణః శలః పాలో హలీమకః| ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
కాలవేగః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
హిరణ్యబాహుః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
ఇదక్కె మొదలు నీలకంఠీయదల్లి ఈ అధిక శ్లోకవిదె: అన్యే చ బహవో విప్ర తథా వై కులసంభవాః| ప్రదీప్తాగ్నౌ హుతాః సర్వే ఘోరరూపా మహాబలాః|| ↩︎
పిండసేక్తా ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠీయ). ↩︎
ఉచ్ఛికః శరభో భంగో బిల్వతేజా విరోహణః| ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
ముద్గరః శిశురోమా చ సురోమా చ మహాహనుః| ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
పారిజాతః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
మేదః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
సంహతాపనః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
ఎరకః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
వేణీ ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
పిఠరకః కుఠారముఖసేచకౌ ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
శకునిర్దరిః ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
అమాహఠః కామఠకః సుషేణో మానసోఽవ్యయః| ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
సమృద్ధపటవాసకౌ ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎
వరాహకో వీరణకః సుచిత్రశ్చిత్రవేగికః| ఎంబ పాఠాంతరవిదె (నీలకంఠ). ↩︎